¿Gi pädi?

¿Te mi o̱tuäbi yä majhä gatꞌho näꞌä rä ji mri ꞌmo̱mbäbi nuꞌu̱ yä mꞌotho yä mboꞌni mi tho ha rä templo de Jerusalén?

TATꞌÄ je̱ya, yä majhä mi sacrifica yä mꞌotho yä mboꞌni ha rä templo. Josefo —nꞌa rä yꞌofo de mäyaꞌmu̱— bi ꞌñenä ge ho̱nse̱ ha rä ngo de rä Pascua, bi tꞌumbäbi Äjuä de gä ofrenda thogi de 250.000 yä de̱ti. Koꞌmu̱ xa mi ndunthi yä mboꞌni, zäi xa mi mfangä ndunthi rä ji ha rä templo (Lev. 1:​10, 11; Núm. 28:​16, 19). ¿Te mi o̱tuäbi yä majhä gatꞌho näꞌä rä ji mi ꞌmo̱mbäbi yä mboꞌni?

Ha näꞌä rä templo de Herodes ge yä romano bi huati ha rä je̱ya 70, rꞌa yä bämhñä jäꞌi xä hyandi ge mi ja rꞌa yä drenäje nuꞌu̱ zäi mi usa yä majhä pa mi ju̱ki yä tsꞌothe ꞌne gatꞌho nuꞌu̱ yä ji mi fani yä mboꞌni. Nuꞌu̱ yä drenäje mi tso̱ni asta mo̱te de rä templo.

Ma gä handihu̱ te mi pe̱fi yä majhä pa dä xu̱ki ꞌne dä nheki xträ ntꞌaxi rä templo.

• Mi ja rꞌa yä oꞌtsi ha rä ua rä altar. Ha rä Misnáa mää ge ha rä altar de rä templo mi ja yoho yä oꞌtsi. Mää ge näꞌä rä ji mi näꞌmi yä majhä ha rä altar, mi tu̱gi po nuꞌu̱ yoho yä oꞌtsi ꞌne mi tso̱ni ha nuꞌu̱ yä drenäje mi ja ha rä templo ꞌne mi po̱ni pa mi tso̱ni ha rä däthe Cedrón.

  Näꞌä mängä rä Misná di nthe̱ ko näꞌä xä dini yä bämhñä mäpaya. Yä mfistꞌofo The Cambridge History of Judaism ꞌnehe mää ge xä thini rꞌa yä drenäje getbu̱ de rä templo. Nuya yä mfistꞌofo enä: «Zäi ge nuya yä drenäje mi usa yä majhä pa mi ju̱ki yä tsꞌothe ꞌne yä ji de yä sacrificio pa mi e̱i mo̱te de rä templo».

• Nzäntho mi ja rä dehe. Yä majhä mi usa ndunthi rä dehe pa dä xu̱ki ꞌne xträ ntꞌaxi rä altar ꞌne nuꞌu̱ yä drenäje mi ja ha rä templo. ¿Pe de habu̱ mi theniꞌu̱ yä dehe? Ha Jerusalén mi ja yä ꞌñuthe, yä cisterna ꞌne yä mothe. Nꞌa rä bämhñä jäꞌi rä thuhu Joseph Patrich bi ꞌñenä: «Mäyaꞌmu̱, ninꞌa rä templo mi pe̱ꞌtsi rä tꞌaxdehe ꞌne rä drenäje ja ngu rä templo de Jerusalén».