Okutobala

Ngimba utubalilo tumo mukuketa ukuti kukafu ukupilikila? Umwalafyale Davidi aketagha ukuti kukafu ukupilikila. Yonongwa yake aliputile kwa Kyala ukuti: “Umbeghe indumbula yakwininga, yo yingasyeghe une.” (Sal. 51:12) Davidi alinganile fiyo Yehova. Loli umwene, utubalilo tumo kwayagha kukafu ukupilikila, kangi momuno siyilile nakumyitu. Nongwa yafiki? Ikyakwanda, tupapiwe basitabugholofu yonongwa yake kukafu ukupilikila. Ikyabubili, Setano ikutupangisya ukuti tunsambukileghe Yehova bo muno umwene abombile. (2 Kor. 11:3) Ikyabutatu, tusyungutiliwe nabandu aba batikupilikila, uyu “yo mbepo uyu lino ikubomba mbanyalufuyo.” (Ef. 2:2) Yonongwa yake tukulondiwa ukwiyipa ukuti tulimbane nubusitabugholofu, Umohesi kangi nikisu iki ukuti tumpilikileghe Yehova na aba abapele ubudindo. w23.10 6 ¶1

Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki ku kika kya Yesu ikyakuchenja amisi ukuya bwalwa? Tukumanyilako isyakufwana nukwiyisya. Yesu akitufyagha panongwa ya kika iki abombile pamo ukwitufya panongwa yafindu ifi afwanisyagha ukubomba. Mmalo mwake, iyisyagha kangi mwakwandisania abikagha amapalo ghosa kwa Tata wake. (Yoh. 5:​19, 30; 8:28) Linga tukunkonga Yesu mwakukindilila ukwiyisya, tutikuya pakwitufya panongwa ya ifi tukufwanisya ukubomba. Tungitufyagha patwibene loli panongwa ya Kyala witu uyu tukumbombela. (Yere. 9:​23, 24) Tukulondiwa ukumpa umwene amapalo agha ghambaghile. Kangi tukulondiwa ukumanya ukuti, tukabaghila ukufwanisya ukubomba ikindu kimo ikinunu kisita butuli bwa Yehova. (1 Kor. 1:​26-31) Linga tuli bakwiyisya, tutikuya pakughulila ukuti abangi batupale panongwa ya findu ifinunu ifi tubabombile abangi. Tukuya bakwikutisiwa panongwa yakumanya ukuti Yehova ikuketa nukundaghisya isi tukubomba. (Fwanikisya na Matai 6:​2-4; Hib. 13:16) Ukuyoba ubwanaloli, tukunhobosya Yehova linga tukunkonga Yesu mwakunangisya ukwiyisya.—1 Pet. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Ukwendela mu Baibolo, untumiwa Pauli abakasisye Abakristu ukuti binong’oneleghe ifyakulondiwa ifya bangi. Ngimba tubaghile ukukonga bulebule ubulongosi ubu linga tuli pangomano? Mwakukumbuka ukuti abangi bope bikulonda ukweghapo ikighaba. Inong’onela isi. Linga mukuyobesania nabamanyani binu, ngimba mubaghile ukuyoba nyingi nukuleka ukubapa ulusako abininu? Hayi. Mubaghile ukulonda ukuti bope bayobengepo. Mwakufwana itolo, linga tuli pangomano, tukulondiwa ukubapa abangi ulusako ulwakwamulapo. Ukuyoba ubwanaloli, injila yimo inunu iyakubakasyila abakamu na balumbu bitu ko kubapa ulusako ulwakuti banangisye ulwitiko lwabo mwakwamulapo. (1 Kor. 10:24) Mwamuleghe mbupimba ukuti abangi bope bamulengepo. Nalinga mwamwile mbupimba loli mutikulondiwa ukuyoba ifundo syosa. Linga mwamwile ifundo syosa mu palagilafu, abangi batikuya pakusyagha ifundo isyakuti bamulepo. w23.04 22-23 ¶11-13

Tukumbukeghe ukuti ukukindilila ukubatula abangi kwakulondiwa, fiyofiyo linga tukubafumukisya. Linga tuli mubufumusi, tukulondiwa ukuchenjachenja. Abandu aba tukubafumukisya bali naminong’ono aghakukindanakindana pakuyoba isya Kyala kangi bafumile mfisu na munyiho isyakukindanakindana. Untumiwa Pauli achenjachenjagha kangi tubaghile ukumanyilako kumyake. Yesu alinsalile Pauli ukuya “ntumiwa kubapanja.” (Rom. 11:13) Yonongwa yake Pauli alondiwagha ukubafumukisya Abayuda, Abagiriki, abandu aba bamanyile fiyo, abankaya, ababoma na banyafyale. Ukuti abafike pandumbula abandu abafikolo fyosa, Pauli alipelile ukuya mwinabo. (1 Kor. 9:​19-22) Abinong’onelagha abandu ukufwana ni nyiho syabo, kuno bakulile na isi basubilagha. Isi syantulagha ukuti abapilikisyeghe kangi ayobeghe munjila yakubafika pandumbula. Nanuswe tubaghile ukubafika abandu pandumbula linga tukubinong’onela nukuchenjachenja ukuti tubatule abandu bosa. w23.07 23 ¶11-12

Abandu abololo, bamaka kangi bakaya bonywa. Tukulondiwa ukuya bamaka ukuti tuye bololo linga twaghene nindamyo inywamu. Ubololo kighaba kya “luseke lwa mbepo.” (Gal. 5:​22, 23) Ilisyu lya Nkigiriki ili lyasanusiwe ukuti “ubololo,” utubalilo tumo balibombelagha pakuyoba isya falasi ya nndisu iyi bayifughile. Inong’onela isya falasi ya nndisu iyi yichenjile nukuya nyololo. Nalinga ukuti ifalasi yayagha nyololo linga bayifughile loli pope yayagha yamaka. Pakuya bandu ngimba tubaghile ukuya bulebule bololo nukuya bamaka? Tukabaghila ukubomba isi patwibene. Tukulondiwa ukunsuma Kyala ukuti atupepo mbepo wake, nukunsuma ukuti atutule ukuya nakayilo akanunu aka. Mwakifwanikisyo, abakamu na balumbu bitu bikunangisya ubololo linga abandu bikubasusya. Kangi isi sikupangisya ukuti abandu babaketeghe kanunu Abaketi.—2 Tim. 2:​24, 25. w23.09 15 ¶3

Ukwendela nkisetuka, untumiwa Yohani ababwene abanyambala 24 kumwanya bo bikwiputa kwa Yehova. Abene bampalagha Kyala mwakuyoba ukuti abaghiliwe ukwambilila “ubukulumba, ulwimiko namaka.” (Ubuset. 4:​10, 11) Abandumi abasubiliwa bope bali nififukwa fingi ifya kumpala nukungindika Yehova. Abene bali kumwanya na Kyala kangi bammenye kanunu. Abandumi bikuketa utuyilo twake ukwendela mu isi ikubomba. Linga baketile muno Yehova ikubombela, bikukasiwa fiyo kangi bikumpala. (Jobu 38:​4-7) Nanuswe tukulondiwa ukumpala Yehova munyiputo syitu, mwakulingania ifi tufighanile nukunndaghisya. Linga mukumanyila Ibaibolo, mukulondiwa ukumanya utuyilo utu Yehova ikunangisya utu tukubahobosya fiyo. (Jobu 37:23; Rom. 11:33) Ukufuma apo, mumbuleghe Yehova muno mukwipilikila panongwa yatuyilo twake. Tubaghile ukumpala kangi Yehova panongwa yakututula pabumi bwitu nukuya mumbumba yamwambepo iya pakisu kyosa.—1 Samu. 2:​1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

Mu 1919, Babeloni Unkulumba, alekile ukuya namaka pabandu ba Kyala. Ikyinja kila, “umbombi unsubiliwa nuwamahala” afikile pakabalilo kake ukuti abambilile abandu aba bali nindumbula inunu ukwenda mu “Nsebo wa Bwikemo.” (Mat. 24:​45-47; Yes. 35:8) Tukubandaghisya bosa aba balyeghilepo ikighaba pa mbombo “yakutendekesya unsebo” wa mwambepo kangi isi situlile fiyo ukuti abandu aba balyandile ukwenda mu nsebo ughu bamanyile nyingi isyakufwana na Yehova nubwighane bwake. (Mbu. 4:18) Abene bayagha pakwiyipa fiyo kwa Yehova nukubomba ubwighane bwake. Yehova akaghulilagha ukuti ababombi bake bachenje akabalilo kamokene. Mmalo mwake, abelwisye abandu bake bo akabalilo kakindilepo. Tukuya pakuya balusekelo fiyo linga tukunhobosya Kyala pakilikyosa iki tukubomba. Utubalilo twingi unsebo ghulighosa ghukulondiwa ukutendekesiwa. Ukufuma mu 1919, imbombo yakutendekesya “Unsebo wa Bwikemo” yikukindilila nubwighane bwakubatula abandu ukuti basokemo mwa Babeloni Unkulumba. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16

Abankabughatila Kakulongosya bikubamanyisya kangi abatuli pambombo isyakukindanakindana isya makomiti gha Kabughatila Kakulongosya. Abatuli ba mmakomiti aba, bikukindilila ukubomba mbusubiliwa imbombo isyakukindanakindana isya gulu. Bitendekisye kale ukukindilila ukubomba imbombo iyakusipwelelela ing’osi sya Kristu. Linga abapakiwa babumalilo babukile kumwanya, ababombi ba Yehova bisakukindilila ukumbombela mbusubiliwa. Panongwa ya bulaghili bwa Yesu Kristu, ababombi ba Kyala batisakuleka ukumbombela Yehova. Bwanaloli ukuti pakabalilo ako, twisakusambukiliwa na Gogi wa Magogi, uku ko kukolelana kwa fisu. (Eze. 38:​18-20.) Loli isi sisakubombiwa kwa kabalilo akapimba kangi sitisakubatolesya ababombi ba Kyala ukuti bakindilile ukumbombela Yehova. Kyala isakubafighilila naloli. Nkisetuka kyake, untumiwa Yohani akibwene “ikilundilo ikikulumba fiyo” kya ng’osi isingi isya Kristu. Yohani abuliwe ukuti “ikilundilo ikikulumba fiyo” ikya bandu “bababa bo aba bafumile mbukamandaniwa ubukulumba.” (Ubuset. 7:​9, 14) Yonongwa yake tukusubila ukuti Yehova isakubapoka. w24.02 5-6 ¶13-14

Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti twambilile mbepo mwikemo? Twiputeghe, tumanyileghe Amasyu gha Kyala kangi tubunganeghe ni gulu lyake ili likulongosiwa na mbepo wake. Ukubomba isi kukuya pakututula ukukusya “uluseke lwa mbepo.” (Gal. 5:​22, 23) Kyala ikubapa mbepo wake bene aba bikukindilila ukuya belu munyinong’ono na mfyakubomba. Atikuya pakukindilila ukutupa mbepo wake mwikemo linga tukukindilila ukwinong’ona ifindu ifibibi nu kufibomba. (1 Tes. 4:​7, 8) Ukuti tukindilile ukwambilila mbepo mwikemo, tukulondiwa kangi ukuleka ukughasyokela “amasyu gha busololi.” (1 Tes. 5:20) Mu vesi ili ilisyu ilyakuti “busololi” likusanusya amasyu agha Kyala ikutupa ukwendela mwa mbepo wake, ukongelelapo agha ghikuyoba isya isiku ilikulumba ilya Yehova namasiku ghabumalikisyo. Tutikulondiwa ukwinong’ona ukuti isiku lya Yehova pamo Armagedoni yitikuya pakubombiwa mmasiku ghitu agha. Mmalo mwake, tuliketeghe ukuti lili pipi “mwakuntila Kyala” isiku lililyosa nukuya belu mfyakubomba fyitu.—2 Pet. 3:​11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki pakuya Bakristu linga tuketile ifithuzi fyamwiko mwangozi? Tukulondiwa ukuleka mwanakalinga ukufiketa. Kubaghile ukuya kupepe ukubomba bo isi linga tukukumbuka ukuti ubumanyani bwitu na Yehova bwakulondiwa fiyo. Ifithuzi ifi fikufwana fikaya fyamwiko, fyope fibaghile ukukusya ikinyonywa kya kughonana. Nongwa yafiki tukulondiwa ukwepuka ukuketa ifithuzi ifi? Panongwa yakuti tutikulonda napanandi ukuya naminong’ono aghabulowe mundumbula yitu. (Mat. 5:​28, 29) David, unkulumba wa ku Thailand atile: “Nalilalusisye ukuti: ‘Nalinga ifithuzi fikaya fyamwiko, ngimba Yehova ikuya pakuhoboka linga ngukindilila ukufiketelela?’ Ilalusyo ili likundula ukuti mbombeghe ifindu mwamahala.” Ukutila ukubomba kilikyosa iki kibaghile ukunkalalisya Yehova, kukututula ukuti tubombeghe ifindu mwamahala. Ukuntila Kyala “ko kwanda kwa mahala.” w23.06 23 ¶12-13

“Inyumba” isi sikuyobiwa pilemba ili sibaghile ukwimila ifipanga fyitu. Pabutolwe ubukulumba, Yehova afingile ukuti isakutufighilila linga tukukindilila ukukolelana nukubaghana bakamu na balumbu. Yonongwa yake lino tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tubanangisyeghe ulughano. Isi sisakututula ukuti tusapone. “Ilisiku lya Yehova ilikulumba” lisakuya ipalapala fiyo ku bandu bosa. (Zefa. 1:​14, 15) Ababombi ba Yehova bope bisakutamiwa fiyo. Loli linga twitendekisye lino, twisakufwanisya ukuya bololo nukubatula abangi. Tukuya pakwifimbilisya indamyo yiliyosa iyi tukuya pakwaghana nayo. Linga Abakristu abinitu bikutamiwa, tukuya pakubomba syosa isi tubaghile ukufwanisya ukuti tubatule mwakubanangisya ikisa nukubapa ifi bikulondiwa. Kangi linga tubaghanile abakamu na balumbu bitu lino, kwisakuya kupepe ukubanangisya ulughano nkyeni. Ukufuma apo, Yehova isakutusaya fiyo nubumi ubununu nkisu iki ingozi syosa isyakipeliwa nubutolwe fitisakuyako kangi.—Yes. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Utubalilo twingi, Amasyu gha Kyala ghikubayoba abandu abasubiliwa ukuya bamaka. Loli utubalilo tumo, bipilikagha ukuti bakaya namaka. Mwakifwanikisyo, amasiku ghamo Umwalafyale Davidi iketagha ukuti ali namaka fiyo “bo ki kyamba kya maka.” Loli amasiku aghangi iketagha ukuti ali monywa kangi ayagha nu “lutende.” (Sal. 30:7) Mbepo wa Kyala walimpele Samusoni amaka ghakumbili amakulumba fiyo. Loli Samusoni asyaghenie ukuti kisita maka agha ghikufuma kwa Kyala, abaghile “ukuya nsita maka naghamo ukufwana itolo nabangi bosa.” (Balo. 14:​5, 6; 16:17) Abandu abasubiliwa aba bayagha bamaka pene linga Yehova abapele amaka. Untumiwa Pauli yope asimenye ukuti alondiwagha amaka agha ghikufuma kwa Yehova. (2 Kor. 12:​9, 10.) Pauli aghanagha nindamyo iyabubine pabumi bwake. (Gal. 4:​13, 14) Utubalilo tumo, aketagha ukuti kukafu ukubomba inunu. (Rom. 7:​18, 19) Kangi utubalilo tumo atamiwagha aminong’ono nukupasya pa isi syayagha pakumbonekela. (2 Kor. 1:​8, 9) Loli linga Pauli monywa, akabagha kangi amaka. Ngimba syabombiwagha bulebule? Yehova ampagha Pauli amaka agha alondiwagha ukuti ifimbilisye kungelo isi aghanagha nasyo. w23.10 12 ¶1-2

Linga utubalilo tumo tukutamiwa naminong’ono ukuti tukaya bakulondiwa, tubaghile ukukumbuka ukuti Yehova atukwabile kumyake. (Yoh. 6:44) Umwene ikuketa utuyilo utununu myitu utu uswe tukabaghila ukuketa kangi ayimenye kanunu indumbula yitu. (2 Syambu. 6:30) Po lelo tubaghile ukunsubila umwene papo ikuti tulibakulondiwa fiyo. (1 Yoh. 3:​19, 20) Bo tukali ukumanyila ubwanaloli, twebamo twabombagha ubutulanongwa ubu bukutupangisya ukwiyipa inongwa. (1 Pet. 4:3) Abakristu abasubiliwa bope bikulimbana nifinyonywa fyabutulanongwa. Ngimba indumbula yako yikukususya? Ababombi ba Yehova abasubiliwa bikulimbana naminong’ono aghakufwana itolo. Mwakifwanikisyo, untumiwa Pauli ipelelagha ikisa linga ikwinong’onela ubutulanongwa bwake. (Rom. 7:24) Bwanaloli ukuti Pauli alapile imbibi syake kangi alyosiwe. Loli pope aliyobile mwene ukuti “namanga ndinnandi kubatumiwa bosa,” kangi ndi ‘ntulanongwa wakwanda.’—1 Kor. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Isi tukumanyilako ukufuma ku findu ifibibi ifi Umwalafyale Yoashi abombile syo syakuti tukulondiwa ukusala abamanyani aba banganile Yehova kangi bikulonda ukunhobosya. Abamanyani aba bikuya pakututula ukuti tubombeghe ifindu ifinunu. Tubaghile ukuya pabumanyani nabakusi pamo abanandi. Tukumbukeghe ukuti, Yoashi ali nnandi fiyo ukukinda ummanyani wake Yehoyada. Pankhani iyakusala abamanyani, mwilalusyeghe ukuti: ‘Ngimba bikundula ukukasya ulwitiko lwangu mwa Yehova? Ngimba bikungasya ukukonga ifundo isyabugholofu isya Kyala? Ngimba bikuyoba isya Yehova nubwanaloli ubwa mu Baibolo ubu bwakulondiwa fiyo? Ngimba bikukonga ifundo isyabugholofu isya Kyala? Ngimba bikumba ubulongosi linga ngulondiwa?’ (Mbu. 27:​5, 6, 17) Bwanaloli ukuti, linga abamanyani binu bakangana Yehova, mutikulondiwa ukuya nabo pabumanyani. Loli linga banganile Yehova, utubalilo tosa babaghile ukubatula.— Mbu. 13:20. w23.09 9-10 ¶6-7

Ilisyu ilyakuti alefa, bo bwandilo bwa alufabeti ya Kigiriki kangi ilyakuti omega bo bumalilo bwa masyu ghake. Apa abombelagha amasyu aghakuti “Alefa na Omega,” Yehova anangisyagha ukuti linga andile imbombo yimo, ikuyimalisya kisita kutoliwa. Bo Yehova ampelile Adamu na Eva, ababulile ukuti: “Molokeghe, mwisule nkisu, kangi mukilambikeghe.’” (Bwa. 1:28) Pakabalilo kala, Yehova ayobile ubwighane bwake kubandu na kukisu. Ubu bwali bwandilo pamo ukuti “Alefa.” Linga ubwighane bwake bufwanisiwe kangi abana ba Adamu na Eva aba bikupilikila biswile nkisu nukukipela ukuya Paladaiso, isakuya “Omega.” Bo amalisisye imbombo yakukipela “ikisu ikya pasi nikya kumwanya na fyosa ifi filimo,” Yehova ayobile simo ukuti anangisye ukuti ubwighane bwake bwisakufwanisiwa naloli. Umwene asimikisyile ukuti ikuya pakufwanisya ubwighane bwake kubandu na kukisu kisita kutoliwa kubumalilo bwa isiku lya sabati.—Bwa. 2:​1-3. w23.11 5 ¶13-14

Ubulendo bwakufuma ku Babeloni ukubuka ku Israeli bwayagha pakwegha imyesi 4. Loli Yehova afingile ukuti ikuya pakusosyapo indamyo yiliyosa iyi bayagha pakwaghana nayo pabulendo ubu. Abayuda abasubiliwa baketagha ukuti ukughomokela ku Israeli kwali kwakulondiwa fiyo. Ulusayo ulunywamu fiyo ulu bali nalo longelelangapo ukwiputa. Loli likaliko itempile lya Yehova ku Babeloni. Abene bakali nikighemo kya kubikapo amakemo kangi abaputi abakulumba aba babikagha amakemo bakaliko. Kangi Abandu ba Yehova bali bingi fiyo ukukinda abanyambala na bakikulu bapanja aba bakangindikagha Kyala. Yonongwa yake Abayuda bingi aba bantilagha Kyala baghulilagha ukughomokela nkisu kyabo kuno balondagha ukwakughomokesyapo ukwiputa kwabwanaloli. w23.05 14-15 ¶3-4

Tukulondiwa ukunsuma Kyala ukuti atupepo mbepo wake mwikemo ukuti ghututule ukukindilila ukuya “bo abana ba lumuli.” Nongwa yafiki? Panongwa yakuti kukaya kupepe ukukindilila ukuya belu nkisu ikibibi iki. (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8) Mbepo mwikemo ghubaghile ukututula ukuti tuleke ukuya naminong’ono gha bandu ba nkisu iki aba batikufiketa ifindu bo muno Yehova ikubombela. Mbepo mwikemo ghubaghile kangi ukututula ukuti tunangisyeghe “ubununu bosa, nubugholofu.” (Ef. 5:9) Ulwiputo yo njila yimo iyi yibaghile ukututula ukuti tuye na mbepo mwikemo. Yesu ayobile ukuti Yehova “ikubapa mbepo mwikemo aba bikunsuma.” (Luka 11:13) Kangi linga twesa pampene tukumpala Yehova pangomano syitu, tukwambilila mbepo. (Ef. 5:​19, 20) Utuyilo utununu utu mbepo mwikemo ghukutupa, tubaghile ukututula ukuti tubombeghe ifindu ifi fikunhobosya Kyala. w24.03 23-24 ¶13-15

Ngimba mukulonda ukuya bololo? Linga momuno siyilile, munsumeghe Kyala ukuti abatule. Ubololo kighaba kimo kya seke sya mbepo. (Gal. 5:​22, 23) Yonongwa yake tukulondiwa ukusuma mbepo mwikemo nukunsuma Yehova ukuti atutule ukunangisya iseke isi. Linga twaghene nindamyo, “tukindilileghe ukusuma” mbepo mwikemo ukuti ghututule ukuya bololo. (Luka 11: 13) Kangi tubaghile ukunsuma Yehova ukuti atutule ukuketa ifindu bo muno umwene ikufiketela. Linga twiputile, tughelegheleghe ukubomba isi tubaghile ukufwanisya ukuti tunangisyeghe ubololo isiku lililyosa. Linga tukukindilila ukusuma ukuti tuye bololo, Yehova ikuya pakututula nalinga ukuti pakwanda tukali bololo. Ulwiputo lukututula kangi ukuti twinong’oneleghe ififwanikisyo fya mu Baibolo. Mu Baibolo mukwaghiwa ififwanikisyo fingi ifya bandu aba bali bololo. Linga tukwinong’onela isya fifwanikisyo ifi, tubaghile ukumanya injila isyakunangisya ubololo. w23.08 22 ¶10-11

Yesu alinsimikisyile untumiwa Peteri ukuti Yehova ikuya pakuntula. Bo Yesu asyukile alimbulile Peteri na bafundiwa abangi muno babaghile ukukolela iniswi mwakuswighisya. (Yoh. 21:​4-6) Kisita kukayika, ikika iki kyalintulile Peteri ukuya nulusubilo ukuti Yehova ikuya pakumpa ifindu ifi alondiwagha. Lumo abafundiwa aba bakumbukile amasyu agha Yesu ayobile ukuti Yehova ikubapa ifindu ifyakulondiwa abandu aba “bikubulonda tasi Ubunyafyale bwake.” (Mat. 6:33) Syosa isi syalintulile Peteri ukubika imbombo iyakufumusya pamalo aghakwanda ukukinda ibizinesi yake iyakukola iniswi. Umwene afumwisye mbukifu pa Pentekositi mu 33 C.E., isi syabatulile abandu bingi ukupilikisya amasyu amanunu. (Imbo. 2:​14, 37-41) Ukufuma apo, abatulile aba Samaria na bandu aba bakali Bayuda ukumanyila nukunkonga Kristu. (Imbo. 8:​14-17; 10:​44-48) Bwanaloli ukuti Yehova alimbombesyile Peteri munjila inunu ukuti abatule abandu abafikolo fyosa ukwingila nkipanga. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Kwa fyinja fibili ukufuma apa Abababeloni balyonangile akaya ka Yerusalemu, Umwalafyale Nebukadinezara uwa ku Babeloni aghoghilwe injosi isi syalinsofenie isyakufwana nikifwani ikinywamu. Ababulile abanyambala bake abamahala ukongelelapo Danieli ukuti bambule injosi isi aghoghilwe na isi syasanusyagha. Linga batoliwe itolo ayagha pakubaghogha bosa. (Dan. 2:​3-5) Danieli alondiwagha ukubombapo simo mwanakalinga ukuti abandu bingi baleke ukughoghiwa. Umwene “alinkusumuka nakalinga ukubuka ku mwalafyale, alinkwakunsuma ukuti abongelelepo akabalilo, ko kuti ise ambule umwalafyale isi injosi sila syasanusyagha.” (Dan. 2:16) Isi syanangisye ukuti Danieli alinkifu kangi ali nulwitiko. Bulebule? Ibaibolo litikuyobapo ukuti Danieli asanwisyepo injosi kunyuma pabumi bwake. Umwene abasumile abinake ukuti “biputeghe kwa Kyala wakumwanya nukusuma ikisa kyake, ukuti abalinganie isya mbutitu isi.” (Dan. 2:18) Yehova alyamwile inyiputo syabo. Nubutuli bwa Kyala, Danieli asanwisye injosi sya Nebukadinezara. Danieli na binake bakaghoghiwe. w23.08 3 ¶4

Inong’onela ubununu bwakuya bololo. Linga tukunangisya ubololo, tukuya balusekelo kangi balutengano. Yonongwa yake tukuya nubumi ubununu kangi tutikutamiwa naminong’ono panongwa yakuya bololo. Linga tukubanangisya abinitu ubololo, tukuya nabo pabumanyani. Ikipanga kyitu kikuya kyakukolelana fiyo. Linga yumo atukalalisye, ukwikola kukuya pakututula ukuti tungakalalagha fiyo. (Sal. 37:8; Mbu. 14:29) Loli ikinywamu fiyo, tukunkonga Tata witu uwakumwanya nukuseghelela fiyo kumyake. Ubololo kayilo akanunu fiyo aka kikututula twesa. Kukafu fiyo ukuya bololo loli nubutuli bwa Yehova, tubaghile ukufwanisya. Kangi bo tukughulila mbololo ikisu ikipya, tukulondiwa ukusubila ukuti “amaso gha Yehova ghali pa bandu aba bikuntila, aba bikusubila nkisa kyake.” (Sal. 33:18) Isagha twesa tukindilileghe ukufwala indumbula ya bololo. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Yakobu ayobile ukuti umundu abaghile ukuketa ukuti ali nulwitiko loli imbombo syake sibaghile ukunangisya ukuti akaya nalo. (Yak. 2:​1-5, 9) Yakobu ayobile kangi ukuti umundu yumo alimbwene ‘unkamu pamo umulumbu uyu akali nimyenda pamo ifyakulya,’ loli akalintulile munjila inunu. Nalinga umundu uyu abaghile ukuyoba ukuti ali nulwitiko, loli isi abombile sikunangisya ukuti akali nulwitiko. (Yak. 2:​14-16) Yakobu alinjobile Rahabu uyu anangisye mumbombo syake ukuti ali nulwitiko. (Yak. 2:​25, 26.) Rahabu apilike isya Yehova kangi asyaghenie ukuti yo uyu abatulagha Abaisraeli. (Yos. 2:​9-11) Isi abombagha syanangisyagha ukuti ali nulwitiko. Panongwa yalwitiko lwake, abapokile Abaisraeli babili abatendesi bo ubumi bwabo buli pangozi. Ifyakukongapo fyake, Rahabu na Abrahamu bayobiwe ukuya bagholofu nalinga ukuti bakakongagha indaghilo sya Mose. Tukumanyilako kwa Rahabu ukuti kwakulondiwa fiyo ukunangisya ukuti tuli nulwitiko mu isi tukubomba. w23.12 5-6 ¶12-13

Pakuya Bakristu tutikulondiwa ukuti tumanyileghe itolo ifimanyilo ifipepe ifya mu Baibolo. Nubutuli bwa mbepo mwikemo wa Kyala, tukulondiwa ukumanyila “nifya mbusolofu bwa Kyala.” (1 Kor. 2:​9, 10) Mukulondiwa ukwiyipa ukuti mumanyileghe nubwighane ubwakuti museghelele kwa Yehova. Mwakifwanikisyo, mubaghile ukufufuza muno abanangisyilagha ulughano ababombi bake bakunyuma nukuketa muno isi sikunangisyila ukuti atughanile nanuswe. Mubaghile ukumanyila kangi muno Yehova alondelagha ukuti Abaisraeli bamwiputeghe nukuketa injila iyi ikulonda ukuti nanuswe tumwiputeghe. Lumo mubaghile ukumanyila fiyo ubusololi ubu Yesu afwanisye pakabalilo aka abombagha ubufumusi bwake pakisu. Mubaghile ukuhoboka fiyo ukumanyila inkhani isi mwakubombela ibuku ilyakuti Watch Tower Publications Index pamo Buku Lakupenjera Nkhani la Ŵakaboni ŵa Yehova. Ukumanyila ifundo insolofu isya mu Baibolo, kubaghile ukukasya ulwitiko lwinu nukubatula ukuti ‘mummanye kanunu Kyala.’—Mbu. 2:​4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Amasyu aghakuti “mwiyumbikeghe” agha untumiwa Peteri abombile, ghikusanusya “ukubalula.” Ikighaba kyabubili ikya vesi ili kikulingania isi tubaghile ukubomba panongwa yakuti tubaghanile fiyo abinitu. Ukubaghana fiyo abangi kukututula ukuti tubahobokeleghe. Tubaghile ukulingania munjila bo iyi: Tukulukola ulughano namaboko ghitu mabili, bo muno tukughukolela umwenda ughu ghubaluliwe nukukindilila ukughubalula mpaka ghukupikile komma imbibi yimoyene pamo sibili loli “imbibi si nyingi itolo.” ‘Ukukupikila’ yo njila yimo iyakunangisya ukuhobokela. Bo muno umwenda ghukukupikilila inona, ulughano lope lubaghile ukukupikila imbibi nubusitabugholofu bwa bangi. Ulughano lwitu lukulondiwa ukuya lwamaka fiyo ukuti tubahobokeleghe Abakristu abinitu linga batonangile nalinga ukuti utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu. (Kolos. 3:13.) Linga tukubahobokela abangi, tukunangisya ukuti tubaghanile kangi tukulonda ukunhobosya Yehova. w23.11 11-12 ¶13-15

Pakabalilo aka ali nifyinja 26, Umwalafyale Yosiya alyandile ukutendekesya itempile. Bo imbombo iyi yikubombiwa, “buku wa ndaghilo sya Yehova isi Kyala, abapelile abandu mwa Mose” alyaghiwe. Bo apilike isi syabelengiwe mwa buku uyu, mwanakalinga umwalafyale achenjile ifindu ukuti apilikile isi syalembiwemo. (2 Sya. 34:​14, 19-21) Ngimba mukubelenga Ibaibolo akabalilo kosa? Linga mukughelaghela ukubelenga, ngimba mukuhoboka? Ngimba mukulemba amavesi agha ghabaghile ukubatula pamwibene? Luke, uyu tunjobile pakwanda, ikulemba ifundo isyakukasya isi asyaghile. Linga mukubomba bo ulu, sibaghile ukubatula ukuti mukumbukileghe amalemba gha mu Baibolo pamo ifundo isi musyaghile. Linga musighanile ifundo sya mu Baibolo, mukuya pakughelaghela ukwiyipa ukuti mumbombeleghe Yehova. Mwakufwana itolo nu Mwalafyale Yosiya, nanumwe Amasyu gha Kyala ghikuya pakubatula. Bo Yosiya ali nifyinja 39, abombile ifindu ifibibi ifi fyapangisye ukuti afwe. Umwene isubilagha mwene mmalo mwakusuma ubulongosi kwa Yehova. (2 Sya. 35:​20-25) Isi tukumanyilapo. Kali tuli bakangale pamo tumanyile Ibaibolo kwa kabalilo akatali, tukulondiwa ukukindilila ukumanyila nyingi isyakufwana na Yehova. Isi sikongelelapo ukusuma ubulongosi kwa Yehova akabalilo kosa, ukumanyila Amasyu ghake, nukupilikila ubulongosi ubwakufuma ku Bakristu abakusi mwambepo. Isi sikuya pakututula ukuti tungabombagha ifindu ifibibi nukukindilila ukuya balusekelo.—Yak. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

Ibaibolo likuyoba isya bakikulu bingi aba balinganile kangi bambombelagha Yehova. Abene ‘bighelaniagha muli syosa’ kangi bali “basubiliwa ntundu tosa.” (1 Tim. 3:11) Mwakongelelapo, abalindwana babaghile ukuketa ififwanikisyo fya Bakristu abakusi mwambepo nkipanga kyabo ifi babaghile ukukonga. Mwe balindwana, ngimba mubamenye abalumbu aba bikunangisya ikifwanikisyo ikinunu iki mubaghile ukukonga? Muketeghe utuyilo utununu utu bali nato. Ukufuma apo, muketeghe muno nanumwe mubaghile ukunangisyila utuyilo utu. Akayilo akakulondiwa fiyo aka Abakristu abakusi mwambepo bikulondiwa ukunangisya ko kuya numpaka. Linga unkikulu ikwiyisya, ikuya pakuhoboka ukuya pabumanyani ubununu na Yehova nabangi. Mwakifwanikisyo, unkikulu uyu anganile Yehova mwakwiyisya ikukonga isi silembiwe pa 1 Bakorinti 11:​3, apa Yehova ikulingania isya bandu aba abapele ubudindo ubwakulongosya nkipanga na mumbumba. w23.12 18-19 ¶3-5

Yehova ikulonda ukuti unnyambala anganeghe fiyo unkasi wake nukumpwelelela mwakumbili, mminong’ono namwambepo. Mukusyeghe uluso lwabumanyi, ukubaghindika abakikulu nukuya basubiliwa, fikuya pakubatula ukuya nnyambala nnunu. Linga mweghile, mubaghile ukuya tata. Ngimba mubaghile ukumanyilako isyafiki kwa Yehova pankhani yakuya tata nnunu? (Ef. 6:4) Yehova alimbulile umwanake Yesu ukuti anganile fiyo kangi anangisye muno alinganile. (Mat. 3:17) Linga mukuya pakuya tata, muketesyeghe ukuti utubalilo tosa mukubabula abaninu ukuti mubaghanile. Mubandaghisyeghe utubalilo tosa pafindu ifinunu ifi babombile. Tata uyu ikukonga ikifwanikisyo kya Yehova ikubatula abanake abanyambala na bakikulu ukuya Bakristu bakusi mwambepo. Mubaghile ukwanda ukwitendekesya lino mwakubaghana nukubatula abamumbumba na nkipanga kyinu mwalughano linga mukubaketa ukuya bakulondiwa fiyo kumyinu.—Yoh. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Pakuya babombi ba Yehova abasubiliwa, tukwaghana nindamyo mwakufwana itolo nabandu bosa. Mwakongelelapo, tukulondiwa kangi ukwifimbilisya linga abandu bikutususya pamo tukufwimiwa na bandu aba bababengile ababombi ba Kyala. Nalinga ukuti Yehova akabaghila ukukanisya ukuti tungaghanagha nifindu bo ifi, loli umwene afingile ukuti ikuya pakututula. (Yes. 41:10) Nubutuli bwake, tubaghile ukukindilila ukuya balusekelo, ukusala kanunu ifyakubomba nukukindilila ukuya basubiliwa kumyake nalinga po pakabalilo akapalapala. Yehova afingile ukuti ikuya pakutupa isi Ibaibolo likuyoba ukuti “ulutengano lwa Kyala.” (Filip. 4:​6, 7) Ulutengano ulu lukusanusya ubololo ubu tukuya nabo panongwa yakuya pabumanyani ubununu numwene. Ulutengano ulu “lughakindile ghosa amahala” lo lwakulondiwa fiyo ukukinda muno tubaghile ukwinong’onela. Ngimba mwiputilemo kwa Yehova ukufuma pasi pandumbula nukuketa ukuti mwandile ukwipilika kanunu? Mwalipilike bo ulu panongwa yakuti Yehova abapele “ulutengano” lwake. w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Bosa aba banganile Yehova bikulonda ukuyipala ingamu yake nindumbula yabo yosa. Umwalafyale Davidi alembile ukuti: “Ntufye Yehova we moyo wangu; fyosa ifi fili munda mmyangu, fiyitufye ingamu yake inyikemo.” (Sal. 103:1) Davidi asimenye ukuti linga tukuyipala ingamu ya Yehova, sifwene itolo nukumpala umwene. Linga tukupilika isya ngamu ya Yehova, tukwinong’onela isya muno umwene ayilile, utuyilo twake utununu nifindu ifyakuswighisya ifi ikubomba. Davidi ayiketagha ingamu ya Tata wake wakumwanya ukuya nyikemo kangi alondagha ukuyipala. Umwene alondagha ukubomba “fyosa ifi fili munda” mmyake, uku ko kumbombela nindumbula yosa. Mwakufwana itolo, Abanyalevi bope bampalagha Yehova. Abene bayobile mwakwiyisya ukuti amasyu ghabo ghakabaghila ukulingania kanunu amapalo agha ghayibaghile ingamu inyikemo iya Yehova. (Nehe. 9:5) Kisita kukayika, ukwiyisya kwabo ukwakufuma pasi pandumbula uku, kwanhobosyagha fiyo Yehova. w24.02 9 ¶6

Linga mutoliwe ukufwanisya ubwighane bwinu, musimanye ukuti Yehova ikubaketa ukuti muli bakulondiwa. (2 Kor. 8:12) Mukumbukeghe isi mufwanisye kale ukubomba. Ibaibolo likuti, “Namanga Kyala akaya nsitabugholofu ukuti ibwe imbombo syinu.” (Hib. 6:10) Yonongwa yake nanumwe mutikulondiwa ukwibwa ifi mubombile. Mukumbukeghe ubwighane bwinu ubu mufwanisye bo ukuya pabumanyani na Yehova, ukufumusya Amasyu ghake pamo ukosiwa. Bo muno mwiyipilagha kunyuma ukuti mufwanisye ubwighane bwa mwambepo, mubaghile ukukindilila ukufwanisya ubwighane bwinu. Nubutuli bwa Yehova, mubaghile ukufwanisya ubwighane bwinu. Loli mukumbukeghe ukuti, bingi aba bikwendesya amaboti bope bikuhoboka fiyo nubulendo. Mwakufwana itolo, linga mukughelaghela ukuti mufwanisye ubwighane bwinu bwa mwambepo, muketeghe muno Yehova ikubatulila kangi mukuya pakuhoboka pabumi bwinu. (2 Kor. 4:7) Linga mutikuwa amaka, Yehova ikuya pakubasaya fiyo. w23.05 31 ¶16-18

Yehova ikunangisya munjila nyingi ukuti abaghanile ababombi bake kangi ikuhoboka nabo. Amalemba ghikulingania ifyakubombiwa fibili pakabalilo aka Yehova ambulagha Yesu ukuti Mwanake unganiwa kangi ikyelile nawe. (Mat. 3:17; 17:5) Ngimba mukulonda ukuti Yehova ababuleghe ukuti ikuhoboka nanumwe? Yehova atikuyoba nanuswe ukufuma kumwanya loli ikuyoba nanuswe ukwendela mu Baibolo. Tubaghile ukupilika amasyu gha Yehova linga tukubelenga amasyu gha Yesu agha ghikwaghiwa mu mabuku agha Masyu amanunu. Yesu akongagha kanunu utuyilo twa Tata wake. Yonongwa yake linga tukubelenga ukuti Yesu ahobokagha nabafundiwa bake abasubiliwa aba bali basitabugholofu, tubaghile ukwinong’onela ukuti Yehova ikuyoba amasyu agha kumyitu. (Yoh. 15:​9, 15) Linga twaghene nindamyo, sitikusanusya ukuti Kyala atikuhoboka nanuswe. Mmalo mwake, sikutupa ulusako ulwakunangisya ukuti tunganile fiyo kangi tukunsubila.—Yak. 1:12. w24.03 28 ¶10-11