¿Te ma dä maxꞌäꞌi pa mänꞌa gi ꞌmu̱i ko rä johya?

1. ¿Te di signifika gä komformähu̱ ko näꞌä ya di pe̱ꞌtsihu̱, pe te hindi signifika?

XI NUꞌI, ¿xkä tini näꞌä xa mäjuäni rä johya? Toꞌo xä dini näꞌä xa mäjuäni rä johya signifika ge di komformä ko nuꞌu̱ yä jäpi xä umbäbi rä Zi Dada Jeoba. Hingi ꞌmu̱i ko rä kue̱, nixi turämu̱i po nuꞌu̱ yä kosa hingi pe̱ꞌtsi. Pe gä komformähu̱ ko näꞌä ya di pe̱ꞌtsihu̱, hindi signifika ge ya hindi debe gä o̱thu̱ ntsꞌe̱di po gä umbäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba gatꞌho näꞌä dä za (Rom. 12:1; 1 Tim. 3:1). ꞌNehe, mu̱ ya di o̱thu̱ ntsꞌe̱di po di pe̱päbihu̱ xä ñho rä Zi Dada Jeoba, pe di handihu̱ ge tobe hingi tꞌakägihu̱ nꞌa rä responsabilida näꞌä gä hohmähu̱ gä pe̱ꞌtsihu̱ ha rä mhuntsꞌi; mäske njabu̱ nuju̱ di sigihu̱ di ꞌmu̱ihu̱ ko rä johya ꞌne hindi nkue̱hu̱.

2. ¿Te dä za dä thogi mu̱ hindi komformähu̱ ꞌne hindi johyahu̱ ko nuꞌu̱ yä kosa ya di pe̱ꞌtsihu̱?

² Mu̱ hindi komformähu̱ ꞌne hindi johyahu̱ ko nuꞌu̱ yä kosa ya di pe̱ꞌtsihu̱, geꞌä rꞌamätsꞌu̱ dä za dä zixkägihu̱ gä pe̱fihu̱ näꞌä hinxä ñho. Por ejemplo, rꞌa yä ku dä za dä mu̱di dä mpe̱fi xi ndunthi pa dä dai nuꞌu̱ yä kosa hingä xa mähyoni. Rꞌaa asta xä zo̱ho̱ xä mpe kontal dä me̱ꞌtsi näꞌä ne. Nuꞌu̱ xä mbeni njaua: «Ja ndunthi rä bojä mä patro ꞌne hinte ma dä afektabi ko nunä ma gä pe». Märꞌaa xä ꞌñenä: «¿Pa te gä sigi gä to̱ꞌmi mu̱ jaua rä oportunida de gä pe̱ꞌtsi nubye̱ näꞌä di ne?». O märꞌaa xä mbeni njaua: «Nunä bojä ma gä ju̱u̱, nꞌa rä pa ma gä koꞌtsi». Pe toꞌo dä gu̱u̱ rä bojä o nuꞌu̱ yä kosa hingä yä me̱ti, näꞌä nꞌa rä mfe, ꞌne rä Zi Dada Jeoba xa di u̱tsa rä mfe ngeꞌä di tsꞌombäbi rä thuhu (Prov. 30:9). Märꞌaa xa xä u̱ yä mfeni ngeꞌä hinxä tꞌumbäbi nꞌa rä responsabilida ha rä mhuntsꞌi ꞌne xä desidi ya hindä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba (Gál. 6:9). ¿Por hanja xä zo̱ho̱ xä me̱fi njabu̱ rꞌa yä ku? Zäi ge nuya yä tꞌo̱tꞌe himbi me̱fi nse̱kitho, sino ke rꞌamätsꞌu̱u̱ bi mu̱di bi ꞌme̱di rä johya ngeꞌä himbi komformä ko näꞌä mi pe̱ꞌtsi.

3. ¿Hanja di nupkägihu̱ mä mfenihu̱ Filipenses 4:​11, 12?

³ Zäi ge rꞌabu̱ di jakägihu̱ xä ñhei gä komformähu̱ ꞌne gä johyahu̱ ko näꞌä ya di pe̱ꞌtsihu̱, ngeꞌä kasi gatꞌho yä jäꞌi hindi mbeni njabu̱ ꞌne nzäntho honi hanja dä me̱ꞌtsi mä ndunthi. Pe rä Zi Dada Jeoba xikägihu̱ ge hää dä za gä paatihu̱ mä mfenihu̱ ꞌne näꞌä utkägihu̱ hanja gä jahu̱. Rä apostol Pablo bi ꞌñenä: «Nuga stä pädi gä johya ko nuꞌä di pe̱ꞌtsi» (hñeti Filipenses 4:​11, 12).a Nuꞌmu̱ rä apostol Pablo bi yꞌofo nuya yä noya, mi o fadi, pe mäske njabu̱ hixki ꞌme̱di rä johya. Ora bi ꞌñenä «nuga stä pädi», utkägihu̱ ge gatꞌho dä za gä nxadihu̱ ꞌne gä pädihu̱ hanja gä komformähu̱ ko nuꞌu̱ yä kosa ya di pe̱ꞌtsihu̱, pa njabu̱ gä tinihu̱ näꞌä xa mäjuäni rä johya hindi mporta te dä thogi. Hänge ha nunä ntꞌudi di nxadihu̱, ma gä handihu̱ hñuu yä tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ ma dä maxkägihu̱.

XA MÄHYONI GÄ PÄDIHU̱ GÄ UNIHU̱ NJAMÄDI

4. ¿Por hanja rꞌakägihu̱ rä johya ora di nzäihu̱ gä umbäbihu̱ njamädi rä Zi Dada Jeoba? (1 Tesalonicenses 5:18).

⁴ Entremäs gä pädihu̱ gä umbäbihu̱ njamädi rä Zi Dada Jeoba po gatꞌho näꞌä ya xä rꞌakägihu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa gä sentihu̱ rä johya (hñeti 1 Tesalonicenses 5:18).b Por ejemplo, mu̱ gä pädihu̱ gä umbäbihu̱ njamädi rä Zi Dada Jeoba ngeꞌä xä rꞌakägihu̱ te gä hehu̱ ꞌne te gä tsihu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa hingä tumämu̱ihu̱ po nuꞌu̱ yä kosa hindi pe̱ꞌtsihu̱. Mu̱ gä handihu̱ ko ndunthi rä muui näꞌä xä rꞌakägihu̱ rä Zi Dada Jeoba pa gä pe̱päbihu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa gä umbäbihu̱ gatꞌho näꞌä tsu̱kägihu̱ ꞌne hingä ma gä tumämu̱ihu̱ po nuꞌu̱ yä responsabilida gä hohmähu̱ gä pe̱ꞌtsihu̱ ha rä mhuntsꞌi. ¿Di dahu̱ ngue̱nda por hanja rä Mäkä Tꞌofo xikägihu̱ ge xa mähyoni gä xatuäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba ꞌne gä umbäbihu̱ njamädi? Pe, ¿te thogi ora di pädihu̱ gä unihu̱ njamädi? Rä Mäkä Tꞌofo enä: «Näꞌä rä tsaya rꞌakägihu̱ Äjuä —’ne hinto ma dä za dä ntiende—, geꞌä ma dä su ri korasohu̱ ꞌne ri mfenihu̱» (Filip. 4:​6, 7, TNM).

5. ¿Te mä raso mi pe̱ꞌtsi yä israelita pa dä jamädibi rä Zi Dada Jeoba? (Hyandi ꞌnehe rä kꞌoi).

⁵ Ma gä benihu̱ näꞌä bi me̱fi yä israelita. Ndunthi yä mꞌiki xa mi keha ꞌne himi komformä ko näꞌä mi umbäbi rä Zi Dada Jeoba ngeꞌä mi beni nuꞌu̱ yä ñhuni mi ja ha Egipto (Núm. 11:​4-6). Mäjuäni ge ha yä yꞌotꞌä hai, rä bida xmä ñhei ngeꞌä himi pe̱ꞌtsi gatꞌho näꞌä mi ne. Pe nuꞌu̱ bi ꞌme̱di rä johya ngeꞌä himbi balora ꞌne bi pumfri gatꞌho näꞌä xki me̱fi rä Zi Dada Jeoba po geꞌu̱. Nuꞌu̱ bi pumfri ge rä Zi Dada Jeoba xki me̱hni 10 yä plaga pa bi gu̱ki de rä dähni Egipto habu̱ mi ꞌmu̱i de gä esclavo ꞌne xa mri maltrata. ꞌNehe himbi jamädibi rä Zi Dada Jeoba ngeꞌä xki matsꞌi pa bi hñämbäbi yä me Egipto ndunthi de rä plata, rä oro ꞌne nuꞌu̱ yä dutu mi pe̱ꞌtsi (Éx. 12:​35, 36). Yä israelita ꞌnehe bi pumfri hanja rä Zi Dada Jeoba xki usa rä tsꞌe̱di pa bi heke rä mar Rojo ꞌne njabu̱ nuꞌu̱ bi za bi thogi. Mentä mi yꞌo ha yä yꞌotꞌä hai, rä Zi Dada Jeoba himbi hye̱gise̱ sino ke hyaxtho mi umbäbi te dä zi. ¿Dä za gä handihu̱ por hanja bi ꞌme̱di rä johya nuꞌu̱ yä israelita? Hingä ngeꞌä mi mꞌe̱päbi te dä zi o te dä hyee, sino ke nuꞌu̱ himbi balora ꞌne himbi jamädibi rä Zi Dada Jeoba po gatꞌho näꞌä xki me̱fi po geꞌu̱.

6. ¿Te ma dä maxkägihu̱ pa gä pädihu̱ gä uñhu̱ njamädi?

⁶ Gehnä ma dä maxkägihu̱ pa gä pädihu̱ gä uñhu̱ njamädi: 1) Mähyoni gä ꞌuekehu̱ rä tiempo hyaxtho pa gä hudihu̱ gä ntso̱ꞌmihu̱ ꞌne gä handihu̱ te mä jäpi di pe̱ꞌtsihu̱. ꞌNehe dä hogi gä ofohu̱ yoho o hñuu yä jäpi nuꞌu̱ dä hänihu̱ durante rä pa (Lam. 3:​22, 23). 2) Xa mähyoni gä nzäihu̱ gä umbäbihu̱ njamädi märꞌaa po näꞌä pe̱fi po gekhu̱ ꞌne nunka di debe gä pumfrihu̱ gä xatuäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba pa gä umbäbihu̱ njamädi po gatꞌho nuꞌu̱ yä jäpi rꞌakägihu̱ (Sal. 75:1). 3) Mähyoni gä huahnihu̱ kontoꞌo di ntsitsꞌihu̱, ngeꞌä mu̱ gä o̱tꞌehu̱ mä amigohu̱ nuꞌu̱ hingi pädi dä ungä njamädi, geꞌä ma gä huadihu̱ gä pe̱fihu̱ ꞌnehe (Deut. 1:​26-28; 2 Tim. 3:​1, 2, 5). Mu̱ gä nzäihu̱ gä uñhu̱ njamädi po näꞌä di hänihu̱ ꞌne po nuꞌu̱ yä jäpi di pe̱ꞌtsihu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ gä ꞌmu̱ihu̱ ko rä johya ꞌne hingä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä bida de gä kue̱.

7. ¿Te bi matsꞌi rä zi nju Aci pa bi dini rä johya mänꞌaki?

⁷ Nꞌa rä zi nju rä thuhu Aci näꞌä bi ꞌmu̱i ha rä dähni Indonesia pede: «Durante näꞌä rä tiempo bi nja rä COVID-19, dä fu̱di dä kompara näꞌä di thogi ko näꞌä mi thogi märꞌa yä ku, ꞌne dä fu̱di dä ꞌme̱di rä johya» (Gál. 6:4). ¿Te bi matsꞌi nunä zi nju pa bi me̱tsi rä johya mänꞌaki? Rä zi nju Aci sigi enä: «Dä hudi dä ntso̱ꞌmi pa dä da ngue̱nda hängu yä jäpi ndi häni kada nꞌa rä pa, ꞌne gatꞌho näꞌä xki rꞌakägi rä Zi Dada Jeoba dende nuꞌmu̱ dä fu̱di dä pe̱päbi. Geꞌä bi maxkägi pa dä pädi dä umbäbi njamädi po gatꞌho näꞌä xki me̱fi po geki ꞌne dä tini mänꞌaki näꞌä rä johya xti ꞌme̱di». Mu̱ di ꞌmu̱ihu̱ ko rä kue̱ po gatꞌho näꞌä xtä thogihu̱; dä hogi gä pe̱fihu̱ näꞌä bi me̱fi rä zi nju Aci pa gä tinihu̱ rä johya ꞌnehe.

HINGÄ EXÄ MÄ NSUHU̱

8. ¿Te bi thogi Baruc?

⁸ Baruc mi geꞌä rä sekretario rä profeta Jeremías. Näꞌä mi pe̱fi Baruc xmä ñhei ngeꞌä mi fatsꞌi Jeremías dä xipäbi yä israelita näꞌä ma xä thogi ngeꞌä hixki yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba. Ko rä tiempo, Baruc bi ꞌme̱di rä johya ꞌne mi ꞌmu̱i ko rä kue̱. En lugar de xä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä sigi dä me̱fi näꞌä xki mändabi rä Zi Dada Jeoba, näꞌä go bi mu̱di bi durämu̱i po geꞌäse̱ ꞌne bi yꞌe̱ntꞌä ha rä mfeni näꞌä go mi ne dä me̱fi. Hänge rä Zi Dada Jeoba bi usa rä profeta Jeremías pa bi ꞌñembäbi: «Nuꞌi gi honi yä däta tꞌo̱tꞌe pa geꞌi. Ya ogi honi nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe» (Jer. 45:​3-5). Rä Zi Dada Jeoba ꞌñenä go bi ꞌñembäbi Baruc: «Johya ko näꞌä gi pe̱ꞌtsibye̱ ꞌne ogi honi märꞌa yä tꞌo̱tꞌe». Baruc bi jamäsu nunä konseho ꞌne bi sigi bi me̱ꞌtsi nꞌa rä hogä ntsitsꞌi ko rä Zi Dada Jeoba.

9. ¿Te utkägihu̱ 1 Corintios 4:​6, 7? (Hyandi ꞌnehe yä kꞌoi).

⁹ Rꞌabu̱, nꞌa rä ku dä za dä senti ge di meresebi dä tꞌumbäbi nꞌa rä responsabilida ha rä mhuntsꞌi. Tal vez näꞌä rä ku xa pädi te dä me̱fi, xa xä mfaxte ndunthi o ya o̱tꞌe ndunthi yä je̱ya pe̱päbi rä Zi Dada Jeoba. Pe, ¿te ma dä senti mu̱ dä hyandi ge mä nꞌa rä ku go dä tꞌumbäbi näꞌä rä responsabilida tanto xä do̱ꞌmi? ¿Te ma dä matsꞌi pa hindä nkue̱ ꞌne hindä ꞌme̱di rä johya? Dä za dä matsꞌi ndunthi näꞌä bi xipäbi rä apostol Pablo nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Corinto (hñeti 1 Corintios 4:​6, 7, TNM). Ja ngu di handihu̱, ninꞌa de gekhu̱ hindi meresegihu̱ näꞌä rä tsꞌe̱di ꞌne rä mfädi di pe̱ꞌtsihu̱, nixi nuꞌu̱ yä responsabilida di hänihu̱ ha rä mhuntsꞌi, ngeꞌä gatꞌho näꞌä di pe̱ꞌtsihu̱ xtä hänihu̱ de rä Zi Dada Jeoba po näꞌä ñhojäꞌi ꞌne rä nhuekäte pe̱skägihu̱ (Rom. 12:​3, 6; Efes. 2:​8, 9).

10. ¿Te ma dä maxkägihu̱ pa hingä exä mä nsuhu̱?

¹⁰ ¿Te ma dä maxkägihu̱ pa hingä exä mä nsuhu̱? Gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Hesu. Mäske rä Hesu mi geꞌä rä Tꞌu̱ Äjuä ꞌne xki hñäni ndunthi rä autorida ꞌne rä tsꞌe̱di, näꞌä himbi ꞌñexä rä nsu sino ke bi hyoni rä modo hanja dä me̱päbi märꞌaa. Nꞌa rä pa, bi xu̱kuäbi yä ua kada nꞌa de nuꞌu̱ yä apostol. Rä apostol Juan bi yꞌofo: «Rä Hesu mi pädi ge bä ehe de habu̱ mi ꞌmu̱hui Äjuä rä Dada pa dä mꞌu̱kua ha rä xiꞌmhai, ꞌne mi pädi ꞌnehe ge ya mi ma dä yopä mengi [ . . . ]. Hänge nuꞌä bi mꞌai [ . . . ] ꞌne bi mu̱di bi xu̱kuä yä ua yä nxadi» (Juan 13:​3-5). Rä Hesu xä za xä mbeni ge koꞌmu̱ mi geꞌä rä Tꞌu̱ Äjuä, go mi debe xä su̱kuäbi yä ua. Pe durante näꞌä rä tiempo bi mꞌu̱kua ha rä Xiꞌmhai nunka bi senti ge mi meresebi mänꞌa dä tꞌeꞌtsuäbi rä nsu. Rä Hesu himbi mbeni ge mi debe dä me̱ꞌtsi nꞌa rä nguu xä ñho habu̱ dä mꞌu̱i, nixi bi mbeni ge mi debe dä me̱ꞌtsi ndunthi rä bojä pa hinte dä sufri (Luc. 9:58). Rä Hesu nunka bi ꞌñexä rä nsu. Mäske näꞌä xä za xä me̱ꞌtsihmä ndunthi yä lujo o märꞌa yä tꞌo̱tꞌe, näꞌä bi komformä ꞌne bi johya ko näꞌä mi pe̱ꞌtsi. ¿Hänge xa nꞌa rä hogä ejemplo pa gekhu̱? (Juan 13:15).

11. ¿Te bi matsꞌi rä zi ku Dennis pa mänꞌa bi me̱ꞌtsi rä johya?

¹¹ Nꞌa rä zi ku rä thuhu Dennis näꞌä bi ꞌmu̱i ha nꞌa rä dähni fädi ngu Países Bajos mää ge xa o̱tꞌe ntsꞌe̱di po hindä ꞌñexä rä nsu ꞌne dä de̱mbäbi rä mꞌu̱i rä Hesu. Pe rä zi ku Dennis mää ge rꞌabu̱ di japäbi xä ñhei. Näꞌä zi ku enä: «Ora di handi ge nꞌa rä ku tꞌumbäbi nꞌa rä ꞌme̱fi o responsabilida ha rä mhuntsꞌi näꞌä go ndi ne dä tꞌakägi, di da ngue̱nda ge tsu̱kägi rä kue̱ ꞌne di mbeni ge mu̱ go xä tꞌakägi näꞌä rä responsabilida go mänꞌa xtä hoki xä ñho. Ora thogi njabu̱, di honi näꞌä rä imformäsio habu̱ mää de rä tꞌexmänsu. Ha rä JW Library^® ya xtä märka rꞌa yä testo habu̱ udi te mä mfeni debe gä pe̱ꞌtsi. Nuya yä testo xtä märka pa mäntꞌä gä tsu̱di ꞌne gä yopi gä heti. ꞌNehe njatꞌä di handi o di o̱de nuꞌu̱ yä thoꞌtsi habu̱ udi ge hindi debe gä exä mä nsuhu̱, ꞌne asta ya xtä pe̱ꞌtsi ha mä telefono pa mäntꞌä gä tini.c Xtä pädi ge gatꞌho näꞌä di pe̱fihu̱, di pe̱fihu̱ pa gä nsundahu̱ ꞌne gä eꞌtsuäbihu̱ rä nsu rä Zi Dada Jeoba, ꞌne hingo pa gä exä mä nsuhu̱. Nunä mäkä ꞌme̱fi di jahu̱, go rä me̱fiꞌä ꞌne näꞌä go xä hyokägihu̱ gä mfastehu̱ nꞌa zi tu̱i». Mu̱ nuꞌi gi handi ge tobe hingi tꞌaꞌi nꞌa rä ꞌme̱fi o responsabilida näꞌä gi hohmä gi pe̱ꞌtsi, ꞌne po geꞌä ya gi senti rä kue̱ o gi fu̱di gi ꞌme̱di ri johya, hyoni näꞌä imformäsio gi handi ge ma dä maxꞌäꞌi ja ngu bi me̱fi rä zi ku Dennis ꞌne japäbi dä te näꞌä ri ntsitsꞌi gi pe̱ꞌtsi ko rä Zi Dada Jeoba. Mu̱ gi pe̱fi njabu̱, gi nuhmä ge mänꞌa ma gi senti rä johya (Sant. 4:​6, 8).

NZÄNTHO MA GÄ BENIHU̱ NÄꞌÄ XÄ ÑÄTKÄGIHU̱ JEOBA

12. ¿Te ma dä maxkägihu̱ gä ꞌmu̱ihu̱ ko rä johya mäske di thogihu̱ yä xuñha o mäske hindi pe̱ꞌtsihu̱ näꞌä gä nehmähu̱? (Isaías 65:​21-25).

¹² Mu̱ gä benihu̱ näꞌä xä ñätkägihu̱ rä Zi Dada Jeoba, geꞌä ma dä maxkägihu̱ gä ꞌmu̱ihu̱ ko rä johya mäske di thogihu̱ yä xuñha o mäske hindi pe̱ꞌtsihu̱ näꞌä gä nehmähu̱. Ja ngu di handihu̱ ha rä mfistꞌofo Isaías, rä Zi Dada Jeoba handi ge näꞌä rä bida di nheki mäpaya xa xä ñhei ꞌne geꞌä dä za dä hñägägihu̱ rä johya. Pe ꞌnehe di prometegihu̱ ge mänꞌitꞌho ma dä hñäki gatꞌho yä xuñha ꞌne yä dumu̱i (hñeti Isaías 65:​21-25). Ha näꞌä rä mꞌu̱i ma dä hä rä Zi Dada Jeoba, gatꞌho ma gä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä nguu ꞌne nꞌa rä ꞌme̱fi mähotho ꞌne gatꞌho ma dä nja te gä tsihu̱. Ya hingä ma gä tumämu̱ihu̱ nixi ma gä tsuhu̱ te ma gä thogihu̱ nuju̱ o mä bätsihu̱ (Is. 32:​17, 18; Ezeq. 34:25). Hinte mä duda di pe̱ꞌtsihu̱ ge rä Zi Dada rä Zi Dada Jeoba ma dä kumpli näꞌä xä prometegihu̱.

13. ¿Hämꞌu̱ xa mähyoni gä benihu̱ näꞌä xä prometegihu̱ rä Zi Dada Jeoba?

¹³ ¿Por hanja mäpaya mänꞌa xa mähyoni hingä pumfrihu̱ näꞌä xä ñätkägihu̱ rä Zi Dada Jeoba? Ngeꞌä di ꞌmu̱ihu̱ «ha yä gäxä pa» ꞌne gatꞌho di thogihu̱ yä xuñha ꞌne yä dumu̱i «nuꞌu̱ xä ñhei toꞌo dä ze̱ti» (2 Tim. 3:1). Pe rä Zi Dada Jeoba hyaxtho di gu̱nkägihu̱, rꞌakägihu̱ rä tsꞌe̱di ꞌne näꞌä rä mfatsꞌi di jakägihu̱ mꞌe̱di (Sal. 145:14). Pe ꞌnehe, ora di benihu̱ näꞌä di prometegihu̱, geꞌä rꞌakägihu̱ rä tsꞌe̱di ꞌne geꞌä to̱skägihu̱ ora di thogihu̱ yä däta xuñha ꞌne yä dumu̱i. Mu̱ gi pe̱ꞌtsi nꞌa rä familia, zäi ge gi turimu̱i po hinte dä mꞌe̱päbi te dä zi ꞌne dä hyee. Pe di pädihu̱ ge nunä bida hingä ma dä njabu̱ pa nzäntho, ngeꞌä rä Zi Dada Jeoba di prometegihu̱ dä hä nꞌa rä hogä mꞌu̱i nuua ha rä Xiꞌmhai habu̱ ma gä ꞌmu̱ihu̱ ko ndunthi rä johya ꞌne hinte mä dumu̱i ma dä nheki (Sal. 9:18; 72:​12-14). ꞌNehe, mu̱ tsu̱ꞌi nꞌa rä ñheni, nꞌa rä u̱gi o nꞌa rä dumu̱i ntsꞌe̱di, beni ge hingä pa nzäntho nuya yä sufrimiento di thogihu̱, sino ke rä Zi Dada xä prometegihu̱ dä hñäki yä ñheni ꞌne rä du (Apoc. 21:​3, 4). Gä benihu̱ nuya yä jäpi xä prometegihu̱ rä Zi Dada Jeoba geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa hingä ꞌmu̱ihu̱ ko rä kue̱ nixi ko rä ntso̱ꞌmi. Mäske xtä ꞌme̱dihu̱ nꞌa mä zi jäꞌihu̱ ha rä du, mäske di thogihu̱ yä injustisia, yä ñheni o märꞌa yä xuñha, dä za gä ꞌmu̱ihu̱ ko rä johya. ¿Por hanja? Ngeꞌä «nꞌa ratotho nuꞌu̱ yä xuñha di thogihu̱» ꞌne ya xä ꞌñepu̱ nꞌa rä mꞌu̱i temäꞌentho habu̱ ya hinte mä sufrimiento ma dä nheki (2 Cor. 4:​17, 18).

14. ¿Hanja dä za gä japhu̱ dä te näꞌä rä komfiansa di pe̱ꞌtsuäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba ko näꞌä xä prometegihu̱?

¹⁴ Gä benihu̱ näꞌä xä prometegihu̱ rä Zi Dada Jeoba, faxkägihu̱ pa gä ꞌmu̱ihu̱ ko rä johya. Pe, ¿te ma dä maxkägihu̱ pa mänꞌa gä kamfrihu̱ ge hää ma dä kumpli näꞌä xä prometegihu̱? Ja ngu nꞌa rä jäꞌi di japäbi mꞌe̱di dä hñuxä yä lente pa dä hyandi asta yabu̱; njabu̱ ꞌnehe, xa di ja mꞌe̱di gä japäbihu̱ dä te näꞌä rä komfiansa di pe̱ꞌtsuäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba ko näꞌä xä prometegihu̱. ¿Hanja dä za gä japhu̱ dä te? Ora di thogihu̱ yä ñꞌäbojä, dä za gä fu̱dihu̱ gä imäjinähu̱ te mä mꞌu̱i ma gä pe̱ꞌtsihu̱ ha rä Paraiso habu̱ ya hingä ma dä ja mꞌe̱di yä bojä, ya hingä ma dä nja yä deuda nixi rä ñhoya. Mu̱ di ꞌmu̱ihu̱ ko rä kue̱ o xtä ꞌme̱dihu̱ rä johya ngeꞌä ha rä mhuntsꞌi hinxä tꞌakägihu̱ nꞌa rä responsabilida näꞌä gä hohmähu̱, xa dä hogi gä hudihu̱ gä ntso̱ꞌmihu̱ ge ha rä rꞌayꞌo xiꞌmhai ya ma gä mperfectohu̱, ma gä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä te pa nzäntho pa gä pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba ꞌne ya hingä ma gä tumämu̱ihu̱ po nuya yä responsabilida hingi tꞌakägihu̱ mäpaya (1 Tim. 6:19). Ko gatꞌho nuꞌu̱ yä xuñha di pe̱ꞌtsihu̱, zäi ge nixi di rꞌakägihu̱ rä tiempo pa gä hudihu̱ gä imäjinähu̱ te mä mꞌu̱i ma gä pe̱ꞌtsihu̱ xti Mparaiso rä Xiꞌmhai. Pe mu̱ gä o̱thu̱ ntsꞌe̱di po gä ꞌuekehu̱ rä tiempo ꞌne gä imäjinähu̱ nuꞌu̱ yä jäpi ma dä hä rä Zi Dada Jeoba, mꞌe̱fa ya hingä ma dä jakägihu̱ xä ñhei gä imäjinähu̱ te mä mꞌu̱i ma dä nja ha rä Paraiso.

15. ¿Te dä za gä pädihu̱ de rä zi nju Christa?

¹⁵ Ma gä handihu̱ te dä za gä pädihu̱ de rä zi nju Christa näꞌä rä ꞌme̱hñä näꞌä ku dä no̱nihu̱ ha rä parrafo 11. Rä zi nju Christa enä: «Di pe̱ꞌtsi nꞌa rä ñheni ha mä ndoyꞌo ꞌne di obligagi gä yꞌo ho̱nse̱ ko rä silla de gä rueda. Kasi nzäntho di ꞌme̱nitho ꞌne di senti ndunthi rä u̱gi. Hingi o̱tꞌe ndunthi, rä mediko bi ꞌñengägi ge nunä ñheni mänꞌa ri ziti ꞌne ge hingi to̱bgägi yä pa xä ñho. Pe nuga mäntꞌä dä mbeni ꞌne dä ense̱: “Nuni rä mediko hingi handi nuꞌu̱ yä pa xä ꞌñepu̱ ja ngu di handiga”. Nuga ho̱nse̱ di e̱ntꞌä ha mä mfeni näꞌä rä hogä humu̱i xä ñätkägi rä Zi Dada Jeoba, ꞌne geꞌä rꞌakägi nꞌa rä tsaya ha mä mfeni ꞌne ha mä koraso. Ha nuya yä gäxä pa di ꞌmu̱ihu̱, di obligagi gä uanta gatꞌho näꞌä di thogi. Pe ha rä rꞌayꞌo xiꞌmhai, ma dä za gä pe̱ꞌtsi ndunthi rä johya ko gatꞌho näꞌä ma dä za gä pe̱fi».

«HINTE DI ꞌME̱PÄBI NUꞌU̱ TOꞌO PE̱ꞌTSUÄBI NꞌA RÄ HOGÄ NTSU»

16. ¿Por hanja rä rey David bi ꞌñenä ge «hinte di ꞌme̱päbi nuꞌu̱ toꞌo pe̱ꞌtsuäbi nꞌa rä hogä ntsu» rä Zi Dada Jeoba?

¹⁶ Mähyoni gä benihu̱ ge asta nuꞌu̱ yä ꞌme̱go rä Zi Dada Jeoba, mäske ꞌmu̱i ko rä johya, pe ꞌnehe ma dä ñhandui yä xuñha. Rä Mäkä Tꞌofo pede ge rä rey David xa bi sufri ngeꞌä bi du hñuu yä tꞌu̱, bri ju̱ꞌtsuäbi yä nkꞌuamba, bri traisionä, ꞌne po nꞌa rä tiempo mi thoni pa dä tho. Pe mäske njabu̱, näꞌä mi pe̱päbi rä Zi Dada Jeoba ko rä johya. Nꞌa rä pa näꞌä bi ꞌñenä: «Hinte di ꞌme̱päbi nuꞌu̱ toꞌo pe̱ꞌtsuäbi nꞌa rä hogä ntsu» (Sal. 34:​9, 10). ¿Por hanja bi ꞌñenä njabu̱? Ngeꞌä mi pädi xä ñho ge mäske rä Zi Dada Jeoba hingi hägägihu̱ yä xuñha, nzäntho rꞌakägihu̱ näꞌä di jakägihu̱ mꞌe̱di pa hingä ꞌme̱dihu̱ rä johya (Sal. 145:16). Ja ngu rä rey David, di johyahu̱ ngeꞌä di pädihu̱ xä ñho ge dä thogiꞌä dä thogi, rä Zi Dada Jeoba nzäntho ma dä mꞌu̱i kongekhu̱.

17. ¿Te ma dä maxkägihu̱ pa gä tinihu̱ näꞌä xa mäjuäni rä johya?

¹⁷ Rä Zi Dada Jeoba ne dä hyandi gä ꞌmu̱ihu̱ ko rä johya (Sal. 131:​1, 2). Ja ngu ya dä hyandihu̱, pa gä lograhu̱ gä tinihu̱ näꞌä xa mäjuäni rä johya, xa mähyoni gä pädihu̱ gä unihu̱ njamädi, hingä exä mä nsuhu̱, ꞌne nzäntho gä benihu̱ näꞌä xä ñätkägihu̱ rä Zi Dada Jeoba. Mu̱ gä pe̱fihu̱ njabu̱, mäske di thogihu̱ yä xuñha ma dä za gä enähu̱: «Nuga xtä pädi gä johya ko nuꞌä di pe̱ꞌtsi» (Filip. 4:11).