Watchtower BIBLIOTECA HA INTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA HA INTERNET
Ñañu
O̱
  • Ä
  • ä
  • E̱
  • e̱
  • O̱
  • o̱
  • U̱
  • u̱
  • ꞌ
  • RÄ MÄKÄ TꞌOFO
  • YÄ HE̱ꞌMI
  • YÄ MHUNTSꞌI
  • Caín xa bi nkue̱ ꞌne bi hyo rä ku
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Caín xa bi bo̱ rä kue̱ ngeꞌä Jeoba go bi numäñho rä ofrenda Abel

      RÄ NTHEKE 4

      Caín xa bi nkue̱ ꞌne bi hyo rä ku

      Mꞌe̱fa de bi tꞌe̱ni Adán ꞌne Eva de rä jardin de Edén, nuꞌu̱ bi me̱ꞌtsi ndunthi yä bätsi. Näꞌä rä mu̱di tꞌu̱ mi rä thuhu Caín. Näꞌä mi potꞌi yä fruta ꞌne yä berdura. Näꞌä mä nꞌa rä tꞌu̱ mi rä thuhu Abel, näꞌä mi rä mayꞌo.

      Nꞌa rä pa, Caín ꞌne Abel bi umbäbi nꞌa rä ofrenda Jeoba. Rä Zi Dada Jeoba xa bi ho rä ofrenda Abel, pe himbi hopäbi rä ofrenda Caín, hänge näꞌä xa bi bo̱ rä kue̱. Jeoba bi ꞌñembäbi: «Mu̱ gi sigi gi nkue̱, ma gi tagi ha nꞌa rä pekado». Pe Caín himbi yꞌo̱te Äjuä.

      En lugar de dä yꞌo̱te Äjuä, Caín bi ꞌñembäbi Abel: «Maha ha rä mbonthi». Mientra mi yꞌose̱ꞌu̱, Caín bi yu̱ntꞌi rä ku ꞌne bi hyo. ¿Te bi me̱fi Jeoba? Bi kastiga Caín ꞌne bi me̱hni dä ꞌmu̱i yabu̱ de rä familia. Ya nunka ma xä za xä mengi mänꞌaki.

      Caín di joni habu̱ bi ꞌmai Abel pa dä hyo

      ¿Te dä za gä pädihu̱? Mu̱ rꞌabu̱ di nkue̱hu̱ ngeꞌä näꞌä di pe̱fihu̱ hingi po̱ni ja ngu di to̱ꞌmihu̱ ꞌne märꞌaa di da ngue̱nda de geꞌä, mähyoni gä japihu̱ dä kätꞌi mä kue̱hu̱ ꞌne gä dominä mä mfenihu̱. Mu̱ hingä jahu̱bu̱, näꞌä rä kue̱ ma dä dominägihu̱ ꞌne dä za dä zixkägihu̱ gä o̱thu̱ nꞌa rä pekado.

      Abel xa mi mädi Jeoba ꞌne nzäntho mi pe̱fi näꞌä xä ñho. Po rängeꞌä, rä Zi Dada Jeoba hinxä pumfri. Xti hyoki de nunä rä Xiꞌmhai nꞌa rä paraiso, Äjuä ma dä koꞌspäbi rä te mänꞌaki.

      «Mꞌe̱tꞌo guä hoki nuꞌu̱ yä xuñha ko ri ku, ꞌnepu̱ xki pengi, nubye̱ hää ungä ri ꞌmo̱ñhä» (Mateo 5:24, TNM).

      Yä ntꞌani: ¿Te mi yä thuhu nuꞌu̱ yoho yä mu̱di tꞌu̱ Adán ꞌne Eva? ¿Por hanja Caín bi hyo Abel?

      Génesis 4:1-12; Hebreos 11:4; 1 Juan 3:11, 12.

  • Noé bi hyoki nꞌa rä arka
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Noé ꞌne rä familia hoki rä arka

      RÄ NTHEKE 5

      Noé bi hyoki nꞌa rä arka

      Ko rä tiempo, bi mu̱di bi xu yä jäꞌi ha rä Xiꞌmhai. Pe kasi gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi xa mi yä tsꞌomꞌu̱i. Asta rꞌa yä e̱nxe̱ bi zo̱ho̱ bi ntsꞌomꞌu̱i ꞌnehe. Nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bä tsopu̱ mähetsꞌi ꞌne bi mpu̱ngä jäꞌi pa bi nthätui yä ꞌme̱hñä.

      Nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bi me̱ꞌtsi yä bätsi ko nuꞌu̱ yä ꞌme̱hñä bi nthätui. Nuꞌu̱ yä bätsiꞌu̱ xa mi yä nda däta jäꞌi, xa mi yä tsꞌomꞌu̱i ꞌne xa mi o̱tpäbi rä dañu yä jäꞌi. Rä Zi Dada Jeoba hingä ma xä hyopäbiꞌu̱ xä sigi xä yꞌo̱tꞌe rä ntsꞌomꞌu̱i. Hänge bi desidi dä huatiꞌu̱ ko nꞌa rä Däta däyꞌe näꞌä bi goꞌmi gatꞌho rä Xiꞌmhai.

      Noé ꞌne rä familia hoki rä arka ꞌne muntsꞌi yä ñhuni

      Pe de gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi, bi mꞌu̱i nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ näꞌä hää mi mädi Äjuä ꞌne geꞌä bi japi dä nꞌañꞌo de gatꞌho nuꞌu̱ märꞌaa. ¿Gi pädi toꞌoꞌä? Mi rä thuhu Noé. Näꞌä mi pe̱ꞌtsi nꞌa rä ꞌme̱hñä ꞌne hñuu yä tꞌu̱. Nuꞌu̱ yä tꞌu̱ mi yä thuhu: Sem, Cam ꞌne Jafet. Kada nꞌa de geꞌu̱ ya xki nthäti ꞌnehe. Nꞌa rä pa, Jeoba bi mändabi Noé dä hyoki nꞌa rä arka. Näꞌä rä arka mi nꞌa rä däta kaha de gä zaa ꞌne mi tsa dä ñhatsꞌi mäñä de yä dehe, pa njabu̱ Noé ꞌne rä familia xä za xä ñäni yä te ora xä zo̱ho̱ näꞌä rä Däta däyꞌe. Pe ꞌnehe, rä Zi Dada Jeoba bi mändabi Noé dä ku̱ꞌti rꞌanꞌañꞌo yä zuꞌue ha rä arka pa xä bongi.

      Noé ꞌne rä familia nguntꞌä bi mu̱di bi hyoki näꞌä rä arka. Bi zitsꞌi ngu 50 yä je̱ya pa bi huati. Noé bi me̱fi ja ngu xki mändabi Jeoba. Durante nuꞌu̱ yä je̱yaꞌu̱, Noé ꞌnehe bi abisabi yä jäꞌi ge ma xä zo̱ho̱ nꞌa rä Däta däyꞌe, pe hinto bi japämäsu.

      Por fin Äjuä bi ꞌñembäbi Noé ꞌne rä familia ge xä yu̱tꞌi ha rä arka. ¿Gi ne gi pädi te bi thogi mꞌe̱fa?

      «Ngeꞌä ja ngu mi nja ha nuꞌu̱ yä pa rä Noé, ma dä njabu̱ xti mꞌu̱i kongekhu̱ näꞌä rä Tꞌu̱ rä mexiꞌmhai» (Mateo 24:37, TNM).

      Yä ntꞌani: ¿Por hanja Jeoba bä hä nꞌa rä Däta däyꞌe? ¿Te bi mändabi Jeoba dä me̱fi Noé?

      Génesis 6:1-22; Mateo 24:37-41; 2 Pedro 2:5; Judas 6.

  • Hñäto yä jäꞌi bi bongi de rä Däta däyꞌe
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Rä arka di hñätsꞌi mäñä de yä dehe mientra ꞌuäi xä ntsꞌe̱di

      RÄ NTHEKE 6

      Hñäto yä jäꞌi bi bongi de rä Däta däyꞌe

      Noé, rä familia, ꞌne yä zuꞌue po̱ni de rä arka

      Noé, rä familia ꞌne yä zuꞌue bi yu̱tꞌi ha rä arka. Nubye̱ Jeoba bi gotꞌi rä goxthi, ꞌne bi mu̱di bi ꞌuäi. Bi ꞌuäi xa ntsꞌe̱di ꞌne bi mu̱di bi ñhatsꞌi rä arka mäñä de yä dehe. Rꞌamätsꞌu̱u̱, yä dehe bi mu̱di bi goꞌmi gatꞌho rä Xiꞌmhai. Gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi himbi yu̱tꞌi ha rä arka, bi du. Pe Noé ꞌne rä familia hinte bi ja ngeꞌä nuꞌu̱ bi yu̱tꞌi ha rä arka. ¿Dä za gi imäjinä hängu rä johya mi sentiꞌu̱ ngeꞌä xki yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba?

      Xa bi ꞌuäi ntsꞌe̱di durante 40 yä pa ꞌne 40 yä xui. Ngu mi thogi rä tiempo, nuꞌu̱ yä dehe bi mu̱di bi gäi ꞌne rä arka bi gohi mäñä de nꞌa rä tꞌo̱ho̱. Pe koꞌmu̱ tobe mi ja ndunthi yä dehe, Noé ꞌne rä familia himbi za bi bo̱ni de rä arka po nꞌa rä tiempo.

      Yä pa bi sigi bi thogi, ꞌne yä dehe bi sigi bi xaa. Noé ꞌne rä familia bi gohi mbo de rä arka thogi de nꞌa nje̱ya. Mꞌe̱fa de bi xa yä dehe, Jeoba bi ꞌñembäbiꞌu̱ ge ya xä bo̱ni. ¡Gatꞌho rä Xiꞌmhai mi rꞌayꞌo! Nuꞌu̱ xa bi jamädibi Jeoba ngeꞌä xki ñäniꞌu̱ ꞌne asta bi ofresebi nꞌa rä ofrenda.

      Nꞌa rä jähni

      Jeoba xa bi numäñho näꞌä rä ofrenda, ꞌne bi promete ge ya nunka ma dä huati rä Xiꞌmhai ko mä nꞌa rä däyꞌe. Hänge bi uni rä ꞌme̱jri o jähni ngu nꞌa rä señä de näꞌä rä promesa bi ja. Xi nuꞌi, ¿ya xkä handi nꞌa rä jähni?

      Pe ꞌnehe, Jeoba bi mändabi Noé ꞌne rä familia xä me̱ꞌtsi yä bätsi ꞌne xä ñuꞌtsi rä Xiꞌmhai.

      «Asta nuꞌä rä pa bi yu̱tꞌä rä Noé ha rä dängä motsa [...]. ꞌNepu̱ mi dämfriꞌu̱ bi ñuxä rä dehe ha rä xiꞌmhai ꞌne bi jätꞌi gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌo jäꞌi» (Mateo 24:38, 39).

      Yä ntꞌani: ¿Te bi thogi mꞌe̱fa nuꞌmu̱ Jeoba bi gotꞌi rä goxthi rä arka? Nuꞌmu̱ di handihu̱ nꞌa rä jähni, ¿te debe gä benihu̱?

      Génesis 7:1–9:17.

  • Nꞌa rä däta Torre ha Babel
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Nuꞌmu̱ rä Zi Dada Jeoba bi patuäbi yä idioma yä jäꞌi ha Babel, nuꞌu̱ bi nxani ꞌne ya himbi sigi bi hyoki näꞌä rä torre mi hokiꞌu̱

      RÄ NTHEKE 7

      Nꞌa rä däta Torre ha Babel

      Mꞌe̱fa de rä Däta däyꞌe, yä tꞌu̱ Noé bi me̱ꞌtsi ndunthi yä bätsi. Yä familia xa bi xu ꞌne bi ma bä ꞌmu̱i ha ndunthi yä luga de rä Xiꞌmhai, ja ngu xki mändabi Jeoba.

      Pe rꞌa yä familia himbi yꞌo̱te Jeoba. Nuꞌu̱ bi ꞌñenä: «Ma gä kohu̱ua ꞌne ma gä hokhu̱ nꞌa rä dähni ꞌne nꞌa rä däta torre näꞌä di tso̱tꞌe asta mähetsꞌi. Njabu̱ xa ma gä mfamosohu̱».

      Rä Zi Dada Jeoba himbi ho näꞌä mi pe̱fiꞌu̱, hänge bi ꞌmaꞌmi nuꞌu̱ yä ꞌme̱fi. ¿Gi pädi hanja? Bi japi ge yä jäꞌi bi mu̱di bi ñä rꞌanꞌañꞌo yä idioma. Hänge yä jäꞌi bi hñuꞌtsuäbi «Babel» näꞌä rä hnini. Nunä thuhu di signifika «himi ntiende nꞌa ngu mänꞌaa». Koꞌmu̱ yä jäꞌi himi ntiende entre geꞌu̱, nuꞌu̱ ya himbi sigi ko nuꞌu̱ yä ꞌme̱fiꞌu̱ ꞌne bi ma bä mꞌu̱i ha märꞌa yä luga. Pe mäske njabu̱, nuꞌu̱ bi sigi bi me̱fi yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe. ¿Gi kamfri ge tobe mi kohi nꞌa rä jäꞌi näꞌä mi mädi Jeoba? Geꞌä ma gä handihu̱ ha näꞌä rä ntheke di sigi.

      «Toꞌo di ñꞌexäse̱, nuꞌä go geꞌä ma dä ꞌme̱ rä tsa. Ha nuꞌä toꞌo hindi ñꞌexäse̱, nuꞌä mꞌe̱fa ma dä tꞌeꞌtsuä rä nsu» (Lucas 18:14).

      Yä ntꞌani: ¿Te bi me̱fi nuꞌu̱ yä jäꞌi de Babel? ¿Te bi yꞌo̱tꞌe Jeoba pa bi ꞌmaꞌmi nuꞌu̱ yä ꞌme̱fiꞌu̱?

      Génesis 11:1-9.

  • Abrahán ꞌne Sara bi yꞌo̱te Äjuä
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Abrahán ꞌne Sara bi hyoki yä ꞌme̱ni pa bi bo̱ni de rä hnini Ur

      RÄ NTHEKE 8

      Abrahán ꞌne Sara bi yꞌo̱te Äjuä

      Getbu̱ de Babel, mi kohi rä hnini Ur. Ha nunä luga yä jäꞌi mi xo̱kämbeni ndunthi yä hyate zidada. Pe ꞌnehe ha nunä luga mi ꞌmu̱i nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ näꞌä hää mi xo̱kämbeni Jeoba, mi rä thuhu Abrahán.

      Rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñembäbi Abrahán: «Tsopu̱ ri nguu ꞌne nuꞌu̱ ri pariente, ꞌne ri ma ha näꞌä luga ma gä utꞌäꞌi». ꞌNepu̱ Jeoba bi prometebi: «Nuꞌu̱ ri bätsi ma dä zo̱ho̱ xa dä ndunthi, ꞌne po mäde de geꞌi; ma gä jäpi yä jäꞌi de gatꞌho rä Xiꞌmhai».

      Mäske Abrahán himi pädi habu̱ ma xä ꞌme̱hni, näꞌä bi me̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba. Abrahán, Sara, Taré, näꞌä rä dada Abrahán, ꞌne Lot, näꞌä rä sobrinu, bi yꞌo̱te Äjuä. Nuꞌu̱ bi gu̱ rä ꞌñuu bi ma ja ngu xki mhändabi.

      Abrahán mi pe̱ꞌtsi 75 yä je̱ya nuꞌmu̱ bi zo̱ni ko rä familia ha näꞌä luga xki prometebi Jeoba. Näꞌä lugaꞌä mi rä thuhu Canaán. Ja gehni, Jeoba bi prometebi Abrahán: «Gatꞌho nunä hai gi handi, go ma gä umbäbi nuꞌu̱ ri bätsi». Pe Abrahán ꞌne Sara ya mi yä zi däta jäꞌi ꞌne himi pe̱ꞌtsi yä bätsi. Nuꞌmu̱, ¿hanja ma xä kumpli Jeoba näꞌä promesa?

      Abrahán ꞌne rä familia yꞌo rä ꞌñuu pa ri ma ha rä hnini Canaán

      «Po näꞌä rä jamfri mi pe̱ꞌtsi Abrahán, [...] bi yꞌo̱de ꞌne bi ma ha nꞌa rä luga habu̱ ma xä tꞌumbäbi de gä erensia; näꞌä bi bo̱ni bi ma, mäske himi pädi habu̱ ri ma» (Hebreos 11:8, TNM).

      Yä ntꞌani: ¿Te bi yꞌapäbi Jeoba dä me̱fi Abrahán? ¿Te bi prometebi Jeoba Abrahán?

      Génesis 11:29–12:9; Hechos 7:2-4; Gálatas 3:6; Hebreos 11:8, TNM.

  • Abrahán ꞌne Sara bi me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Dende mbo rä nguu, Sara mi o̱xtho te mi xipäbi nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ Abrahán

      RÄ NTHEKE 9

      Abrahán ꞌne Sara bi me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi

      Abrahán ꞌne Sara ya mi pe̱ꞌtsi ndunthi yä je̱ya de xki nthäti. Nuꞌu̱ bä tsoogi gatꞌho nuꞌu̱ yä ñho mi pe̱ꞌtsi ha rä hnini Ur, ꞌne nubye̱ ꞌmu̱i ha yä ngu de gä dutu. Pe, ¿gi pädi? Sara hinte tupäbi rä mu̱i ngeꞌä pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba.

      Koꞌmu̱ Sara xa mi ne dä me̱ꞌtsi nꞌa rä zi bätsi, bi ꞌñembäbi Abrahán: «Mu̱ mä ꞌme̱go Agar dä me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi kongeꞌi, nuga ma gä handi ngu mä bätsi». Ko rä tiempo, Agar bi me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi ꞌne bi thuꞌmpäbi Ismael.

      Sara datꞌhi

      Ndunthi rä tiempo mꞌe̱fa, nuꞌmu̱ Abrahán mi pe̱ꞌtsi 99 yä je̱ya ꞌne Sara mi pe̱ꞌtsi 89, hñuu yä jäꞌi bi ma bä tso̱ni. Abrahán bi umbäbiꞌu̱ rä tsaya ha rä xudi nꞌa rä arbol ꞌne bi ꞌuini. ¿Gi pädi toꞌoꞌu̱? Nuꞌu̱ mi yä e̱nxe̱. Nuꞌu̱ bi ꞌñembäbi Abrahán: «Pa ri je̱ya, nuꞌi ꞌne ri ꞌme̱hñä ma gi pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä bätsi». Pe Sara dende mbo rä nguu, bi yꞌo̱de näꞌä bi mängä nuꞌu̱ yä e̱nxe̱, oraꞌä bi nthede ꞌne bi mbenise̱: «¿Xa mäjuäni ma gä pe̱ꞌtsi nꞌa rä zi bätsi nubye̱ ya dä zi däta jäꞌi?».

      Nꞌa nje̱ya mꞌe̱fa, Sara bi me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne ja ngu xki promete näꞌä rä e̱nxe̱ Jeoba. Abrahán bi hñuꞌtsuäbi Isaac, nunä thuhu di signifika «thede».

      Nuꞌmu̱ Isaac mi pe̱ꞌtsi ngu ku̱tꞌa nje̱ya, Sara bi hyandi ge Ismael xa mi o̱tpäbi rä burla Isaac. Koꞌmu̱ Sara mi ne dä su Isaac, bi ñäui Abrahán ꞌne bi ꞌñembäbi: «Yꞌe̱ni Agar ꞌne Ismael de gekua». Ri mu̱di, Abrahán himbi ho näꞌä bi xipäbi Sara. Pe koꞌmu̱ Jeoba ꞌnehe mi ne dä su Isaac, bi ꞌñembäbi Abrahán: «Pe̱fi näꞌä xiꞌäꞌi Sara. Nuga go ma gä su Ismael. Pe näꞌä xtä prometeꞌi, ma dä kumpli po mäde de Isaac».

      Isaac ꞌne Sara handätho hanja Ismael ꞌne Agar bi gu̱ rä ꞌñuu bi ma

      «Po näꞌä rä jamfri mi pe̱ꞌtsi Sara, bi hñäni rä tsꞌe̱di pa dä me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi [...] ngeꞌä näꞌä mi pädi ge Äjuä ma xä kumpli rä promesa» (Hebreos 11:11, TNM).

      Yä ntꞌani: ¿Te bi xipäbi nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ Abrahán ꞌne te bi mbeni Sara? ¿Hanja bi su Jeoba Isaac?

      Génesis 16:1-4, 15, 16; 17:25-27; 18:1-15; 21:1-14; Hebreos 11:11, TNM.

  • Beni näꞌä bi thogi rä ꞌme̱hñä Lot
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Rä ꞌme̱hñä Lot bi mpu̱ngä doꞌu ngeꞌä bi ꞌñegi, pe Lot ꞌne yä tꞌixu bi nextꞌihi bi bo̱ni de rä hnini Sodoma

      RÄ NTHEKE 10

      Beni näꞌä bi thogi rä ꞌme̱hñä Lot

      Lot mi ꞌmu̱i ko Abrahán, näꞌä rä tio, ha rä hnini Canaán. Nuꞌu̱ bi zo̱ho̱ bi me̱ꞌtsi xa ndunthi yä zuꞌue, hänge Abrahán bi ꞌñembäbi Lot: «Ya hindi ñꞌe̱nihu̱ ha nunä luga. Po rä mäte, go dä huahni te mä lado gi ne gi ma». ¿Hänge Abrahán xa mi rä hojäꞌi?

      Lot bi hyandi nꞌa rä luga näꞌä xa mi mähotho; mi ja ndunthi rä dehe ꞌne yä kꞌamä tꞌe̱i. Hänge Lot bi huahni näꞌä lugaꞌä pa ja dä ꞌmu̱ini ko rä familia, getbu̱ de rä hnini Sodoma.

      Ndunthi de nuꞌu̱ yä jäꞌi mi mꞌu̱i ha rä hnini Sodoma ꞌne Gomorra, xa mi yä tsꞌomꞌu̱i. Hänge rä Zi Dada Jeoba bi desidi dä huati nuya yoho yä hnini. Pe Jeoba mi ne dä ñäni Lot ꞌne rä familia, hänge bi me̱hni yoho yä e̱nxe̱ pa dä ꞌñembäbiꞌu̱: «¡Nxo̱nihu̱! ¡Po̱nihu̱! ¡Rä Zi Dada Jeoba ma dä huati nunä hnini!».

      Pe Lot himbi dämä bo̱ni. Hänge nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bi mipäbi rä yꞌe̱ Lot, rä ꞌme̱hñä, ꞌne nuꞌu̱ yoho yä tꞌixu, ꞌne bi dämä gu̱kiꞌu̱ de rä hnini. Nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbiꞌu̱: «¡Nextꞌihu̱! ¡Nxo̱nihu̱ pa gi ñäni ri tehu̱, oxki ma gi ñegihu̱, mu̱ gi ñegihu̱ ma gi tuhu̱!».

      Bi dagi yä tsi ꞌne bi huati rä hnini Sodoma ꞌne Gomorra

      Mi zo̱niꞌu̱ ha rä hnini Zóar, rä Zi Dada Jeoba bi japi bi dagi yä tsibi ꞌne rä asufre ha rä hnini Sodoma ꞌne Gomorra. Jeoba bi huati mäxo̱ge nuꞌu̱ yoho yä hniniꞌu̱. Pe rä ꞌme̱hñä Lot himbi yꞌo̱te Jeoba, bi ñegi ꞌne bi mpu̱ngä doꞌu. Zäi ge Lot ꞌne yä tꞌixu xa bi duyämu̱i po näꞌä bi thogi, pe ꞌnehe xa mi johya ngeꞌä bi yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba ꞌne bi ñäni yä te.

      «Benihu̱ de hanja bi ndoꞌu rä ꞌme̱hñä rä Lot ngeꞌä bi ñegi» (Lucas 17:32).

      Yä ntꞌani: ¿Por hanja Jeoba bi huati rä hnini Sodoma ꞌne Gomorra? ¿Por hanja bi mpu̱ngä doꞌu rä ꞌme̱hñä Lot?

      Génesis 13:1-13; 19:1-26; Lucas 17:28, 29, 32; 2 Pedro 2:6-9.

  • Abrahán mi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Abrahán ꞌne Isaac bi gu̱ rä ꞌñuu pa ha nꞌa de nuꞌu̱ yä tꞌo̱ho̱ de rä hai Moria

      RÄ NTHEKE 11

      Abrahán mi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba

      Abrahán bi ꞌñuti Isaac, näꞌä rä tꞌu̱, ge mähyoni dä mädi Jeoba ꞌne dä me̱ꞌspäbi rä komfiansa ge ma dä kumpli gatꞌho nuꞌu̱ yä promesa. Nuꞌmu̱ Isaac mi pe̱ꞌtsi ngu 25 yä je̱ya, rä Zi Dada Jeoba bi yꞌapäbi Abrahán dä me̱fi nꞌa rä tꞌo̱tꞌe xa mi xä ñhei. ¿Gi pädi te bi yꞌapäbi?

      Jeoba bi ꞌñembäbi Abrahán: «Po rä mäte, tsitsꞌi ri rꞌa tꞌu̱ pa gi uni ngu nꞌa rä ofrenda ha nꞌa de nuꞌu̱ yä tꞌo̱ho̱ de rä hai Moria». Abrahán himi pädi por hanja Jeoba mi apäbi dä uni rä tꞌu̱ ngu nꞌa rä sacrificio, pe mäske njabu̱, näꞌä bi yꞌo̱te.

      Rä hyaxꞌä ngu mi hyatsꞌi, Abrahán, Isaac ꞌne yoho yä ꞌme̱go bi gu̱ rä ꞌñuu pa ha rä tꞌo̱ho̱ Moria. Mꞌe̱fa de xki ñꞌo durante hñupa, nuꞌu̱ bi mu̱di bi hyandi nuꞌu̱ yä tꞌo̱ho̱ mi kohi ha Moria. Abrahán bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä ꞌme̱go ge ja xä do̱ꞌmini, mientra näꞌä ꞌne Isaac ma xä bo̱xä ha rä tꞌo̱ho̱ pa xä uni nꞌa rä ofrenda. Abrahán bi gu̱ rä juai ꞌne bi yꞌapäbi Isaac go dä hñäxä yä zaa pa dä udi rä tsibi. Pe Isaac bi yꞌambäbi rä dada: «¿Xi habu̱ ma gä tinihu̱ näꞌä rä zuꞌue pa rä ofrenda?». Abrahán bi ꞌñembäbi: «Zi iho, rä Zi Dada Jeoba go ma dä rꞌakhu̱».

      Mi zo̱niꞌu̱ ha näꞌä rä tꞌo̱ho̱, nuꞌu̱ bi hyoki nꞌa rä altar. Mꞌe̱fa, Abrahán bi dätꞌuäbi yä ua ꞌne yä yꞌe̱ Isaac, ꞌne bi yꞌe̱ntsꞌi ha rä altar.

      Isaac oxä ha rä altar ꞌne Abrahán di hñä nꞌa rä juai

      Nubye̱ Abrahán bi gu̱ rä juai. Pe oraꞌä, rä e̱nxe̱ Jeoba bi nzofo dende mähetsꞌi ꞌne bi ꞌñembäbi: «¡Abrahán! ¡Oxki ma gi hyo ri tꞌu̱! Nubye̱ hää di pädi ge gi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Äjuä, ngeꞌä hingä hyo̱ke gi uni ri tꞌu̱». Oraꞌä, Abrahán bi hyandi nꞌa rä de̱ti xki nꞌue̱tꞌi yä ndäni ha nꞌa rä zaa. Hänge bi dämä xoꞌti Isaac ꞌne go bi uni de gä ofrenda näꞌä rä de̱ti.

      Dende näꞌä paꞌä, Jeoba bi hyandi Abrahán ngu rä amigo. ¿Gi pädi por hanja? Ngeꞌä Abrahán mi pe̱fi gatꞌho näꞌä mi mändabi Jeoba, mäske rꞌabu̱ himi pädi por hanja.

      Abrahán bi xoꞌti Isaac

      Jeoba bi bembäbi Abrahán näꞌä rä promesa xki ja kongeꞌä ꞌne bi ꞌñembäbi: «Ma gä jäpäꞌi ꞌne ma gä japi dä xu ri bätsi». Nuꞌu̱ yä noya bi mängä Jeoba di signifika ge po mäde de rä familia Abrahán, Jeoba ma dä jäpi gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi yä hogä yꞌo̱de.

      «Äjuä xi bi mädi gatꞌho yä jäꞌi de rä xiꞌmhai, hänge bä pe̱hnä rä rꞌa Tꞌu̱, pa gatꞌho nu to dä gamfriꞌä hindä mꞌe̱di, nuꞌu̱ ma dä me̱ꞌtsä rä te pa nzäntho» (Juan 3:16).

      Yä ntꞌani: ¿Hanja bi ꞌñudi Abrahán ge mi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba? ¿Te bi prometebi Jeoba Abrahán?

      Génesis 22:1-18; Hebreos 11:17-19; Santiago 2:21-23.

  • Jacob bi hñäni rä erensia
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Esaú bi pa rä erensia po ho̱nse̱ nꞌa mohi rä ñhuni

      RÄ NTHEKE 12

      Jacob bi hñäni rä erensia

      Isaac ꞌne Rebeca ko nuꞌu̱ yoho yä tꞌu̱: Jacob ꞌne Esaú

      Isaac mi pe̱ꞌtsi 40 yä je̱ya nuꞌmu̱ bi nthäti ko Rebeca, ꞌne xa mi mädi. Ko rä tiempo, nuꞌu̱ bi me̱ꞌtsi yoho yä bätsi, nuꞌu̱ mi yä gemelo.

      Näꞌä rä tꞌu̱ mädä mi rä thuhu Esaú, ꞌne näꞌä mä nꞌaa mi rä thuhu Jacob. Esaú mi ho dä ñꞌo ha yä mbonthi, ꞌne xa mi pädi dä gu̱ yä zuꞌue. Pe Jacob mänꞌa mi ho dä ñꞌo ha rä nguu.

      Ha näꞌä tiempoꞌä, nuꞌu̱ yä tꞌu̱ mädä go mi tokabi mä ndunthi rä bojä ꞌne yä hai de gä erensia ora mi tu yä dada. Ha rä familia Isaac, nꞌa rä erensia ꞌnehe mi signifika ge po mäde de näꞌä rä tꞌu̱ mädä, Jeoba ma xä kumpli nuꞌu̱ yä promesa xki yꞌo̱tpäbi Abrahán. Esaú himi mportabi nuꞌu̱ yä promesaꞌu̱. Pe Jacob hää mi handi ko ndunthi rä muui.

      Jacob ꞌne Esaú

      Nꞌa rä mꞌiki, Esaú bi ma gatꞌho rä pa ha rä mbonthi pa dä ju̱ yä zuꞌue ꞌne bä pengi xa xki zabi. Mi zo̱ho̱, Esaú bi bähä nꞌa rä ñhuni xa mi xä ku̱hi mi hoki Jacob ꞌne bi ꞌñembäbi: «¡Ya ma gä tu rä thuhu! ¡Rꞌakägi nꞌa tu̱i de näꞌä rä the̱ngä ñhuni gi hoki!». Jacob bi dädi: «Nde, pe mꞌe̱tꞌo prometegi ge dä za gä koꞌmee ri erensia». Esaú bi ꞌñenä: «¡Hingi mportagi näꞌä erensia! Go dä kohui. Pe rꞌakägi te gä tsi». ¿Gi kamfri ge bi hogi näꞌä bi me̱fi Esaú? Hinä, näꞌä bi paati nꞌa rä erensia näꞌä xa mi ja rä muui po ho̱nse̱ nꞌa mohi rä ñhuni.

      Nuꞌmu̱ Isaac ya xa xki nxita, bi yꞌadi dä tsꞌispäbi näꞌä rä tꞌu̱ mädä pa dä jäpi. Pe en lugar de geꞌä, Rebeca bi nzohni Jacob pa go bi hñäni näꞌä rä jäpi mi tokabihmä Esaú. Mi bädi Esaú näꞌä xki thogi, xa bi bo̱ rä nkue̱ ꞌne bi hyoni hanja dä hyo Jacob. Isaac ꞌne Rebeca nguntꞌä bi hyoni hanja dä su Jacob, hänge bi ꞌñembäbi: «Ri ma uä ꞌmu̱hui ri tio Labán, näꞌä rä ku ri nänä, asta dä thogi rä kue̱ ri ku». Jacob bi yꞌo̱te yä dada ꞌne bi ꞌmatꞌi bi ma pa hinxä tho.

      «¿Te rä me̱ dä dähä nꞌa rä jäꞌi mu̱ dä me̱ꞌtsä gatꞌho yä ñho de rä xiꞌmhai, ꞌne dä ꞌme̱di rä te? Otho. Ngeꞌä ninꞌa de nu yä ñhoꞌu̱ hindä za dä po̱ho̱bi rä te» (Marcos 8:36, 37).

      Yä ntꞌani: ¿Mi tengu rä mꞌu̱i Esaú? ¿Mi tengu rä mꞌu̱i Jacob? ¿Por hanja Jacob go bi hñäni näꞌä rä erensia mi tokabi Esaú?

      Génesis 25:20-34; 27:1–28:5; Hebreos 12:16, 17.

  • Esaú bi pumbäbi Jacob
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Jacob bi ndandiñähmu ndelante de Esaú

      RÄ NTHEKE 13

      Esaú bi pumbäbi Jacob

      Jeoba bi prometebi Jacob ge ma xä su, ja ngu xki su Abrahán ꞌne Isaac. Jacob bi ma bä ꞌmu̱i ha nꞌa rä luga mi rä thuhu Harán, ꞌne ja bä nthätini. Näꞌä bi me̱ꞌtsi ndunthi yä bätsi ꞌne xa mi riko.

      Ko rä tiempo, Jeoba bi ꞌñembäbi Jacob: «Pengi ha rä hai ri dada». Hänge Jacob ꞌne rä familia bi mu̱di bi ja nꞌa rä biahe. Durante näꞌä biaheꞌä, rꞌa yä ꞌme̱go Jacob bi ꞌñembäbiꞌä: «Xä ꞌñepu̱ ri ku Esaú ko 400 yä ñꞌo̱ho̱». Jacob xa mi tsu ge Esaú xä u̱niꞌä ꞌne xä u̱mbäbi rä familia. Hänge Jacob bi xatuäbi Jeoba ꞌne bi ꞌñembäbi: «Po rä mäte, ñängägi de mä ku». Rä hyaxꞌä, Jacob bi me̱mpäbi yä de̱ti, yä tꞌäxi, yä ndämfri, yä kameyo ꞌne yä burru, ngu nꞌa rä regalo pa Esaú.

      Näꞌä xuiꞌä, nuꞌmu̱ Jacob bi gose̱, bi hyandi nꞌa rä e̱nxe̱ ꞌne bi mu̱di bi nto̱xkui. Nuꞌu̱ bi nto̱tsꞌe gatꞌho rä xui asta xa bi hyatsꞌi. Mäske näꞌä e̱nxe̱ bi u̱mbä rä ndoyꞌo Jacob, näꞌä bi sigi bi nto̱xkui. Hänge näꞌä rä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbi Jacob: «Hye̱gägi gä ma». Pe Jacob bi dädi: «Hingä ma gä he̱kꞌäꞌi gi ma asta gi jäpigi».

      Nubye̱, näꞌä rä e̱nxe̱ bi jäpi Jacob. Kongeꞌä Jacob bi da ngue̱nda ge Jeoba hingä ma xä hyopi ge Esaú xä u̱mbäbi rä familia.

      Näꞌä xudiꞌä, Jacob bi hyandi ge mi xä ꞌñehni Esaú ko 400 yä ñꞌo̱ho̱. Näꞌä bi ma bä thädi Esaú, ꞌne ora ya ma xä nthe̱ui, Jacob bi ndandiñähmu yoto yä mꞌiki. Esaú bi nextꞌi pa dä nthe̱ui Jacob ꞌne bi hyu̱fi. Tanto Esaú ngu Jacob bi mu̱di bi nzoni ꞌne bi mpumbäbi nꞌa ngu mänꞌaa. ¿Gi kamfri ge Jeoba bi ho näꞌä bi me̱fi Jacob?

      Mꞌe̱fa de geꞌä, Esaú bi mengi ha rä nguu, ꞌne Jacob bi sigi rä biahe. Jacob mi pe̱ꞌtsi 12 yä metsi: Rubén, Simeón, Leví, Judá, Dan, Neftalí, Gad, Aser, Isacar, Zabulón, José ꞌne Benjamín. Rꞌa yä je̱ya mꞌe̱fa, Jeoba ma xä ñäni rä hnini po mäde de José, nꞌa de nuꞌu̱ yä tꞌu̱ Jacob. ¿Gi ne gi pädi hanja? Ma gä hanthu̱.

      «Mädihu̱ nuꞌu̱ toꞌo di u̱tsaꞌihu̱. Yꞌaphu̱ Äjuä dä jäpi nuꞌu̱ toꞌo tsañꞌähu̱ [...]. Ngeꞌä nuꞌmu̱ gi yꞌo̱thu̱ njabu̱, nuꞌmu̱ hää, gri hñätsꞌihu̱ Äjuä rä Dada bi ꞌmu̱i mähetsꞌi» (Mateo 5:44, 45).

      Yä ntꞌani: ¿Por hanja näꞌä e̱nxe̱ bi jäpi Jacob? ¿Te bi me̱fi Jacob pa bi hyoki nuꞌu̱ yä xuñha mi pe̱ꞌtsi ko Esaú?

      Génesis 28:13-15; 31:3, 17, 18; 32:1-29; 33:1-18; 35:23-26.

Biblioteka ha Internet Otomí (Valle del Mezquital) (2000-2025)
Kotˈi ri kuenta
Ku̱tˈi ha ri kuenta
  • Ñañu
  • Pe̱mpäbi märꞌaa
  • Paati hanja di nheki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Condiciones de Uso
  • Política de privacidad
  • Configuración de privacidad
  • JW.ORG
  • Ku̱tˈi ha ri kuenta
Pe̱mpäbi märꞌaa