Nuꞌu̱ yä ntꞌani o̱tꞌe rꞌa yä jäꞌi
Mi mꞌu̱i rä Hesu ha Belén, ¿por hanja José ꞌne María bi desidi ja dä gohni en lugar de dä mengi ha yä nguu ha Nazaret?
Rä Biblia hingi mää por hanja. Pe hää uni rꞌa yä dato nuꞌu̱ dä za dä esplikagihu̱ por hanja bi me̱fi njabu̱.
Nuꞌmu̱ nꞌa rä e̱nxe̱ bi xipäbi María ge ma xä mꞌu̱i nꞌa rä zi bätsi, María ꞌne José mi ꞌmu̱i ha Nazaret, nꞌa rä hnini de Galilea (Luc. 1:26-31; 2:4). Ko rä tiempo nuyu̱ bi bo̱ni de Egipto pa bi mengi ha Nazaret. Koꞌmu̱ rä Hesu bi te ha Nazaret, hänge mi tꞌembäbi Jesús el nazareno (Mat. 2:19-23). Mäpaya, ora di o̱dehu̱ de rä hnini Nazaret, nzäntho ehe ha mä mfenihu̱ nuya hñuu yä jäꞌi: José, María ꞌne rä Hesu.
ꞌNehe dä za gä handihu̱ ge María mi konose nuꞌu̱ yä luga de Judea. ¿Por hanja di pädihu̱? Rä Biblia udi ge ha Judea mi ꞌmu̱i yä familia María. Ja mi ꞌmu̱hni nꞌa rä pariente mrä thuhu Elisabet, näꞌä rä ꞌme̱hñä Zacarías —nuꞌu̱ yä dada Juan el Bautista— (Luc. 1:5, 9, 13, 36). Nꞌa rä pa, María bi ma bä tso̱ni Elisabet ꞌne ja bi gohni po hñu nzänä. Mꞌe̱fa María bi mengi ha Nazaret (Luc. 1:39, 40, 56).
Ko rä tiempo bi mhändabi dä ma duä ofo yä thuhu ha Belén. José bi me̱fi näꞌä bi mända yä autorida, hänge bi zitsꞌi María ꞌne bi biaja dende Nazaret asta Belén. Belén mi fädi ngu rä hnini David ꞌne rä Mäkä Tꞌofo ya xki mää ge ja ma xä mꞌu̱hni rä Mesia (Luc. 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Miq. 5:2). ¡Ja bi mꞌu̱ini rä Hesu! Koꞌmu̱ María ja xki mꞌu̱i rä bätsi, zäi ge José himbi yꞌapäbi María ge ꞌmestho xä mengi ha Nazaret, hänge nuyu̱ bi gohi ha Belén. Belén mi kohi ngu gu̱to kilometro rä yabu̱ de Jerusalén. Njabu̱ José ꞌne María himbi japäbi xa yabu̱ dä ma ha rä templo pa dä uni näꞌä rä ofrenda mi mända rä Ley (Lev. 12:2, 6-8; Luc. 2:22-24).
ꞌNehe mähyoni gä benihu̱ ge näꞌä rä e̱nxe̱ bi ñäui María, bi ꞌñembäbi ge näꞌä rä bätsi ma xä mꞌu̱i, ma xä hñäni näꞌä rä nsu de gä rey mi pe̱ꞌtsi David. Tal vez José ꞌne María bi mbeni ge koꞌmu̱ rä Hesu bi mꞌu̱i ha Belén ha rä hnini David, Äjuä mi ne ge ja xä gohniꞌu̱ (Luc. 1:32, 33; 2:11, 17). Hänge zäi ge José ꞌne María, bi hyandi ge mänꞌa xmä ñho xä gohi ha Belén pa xä do̱ꞌmi asta nuꞌmu̱ Äjuä xä xipäbi te mi debe dä me̱fi.
Mäske hindi pädihu̱ hängu, po̱de nuꞌu̱ bi gohi nꞌa rä tiempo ha Belén. Hindi pädihu̱ hängu rä tiempo ya mi ꞌmu̱hni ora bi tso̱ni nuꞌu̱ yä jäꞌi mi nehe yä tso̱o̱. Pe pa geꞌmu̱, José ꞌne María ya mi ꞌmu̱i ha nꞌa rä nguu, ꞌne rä Hesu ya hingä nꞌa mrä zi ꞌue̱ne, sino ya nꞌa mrä zi tꞌu̱kä tsꞌu̱ntꞌu̱ (Mat. 2:11). Ja ngu di handihu̱; en lugar de xä mengi ꞌme̱stho ha Nazaret, po̱de José, María ꞌne rä Hesu, bi mꞌu̱i po nꞌa rä tiempo ha Belén.
Nꞌa rä pa, Herodes «bi mända dä tho gatꞌho yä zi bätsi nuꞌu̱ mi ꞌmu̱i gatꞌho rä ngu̱ni Belén, nuꞌu̱ mi pe̱ꞌtsä yo nje̱ya pa ri gäi» (Mat. 2:16). Koꞌmu̱ nꞌa rä e̱nxe̱ bi xipäbi José de näꞌä rä peligro; nuꞌmu̱ José bi zitsꞌi María ꞌne rä Hesu pa rä dähni Egipto ꞌne ja bi gohni bi mꞌu̱hni asta nuꞌmu̱ Herodes bi du. Mꞌe̱fa, José bi zitsꞌi rä familia pa Nazaret. ¿Por hanja ya himbi ma pa Belén? Ngeꞌä pa näꞌä rä tiempoꞌä, nubye̱ go mi mända ha Belén nꞌa rä tꞌu̱ Herodes mrä thuhu Arquelao. Nuni rä ndä xa mrä tsꞌomꞌu̱i, hänge mänꞌaki nꞌa rä e̱nxe̱ bi xipäbi José de näꞌä rä peligro mi jani. Pe koꞌmu̱ ha Nazaret hinte mä peligro mi ja, ja ma xä za xä teni rä Hesu, ꞌne nuꞌu̱ yä dada ma xä za xä ꞌñuti xä ñho de rä Zi Dada Jeoba (Mat. 2:19-22; 13:55; Luc. 2:39, 52).
Po̱de José bi du mꞌe̱tꞌo ꞌne ya himbi hyandi nuꞌmu̱ rä Hesu bi uni rä bida pa bi xoki rä oportunida de dä ma rꞌa yä jäꞌi ha mähetsꞌi. Mu̱ José bi du mꞌe̱tꞌo ke rä Hesu, nuꞌmu̱ zäi ge José ma dä nuhu de rä du pa dä mꞌu̱i nuua ha rä Xiꞌmhai. Njabu̱, ndunthi yä jäꞌi ma dä za dä yꞌambäbi por hanja bi desidi bi gohi ha Belén ꞌne himbi mengi pa Nazaret mꞌe̱fa de bi mꞌu̱i rä Hesu.