Rä Zi Dada Jeoba bi hñutsꞌi Jeremías de gä profeta ha rä hnini Judá. Bi mändabi dä predikabi yä me Judá ꞌne dä bäntebi dä zopu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe mi pe̱fiꞌu̱. Pe Jeremías bi ꞌñembäbi Jeoba: «Nuga tobe xa di bätsitho ꞌne hindi pädi gä ñäui yä jäꞌi». Hänge rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñembäbi: «Ogi tsu, nuga ma gä faxꞌäꞌi ꞌne ma gä xiꞌi te gi mää».

Jeoba bi ꞌñembäbi Jeremías ge xä muntsꞌi gatꞌho yä ansiano de rä hnini, ꞌne ndelante de geꞌu̱, xä tehmi nꞌa rä ꞌmada de gä domhi ꞌne xä ꞌñembäbiꞌu̱: «Geꞌä ma dä thogi ko rä hnini Jerusalén». Mi hyandi njabu̱ yä ansiano, nuꞌu̱ xa bi nkue̱ ko Jeremías. Pasjur, nꞌa de nuꞌu̱ yä majhä bi gu̱ Jeremías ꞌne bi foꞌtsuäbi yä ua ꞌne yä yꞌe̱ ha rꞌa yä tabla. Jeremías himbi za bi ꞌñäni gatꞌho rä xui. Rä hyaxꞌä, Pasjur bi do̱ge Jeremías. Mꞌe̱fa de geꞌä, Jeremías bi ꞌñenä: «Ya hindi uanta. Ya hingä ma gä mämbä rä noya Äjuä». ¿Bi hye̱gi Jeremías de dä mämbäbi rä noya Äjuä? Hinä. ¿Gi pädi por hanja? Näꞌä bi ꞌñenä: «Rä noya Jeoba ꞌñenä ngu nꞌa rä tsibi mbo de mä ndoyꞌo. Hingi tsa gä he̱gi de gä mämbäbi rä noya». Hää, Jeremías bi sigi bi kumpli ko rä ꞌme̱fi de gä profeta.

Mi thogi rꞌa yä je̱ya, bi mu̱di bi mända mä nꞌa rä rey ha Judá. Nuꞌu̱ yä majhä ꞌne nuꞌu̱ yä hyate profeta xa himi ho dä yꞌo̱de näꞌä mensaje mi predika Jeremías. Hänge bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä prinsipe: «Nunä ñꞌo̱ho̱ ri ꞌñepi dä du». Pe Jeremías bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Mu̱ gi hyogägihu̱, ma gi tuxu̱ rä thai ngeꞌä nuga hinte mä tsꞌoki di tu. Nuga di mää ho̱nse̱ näꞌä xikägi Jeoba, hinge näꞌä go di mbenise̱». Mi yꞌo̱de njabu̱ nuꞌu̱ yä prinsipe, nuꞌu̱ bi ꞌñenä: «Oxki ma gi hyohu̱ nunä ñꞌo̱ho̱».

Jeremías bi sigi bi mämbäbi rä noya Äjuä. Pe nꞌa rä pa, nuꞌu̱ yä prinsipe xa bi bo̱ yä kue̱, hänge bi yꞌapäbi rä rey dä hyo Jeremías. ¿Gi pädi te bi me̱fi rä rey? Bi umbäbi nse̱ki nuꞌu̱ yä prinsipe pa xä yꞌo̱tpäbi näꞌä go xä neꞌu̱. Nubye̱, nuꞌu̱ bi gu̱ Jeremías ꞌne bi yꞌe̱tꞌi ha nꞌa rä poso habu̱ mi ja yä bo̱hai pa ja xä duni.

Nubye̱, Ébed-Mélec, nꞌa de nuꞌu̱ yä maxte rä rey bi ꞌñembäbi rä hmuu: «Yä prinsipe xä yꞌe̱ntꞌi Jeremías ha nꞌa rä poso. Mu̱ gä tsohu̱ni, näꞌä ma dä du». Oraꞌä, rä rey bi me̱hni Ébed-Mélec ꞌne bi ꞌñembäbi dä zitsꞌi mä 30 yä ñꞌo̱ho̱ pa dä gu̱ki Jeremías de rä poso. Mäske Jeremías bi thogi yä ntꞌu̱tsate, näꞌä himbi hye̱gi de dä mämbäbi rä noya Äjuä. Xi nuꞌi, ¿gi hohmä gi te̱mbäbi rä ejemplo Jeremías?

Ndunthi yä mꞌiki, rä hnini Judá bi ꞌuege de Jeoba pa go bi xo̱kämbeni yä hyate zidada. Po ndunthi yä je̱ya, Jeoba bi me̱mpäbi yä profeta pa dä matsꞌiꞌu̱. Pe nuꞌu̱ yä jäꞌi himi japämäsu ꞌne ho̱nse̱ mi burla de geꞌu̱. ¿Gi pädi te ma dä me̱fi Jeoba pa njabu̱ yä jäꞌi ya hindä xo̱kämbeni yä idolo?

Nabucodonosor, näꞌä rä rey de Babilonia, mi yꞌo mi huati märꞌa yä hnini. Näꞌä rä mu̱di mꞌiki bi huati Jerusalén, bi zitsꞌi pa Babilonia rä rey Joaquín, nuꞌu̱ yä prinsipe, nuꞌu̱ yä soldado ꞌne yä artesano. Asta bi hñätsꞌi nuꞌu̱ yä tesoro mi ja ha rä templo Jeoba. ꞌNehe, bi hñutsꞌi Sedequías de gä rey ha rä hnini Judá.

Ri mu̱di, rä rey Sedequías mi o̱te Nabucodonosor. Pe yä hyate profeta ꞌne yä jäꞌi de märꞌa yä dähni mi u̱ꞌti Sedequías pa hindä yꞌo̱te rä rey Nabucodonosor. Po rängeꞌä, Jeremías bi ꞌñembäbi Sedequías: «Mu̱ hingi yꞌo̱te rä rey, ma dä nja rä thuhu, yä ñheni ꞌne ma dä du ndunthi yä jäꞌi ha Judá».

Hñäto nje̱ya mꞌe̱fa, rä rey Sedequías bi hyombäbi rä mfatsꞌi Egipto pa bi nju̱tsꞌi kontra Babilonia, ngeꞌä ya himi ne dä yꞌo̱te rä rey Nabucodonosor. Hänge Nabucodonosor bi me̱hni rä ejército pa dä gotꞌi rä hnini Jerusalén ꞌne dä huati. Nubye̱, Jeremías bi ꞌñembäbi Sedequías: «Rä Zi Dada Jeoba enä ge mu̱ gi rinde ꞌne hingi no̱ꞌtuäbi rä rey de Babilonia, nuꞌi ꞌne ri hnini ma gi pongihu̱. Pe mu̱ gi no̱ꞌtuäbi, nuꞌu̱ ma dä tsätꞌi rä hnini Jerusalén ꞌne nuꞌi ma dä tsꞌixäꞌi fadi». Sedequías bi dädi: «¡Nuga hingä ma gä rinde!».

Nꞌa nje̱ya mäde mꞌe̱fa, yä me Babilonia bi yo̱ꞌte nꞌa xe̱ni de näꞌä jädo mi kotꞌi Jerusalén pa bi za bi yu̱tꞌi ꞌne bi tsätꞌi rä hnini. ꞌNehe bi tsätꞌi rä templo, bi hyo xa ndunthi yä jäꞌi ꞌne nuꞌu̱ bi bongi bi zitsꞌi pa dä mꞌe̱go.

Sedequías bi tsapihmä dä ꞌmatꞌi, pe nuꞌu̱ yä soldado bi te̱ti ꞌne bä tsu̱di getbu̱ de Jericó. Nuꞌu̱ bi gu̱u̱ ꞌne bi zitsꞌi ante rä rey Nabucodonosor. Nubye̱ Nabucodonosor bi japäbi Sedequías dä hyandi hanja mi thopäbi yä tꞌu̱. Mꞌe̱fa bi hñäꞌmpäbi yä da ꞌne bi yꞌe̱ntꞌä fadi asta xa bi du. Pe rä Zi Dada Jeoba bi ja nꞌa rä promesa ko rä hnini Judá: «Xti thogi 70 yä je̱ya, ma gä tsixꞌäꞌihu̱ mänꞌaki ha Jerusalén, ha ri nguhu̱».

¿Te bi thogi ko nuꞌu̱ yä bäsjäꞌi bi tsꞌitsꞌi ha Babilonia? ¿Bi sigi bi me̱päbi rä Zi Dada Jeoba?

Rä rey Nabucodonosor bi zitsꞌi pa Babilonia rꞌa yä metsi de rä hnini Judá, ꞌne bi hñutsꞌi Aspenaz pa go dä suꞌu̱. ꞌNehe bi mändabi xä huahni de entre nuꞌu̱ yä metsi toꞌo mänꞌa mi ja yä mfädi, ꞌne bi tꞌetꞌi skuela po hñu nje̱ya pa mꞌe̱fa xä tꞌumbäbi yä däta kargo ha Babilonia. Nuꞌu̱ yä metsi mi debe dä bädi dä hñeti, dä yꞌofo ꞌne dä ñä rä idioma acadio, näꞌä rä idioma yä me Babilonia. ꞌNehe, nuꞌu̱ ma xä tꞌumbäbi nuꞌu̱ yä ñhuni mi tsꞌi rä rey ꞌne rä familia. Goho de nuꞌu̱ yä metsi mi yä thuhu Daniel, Hananías, Misael ꞌne Azarías. Pe Aspenaz bi hñuꞌspäbi yä thuhu de gä babilonio: Beltsasar, Sadrac, Mesac ꞌne Abednego. ¿Gi kamfri ge ko näꞌä rä ntꞌudi ma xä hñäniꞌu̱, ma xä japiꞌu̱ dä ꞌuege de Jeoba?

Nuꞌu̱ goho yä metsi mi ne dä yꞌo̱te nzäntho rä Zi Dada Jeoba. Hänge himi ne dä zi nuꞌu̱ yä ñhuni mi tsi rä rey, ngeꞌä nuꞌu̱ mi pädi xä ñho ge Jeoba xki proibi toꞌo dä zi nuꞌu̱ yä ñhuniꞌu̱. ¿Gi pädi te bi me̱fiꞌu̱? Nuꞌu̱ bi ꞌñembäbi Aspenaz: «Po rä mäte, ogi jakägihe gä tsihe nuꞌu̱ yä ñhuni tsi rä rey». Pe Aspenaz bi ꞌñenä: «Mu̱ hingi ñunihu̱ xä ñho, ꞌne mu̱ rä rey dä hyandi ge otho ri nzakihu̱, näꞌä ma dä hyogägi».

Nubye̱, Daniel bi ñäui mä nꞌa de nuꞌu̱ yä ꞌme̱go rä rey ꞌne bi ꞌñembäbi: «Po mäte, rꞌakägihe se̱he̱ yä berdura ꞌne rä dehe po 10 yä pa. Mꞌe̱fa de geꞌä, nuꞌi dä za gi hyandäse̱ toꞌo mänꞌa ja rä nzaki, mu̱ nuyu̱ yä metsi tsi de näꞌä rä ñhuni tꞌumbäbi rä rey o nuje». Näꞌä bi hyopäbiꞌu̱ dä me̱fi njabu̱.

Mi thogi nuꞌu̱ 10 yä pa, Daniel ꞌne nuꞌu̱ hñuu yä amigo mänꞌa mi ja yä nzaki ke nuꞌu̱ märꞌa yä metsi. Rä Zi Dada Jeoba xa bi johya, ngeꞌä Daniel ꞌne nuꞌu̱ mä hñuu yä metsi xki yꞌo̱tuäbi yä mhända. Jeoba ꞌnehe bi matsꞌi Daniel pa bi bädi te ri bo̱ni tanto yä tꞌi ꞌne yä visión.

Mi uadi nuꞌu̱ hñu nje̱ya de gä ntꞌudi, Aspenaz bi zitsꞌi Daniel, Hananías, Misael ꞌne Azarías ante rä rey. Nabucodonosor bi ñä kongeꞌu̱ ꞌne bi da ngue̱nda ge mänꞌa mi ja yä mfädi ke nuꞌu̱ märꞌa yä metsi. Hänge go bi huahniꞌu̱ pa dä mpe̱fi ha rä tsꞌu̱tꞌhui. Ora mi ja nꞌa rä xuñha, rä rey go mi apäbiꞌu̱ rä mfatsꞌi. Jeoba nzäntho bi su ꞌne bi matsꞌi tanto Daniel ꞌne nuꞌu̱ mä hñuu yä amigo.

Mäske Daniel, Hananías, Misael ꞌne Azarías mi ꞌmu̱i yabu̱ de yä dada, nuꞌu̱ nunka bi pumfri ge mi pe̱päbi rä Zi Dada Jeoba. Xi nuꞌi, ¿nzäntho ma gi yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba?

Nꞌa rä xui, rä rey Nabucodonosor bi ꞌui nꞌa rä tꞌi, ꞌne himi tsa dä pumfri nixi mi hopi dä ñꞌähä. Hänge bi mända dä tsꞌispäbi nuꞌu̱ yä bädi ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Xikägihu̱ te ri bo̱ni näꞌä rä tꞌi dä ꞌui». Nuꞌu̱ yä bädi bi dädi: «Petkägihe te gä ꞌui, ꞌne nuje gä xiꞌähe te ri bo̱ni». Pe Nabucodonosor bi ꞌñembäbiꞌu̱: «¡Hinä! Go dä xikägihu̱ näꞌä dä ꞌui. Mu̱ hingi xikägihu̱ ma gä hoꞌähu̱». Nuꞌu̱ yä bädi bi ꞌñembäbi rä rey mänꞌaki: «Mu̱ gi xikägihe te gä ꞌui, nuje dä za gä xiꞌähe te ri bo̱ni». Rä rey bi dädi: «Nuꞌähu̱ gi ne gi hyakägihu̱. ¡Go dä xikägihu̱ näꞌä dä ꞌui!». Nuꞌu̱ bi dädi: «Hinto tsa dä bädi näꞌä xkä ꞌui».

Nabucodonosor xa bi bo̱ rä kue̱ ꞌne bi mända dä tho gatꞌho nuꞌu̱ yä bädi de rä hnini Babilonia. Asta ma xä tho ꞌnehe Daniel, Sadrac, Mesac ꞌne Abednego. Pe Daniel bi yꞌadi dä tꞌumbäbi rä tiempo. Nubye̱, Daniel ꞌne nuꞌu̱ hñuu yä amigo bi xatuäbi Jeoba ꞌne bi yꞌapäbi rä mfatsꞌi. ¿Gi pädi te bi me̱fi Jeoba?

Po mäde de nꞌa rä visión, Jeoba bi japi Daniel dä hyandi te xki ꞌui rä rey ꞌne bi xipäbi te ri bo̱ni näꞌä tꞌiꞌä. Rä hyaxꞌä, Daniel bi ꞌñembäbi rä ꞌme̱go rä rey: «Ogi hohu̱ ninꞌa de nuꞌu̱ yä bädi. Nuga dä za gä xipäbi rä rey te ri bo̱ni rä tꞌi». Nubye̱, bi tsꞌitsꞌi Daniel ante rä rey Nabucodonosor. Daniel bi ꞌñembäbi rä rey: «Äjuä xiꞌäꞌi te ma dä thogi xudi ndämäni. Gehnä ri tꞌi gä ꞌui: gä handi nꞌa rä däta imagen ko rä ñäxu de gä oro, rä tiñä ꞌne yä yꞌe̱ de gä plata, rä mu̱i ꞌne rä ñhu̱ꞌti de gä kobre, yä xinthe de gä bo̱jä ꞌne yä ua xä nthäntsꞌi rä bo̱jä ko rä bo̱hai. ꞌNepu̱, de nꞌa rä tꞌo̱ho̱ bä kꞌotꞌi nꞌa rä do, ꞌne näꞌä rä do bi zu̱di ha rä ua näꞌä rä däta imagen, ꞌne näꞌä bi dagi bi xutꞌi. ꞌNe näꞌä rä do bi zo̱ho̱ bi nja nꞌa rä däta tꞌo̱ho̱ ꞌne bi goꞌmi gatꞌho rä xiꞌmhai».

Daniel bi ꞌñembäbi rä rey: «Gehnä ri bo̱ni ri tꞌi: näꞌä rä parte de gä oro di representa ri tsꞌu̱tꞌhui. Näꞌä rä parte de gä plata, di representa näꞌä rä tsꞌu̱tꞌhui ma dä nja mꞌe̱fa de geꞌi. Näꞌä rä parte de gä kobre, di representa mä nꞌa rä tsꞌu̱tꞌhui, ꞌne näꞌä tsꞌu̱tꞌhuiꞌä ma dä mända gatꞌho rä xiꞌmhai. Näꞌä rä parte de gä bo̱jä, di representa mä nꞌa rä tsꞌu̱tꞌhui ꞌne xa ma dä nja rä tsꞌe̱di ngu rä bo̱jä. Pa ri uadi, ma dä nja mä nꞌa rä tsꞌu̱tꞌhui, pe näꞌä ma dä ꞌme̱di rä tsꞌe̱di ngeꞌä xä nthäntsꞌi rä bo̱jä ko rä bo̱hai. ꞌNe näꞌä rä do bi zo̱ho̱ bi nja nꞌa rä däta tꞌo̱ho̱, go geꞌä rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne ma dä huati nuꞌu̱ yä tsꞌu̱tꞌhui jaua ha rä xiꞌmhai. Ho̱nse̱ rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä mända pa nzäntho».

Nabucodonosor bi ndandiñähmu ante Daniel ꞌne bi ꞌñembäbi: «Ri Äjuä go bi xiꞌäꞌi te ri bo̱ni mä tꞌi. Joꞌo mä nꞌa rä Zi Dada nguꞌä». Nubye̱, Nabucodonosor bi umbäbi nꞌa rä däta nsu Daniel: bi hñutsꞌi ngu nꞌa rä ndä de gatꞌho rä hnini Babilonia. ¿Gä hyandi hanja Jeoba bi dätuäbi rä sadi Daniel?

Rä rey Nabucodonosor bi mända dä thoki nꞌa rä däta imagen de gä oro, ꞌne bä hutsꞌi ha nuꞌu̱ yä ꞌmatha mi kohi ha Dura. ꞌNepu̱, ja bi muntsꞌini gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi mi pe̱ꞌtsi yä däta kargo ha rä gobiernu, entre geꞌu̱ Sadrac, Mesac ꞌne Abednego. Rä rey bi uni nunä mhända: «Ngu gi yꞌo̱dehu̱ nuꞌu̱ yä me̱ꞌmda dä pixti yä trompeta, dä me̱i yä arpa ꞌne märꞌa yä ꞌmida, pe̱ꞌtsi te gi ndandiñähmuhu̱ ꞌne gi ndänehu̱ nunä däta imagen de gä oro. Toꞌo hindä me̱fi njabu̱, ma dä tꞌe̱ntꞌi ha nꞌa rä hu näꞌä xa faspi». ¿Te gi kamfri ge ma dä me̱fi nuꞌu̱ hñuu yä hebreo? ¿Ma dä ndandiñähmu änte näꞌä rä däta imagen pa dä ñäni yä te?

Nubye̱, rä rey bi mändabi yä me̱ꞌmda dä me̱i yä ꞌmida. Oraꞌä, gatꞌho bi ndandiñähmu ꞌne bi ndäne näꞌä rä däta imagen. Pe, ¿gi pädi? Sadrac, Mesac ꞌne Abednego, himbi me̱fi njabu̱. Hänge rꞌa de nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ bi hyandi njabu̱, nguntꞌä bi ma bä nuu rä rey ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Nuꞌu̱ hñuu yä hebreo himbi ndäne näꞌä ri imagen ja ngu gä mända». Nubye̱, Nabucodonosor bi mända dä tsitsꞌi ante geꞌä nuꞌu̱ hñuu yä hebreo ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Ma gä rꞌaꞌähu̱ mä nꞌa rä oportunida pa gi ndänehu̱ näꞌä rä imagen. Pe mu̱ hingi ndänehu̱, ma gä e̱ntꞌäꞌihu̱ ha nꞌa rä hu näꞌä xa faspi. Joꞌo nꞌa rä zidada näꞌä dä za dä ñäñꞌähu̱ de mä yꞌe̱». Nuꞌu̱ hñuu yä hebreo bi dädi: «Hingä ma gä ndänehe näꞌä rä imagen. Mä Zi Dadahe dä za dä ñängägihe. Pe mu̱ dä ñängägihe o hinä, zi hmuu rä rey, nuje hingä ma gä ndänehe näꞌä ri imagen».

Mi yꞌo̱de njabu̱ Nabucodonosor xa bi bo̱ rä kue̱, ꞌne bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä ꞌme̱go: «¡Paꞌtihu̱ mä yoto mꞌiki rä hu!». ꞌNepu̱ bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä soldado: «Tsixu̱ nuyu̱ hñuu yä hebreo ꞌne guä e̱ntꞌihu̱ ha näꞌä rä hu». Koꞌmu̱ näꞌä rä hu xa mi faspi, ja bi duni nuꞌu̱ yä soldado. ¿Gi kamfri ge bi du ꞌnehe nuꞌu̱ hñuu yä hebreo? Mꞌe̱fa, rä rey Nabucodonosor bi joni ha rä hu pa dä hyandi te xki thogi kongeꞌu̱. Pe näꞌä xa bi ntsu ngeꞌä bi hyandi ge mi oni goho yä ñꞌo̱ho̱. Oraꞌä, Nabucodonosor bi yꞌambäbi nuꞌu̱ yä ꞌme̱go: «¿Hingä mi hñuu nuꞌu̱ yä ñꞌo̱ho̱ dä mända dä tꞌe̱ntꞌi ha rä hu? Nuga di handi goho yä ñꞌo̱ho̱, ¡ꞌne nꞌa de gehyu̱ di nheki ngu nꞌa rä e̱nxe̱!».

Nabucodonosor bi joni ha näꞌä rä hu ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «¡Guä po̱ñhu̱. Nubye̱ di pädi ge nuꞌähu̱ yä ꞌme̱goꞌihu̱ näꞌä rä Zi Dada xa mäjuäni!». Mi bo̱niꞌu̱, gatꞌho bi hyandi ge Sadrac, Mesac ꞌne Abednego hixki zätꞌi. Nixi nꞌa de geꞌu̱ mi fontꞌä ꞌmifi.

Nubye̱ Nabucodonosor bi ꞌñenä: «¡Dä tꞌespäbi rä nsu näꞌä rä Zi Dada di xo̱kämbeni Sadrac, Mesac ꞌne Abednego! Näꞌä bä pe̱hni rä e̱nxe̱ pa bi ñäniyu̱. Joꞌo mä nꞌa rä zidada ngu näꞌä rä Zi Dada pe̱päbiyu̱».

Nuꞌu̱ hñuu yä hebreo xki desidi dä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba, dä thogi näꞌä dä thogi. Xi nuꞌi, ¿gi ne gi njabu̱ ꞌnehe?