Ọke Ephian wa Guọlọ Ekama ri ha Uvuẹn i Baibol na?
ỌKE wa kamu, ọkezẹko eri vwiẹruọ i jirhi buebun wẹn. Ọke wa ghwanran ne, ne wu me vwẹruọ ye taghene aye i vwo ọdamẹ kpahuọn. Dedevwo wu rhiẹ omirẹghwa ne, ọkezẹko irhi aye i tiobọnu wẹn o ji suon, ọrẹn wa ha obotọre usuon aye ghwomara-an.
Ọsẹ ọwan Jehova rọ ha obẹ odjuwu, ọ yẹrẹ ọwan ekama nyoma i Baibol na. Jerẹ udje, o vwo utuoma kpahen emẹgọ, ọfanrhiẹn, ọwiẹghwọ, ọrhẹ uhieso. (Exodus 20:1-17; Acts 15:28, 29) Rẹ ọwan e ‘ruẹ riaro ọrẹ i kemru kemru’ uvuẹn ogame i Jehova, ọwan ni me rhe taghene Jehova o vwo ọdamẹ kpahen ọwan, ji rhe taghene ekama enẹyen a gbanhon pha-an.—Ephesians 4:15; Isaiah 48:17, 18; 54:13.
Ọrẹn, uvuẹn erhirhiẹ ezẹko e vwe jurhi owuorowu rẹn ọwa-an. Omarana, ezẹko ne roro taghene ra mẹriẹn taghene Baibol na o jurhi kpahen emru na-a, aye ina sabu ru oborẹ o jerẹ aye. Aye na frẹfro taghene orho rhiẹ ọhọre Osolobrugwẹ, manẹ Osolobrugwẹ o jurhi kpahiẹn.
Ihworho re roro omaran e brorhiẹn rọ sọre, obẹtaye aye na vioja orho ru. Aye e roro taghene ekama ọvo yọ ha uvuẹn i Baibol, ukperẹ aye ina mẹrẹn iroro Osolobrugwẹ rọ ha uvuien. Ọke ọwan erhe yono i Baibol na ji rhe ukẹro ri Jehova ọ ha ni emru, nọ lẹrhẹ ọwan vwo ẹhẹn obrorhiẹn ra ha Baibol yono, jeghwai lẹrhẹ ọwan brorhiẹn ro serhọ lele izede ọnẹyen. Ọke ọwan e ruẹ omaran, ọwan na lẹrhẹ ọmudu i Jehova ghọghọ jeghwai mẹrẹn erere, nime e brorhiẹn ro serhọ.—Ephesians 5:1.
Emamọ Idje ri ha Uvuẹn Baibol na
Erhe se kpahen iyẹnrẹn idibo i Jehova ọke ahwanren, na mẹrẹn ọke aye a nyalele oborẹ i Jehova ọ tare, dedevwo e jurhi owuorowu kpahiẹ-ẹn. Roro kpahen udje i Joseph. Ọke ane i Potiphar ọ guọlọ riẹriẹ i Joseph no lelie gbọfanrhiẹn, o vwo urhi rọ ta kpahen ọwiẹghwọ ọke ọrana-a. Dedevwo ọ ghwai vwo urhi ra ya rhotọre-e, ọrẹn Joseph ọ mẹrẹnvwrurhe taghene ọwiẹghwọ ọdandan “haso Osolobrugwẹ.” (Genesis 39:9) Omarana, Joseph nọ mẹrẹnvwrurhe taghene ọwiẹghwọ ọ haso ọhọre Osolobrugwẹ, jerẹ oborẹ ọ homaphia uvuẹn ogba Eden.—Genesis 2:24.
Roro kpahen udje ọrọrọ. Ọwan i yonorin uvuẹn Acts 16:3, taghene bọmọke i Timothy o ki rhiẹ Olele Kristi, Paul ọ sameriẹn vwẹre. Ọrẹn, ọwan i seri uvuẹn oghwẹmro 4 taghene Paul ọrhẹ Timothy i riẹ emwa sansan aye “na kpare iyẹnrẹn rẹ inyikọ ọrhẹ ekpako na ri ha uvuẹn i Jerusalem i brorhiẹn kpahen.” Usuẹn irhi rẹ aye i jiri yẹ ọrẹ aye e brorhiẹn taghene Ilele Kristi a ha obotọre urhi osamo-o! (Acts 15:5, 6, 28, 29) Mesoriẹ i Paul o roro taghene orhiẹ oborẹ ọghanranren rọ nọ samo Timothy? “Fọkiẹ itu i Jew ri ha avwaye, nime aye ephian i rheri taghene ọsẹ i [Timothy] onyẹ i Greek.” Paul ọ guọlọ suẹ ukọ-ọ. Ọ guọlọre taghene Ilele Kristi ephian i “jiri oma [aye] rẹn ẹhẹn obrorhiẹn ihworho ephian obaro Osolobrugwẹ.”—2 Corinthians 4:2; 1 Corinthians 9:19-23.
Aruẹ iroro ọnana ọ ha usuẹn oborẹ i Paul ọrhẹ Timothy e roro. Se eghwẹmro ri ha uvuẹn Romans 14:15, 20, 21 ọrhẹ 1 Corinthians 8:9-13; 10:23-33, ne wu mẹrẹn ọdamẹ ri Paul o vwo kpahen awọrọ, maido kpahen ẹmro yanghene irueruo ri na sabu suẹ ukọ rẹn awọrọ. Paul nọ ya vwe Timothy: “Fọkime, mie vwo ohworho owuorowu jerẹ ọye rọ nọ dabu hẹrote edamẹ are-e. Fọkime, awọrọ a guọlọ erere omobọ aye, orhiẹ eri Jesu Kristi-i. Ọrẹn, are i rhe imwẹro rọ haphia kpahen omayen, taghene jerẹ ọmọ ọrhẹ ọsẹ, ọye o leliri mẹ rioja neneyo iyẹnrẹn esiri na ọ sabu riaro rhọ.” (Philippians 2:20-22) Ilele Kristi awanva enana i dje omamọ udje rhotọre rẹn ọwan inyenana! Ukperẹ aye ine brorhiẹn lele oborẹ o jerẹ aye, aye a hẹrokele ẹguọlọ i Jehova ọrhẹ Ọmọyen Jesu nyoma aye e roro kpahen oborẹ orhienbro aye ọnọ hobọte ogame awọrọ lele.
Roro kpahen udje i Jesu Kristi o dje rhotọre. Uvuẹn ẹmro otu ri Jesu ọ tare uvuẹn Ugbenu, o dje fiotọre taghene ohworho rọ dabu vwẹruọ urhi ọrẹ Osolobrugwẹ, ọnọ nyalele urhi na ọrhọ tobọ rhianẹ a tẹmro kpahen oborẹ ono nerhumie rhe-e. (Matthew 5:21, 22, 27, 28) O vwo oborẹ ọnọ lẹrhẹ i Jesu, Paul, Timothy, yanghene Joseph roro taghene aye ina sabu ru oborẹ o jerẹ aye orhianẹ Osolobrugwẹ o jurhi kpahen emru-u. Nyoma aye e roro kpahen ukẹro Osolobrugwẹ ọ ha ni emru, ehworhare enana ni nyalele ekama eva ri mai ghanren ri Jesu o jiri, nọyẹ ọrẹ ene vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ ọrhẹ ereva ọwan.—Matthew 22:36-40.
Ilele Kristi Inyenana Vwo?
O fiotọre taghene o fo na ha ukẹro ghemeghe ni Baibol na jerẹ ẹbe erọrọ-ọ—jeghwai roro taghene ono jurhi kpahen ekwakwa ephia-an. Ọwan a lẹrhẹ ọmudu i Jehova ghọghọ, erhe ru oborẹ o serhọ riẹn, ọrhọ tobọ rhianẹ e jurhi kpahen oborẹ ene ruo-o. Ukperẹ ana hẹrhẹ nẹ Osolobrugwẹ ọ ta rẹn ọwan oborẹ ene ruo, ‘ana sabu mẹrẹn oborẹ ọhọre i Jehova ọ havwọ.’ (Ephesians 5:17; Romans 12:2) Mesoriẹ ọnana ọ lẹrhẹ i Jehova ghọghọ? Fọkime ọwan e ruẹ oborẹ i Jehova ọ guọlọre ukperẹ ono rhiẹ ọrẹ ọwan. O ji djephia taghene e dje ọdaremẹro kpahen ẹguọlọ ọnẹyen, te erhirhiẹ ro mwu ọwan hẹrokele ẹguọlọ ye. (Proverbs 23:15; 27:11) Habaye, uruemru ra bọn kpahen oborẹ a hunute uvuẹn Baibol na, o toroba eruriaro ohworho uvuẹn ogame i Jehova ọrhẹ omọkpokpọ ye.
Jena mẹrẹn oborẹ ene ru ha uruemru-urhi ọnana ruiruo uvuẹn akpenyerẹn ọwan.
Iruẹn Ọrhẹ Ughe Ọwan
Roro kpahen udje idama owu rọ guọlọ dẹ aruẹ ijoro owu. O fiotọre taghene oborẹ o rhonrin uvuẹn ikpekporo na o jerie, ọrẹn oborẹ ọ mẹrẹnren uvuẹn obaro ikesẹti ijoro na, o djephia taghene ẹmro ijoro na o jirẹ uruemru ọfanrhiẹn. O ji rhe taghene ihworho ri suẹ ijoro na e vwo omamọ uruemru-u. Nime idama na o vwo ẹguọlọ kpahen i Jehova, no roro kpahen ukẹro ri Jehova ọ ha ni emru. Marhẹ ono ru sabu roro kpahen ọhọre i Jehova uvuẹn aruẹ erhirhiẹ ọnana?
Uvuẹn ileta rẹ ọnyikọ Paul ọ ya vwe imizu ri ha uvuẹn Galatia, nọ hunute ewian erẹ ugboma ọrhẹ emamọ ẹhẹn ọrẹ Osolobrugwẹ. Usuẹn emamọ ẹhẹn na yẹ: ẹguọlọ, aghọghọ, ufuoma, erhionrin, uruemru esiri, orhorhomu, esegburhomẹmro, uruemru dẹndẹn, ọrhẹ omerhesun. Ọrẹn, irueruo ego ye djephia taghene ohworho o dje ewian ugboma na phia? Paul nọ yare: “Omarana, a mẹrẹn ewian erẹ ugboma na vwrurhe ne, aye yẹ, ọfanrhiẹn, ijẹfuọn, uruemru jodojodo, emẹgọ, irueruo eda, eghrẹn, ozighi, omẹriọ, ekwẹre ọgbogbanhon, ẹhẹriẹ, oghalẹ, ẹko ẹga sansan, omẹriọ ọsọsọ, inyo ẹda vrẹn oma, akpẹriọ ri vrẹn ovwan ọrhẹ ekwakwa ri họhọ enana. Mie tiẹ are orhọ kpahen ekwakwa enana jerẹ oborẹ mi ji tiẹ are orhọ vrẹn ne, taghene ihworho re ruẹ ekwakwa erana, i ruẹ Uvie Osolobrugwẹ-ẹ.”—Galatians 5:19-23.
Djokarhọ oborẹ ọ tare uvuẹn ẹmro rọ kẹta na—“ekwakwa ri họhọ enana.” Paul ọ hunute ekwakwa ephian ri sekpahen ewian erẹ ugboma na-a. Ọ vwọ haye ta taghene ohworho ọnọ sabu roro taghene, ‘O vwo uphẹn ro no ru ekwakwa ephian ri Paul ọ vwọ hunute usuẹn ewian erẹ ugboma na-a.’ Ukpomaran, o fori nẹ ihworho re se ọbe na i ha omẹgbanhon iroro aye ruiruo, neneyo aye i sabu djokarhọ ekwakwa ra vwa hunute uvuien “ri họhọ ekwakwa enana.” Ihworho ra ha arudo ruẹ irueruo ezẹko ra vwa hunute “ri họhọ ekwakwa enana,” i mẹrẹn ebrurhọ erẹ Uvie Osolobrugwẹ-ẹ.
Omarana, o fori ne rhe yanghene roro kpahen ekwakwa ri vwe serhọ uvuẹn ukẹro Osolobrugwẹ. Ọrana emru rọ gbanhonron? Gbe rorie taghene idọkitọ nọ ta wẹn taghene wu riẹ emamọ buebun, ọrhẹ emaren ra ha ẹbe sere, ọrẹn ne wu kẹnoma rẹn ekwakwa ra miẹmiẹ jerẹ ice cream, ọrhẹ ekwakwa ri họheriẹ. Ọnọ bẹn wu ne rhẹ sẹ cake ọ miẹmiẹ gbinẹ ọ ha usuẹn oborẹ a ha ẹbe ru? Vwana gba haye vwanvwọn emamọ ẹhẹn Osolobrugwẹ ọrhẹ ewian erẹ ugboma na. Bọgo yẹ ikpekporo ra hunute oberun na ọ kare? Itiọrurhomẹmro o vwo jiri uruemru jerẹ, ẹguọlọ, orhorhomu, omerhesun, yanghene iruemru erọrọ ri ta kpahen emamọ ẹhẹn Osolobrugwẹ na-a. O fo ne jurhi kpahiẹn vwẹre ne ki rhe sẹ aruẹ ijoro ọnana o serhọ rhẹ ọhọre Osolobrugwẹ-ẹ. Uruemru-urhi ọnana o ji sekpahen aruẹ ẹbe re se, aruẹ ughe re nẹ, aruẹ ikpekporo ra kerhọ ye uvuẹn ekpetughe, igemu ra fa, iwẹbsaiti ra rua, kugbe ekwakwa erọrọ.
Eheri Ọrhẹ Osẹme Ọwan
O vwo iruemru-urhi Baibol sansan ri surhobọmwu eheri ọrhẹ osẹme. Enana a ha userhumu rẹn Ilele Kristi sẹ osẹme ri serhọ. Ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen Jehova i vwe nie taghene ọnana uphẹn rẹ aye ine ruẹ oborẹ o jerẹ aye-e, ukpomaran, aye e ruẹ oborẹ ọnọ lẹrhẹ oma merhen i Jehova. Jerẹ oborẹ a mẹrẹn ne, dedevwo rhẹ ekwakwa ephian yi Jehova o jurhi kpahe-en, ọnana o mevirhọ taghene o vwo ọdamẹ kpahen oborẹ ihworho yi e ruẹ-ẹ. Oborẹ ihworho a sẹ osẹme lele ọ vẹnẹren uvuẹn ekete sansan uvuẹn akpọ na. Ọrẹn, Osolobrugwẹ ọ tiobọnẹ iruemru-urhi ri ne suẹn ihworho yi ọke ephian uvuẹn ekete ephian.
Jerẹ udje, 1 Timothy 2:9, 10 ọrhọ ta: “Emẹse na i gba rha sẹ osẹme ro serhọ, rhẹ ẹhẹn dẹndẹn kugbe osasame ọrẹ ẹhẹn, orhiẹ ọrẹ ẹton eghoghanren eme-e, yanghene oro-o, yanghene itama eghoghanre-en, yanghene iwun re mai ghanre-en, ọrẹn uvuẹn izede ro fo rẹn emẹse ra ga Osolobrugwẹ, nọyẹ, nyoma omamọ owian.” Omarana, o fori nẹ Ilele Kristi ephian i roro kpahen aruẹ osẹme ro serhọ uvuẹn ekete aye e rhirhiẹ, harẹn ihworho “ra ga Osolobrugwẹ.” O fori nẹ Ilele Kristi i roro kpahen oborẹ osẹme yanghene eheri aye ono ru hobọte awọrọ, fọkiẹ iyẹnrẹn esiri rẹ aye e ghwoghwo na. (2 Corinthians 6:3) Olele Kristi ro vwo omamọ uruemru, ọ vwo ha edamẹ enẹyen karo rẹn erẹ awọrọ-ọ, ukpomaran ọnọ kẹnoma rẹn uruemru ra suẹ ọyanghan ọrhẹ ukọ rẹn awọrọ.—Matthew 18:6; Philippians 1:10.
Ọke Olele Kristi ọrhọ mẹriẹn taghene aruẹ osẹme rọ sẹre na ọnọ sabu suẹ ukọ rẹn awọrọ, ọnọ sabu hẹrokele ọnyikọ Paul nyoma rọ nọ ha edamẹ awọrọ karo ukperẹ ono rhiẹ ọnẹyen. Paul ọrhọ ta: “Are i hẹrokele mẹ jerẹ oborẹ mia hẹrokele i Kristi.” (1 Corinthians 11:1) Sekpahen udje i Jesu, Paul ọrhọ ya: “Kristi o ru oborẹ ọnọ lẹrhẹ oma merhiẹn ọvo-o.” Ọkpọvi Paul kpahen Ilele Kristi ephian ọ dabu fiotọre: “O fori nẹ ọwan ri rhiẹ ihworho ri gbanhonron, i hobọtua ihworho ri vwa gbanhon, a vwa jeghwai ruẹ oborẹ ọnọ lẹrhẹ oma merhen ọwan ọvo-o. Jenẹ owuowọnwan lẹrhẹ oma merhen ọreva ye fọkiẹ orhorhomu ọnẹyen, nọ bọn yen gbanhon.”—Romans 15:1-3.
Re Ruẹ Omẹgbanhon Iroro Ọwan Kpokpọ
Marhẹ ana ha omẹgbanhon iroro ọwan ruiruo lele, neneyo a sabu rhe oborẹ ene ru jiri Jehova orhianẹ ọ tobọ jurhi kpahen emru-u? Ọwan erhe se i Baibol na ọke ephian, yonie, jeghwai roro kpahen oborẹ e seri na, ene ruriaro uvuẹn omẹgbanhon iroro ọwan. Aruẹ eruriaro ọnana ọ vwo sa ukwọgbọ-ọ. Jerẹ oborẹ ọmọ ọ dua bibiesuọn izede ọrẹ ugboma, omaran ohworho o ji ruẹ riaro bibiesuọn uvuẹn ogame i Jehova. Omarana a guọlọ edirin mie ọwan arha mẹrẹnvwrurhe taghene e vwe ruẹ riaro te oborẹ e fiẹrorhọ-ọ, o fo ne brudu-u. Habaye, rhẹ ukwọgbọ ọvo ye ne ru omẹgbanhon iroro ọwan nọ gbanho-on. O fori ne roro kpahen Ẹmro Osolobrugwẹ ọke ephian jerẹ oborẹ a ta vrẹn ne, ji ha oborẹ e seri na ruiruo te ekete omẹgbanhon ọwan o teri.—Hebrews 5:14.
Ana sabu ta taghene urhi Osolobrugwẹ ọ damu ọwan nẹ sẹ ana huvwele yanghene a huvwele-e, iruemru-urhi enẹyen a damu ọwan nẹ sẹ ana ga ye jeghwai lẹrhẹ oma merhiẹn. Re ruẹ riaro uvuẹn ogame ọnẹyen na, o fori na rha damoma hẹrokele i Jehova ọrhẹ Ọmọyen. Ọwan ni ne vwo omwemẹ ra na bọn orhienbro ọwan kpahen iroro Osolobrugwẹ, ọrhẹ i Baibol na. Ra damoma ruẹ oborẹ ọnọ lẹrhẹ oma merhen i Jehova na, ana mẹrẹnvwrurhe taghene aghọghọ ọwan no no bunrhọ ọke ephian.
[Ifoto]
Oborẹ a sẹ osẹme lele ọ vẹnẹren uvuẹn ekete ephian, ọrẹn o fori nẹ iruemru-urhi Baibol no sun odjẹ ọwan