Watchtower BIBLIOTECA HA INTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA HA INTERNET
Ñañu
O̱
  • Ä
  • ä
  • E̱
  • e̱
  • O̱
  • o̱
  • U̱
  • u̱
  • ꞌ
  • RÄ MÄKÄ TꞌOFO
  • YÄ HE̱ꞌMI
  • YÄ MHUNTSꞌI
  • Daniel bi tꞌe̱ntꞌi ha rä ngu yä lion
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Daniel xä xoki nꞌa rä bentanä ꞌne xatuäbi rä Zi Dada Jeoba. Rꞌa yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi handätho Daniel

      RÄ NTHEKE 64

      Daniel bi tꞌe̱ntꞌi ha rä ngu yä lion

      Nubye̱, Darío geꞌä di mända ha rä hnini Babilonia, ꞌne näꞌä handäse̱ ge Daniel xa rä hojäꞌi. Hänge go bi hñutsꞌi ngu nꞌa rä ndä de nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ mi pe̱ꞌtsi yä däta nsu ha rä tsꞌu̱tꞌhui. Pe nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ꞌu̱, mi pe̱ꞌspäbi rä embidia Daniel hänge mi honi hanja dä hyo. Koꞌmu̱ nuꞌu̱ mi pädi ge Daniel mi xatuäbi Jeoba asta hñu mꞌiki rä pa, hänge bi ma bä nuu rä rey ꞌne bi ꞌñembäbi: «Zi hmuu rä rey, di nehe gi yꞌofo nꞌa rä mhända habu̱ di enä ge nixi nꞌa rä jäꞌi hingi debe dä xatuäbi mä nꞌa rä zidada, ho̱nse̱ nuꞌi mä zi hmuu rä rey. Mu̱ toꞌo hindä yꞌo̱te nunä rä mhända, mända dä tꞌe̱ntꞌi ha rä ngu yä lion». Rä rey Darío xa bi ho näꞌä bi sipi, hänge bi firmä näꞌä rä mhända.

      Mi bädi Daniel ge rä rey xki firma nꞌa rä rꞌayꞌo mhända, bi ma ha rä nguu, ꞌne bi ndandiñähmu pa bi xatuäbi Jeoba ja ngu mi nzäi dä ja. Pe, ¿gi pädi te bi me̱fi nuꞌu̱ yä nduxte ñꞌo̱ho̱? Bi yu̱tꞌi ha rä ngu Daniel ꞌne bi zu̱di mi xadi. Oraꞌä, nuꞌu̱ nguntꞌä bi ma bä nuu rä rey ꞌne bi ꞌñembäbi: «Daniel hinxä yꞌo̱te näꞌä rä mhända gä uni. Näꞌä di xatuäbi rä Zi Dada asta hñu mꞌiki rä pa». Darío xa bi durämu̱i mi bädi njabu̱, ngeꞌä mi numäñho Daniel. Pe ya hinte mi tsa dä me̱fi, ngeꞌä ya xki firmä näꞌä rä mhända ꞌne yä hinto mi tsa dä paati. Mäske xi himi nehmä, bi mända dä tꞌe̱ntꞌi Daniel ha rä ngu yä lion.

      Näꞌä rä xuiꞌä, Darío himbi za bi ñꞌähä ko rä dumu̱i. Rä hyaxꞌä xa nꞌitꞌho, nguntꞌä bi ma ha rä ngu yä lion pa dä handi mu̱ tobe mi tetho Daniel, ꞌne bi maꞌti: «¡Daniel! ¿Bi ñäñꞌäꞌi ri Äjuä?».

      Darío bi yꞌo̱de nꞌa rä voz mi enä: «Äjuä bä pe̱hni rä e̱nxe̱ ꞌne bi goꞌtuä yä ne yä lion, ꞌne hinte bi yꞌo̱tkägi». Darío xa bi johya ꞌne bi mända drä ju̱ki de gehni. Mꞌe̱fa, rä Darío bi mändabi yä ꞌme̱go: «¡Go dä yꞌe̱ntꞌihu̱ ha rä ngu yä lion nuyu̱ yä nduxte ñꞌo̱ho̱ mi ne dä hyo Daniel!». Ngu bi tꞌe̱ntꞌiꞌu̱ ha rä ngu yä lion, nuꞌu̱ nguntꞌä bi dämä zi.

      Darío bi mända dä tꞌofo nunä rä mhända pa gatꞌho rä hnini: «Gatꞌho yä jäꞌi ri ꞌñehe dä me̱ꞌspäbi rä tꞌekꞌei näꞌä rä Zi Dada pe̱päbi Daniel. Ngeꞌä näꞌä bi ñäni Daniel de rä ne yä lion».

      Xi nuꞌi ¿hyaxtho gi xatuäbi rä Zi Dada Jeoba ja ngu mi ja Daniel?

      Daniel o ha rä ngu yä lion

      «Hänge di pädihu̱ ge Äjuä ja rä tsꞌe̱di pa dä ñäni de gatꞌho yä tsꞌo thogi nuꞌu̱ toꞌo yä hojäꞌi» (2 Pedro 2:9).

      Yä ntꞌani: ¿Te mi nzäi dä me̱fi Daniel asta hñu mꞌiki rä pa? ¿Te bi me̱fi Jeoba pa bi ñäni Daniel?

      Daniel 6:1-28.

  • Ester bi ñäni rä hnini
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Rä reinä Ester ꞌmai ha rä patio rä rey Asuero

      RÄ NTHEKE 65

      Ester bi ñäni rä hnini

      Rä reinä Ester

      Ester mi nꞌa rä nxutsi mrä judía, ꞌne mi ꞌmu̱i ha Susa, ha nꞌa de nuꞌu̱ yä hnini de Persia. ¿Gi pädi por hanja? Ngeꞌä o̱tꞌe ndunthi yä je̱ya rä rey Nabucodonosor bi ziꞌspäbi rä familia pa Persia. Mardoqueo go xki tede Ester. Nuyu̱ mi mprimu. Nubye̱ Mardoqueo di mpe̱fi pa rä rey Asuero.

      Rä rey Asuero mi honi nꞌa rä rꞌayꞌo reinä. Hänge nuꞌu̱ yä ꞌme̱go bä tsimpäbi gatꞌho nuꞌu̱ yä nxutsi xa mi mähotho de rä hnini, Ester mi nꞌa de geꞌu̱. De gatꞌho nuꞌu̱ yä nxutsi, rä rey go bi huahni Ester de gä reinä. Mardoqueo bi ꞌñembäbi Ester ge hinto xä xipäbi ge näꞌä mi rä judía.

      Rä rey xki hñutsꞌi Hamán ngu rä jefe de gatꞌho yä prinsipe ꞌne näꞌä xa mi rä ꞌñexmänsu. Näꞌä mi ne ge gatꞌho yä jäꞌi xä ndandiñähmu ante geꞌä. Pe Mardoqueo himi jabu̱, hänge Hamán xa bi bo̱ rä kue̱ kongeꞌä ꞌne asta mi ne dä hyo. Mi bädi ge Mardoqueo mrä judío, bi hyoni hanja dä hyo gatꞌho yä judío. Bi ꞌñembäbi rä rey: «Yä judío xa yä tsꞌomꞌu̱i. Pe̱ꞌtsi te gä hohu̱ gatꞌho». Rä rey Asuero bi ꞌñembäbi: «Pe̱fi näꞌä gi hurimu̱i ge xä ñho». Rä rey bi umbäbi nse̱ki Hamán pa dä yꞌofo nꞌa rä ley. Näꞌä leyꞌä mi enä ge rä pa 13 de rä zänä adar, pe̱ꞌtsi te xä tho gatꞌho yä judío. Pe rä Zi Dada Jeoba hingä ma xä hyopi dä thogi njabu̱.

      Ester hinte mi pädi de näꞌä mi mbeni dä me̱fi Hamán, hänge Mardoqueo bi me̱mpäbi nꞌa rä kopia de näꞌä ley ꞌne bi ꞌñembäbi: «Gi ma gi ñäui rä rey». Ester bi dädi: «Di jaki xä ñhei gä pe̱fi näꞌä gi adi, ngeꞌä hinxä mbitagi rä rey. Ya pe̱ꞌtsi 30 yä pa dende nuꞌmu̱ rä rey bi mbitagi. Pe ma gä pe̱fi näꞌä gi adi, mu̱ rä rey dä maki rä tsꞌu̱tꞌo de gä oro, dä za gä ñäni mä te. Pe mu̱ hinä, nuꞌmu̱ ma dä thogägi».

      Ester bi ma bä nuu rä rey. Ora rä rey bi hyandi Ester, bi maki rä tsꞌu̱tꞌo de gä oro. Ester bi joni habu̱ mi hudi rä rey ꞌne näꞌä bi yꞌambäbi: «¿Te gi ne gä pe̱fi po geꞌi Ester?». Ester bi dädi: «Ma gä hoki nꞌa rä ñhuni, ꞌne xa gä hohmä gi ehe gi ñuni ko ri ꞌme̱go Hamán». Ha näꞌä ñhuniꞌä, Ester bi mbitabi rä rey dä ñuni kongeꞌä mä nꞌa rä mꞌiki. Ha nunä gäxä mꞌiki, rä rey bi yꞌambäbi mänꞌaki Ester: «¿Te gi ne gä pe̱fi po geꞌi?». Ester bi dädi: «Ja toꞌo ne dä hyogägi ꞌne asta ne dä hyo gatꞌho mä hnini. Po rä mäte, ñängägihe». Rä rey bi yꞌambäbi: «¿Xi toꞌo näꞌä ne dä hyoꞌäꞌi?». Ester bi dädi: «Nuni nda tsꞌomꞌu̱i gä Hamán». Rä rey Asuero xa bi bo̱ rä kue̱ ꞌne bi mända dä tho Hamán.

      Pe ya hinto mi tsa dä hñäki näꞌä ley xki yꞌofo Hamán, nixi rä rey. Hänge rä rey go bi umbäbi Mardoqueo näꞌä rä kargo mi pe̱ꞌtsi Hamán, ꞌne bi umbäbi nse̱ki pa dä hyoki nꞌa rä rꞌayꞌo ley. Näꞌä rꞌayꞌo ley mi umbäbi nse̱ki yä judío pa dä ntunkui nuꞌu̱ yä nkontra ꞌne dä ñäni yä te. Mi zo̱ho̱ rä pa 13 de rä zänä adar, yä judío bi ntuhni ko nuꞌu̱ yä kontra ꞌne nuꞌu̱ bi dähä näꞌä tuhni. Dende geꞌmu̱, yä judío mi beni tatꞌä je̱ya näꞌä paꞌä.

      «Ngeꞌä nuꞌähu̱ gi de̱ngägihu̱, hänge ma dä tsixäꞌihu̱ änte yä nda ꞌne yä tsꞌu̱tꞌhui. Geꞌä ma dä maxꞌäꞌihu̱ pa gi umbäbihu̱ ntꞌo̱de de geki» (Mateo 10:18, TNM).

      Yä ntꞌani: ¿Te mi ne dä yꞌo̱tpäbi Hamán yä judío? ¿Hanja bi ꞌñudi Ester ge mi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba?

      Ester 2:5-20; 3:1–5:8; 7:1–8:14; 9:1-28.

  • Esdras bi ꞌñuti rä hnini de rä Ley Äjuä
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Esdras nsunda rä Zi Dada Jeoba ante gatꞌho rä hnini, ꞌne yä jäꞌi ju̱xä yä yꞌe̱ pa udi ge di apoya

      RÄ NTHEKE 66

      Esdras bi ꞌñuti rä hnini de rä Ley Äjuä

      Ya xki thogi ngu 70 yä je̱ya dende nuꞌmu̱ yä israelita xki mengi pa Jerusalén, mäske rꞌa de geꞌu̱ tobe mi ꞌmu̱i ha nuꞌu̱ yä hnini habu̱ mi mända rä rey de Persia. Nꞌa de nuꞌu̱ yä israelita mi rä thuhu Esdras, näꞌä mi nꞌa rä majhä ꞌne mi udi de rä Ley Jeoba. Esdras bi da ngue̱nda ge yä jäꞌi himi o̱te yä mhända Äjuä, hänge mi ne dä mengi pa Jerusalén pa dä matsꞌiꞌu̱. Artajerjes näꞌä rä rey de Persia, bi ꞌñembäbi: «Äjuä xä rꞌaꞌi rä mfädi pa gi ꞌñudi de rä Ley. Hänge ri ma ꞌne tsitsꞌi nuꞌu̱ toꞌo ne dä ma kongeꞌi». Esdras bi muntsꞌi gatꞌho nuꞌu̱ toꞌo mi ne dä mengi pa Jerusalén. ꞌNehe bi xatuäbi Äjuä ꞌne bi yꞌapäbi dä suꞌu̱ durante rä ꞌñuu. Mꞌe̱fa de geꞌä, nuꞌu̱ bi gu̱ rä ꞌñuu bi ma.

      Mꞌe̱fa de goho nzänä, nuꞌu̱ bi zo̱ni ha Jerusalén. Nuꞌu̱ yä prinsipe de rä hnini bi ꞌñembäbi Esdras: «Yä israelita hinxä yꞌo̱te Jeoba ꞌne asta xä nthäti ko nuꞌu̱ yä ꞌme̱hñä di xo̱kämbeni yä hyate zidada». ¿Te bi me̱fi Esdras? Bi ndandiñähmu ante gatꞌho rä hnini ꞌne bi xatuäbi Äjuä: «Jeoba, nuꞌi xkä hyoki ndunthi yä hogä tꞌo̱tꞌe po gekhe, pe nuje xtä pekahe kontra geꞌi». Rä hnini bi arrepenti, pe himbi hye̱gi de dä me̱fi yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe. Hänge Esdras bi huahni yä ansiano ꞌne yä nzaya pa bi hyandi por hanja yä jäꞌi mi sigi mi pe̱fi yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe. Mi thogi hñu nzänä, bi tꞌe̱ni de Jerusalén gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi himbi ne bi xo̱kämbeni Jeoba.

      Bi thogi mä 12 yä je̱ya. Durante nuꞌu̱ yä je̱yaꞌu̱, bi uadi bi thoki mänꞌaki yä jädo Jerusalén. Esdras bi muntsꞌi gatꞌho yä jäꞌi de rä hnini pa bi yꞌo̱de te mi mängä rä Ley Äjuä. Nuꞌmu̱ Esdras bi xoki rä mfistꞌofo de rä Ley, gatꞌho yä jäꞌi bi mꞌai. Nubye̱, Esdras bi nsunda Jeoba ꞌne yä israelita bi gu̱xä yä yꞌe̱ pa bi ꞌñudi ge mi ꞌmu̱i de acuerdo. Mꞌe̱fa, Esdras bi hñeti rä Ley ꞌne bi esplika te ri bo̱ni nuꞌu̱ yä noya bi hñeti. Rä hnini xa bi jamäsu näꞌä mi o̱de. Nuꞌu̱ bi da ngue̱nda hängu xki ꞌuege de Jeoba ꞌne nuꞌu̱ bi mu̱di bi nzoni. Rä hyaxꞌä, Esdras bi sigi bi hñeti rä Ley. Yä israelita bi da ngue̱nda ge mi debe dä yꞌo̱tꞌe rä Ngo de yä Jäꞌtsi. Hänge nguntꞌä bi ñhoki pa dä yꞌo̱tꞌe nunä ngo.

      Durante nuꞌu̱ yoto yä pa bi dura rä ngo, yä israelita xa bi johya. ꞌNe bi umbäbiꞌu̱ njamädi rä Zi Dada Jeoba po näꞌä rä hogä sofo. Nuꞌu̱ xki yꞌo̱tꞌe nꞌa rä ngo nguꞌä, dende nuꞌmu̱ tobe mi tetho Josué. Mi uadi näꞌä rä ngo, nuꞌu̱ bi muntsꞌi ꞌne bi xatuäbi Äjuä: «Mä Zi Dadaꞌihe Jeoba, nuꞌi go gä ju̱gägihe de habu̱ ndi mꞌe̱gohe. Nuꞌi go gä rꞌakägihe te dä tsihe ha rä yꞌotꞌä hai ꞌne go gä rꞌakägihe nunä rä hogä hai. Pe nuje hixtä pe̱fihe näꞌä xkä mändagihe. ꞌNe mäske gä pe̱nkägihe ndunthi yä profeta pa dä rꞌakägihe yä tsꞌofo, nuje hindä o̱tehe. Mäske njabu̱, nuꞌi gä pe̱skägihe rä pasensia. Nuꞌi nunka gä pumfri näꞌä rä kohi gä ja ko Abrahán. Nubye̱, di prometeꞌihe ge ma gä pe̱fihe gatꞌho näꞌä xkä mändagihe». Nubye̱ gatꞌho rä hnini bi yꞌofo nunä promesa, ꞌne nuꞌu̱ yä prinsipe, yä levita ꞌne yä majhä bi firmä ko nꞌa rä seyo.

      «¡Mänꞌa di johya nuꞌu̱ o̱de rä noya Äjuä ꞌne di jamäsu!» (Lucas 11:28).

      Yä ntꞌani: ¿Te bi ꞌñuti Esdras yä israelita nuꞌmu̱ bi muntsꞌi ha Jerusalén? ¿Te bi promete dä me̱fi yä israelita?

      Esdras 7:1-28; 8:21-23, 31, 32; 9:1–10:19; Nehemías 8:1-18; 9:1-38.

  • Yä jädo Jerusalén
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Nehemías bi nkargo dä gu̱tsꞌi yä jädo rä hnini Jerusalén ꞌne bi hñutsꞌi yä guardia

      RÄ NTHEKE 67

      Yä jädo Jerusalén

      Ma gä pengihu̱ rꞌa yä je̱ya änte, nuꞌmu̱ Nehemías tobe mi ꞌmu̱i ha Susa, nꞌa rä hnini de Persia. Näꞌä mi mꞌe̱go pa rä rey Artajerjes. Nꞌa rä pa, rä ku Nehemías bi ma bä tso̱ni ꞌne bi ꞌñembäbi njaua: «Nuꞌu̱ yä israelita bi mengi pa Jerusalén himbi ꞌmu̱i seguro, ngeꞌä hinto xä gu̱tsꞌi mänꞌaki nuꞌu̱ yä jädo bi yo̱ꞌte yä me Babilonia». Nehemías xa bi durämu̱i po näꞌä bi sipäbi. ¿Gi pädi te bi me̱fi? Bi xatuäbi Äjuä pa njabu̱ rä rey xä hyopi dä ma ha Jerusalén.

      Nꞌa rä pa, rä rey bi da ngue̱nda ge Nehemías mi turämu̱i. Hänge bi ꞌñembäbi: «¿Por hanja gi turimu̱i? ¿Te gi ja?». Nehemías bi dädi: «Xa di tumämu̱i, ngeꞌä xä yo̱tꞌätho yä jädo mä hnini Jerusalén». Rä rey bi ꞌñembäbi: «¿Hanja dä za gä faxꞌäꞌi?». Oraꞌä, Nehemías bi xatuäbi Äjuä ha rä mfeni. ꞌNepu̱ bi ꞌñembäbi: «Po rä mäte, rꞌakä nse̱ki gä ma ha Jerusalén pa gä ju̱ꞌspäbi yä jädo mä hnini». Rä rey Artajerjes bi hyopäbi dä ma. ꞌNe bi umbäbi gatꞌho nuꞌu̱ yä se̱ki mi ja ꞌme̱di pa xä za xä thogi ha märꞌa yä hnini ꞌne asta bi me̱hni rꞌa yä ꞌme̱go kongeꞌä pa dä su durante rä ꞌñuu. Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, rä rey ꞌnehe bi hñutsꞌi Nehemías ngu nꞌa rä gobernador ha Judá ꞌne bi umbäbi gatꞌho nuꞌu̱ yä zaa mi ja mꞌe̱di pa dä hyokuäbi yä goxthi rä hnini.

      Mi zo̱ni Nehemías ha Jerusalén, bi hyandi hanja xki yo̱tꞌätho yä jädo rä hnini. Hänge bi muntsꞌi gatꞌho yä majhä ꞌne gatꞌho nuꞌu̱ mi hä rä autorida ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Mähyoni gä mfatsꞌihu̱ gatꞌho pa gä ju̱ꞌspäbihu̱ yä jädo rä hnini». Gatꞌho rä hnini bi ne bi mfaxte ꞌne bi mu̱di bi mpe̱fi.

      Pe nuꞌu̱ yä nkontra yä israelita bi mu̱di bi burla de geꞌu̱ ꞌne bi ꞌñembäbi: «Asta nꞌa rä haho dä za dä tämi nuya yä jädo gi hokihu̱». Pe nuꞌu̱ yä me̱fi himbi jamäsu näꞌä mi sipäbi, ꞌne bi sigi bi mpe̱fi. Ngu mi thogi yä pa, mänꞌa mi yꞌo mi nheki näꞌä rä ꞌme̱fi.

      Nubye̱, nuꞌu̱ yä nkontra bi mämbi nꞌa ngu mänꞌaa ꞌne bi ma ha Jerusalén pa dä ntuhni kontra geꞌu̱ ꞌne njabu̱ dä ꞌmaꞌmi nuꞌu̱ yä ꞌme̱fi. Mi bädi yä judío ge mi xä ꞌñepu̱ yä nkontra, nuꞌu̱ xä bi ntsu. Pe Nehemías bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Ogi tsuhu̱. Jeoba ꞌmu̱i kongekhu̱». Nehemías bi hñutsꞌi toꞌo dä su yä me̱fi, pa njabu̱ nuꞌu̱ yä nkontra hinte bi yꞌo̱tpäbi.

      ¡Ho̱nse̱ 52 yä pa bi zitsꞌi pa bi uadi yä jädo rä hnini Jerusalén ꞌne bi thuꞌspäbi yä goxthi! Nubye̱, Nehemías bä tsii yä levita pa bi inägura. Bi organisa yoho yä grupo de gä duhu; Esdras bi zitsꞌi nꞌa grupo, ꞌne Nehemías bi zitsꞌi mänꞌaa. Nuꞌu̱ bi bo̱xtho po näꞌä rä rꞌede mi kohi habu̱ mi ja rä Goxthi rä Po̱the. ꞌNepu̱, kada de nuꞌu̱ yoho yä grupo bi gu̱ rꞌa nꞌa lado ꞌne bi ñꞌo mäñä de nuꞌu̱ yä jädo. Nuꞌu̱ xa mi pe̱i yä trompeta, yä címbalo, yä arpa ꞌne mi tutuäbi yä thuhu Jeoba, asta xa bi nthe̱ ha rä templo. Tanto yä ñꞌo̱ho̱, yä ꞌme̱hñä ꞌne yä bätsi, bi umbäbi yä sacrificio Jeoba ꞌne bi yꞌo̱tꞌe nꞌa rä ngo. Dende yabu̱ mi ntꞌo̱de ge yä israelita xa mi johya.

      «Hindi mporta te mä arma dä nju̱tsꞌi kontra geꞌi, hindä ntäte» (Isaías 54:17).

      Yä ntꞌani: ¿Pa te bi ma Nehemías ha Jerusalén? ¿Hängu yä pa bi zitsꞌi pa bi thokuäbi mänꞌaki yä jädo rä hnini Jerusalén?

      Nehemías 1:1-11; 2:1-20; 4:1-23; 5:14; 6:1-19; 12:27-43.

  • Elisabet bi me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Zacarías xipäbi nuꞌu̱ yä amigo ꞌne yä pariente ge rä tꞌu̱ ma dä hñuꞌmpäbi Juan

      RÄ NTHEKE 68

      Elisabet bi me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne

      Getbu̱ de Jerusalén mi ꞌmu̱i nꞌa rä majhä mi rä thuhu Zacarías ꞌne rä ꞌme̱hñä, mi rä thuhu Elisabet. Ya xki thogi 400 yä je̱ya dende nuꞌmu̱ xki thokuäbi mänꞌaki yä jädo rä hnini Jerusalén. Zacarías ꞌne Elisabet ya mi pe̱ꞌtsi ndunthi yä je̱ya de xki nthäti, pe himi pe̱ꞌtsi yä bätsi. Nꞌa rä pa, nuꞌmu̱ Zacarías mi tsätꞌi rä tꞌutsꞌi ha rä templo, bi nzofo rä e̱nxe̱ Gabriel. Zacarías xa bi ntsu, pe rä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbi: «Ogi tsu. Rä Zi Dada Jeoba bä pe̱nkägi pa gä xiꞌäꞌi rꞌa yä hogä noya. Ri ꞌme̱hñä Elisabet, ma dä me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne, ꞌne pe̱ꞌtsi te gi hñuꞌmpäbihu̱ Juan. Jeoba xä huahni Juan pa dä ja nꞌa rä hogä ꞌme̱fi». Zacarías bi yꞌambäbi: «¿Hanja ma gä pädi ge mäjuäni näꞌä gi xikägi? Mä ꞌme̱hñä ꞌne nuga, ya dä zi däta jäꞌihe pa gä pe̱ꞌtsihe nꞌa rä zi ꞌue̱ne». Rä e̱nxe̱ Gabriel bi ꞌñembäbi: «Äjuä go bä pe̱nkägi pa gä xiꞌäꞌi nuya yä hogä noya. Pe koꞌmu̱ hingä kamfrigi, hingä ma dä za gi ñä asta xti mꞌu̱i näꞌä zi ꞌue̱ne».

      Koꞌmu̱ Zacarías himbi dämä bo̱ni de rä templo, nuꞌu̱ yä jäꞌi mi ndo̱ꞌmi de thi mi ne dä bädi te xki thogi. Pe mi bo̱ni Zacarías, nuꞌu̱ bi hyandi ge himi tsa dä ñä, se̱he̱ mi ja yä señä. Nubye̱ yä jäꞌi bi da ngue̱nda ge Äjuä xki nzofo Zacarías.

      Mi thogi rꞌa yä pa, Elisabet bi ndatꞌhi ꞌne bi me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne, ja ngu xki xipäbi rä e̱nxe̱ Gabriel. Yä amigo ꞌne yä familia Elisabet xa bi johya mi hyandi näꞌä zi ꞌue̱ne. Elisabet bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Ma gä huꞌmpäbihe Juan». Nuꞌu̱ bi dädi: «Nixi nꞌa ri familia rä thuhu njabu̱. Mänꞌa dä hogi gi hñuꞌmpäbihu̱ Zacarías ngu rä dada». Pe Zacarías bi yꞌofo ha nꞌa xe̱ni rä tabla: «Rä thuhu Juan». Oraꞌä, Zacarías ya bi za bi ñä mänꞌaki. Gatꞌho yä me Judea nguntꞌä bi bädi ge xki mꞌu̱i nꞌa rä zi ꞌue̱ne, ꞌne nuꞌu̱ mi ñꞌanise̱: «¿Te ma dä me̱fi xti te näꞌä zi ꞌue̱ne?».

      Nubye̱ Zacarías bi zo̱päbi rä mäkä tsꞌe̱di Äjuä ꞌne bi mängä nꞌa rä profesia: «¡Ma gä nsundahu̱ Jeoba! Näꞌä bi ñäꞌtuäbi Abrahán ge ma xä me̱hni nꞌa rä ñänte, rä Mesia, pa dä ñängägihu̱. Juan ma dä mprofeta ꞌne ma dä hyoki rä ꞌñuu pa xti zo̱ho̱ rä Mesia».

      María, nꞌa de nuꞌu̱ yä familia Elisabet ꞌnehe bi hñäni nꞌa rä hogä notisia. Geꞌä ma gä pädihu̱ ha näꞌä mä nꞌa rä ntheke xä ꞌñepu̱.

      «Pa yä jäꞌi, nunä rä tꞌo̱tꞌe hindä za. Pe pa Äjuä, gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe dä za» (Mateo 19:26, TNM).

      Yä ntꞌani: ¿Te bi xipäbi rä e̱nxe̱ Gabriel Zacarías? ¿Te mä ꞌme̱fi bi tꞌumbäbi Juan?

      Mateo 11:7-14; Lucas 1:5-25, 57-79; Isaías 40:3; Malaquías 3:1.

  • Rä e̱nxe̱ Gabriel bi zo̱ni María
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Rä e̱nxe̱ Gabriel ñäui María

      RÄ NTHEKE 69

      Rä e̱nxe̱ Gabriel bi zo̱ni María

      José handi nꞌa rä e̱nxe̱ ha nꞌa rä tꞌi

      María mi ꞌmu̱i ha nꞌa rä tꞌu̱kä hnini de Galilea rä thuhu Nazaret. Näꞌä mi rä pariente Elisabet. José ya xki yꞌadi María pa dä nthätui. Nuꞌmu̱ Elisabet ya mi pe̱ꞌtsi rꞌato nzänä de mi datꞌhi, rä e̱nxe̱ Gabriel bi zo̱ni María ꞌne bi ꞌñembäbi: «Gi hatsꞌi María, Jeoba xä numäñhoꞌi». Pe María himi pädi te mi ne dä xipäbi rä e̱nxe̱ Gabriel, hänge rä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbi: «Ma gi pe̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne. ꞌNe pe̱ꞌtsi te gi hñuꞌmpäbi rä Hesu. Näꞌä ma dä nrey ꞌne rä Tsꞌu̱tꞌhui ma dä dura pa nzäntho».

      María bi ꞌñenä: «Pe nuga hixtä nthätätho. ¿Hanja ma gä pe̱ꞌtsi nꞌa rä ꞌue̱ne?». Rä e̱nxe̱ bi dädi: «Pa Äjuä otho nꞌa rä tꞌo̱tꞌe xä ñhei. Rä mäkä tsꞌe̱di Äjuä ma dä ehe dä gopꞌäꞌi, ꞌne njabu̱ ma gi pe̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne. Ri pariente Elisabet, ꞌnehe ma dä me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne». Nubye̱ María bi dädi: «Rä ꞌme̱gogi Jeoba. Dä yꞌo̱tꞌe kongeki ja ngu xkä xikägi».

      José bi nthäti ko María mäske näꞌä ya to̱ꞌmi nꞌa rä bätsi

      María bi ma bä nuu Elisabet. Mi zo̱ni, bi ze̱njua ꞌne oraꞌä Elisabet bi za hanja bi ꞌñäni näꞌä zi ꞌue̱ne mi o mbo rä mu̱i. Näꞌä bi zo̱päbi rä mäkä tsꞌe̱di Äjuä ꞌne bi ꞌñenä: «María, rä Zi Dada Jeoba xä jäpäꞌi. Xi nꞌa rä nsu pa geki ngeꞌä xkä ehe gi ze̱njuagi». María bi ꞌñenä: «Nuga di eꞌspäbi rä nsu rä Zi Dada Jeoba ko gatꞌho mä koraso». María bi gohi hñuu nzänä ko Elisabet ꞌnepu̱ bi mengi ha rä nguu.

      Nuꞌmu̱ José bi bädi ge María ya mi datꞌhi, ya himi ne dä nthäti kongeꞌä. Pe nꞌa rä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbi ha nꞌa rä tꞌi: «Ogi tsu gi nthätui María. Näꞌä hinte mä tsꞌoki xä me̱fi». Hänge José bi nthäti ko María ꞌne bi zitsꞌi ha rä nguu.

      «Jeoba o̱tꞌe gatꞌho näꞌä go dä ne dä me̱fi, tanto ha mähetsꞌi ngu ha rä xiꞌmhai» (Salmo 135:6).

      Yä ntꞌani: Nuꞌmu̱ rä e̱nxe̱ bi ñäui María, ¿te bi xipäbi ge ma xä me̱fi näꞌä rä ꞌue̱ne ma xä me̱ꞌtsi? ¿Hanja mi senti Elisabet ꞌne María?

      Mateo 1:18-25, TNM; Lucas 1:26-56, TNM; Isaías 7:14; 9:7; Daniel 2:44; Gálatas 4:4.

  • Yä e̱nxe̱ bi mää ge xki mꞌu̱i rä Mesia
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Rꞌa yä e̱nxe̱ xipäbi rꞌa yä mayꞌo ge xä mꞌu̱i rä Hesu

      RÄ NTHEKE 70

      Yä e̱nxe̱ bi mää ge xki mꞌu̱i rä Mesia

      Näꞌä rä gobernador de rä hnini Roma, César Augusto, bi mändabi gatꞌho yä judío xä mengi ha näꞌä luga habu̱ xki mꞌu̱i pa xä rejistra yä thuhu. Hänge José ꞌne María bi ma pa Belén, ngeꞌä rä familia José ja mi rä menguni. Ya mi mꞌe̱di tsꞌu̱tho pa xä mꞌu̱i näꞌä zi ꞌue̱ne mi to̱ꞌmi María.

      Mi zo̱niꞌu̱ ha Belén, ya mi otho yä luga habu̱ dä gohi; hänge nuꞌu̱ bi ñꞌoxi ha nꞌa rä establo ꞌne ja gehni bi mꞌu̱i rä Hesu. María bi pantꞌi näꞌä zi ꞌue̱ne ko yä tukä dutu ꞌne bi me̱gi ha nꞌa rä motsa.

      Getbu̱ de Belén, rꞌa yä mayꞌo mi su yä de̱ti de gä xui ha yä mbonthi. Pe nse̱kitho nuꞌu̱ bi hyandi nꞌa rä e̱nxe̱, ꞌne oraꞌä bi hue̱xki nꞌa rä ñotꞌi nthetsꞌi de geꞌu̱. Nuꞌu̱ yä mayꞌo xa bi ntsu, pe näꞌä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Ogi tsuhu̱, xtä ehe pa gä xiꞌähu̱ nꞌa rä hogä notisia. Nunä pa, ha Belén bä mꞌu̱i rä Mesia». Oraꞌä, bi nheki xa ndunthi yä e̱nxe̱ ha mähetsꞌi ꞌne nuꞌu̱ mi enä: «Drä nsunda Äjuä bi ꞌmu̱i ha mähetsꞌi ꞌne dä mꞌu̱i ko nꞌa rä hogä mꞌu̱i yä mexiꞌmhai». ꞌNepu̱, nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bi ma. ¿Te bi me̱fi nuꞌu̱ yä mayꞌo?

      Nuꞌu̱ bi ñꞌembi nꞌa ngu mänꞌaa: «Maha pa Belén». Hänge nuꞌu̱ nguntꞌä bi ma pa Belén, ꞌne bi zu̱di José ꞌne María ha nꞌa rä establo ko näꞌä zi ꞌue̱ne ja xki mꞌu̱i.

      Gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi bi yꞌo̱de näꞌä mi pede nuꞌu̱ yä mayꞌo, himi tsa dä gamfri. María nzäntho bi yꞌe̱ntꞌä ha rä mfeni nuꞌu̱ yä noya xki mängä näꞌä rä e̱nxe̱. Mꞌe̱fa, nuꞌu̱ yä mayꞌo bi mengi mänꞌaki ha rä mbonthi pa dä su yä de̱ti. Nuꞌu̱ xa mi jamädibi rä Zi Dada Jeoba po gatꞌho näꞌä xki hyandi ꞌne xki yꞌo̱de.

      «Mu̱ Äjuä go dri dadahmähu̱, nuꞌmu̱ gri mäkägihmähu̱, ngeꞌä xtä ehe de habu̱ ndi ꞌmu̱ꞌmeꞌä. Ngeꞌä hixtä ese̱, nuꞌä go bä pe̱nkägiꞌä» (Juan 8:42).

      Yä ntꞌani: ¿Hanja bi fädi ge ya xki mꞌu̱i rä Mesia? ¿Te bi me̱fi nuꞌu̱ yä mayꞌo mi bädi ge ya xki mꞌu̱i rä Mesia?

      Lucas 2:1-20; Isaías 9:6.

  • Jeoba bi su rä Hesu
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • José yꞌe̱tꞌi nꞌa rä burru habu̱ to̱ge María ꞌne rä Hesu

      RÄ NTHEKE 71

      Jeoba bi su rä Hesu

      Getbu̱ de rä hnini Israel mi ꞌmu̱hni rꞌa yä jäꞌi nuꞌu̱ mi kamfri ge Äjuä usa yä tso̱o̱ pa dä gu̱hni yä jäꞌi. Nꞌa rä xui, rꞌa yä ñꞌo̱ho̱ bi hyandi ge ha mähetsꞌi ja te mi hue̱xki ꞌñenä nꞌa rä tso̱o̱. Nuꞌu̱ bi mu̱di bi de̱ni näꞌä «tso̱o̱» mi hue̱xki, asta bi zo̱ni ha Jerusalén. Nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ mi ambäbi yä jäꞌi: «¿Habu̱ bi ꞌmu̱i näꞌä bätsi ma dä zo̱ho̱ dä nrey pa yä judío? Nuje di ne gä ndänehe ꞌnehe».

      Herodes, näꞌä rä rey de Jerusalén, ꞌnehe bi yꞌo̱de ge xki mꞌu̱i nꞌa rä rey. Näꞌä xa bi durämu̱i ꞌne bi yꞌambäbi nuꞌu̱ yä däta majhä habu̱ ma xä mꞌu̱i näꞌä reyꞌä. Nuꞌu̱ bi ꞌñembäbi: «Yä profeta bi mää ge ma xä mꞌu̱i ha Belén». Hänge Herodes bi nzohni nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ mi de̱ni näꞌä «tso̱o̱» ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Ri maha ha Belén ꞌne guä honihu̱ näꞌä bätsi. ꞌNepu̱, guä pengihu̱ pa gi xikägihu̱ habu̱ bi ꞌmu̱i. Nuga ꞌnehe di ne gä ma gä ndäne». Pe Herodes mi honi näꞌä bätsi pa xä hyo.

      Oraꞌä, näꞌä «tso̱o̱» bi mu̱di bi ꞌñäni mänꞌaki, ꞌne nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ bi de̱ni asta bi zo̱ni ha Belén. Nubye̱ näꞌä «tso̱o̱» bi gohi mäñä de näꞌä nguu habu̱ mi ꞌmu̱i näꞌä zi bätsi. Mi yu̱tꞌi nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱, bi dini rä Hesu ko rä nänä. Nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ bi ndandiñähmu ante rä Hesu ꞌne bi umbäbi yä regalo: ngu rä oro, rä tꞌutsꞌi ꞌne rä mirra. Pe, ¿go xki zitsꞌi rä Zi Dada Jeoba nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ habu̱ mi ꞌmu̱i rä Hesu? Hinä.

      Näꞌä xuiꞌä, Jeoba bi ꞌñembäbi José ha nꞌa rä tꞌi: «Herodes ne dä hyo rä Hesu. Tsixä ri ꞌme̱hñä ꞌne ri tꞌu̱ pa Egipto. Ja guä kohu̱ni asta xkä xiꞌähu̱ ge ya dä za guä pengihu̱». Hänge José nguntꞌä bi zixä rä familia pa Egipto.

      ꞌNehe, Jeoba bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ ge hinxä mengi ko Herodes. Nuꞌmu̱ Herodes bi dä ngue̱nda ge nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ hingä ma xä mengi kongeꞌä, xa bi bo̱ rä kue̱. Koꞌmu̱ Herodes himbi dini rä Hesu, ¿gi pädi te bi me̱fi? Bi mända dä tho gatꞌho nuꞌu̱ yä zi bätsi mi pe̱ꞌtsi menu de yo nje̱ya de rä hnini Belén. Pe rä Hesu himbi tho ngeꞌä yä dada bi zixä pa Egipto.

      Rꞌa yä je̱ya mꞌe̱fa, Herodes bi du. Hänge rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñembäbi José: «Ya dä za guä pengihu̱». Nubye̱, José, María ꞌne rä Hesu bi mengi ꞌne bi mꞌu̱i ha rä hnini Nazaret.

      «Njabu̱ ma dä thogi ko nuꞌu̱ yä noya po̱ni de mä ne. Hingä ma dä mengi kongeki nsinke dä kumpli, sino ke ma dä zo̱ho̱ dä thogi ja ngu di ne» (Isaías 55:11).

      Yä ntꞌani: ¿Por hanja Herodes mi ne dä hyo rä Hesu? ¿Te bi me̱fi Jeoba pa bi su rä Hesu?

      Mateo 2:1-23; Miqueas 5:2.

  • Nuꞌmu̱ rä Hesu mi rä bäsjäꞌi
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Nuꞌmu̱ rä Hesu mi pe̱ꞌtsi 12 nje̱ya mi ñäui yä xahnäte de rä Ley ha rä templo

      RÄ NTHEKE 72

      Nuꞌmu̱ rä Hesu mi rä bäsjäꞌi

      Rä Hesu mi ꞌmu̱i ha Nazaret ko yä dada, yä ku ꞌne yä nju. José mi mpe̱fi de gä karpintero pa dä mäntene rä familia. ꞌNehe, mi o̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä ꞌñuti rä familia de Jeoba ꞌne de nuꞌu̱ yä mhända. Nuꞌu̱ mi nzäi dä ntini habu̱ mi tꞌudi de rä Ley pa dä xo̱kämbeni Äjuä, ꞌne tatꞌä je̱ya mi ntini ha näꞌä rä ngo de rä Paskua mi tꞌo̱tꞌe ha Jerusalén.

      Nuꞌmu̱ rä Hesu mi pe̱ꞌtsi 12 yä je̱ya, bi me̱ui rä familia pa dä xo̱kämbeni Äjuä ha Jerusalén ja ngu mi nzäi dä ja tatꞌä je̱ya. Xa mi ndunthi nuꞌu̱ yä jäꞌi xki ntini ha Jerusalén pa dä yꞌo̱tꞌe rä ngo de rä Paskua. Mi uadi rä ngo, José ꞌne María bi gu̱ rä ꞌñuu pa dä mengi ha yä nguu. Nuꞌu̱ mi mbeni ge rä Hesu mi ñꞌoui nuꞌu̱ märꞌa yä pariente. Pe mi hyoni, himbi dini.

      Hänge José ꞌne María nguntꞌä bi mengi pa Jerusalén ꞌne bä honi rä Hesu po hñupa. ¿Gi pädi habu̱ bä tsu̱di? Ha rä templo. Rä Hesu mi huhni mädetho de nuꞌu̱ yä xahnäte de rä Ley ꞌne mi o̱tpäbi yä ntꞌani. Nuꞌu̱ yä xahnäte bi da ngue̱nda ge rä Hesu xa mi pe̱ꞌtsi ndunthi rä mfädi, hänge nuꞌu̱ bi mu̱di bi yꞌo̱tpäbi yä ntꞌani. Pe rä Hesu xa mi thädi xä ñho gatꞌho näꞌä mi tꞌambäbi. ¿Gi pädi por hanja? Ngeꞌä mi pädi xä ñho näꞌä mi mängä rä Ley Äjuä.

      Nuꞌmu̱ José ꞌne María bi dini rä Hesu, María bi ꞌñembäbi: «Mä zi tꞌu̱ꞌi, ¿hanja xkä yꞌo̱tkägihe njaua?». Rä Hesu bi dädi: «¿Hage hingi pähu̱ ge nuga mähyoni gä pe̱pä rä ꞌme̱fi mä Dada?».

      Rä Hesu bi mengi ko yä dada pa Nazaret. José bi ꞌñutuäbi rä Hesu dä mpe̱fi de gä karpintero. Nuꞌmu̱ rä Hesu ya mi nꞌa rä bäsjäꞌi, mänꞌa mi pe̱ꞌtsi ndunthi rä mfädi. Hänge tanto Äjuä ꞌne yä jäꞌi xa mi numäñho.

      José, María, rä Hesu ꞌne märꞌa yä ku hudi nthetsꞌi de nꞌa rä mexa

      «Gä pe̱fi ri bolunta, mä Zi Dadaꞌi, xa nꞌa rä johya pa geki, ꞌne ri mhända o ha mä koraso» (Salmo 40:8).

      Yä ntꞌani: ¿Habu̱ bä tsu̱di José ꞌne María rä Hesu? ¿Te mi pe̱fi rä Hesu ha rä templo?

      Mateo 13:55, 56; Marcos 6:3; Lucas 2:40-52; 4:16; Deuteronomio 16:15, 16.

  • Juan bi hyokuäbi rä ꞌñuu rä Hesu
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Juan Bautista uti yä jäꞌi ha rä hyo rä däthe

      RÄ NTHEKE 73

      Juan bi hyokuäbi rä ꞌñuu rä Hesu

      ¿Gi beni te rä thuhu näꞌä rä bätsi bi me̱ꞌtsi Elisabet ꞌne Zacarías? Hää, rä thuhu Juan. Jeoba bi hñutsꞌi Juan de gä profeta pa dä xipäbi yä jäꞌi ge mänꞌitꞌho ma xä zo̱ho̱ rä Mesia. Pe näꞌä himi predika ha yä hnini nixi ha yä sinagoga, näꞌä mi predika ha yä yꞌotꞌä hai. Ndunthi yä jäꞌi de Jerusalén ꞌne Judea mi pa mi o̱de näꞌä mi udi Juan. Näꞌä mi embäbi yä jäꞌi ge ya hindä me̱fi yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe, pa njabu̱ Äjuä xä numäñho. Ndunthi de geꞌu̱ bi arrepenti de nuꞌu̱ yä pekado xki yꞌo̱tꞌe, hänge Juan bi xixteheꞌu̱ ha rä río Jordán.

      Juan mi usa nꞌa rä hee näꞌä xki thoki ko rä xii yä kameyo, ꞌne mi tsi yä kꞌoto ꞌne yä tꞌafi kolmenä. Ndunthi yä jäꞌi mi pa mi nuu, asta nuꞌu̱ yä ꞌñexmänsu gä fariseo ꞌne saduseo. Hänge Juan bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Pe̱ꞌtsi te gi arrepentihu̱ ꞌne gi paatä ri mꞌu̱ihu̱. Nuꞌähu̱ gi ñꞌetsꞌihu̱ ꞌne gi eñhu̱ ge nuꞌähu̱ yä tꞌu̱ꞌihu̱ Abrahán, pe hingä po geꞌä yä tꞌu̱ꞌihu̱ Äjuä».

      Ndunthi yä jäꞌi mi ambäbi Juan: «¿Te dä za gä pe̱fihe pa njabu̱ Äjuä dä numäñhogihe?». Näꞌä mi embäbiꞌu̱: «Nuꞌä toꞌo pe̱ꞌtsä yoho yä pahni, dä umbä nꞌa nuꞌä toꞌo othobi». ¿Gi pädi por hanja mi embäbiꞌu̱ njabu̱? Ngeꞌä Juan mi ne ge nuꞌu̱ yä de̱ni xä mädi yä mikꞌei, pa njabu̱ xä za xä me̱ꞌtsi nꞌa rä hogä ntsitsꞌi ko Äjuä.

      ꞌNehe bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä ngu̱xä bojä: «Kobrahu̱ ngu nuꞌä mängä rä ley». ꞌNepu̱ bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä soldado: «Oto gi pepäbihu̱, ꞌne ogi pihu̱ yä jäꞌi ko nuꞌä rä nsu xä tꞌaꞌähu̱».

      Yä majhä ꞌne yä levita ꞌnehe bi ma bä nuu Juan ꞌne bi ꞌñembäbi: «Gatꞌho yä jäꞌi ne dä bädi toꞌoꞌi». Juan bi dätuäbiꞌu̱: «Nuga ho̱nse̱ nꞌa rä mꞌe̱hnigi Äjuä ꞌne di faxä yä jäꞌi pa dä mengi kongeꞌä, ja ngu bi mängä rä profeta Isaías».

      Yä jäꞌi xa mi ho dä yꞌo̱de näꞌä mi udi Juan, hänge ndunthi de geꞌu̱ mi ne dä bädi mu̱ mi geꞌä rä Mesia. Pe Juan bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Mänꞌitꞌho ma dä ꞌñepu̱ näꞌä toꞌo mänꞌa ja rä nsu ke nuga. ꞌNe nixi ri ꞌñekägi gä xoꞌtuäbi yä thiza. Nuga di xixteheꞌihu̱ ko rä dehe, pe näꞌä ma dä xixteheꞌihu̱ ko rä espiritu santo».

      «ꞌNe nuꞌä bä ꞌme̱hni pa dä da mäjuäni de nuꞌä rä ñotꞌi, pa dä gamfrihmä gatꞌho yä jäꞌi ngeꞌä go mi da mäjuäniꞌä» (Juan 1:7).

      Yä ntꞌani: ¿Te mä ꞌme̱fi bi umbäbi Jeoba Juan? ¿Te bi me̱fi yä jäꞌi mi yꞌo̱de näꞌä mi predika Juan?

      Mateo 3:1-11; Marcos 1:1-8; Lucas 3:1-18; Juan 1:19-28; Isaías 40:3.

  • Rä Hesu go geꞌä rä Mesia
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Mꞌe̱fa de nuꞌmu̱ Juan bi xixtehe rä Hesu, rä espiritu Jeoba bä käi de mähetsꞌi ngu nꞌa rä palomä

      RÄ NTHEKE 74

      Rä Hesu go geꞌä rä Mesia

      Juan mi ungä ntꞌo̱de ꞌne mi enä: «Mänꞌitꞌho ma dä ꞌñepu̱ näꞌä toꞌo mänꞌa ja rä nsu ke nuga». Nuꞌmu̱ rä Hesu ya mi pe̱ꞌtsi ngu 30 yä je̱ya, bi ma dende Galilea pa ha rä río Jordán, habu̱ Juan mi xixtehe yä jäꞌi. Rä Hesu bi yꞌapäbi Juan dä xixtehe ꞌnehe, pe Juan bi ꞌñembäbi: «¿Xi toꞌogiga pa go gä xixteheꞌi? Nuꞌi go ri ꞌñepi gi xixtehegi». Rä Hesu bi ꞌñembäbi: «Rä Zi Dada Jeoba ne ge nuꞌi go gi xixtehegi». Hänge Juan bi xixtehe rä Hesu ha rä río Jordán.

      Ngu bi bo̱ni de ha rä dehe, rä Hesu bi xatuäbi Jeoba. Oraꞌä, bi xogi mähetsꞌi ꞌne bi hyandi bä käi rä mäkä tsꞌe̱di Äjuä ngu nꞌa rä domitsu. ꞌNe bi ntꞌo̱de nꞌa rä noya dende mähetsꞌi mi enä: «Nuꞌi go geꞌi mä hmäkä Tꞌu̱ꞌi, ꞌne xi di ho ri mꞌu̱i».

      Rä Hesu bi hñäni rä mäkä tsꞌe̱di Äjuä ꞌne dende geꞌmu̱, bi zo̱ho̱ bi Mesia o Kristo. Dende oraꞌä, rä Hesu bi mu̱di bi ja näꞌä rä ꞌme̱fi xki nkargobi Jeoba.

      Mꞌe̱fa de bi nxixtehe, rä Hesu bi ma ha rä yꞌotꞌä hai ꞌne ja bä ꞌmu̱hni po 40 yä pa. Nuꞌmu̱ bä pengi de gehni, bi ma bä tso̱ni Juan. ¿Gi pädi te bi mängä Juan ora bi hyandi rä Hesu? Näꞌä bi ꞌñenä: «¡Hyandi, rä Tꞌu̱kä De̱ti Äjuä nuꞌä häki rä pekado de rä xiꞌmhai!». Juan bi mängä njabu̱, ngeꞌä mi ne ge yä jäꞌi xä da ngue̱nda ge rä Hesu mi geꞌä rä Mesia. ¿Gi pädi te mä tentasio bi ñhandui rä Hesu ha rä yꞌotꞌä hai? Ma gä handihu̱.

      «Bi ntꞌo̱de nꞌa rä noya de mähetsꞌi ꞌne bi ꞌñenä: “Go geꞌi mä hmäkä Tꞌu̱ꞌi, ꞌne xi di ho ri mꞌu̱i”» (Marcos 1:11).

      Yä ntꞌani: ¿Por hanja bi nxixtehe rä Hesu? ¿Por hanja Juan bi ꞌñenä ge rä Hesu mi geꞌä rä Tꞌu̱kä De̱ti Äjuä?

      Mateo 3:13-17; Marcos 1:9-11; Lucas 3:21-23; Juan 1:29-34; Isaías 42:1; Hebreos 10:7-9.

  • Rä Zithu bi hñuꞌspäbi yä prueba rä Hesu
    Nuꞌu̱ yä ntꞌudi ma gi pädi de rä Mäkä Tꞌofo
    • Rä Zithu bi ꞌñembäbi rä Hesu ge xä nsagi dende ha näꞌä luga mänꞌa xmä ñhetsꞌi de rä templo, pe rä Hesu himbi ne

      RÄ NTHEKE 75

      Rä Zithu bi hñuꞌspäbi yä prueba rä Hesu

      Rä Hesu himbi ne dä japi nuꞌu̱ yä do dä mpu̱ngä thuhme

      Mꞌe̱fa de bi nxixtehe, rä mäkä tsꞌe̱di Äjuä bi gu̱hni rä Hesu pa ha rä yꞌotꞌä hai. Rä Hesu hinte bi zi po 40 yä pa, ꞌne xa mi tsu̱di rä thuhu. Hänge rä Zithu bi hñuꞌspäbi yä tentasio. Ri mu̱di bi ꞌñembäbi: «Mu̱ go geꞌi rä Tꞌu̱ꞌi Äjuä, japäbi dä nthuhme nuya yä do». Pe rä Hesu bi dädi: «Xä tꞌofo ha rä Mäkä Tꞌofo habu̱ enä: “Hingä ho̱nse̱ po rä thuhme dä za dä mꞌu̱i rä jäꞌi, gatꞌho nuꞌä mängä Äjuä go geꞌä umbäbi rä te rä jäꞌi”».

      Nubye̱, rä Zithu bi hñuꞌspäbi mä nꞌa rä tentasio rä Hesu ꞌne bi ꞌñembäbi: «Mu̱ xa mäjuäni rä Tꞌu̱ꞌi Äjuä, nsagi dende näꞌä luga mänꞌa xä ñhetsꞌi de rä templo, ngeꞌä xä tꞌofo ha rä Mäkä Tꞌofo ge Äjuä ma dä pe̱hni yä e̱nxe̱ pa dä ñäñꞌäꞌi». Pe rä Hesu bi dädi ꞌne bi ꞌñembäbi: «Xä tꞌofo ha rä Mäkä Tꞌofo ge hingi debe gi hñuxä a prueba Jeoba».

      Rä Hesu himbi asepta näꞌä rä mhända ꞌne rä dängä nsu mi ofresebi rä Zithu

      Pa ri uadi, rä Zithu bi ꞌñembäbi rä Hesu: «Nuga dä za gä rꞌaꞌä gatꞌho rä tsꞌe̱di ꞌne gatꞌho rä dängä nsu de nuya yä hnini, ngeꞌä go xä tꞌe̱ntꞌä ha mä yꞌe̱ gatꞌhoyu̱, ꞌne nuga dä za gä umbäbi toꞌo go gä ne. Ho̱nse̱ mu̱ gi ndandiñähmu ꞌne gi nsundagi». Pe rä Hesu bi ꞌñembäbi rä Zithu: «¡ꞌUege de geki! Xä tꞌofo ha rä Mäkä Tꞌofo ge Äjuä ri Hmuu go geꞌä ri ꞌñepi gi nsunda ꞌne ho̱nse̱ꞌä ri ꞌñepi gi pe̱päbi».

      Oraꞌä, rä Zithu nguntꞌä bi ma ꞌne bi zo̱ho̱ yä e̱nxe̱ pa bi umbäbi te dä zi rä Hesu. Mꞌe̱fa de geꞌä, rä Hesu bi mu̱di bi ungä ntꞌo̱de yä hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä. Geꞌä rä ꞌme̱fi xki umbäbi Jeoba dä ja nuua ha rä Xiꞌmhai. Yä jäꞌi xa mi ho näꞌä mi udi rä Hesu, hänge mi te̱ni habu̱räza mi yꞌo.

      «Ora mängä yä nkꞌuamba, mängä näꞌä go di mbenise̱, ngeꞌä näꞌä rä kꞌuamba ꞌne rä dada de rä nkꞌuamba» (Juan 8:44, TNM).

      Yä ntꞌani: ¿Ndaꞌu̱ nuꞌu̱ hñuu yä tentasio bi ñhandui rä Hesu? ¿Hanja bi dädi rä Hesu änte nuꞌu̱ yä tentasio?

      Mateo 4:1-11; Marcos 1:12, 13; Lucas 4:1-15; Deuteronomio 6:13, 16; 8:3; Santiago 4:7.

Biblioteka ha Internet Otomí (Valle del Mezquital) (2000-2025)
Kotˈi ri kuenta
Ku̱tˈi ha ri kuenta
  • Ñañu
  • Pe̱mpäbi märꞌaa
  • Paati hanja di nheki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Condiciones de Uso
  • Política de privacidad
  • Configuración de privacidad
  • JW.ORG
  • Ku̱tˈi ha ri kuenta
Pe̱mpäbi märꞌaa