Mꞌe̱fa de rä Däta däyꞌe, yä tꞌu̱ Noé bi me̱ꞌtsi ndunthi yä bätsi. Yä familia xa bi xu ꞌne bi ma bä ꞌmu̱i ha ndunthi yä luga de rä Xiꞌmhai, ja ngu xki mändabi Jeoba.

Pe rꞌa yä familia himbi yꞌo̱te Jeoba. Nuꞌu̱ bi ꞌñenä: «Ma gä kohu̱ua ꞌne ma gä hokhu̱ nꞌa rä dähni ꞌne nꞌa rä däta torre näꞌä di tso̱tꞌe asta mähetsꞌi. Njabu̱ xa ma gä mfamosohu̱».

Rä Zi Dada Jeoba himbi ho näꞌä mi pe̱fiꞌu̱, hänge bi ꞌmaꞌmi nuꞌu̱ yä ꞌme̱fi. ¿Gi pädi hanja? Bi japi ge yä jäꞌi bi mu̱di bi ñä rꞌanꞌañꞌo yä idioma. Hänge yä jäꞌi bi hñuꞌtsuäbi «Babel» näꞌä rä hnini. Nunä thuhu di signifika «himi ntiende nꞌa ngu mänꞌaa». Koꞌmu̱ yä jäꞌi himi ntiende entre geꞌu̱, nuꞌu̱ ya himbi sigi ko nuꞌu̱ yä ꞌme̱fiꞌu̱ ꞌne bi ma bä mꞌu̱i ha märꞌa yä luga. Pe mäske njabu̱, nuꞌu̱ bi sigi bi me̱fi yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe. ¿Gi kamfri ge tobe mi kohi nꞌa rä jäꞌi näꞌä mi mädi Jeoba? Geꞌä ma gä handihu̱ ha näꞌä rä ntheke di sigi.

Getbu̱ de Babel, mi kohi rä hnini Ur. Ha nunä luga yä jäꞌi mi xo̱kämbeni ndunthi yä hyate zidada. Pe ꞌnehe ha nunä luga mi ꞌmu̱i nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ näꞌä hää mi xo̱kämbeni Jeoba, mi rä thuhu Abrahán.

Rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñembäbi Abrahán: «Tsopu̱ ri nguu ꞌne nuꞌu̱ ri pariente, ꞌne ri ma ha näꞌä luga ma gä utꞌäꞌi». ꞌNepu̱ Jeoba bi prometebi: «Nuꞌu̱ ri bätsi ma dä zo̱ho̱ xa dä ndunthi, ꞌne po mäde de geꞌi; ma gä jäpi yä jäꞌi de gatꞌho rä Xiꞌmhai».

Mäske Abrahán himi pädi habu̱ ma xä ꞌme̱hni, näꞌä bi me̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba. Abrahán, Sara, Taré, näꞌä rä dada Abrahán, ꞌne Lot, näꞌä rä sobrinu, bi yꞌo̱te Äjuä. Nuꞌu̱ bi gu̱ rä ꞌñuu bi ma ja ngu xki mhändabi.

Abrahán mi pe̱ꞌtsi 75 yä je̱ya nuꞌmu̱ bi zo̱ni ko rä familia ha näꞌä luga xki prometebi Jeoba. Näꞌä lugaꞌä mi rä thuhu Canaán. Ja gehni, Jeoba bi prometebi Abrahán: «Gatꞌho nunä hai gi handi, go ma gä umbäbi nuꞌu̱ ri bätsi». Pe Abrahán ꞌne Sara ya mi yä zi däta jäꞌi ꞌne himi pe̱ꞌtsi yä bätsi. Nuꞌmu̱, ¿hanja ma xä kumpli Jeoba näꞌä promesa?

Abrahán ꞌne Sara ya mi pe̱ꞌtsi ndunthi yä je̱ya de xki nthäti. Nuꞌu̱ bä tsoogi gatꞌho nuꞌu̱ yä ñho mi pe̱ꞌtsi ha rä hnini Ur, ꞌne nubye̱ ꞌmu̱i ha yä ngu de gä dutu. Pe, ¿gi pädi? Sara hinte tupäbi rä mu̱i ngeꞌä pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Jeoba.

Koꞌmu̱ Sara xa mi ne dä me̱ꞌtsi nꞌa rä zi bätsi, bi ꞌñembäbi Abrahán: «Mu̱ mä ꞌme̱go Agar dä me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi kongeꞌi, nuga ma gä handi ngu mä bätsi». Ko rä tiempo, Agar bi me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi ꞌne bi thuꞌmpäbi Ismael.

Ndunthi rä tiempo mꞌe̱fa, nuꞌmu̱ Abrahán mi pe̱ꞌtsi 99 yä je̱ya ꞌne Sara mi pe̱ꞌtsi 89, hñuu yä jäꞌi bi ma bä tso̱ni. Abrahán bi umbäbiꞌu̱ rä tsaya ha rä xudi nꞌa rä arbol ꞌne bi ꞌuini. ¿Gi pädi toꞌoꞌu̱? Nuꞌu̱ mi yä e̱nxe̱. Nuꞌu̱ bi ꞌñembäbi Abrahán: «Pa ri je̱ya, nuꞌi ꞌne ri ꞌme̱hñä ma gi pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä bätsi». Pe Sara dende mbo rä nguu, bi yꞌo̱de näꞌä bi mängä nuꞌu̱ yä e̱nxe̱, oraꞌä bi nthede ꞌne bi mbenise̱: «¿Xa mäjuäni ma gä pe̱ꞌtsi nꞌa rä zi bätsi nubye̱ ya dä zi däta jäꞌi?».

Nꞌa nje̱ya mꞌe̱fa, Sara bi me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne ja ngu xki promete näꞌä rä e̱nxe̱ Jeoba. Abrahán bi hñuꞌtsuäbi Isaac, nunä thuhu di signifika «thede».

Nuꞌmu̱ Isaac mi pe̱ꞌtsi ngu ku̱tꞌa nje̱ya, Sara bi hyandi ge Ismael xa mi o̱tpäbi rä burla Isaac. Koꞌmu̱ Sara mi ne dä su Isaac, bi ñäui Abrahán ꞌne bi ꞌñembäbi: «Yꞌe̱ni Agar ꞌne Ismael de gekua». Ri mu̱di, Abrahán himbi ho näꞌä bi xipäbi Sara. Pe koꞌmu̱ Jeoba ꞌnehe mi ne dä su Isaac, bi ꞌñembäbi Abrahán: «Pe̱fi näꞌä xiꞌäꞌi Sara. Nuga go ma gä su Ismael. Pe näꞌä xtä prometeꞌi, ma dä kumpli po mäde de Isaac».

Lot mi ꞌmu̱i ko Abrahán, näꞌä rä tio, ha rä hnini Canaán. Nuꞌu̱ bi zo̱ho̱ bi me̱ꞌtsi xa ndunthi yä zuꞌue, hänge Abrahán bi ꞌñembäbi Lot: «Ya hindi ñꞌe̱nihu̱ ha nunä luga. Po rä mäte, go dä huahni te mä lado gi ne gi ma». ¿Hänge Abrahán xa mi rä hojäꞌi?

Lot bi hyandi nꞌa rä luga näꞌä xa mi mähotho; mi ja ndunthi rä dehe ꞌne yä kꞌamä tꞌe̱i. Hänge Lot bi huahni näꞌä lugaꞌä pa ja dä ꞌmu̱ini ko rä familia, getbu̱ de rä hnini Sodoma.

Ndunthi de nuꞌu̱ yä jäꞌi mi mꞌu̱i ha rä hnini Sodoma ꞌne Gomorra, xa mi yä tsꞌomꞌu̱i. Hänge rä Zi Dada Jeoba bi desidi dä huati nuya yoho yä hnini. Pe Jeoba mi ne dä ñäni Lot ꞌne rä familia, hänge bi me̱hni yoho yä e̱nxe̱ pa dä ꞌñembäbiꞌu̱: «¡Nxo̱nihu̱! ¡Po̱nihu̱! ¡Rä Zi Dada Jeoba ma dä huati nunä hnini!».

Pe Lot himbi dämä bo̱ni. Hänge nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bi mipäbi rä yꞌe̱ Lot, rä ꞌme̱hñä, ꞌne nuꞌu̱ yoho yä tꞌixu, ꞌne bi dämä gu̱kiꞌu̱ de rä hnini. Nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbiꞌu̱: «¡Nextꞌihu̱! ¡Nxo̱nihu̱ pa gi ñäni ri tehu̱, oxki ma gi ñegihu̱, mu̱ gi ñegihu̱ ma gi tuhu̱!».

Mi zo̱niꞌu̱ ha rä hnini Zóar, rä Zi Dada Jeoba bi japi bi dagi yä tsibi ꞌne rä asufre ha rä hnini Sodoma ꞌne Gomorra. Jeoba bi huati mäxo̱ge nuꞌu̱ yoho yä hniniꞌu̱. Pe rä ꞌme̱hñä Lot himbi yꞌo̱te Jeoba, bi ñegi ꞌne bi mpu̱ngä doꞌu. Zäi ge Lot ꞌne yä tꞌixu xa bi duyämu̱i po näꞌä bi thogi, pe ꞌnehe xa mi johya ngeꞌä bi yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba ꞌne bi ñäni yä te.

Abrahán bi ꞌñuti Isaac, näꞌä rä tꞌu̱, ge mähyoni dä mädi Jeoba ꞌne dä me̱ꞌspäbi rä komfiansa ge ma dä kumpli gatꞌho nuꞌu̱ yä promesa. Nuꞌmu̱ Isaac mi pe̱ꞌtsi ngu 25 yä je̱ya, rä Zi Dada Jeoba bi yꞌapäbi Abrahán dä me̱fi nꞌa rä tꞌo̱tꞌe xa mi xä ñhei. ¿Gi pädi te bi yꞌapäbi?

Jeoba bi ꞌñembäbi Abrahán: «Po rä mäte, tsitsꞌi ri rꞌa tꞌu̱ pa gi uni ngu nꞌa rä ofrenda ha nꞌa de nuꞌu̱ yä tꞌo̱ho̱ de rä hai Moria». Abrahán himi pädi por hanja Jeoba mi apäbi dä uni rä tꞌu̱ ngu nꞌa rä sacrificio, pe mäske njabu̱, näꞌä bi yꞌo̱te.

Rä hyaxꞌä ngu mi hyatsꞌi, Abrahán, Isaac ꞌne yoho yä ꞌme̱go bi gu̱ rä ꞌñuu pa ha rä tꞌo̱ho̱ Moria. Mꞌe̱fa de xki ñꞌo durante hñupa, nuꞌu̱ bi mu̱di bi hyandi nuꞌu̱ yä tꞌo̱ho̱ mi kohi ha Moria. Abrahán bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä ꞌme̱go ge ja xä do̱ꞌmini, mientra näꞌä ꞌne Isaac ma xä bo̱xä ha rä tꞌo̱ho̱ pa xä uni nꞌa rä ofrenda. Abrahán bi gu̱ rä juai ꞌne bi yꞌapäbi Isaac go dä hñäxä yä zaa pa dä udi rä tsibi. Pe Isaac bi yꞌambäbi rä dada: «¿Xi habu̱ ma gä tinihu̱ näꞌä rä zuꞌue pa rä ofrenda?». Abrahán bi ꞌñembäbi: «Zi iho, rä Zi Dada Jeoba go ma dä rꞌakhu̱».

Mi zo̱niꞌu̱ ha näꞌä rä tꞌo̱ho̱, nuꞌu̱ bi hyoki nꞌa rä altar. Mꞌe̱fa, Abrahán bi dätꞌuäbi yä ua ꞌne yä yꞌe̱ Isaac, ꞌne bi yꞌe̱ntsꞌi ha rä altar.

Nubye̱ Abrahán bi gu̱ rä juai. Pe oraꞌä, rä e̱nxe̱ Jeoba bi nzofo dende mähetsꞌi ꞌne bi ꞌñembäbi: «¡Abrahán! ¡Oxki ma gi hyo ri tꞌu̱! Nubye̱ hää di pädi ge gi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa Äjuä, ngeꞌä hingä hyo̱ke gi uni ri tꞌu̱». Oraꞌä, Abrahán bi hyandi nꞌa rä de̱ti xki nꞌue̱tꞌi yä ndäni ha nꞌa rä zaa. Hänge bi dämä xoꞌti Isaac ꞌne go bi uni de gä ofrenda näꞌä rä de̱ti.

Dende näꞌä paꞌä, Jeoba bi hyandi Abrahán ngu rä amigo. ¿Gi pädi por hanja? Ngeꞌä Abrahán mi pe̱fi gatꞌho näꞌä mi mändabi Jeoba, mäske rꞌabu̱ himi pädi por hanja.

Jeoba bi bembäbi Abrahán näꞌä rä promesa xki ja kongeꞌä ꞌne bi ꞌñembäbi: «Ma gä jäpäꞌi ꞌne ma gä japi dä xu ri bätsi». Nuꞌu̱ yä noya bi mängä Jeoba di signifika ge po mäde de rä familia Abrahán, Jeoba ma dä jäpi gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi yä hogä yꞌo̱de.

Isaac mi pe̱ꞌtsi 40 yä je̱ya nuꞌmu̱ bi nthäti ko Rebeca, ꞌne xa mi mädi. Ko rä tiempo, nuꞌu̱ bi me̱ꞌtsi yoho yä bätsi, nuꞌu̱ mi yä gemelo.

Näꞌä rä tꞌu̱ mädä mi rä thuhu Esaú, ꞌne näꞌä mä nꞌaa mi rä thuhu Jacob. Esaú mi ho dä ñꞌo ha yä mbonthi, ꞌne xa mi pädi dä gu̱ yä zuꞌue. Pe Jacob mänꞌa mi ho dä ñꞌo ha rä nguu.

Ha näꞌä tiempoꞌä, nuꞌu̱ yä tꞌu̱ mädä go mi tokabi mä ndunthi rä bojä ꞌne yä hai de gä erensia ora mi tu yä dada. Ha rä familia Isaac, nꞌa rä erensia ꞌnehe mi signifika ge po mäde de näꞌä rä tꞌu̱ mädä, Jeoba ma xä kumpli nuꞌu̱ yä promesa xki yꞌo̱tpäbi Abrahán. Esaú himi mportabi nuꞌu̱ yä promesaꞌu̱. Pe Jacob hää mi handi ko ndunthi rä muui.

Nꞌa rä mꞌiki, Esaú bi ma gatꞌho rä pa ha rä mbonthi pa dä ju̱ yä zuꞌue ꞌne bä pengi xa xki zabi. Mi zo̱ho̱, Esaú bi bähä nꞌa rä ñhuni xa mi xä ku̱hi mi hoki Jacob ꞌne bi ꞌñembäbi: «¡Ya ma gä tu rä thuhu! ¡Rꞌakägi nꞌa tu̱i de näꞌä rä the̱ngä ñhuni gi hoki!». Jacob bi dädi: «Nde, pe mꞌe̱tꞌo prometegi ge dä za gä koꞌmee ri erensia». Esaú bi ꞌñenä: «¡Hingi mportagi näꞌä erensia! Go dä kohui. Pe rꞌakägi te gä tsi». ¿Gi kamfri ge bi hogi näꞌä bi me̱fi Esaú? Hinä, näꞌä bi paati nꞌa rä erensia näꞌä xa mi ja rä muui po ho̱nse̱ nꞌa mohi rä ñhuni.

Nuꞌmu̱ Isaac ya xa xki nxita, bi yꞌadi dä tsꞌispäbi näꞌä rä tꞌu̱ mädä pa dä jäpi. Pe en lugar de geꞌä, Rebeca bi nzohni Jacob pa go bi hñäni näꞌä rä jäpi mi tokabihmä Esaú. Mi bädi Esaú näꞌä xki thogi, xa bi bo̱ rä nkue̱ ꞌne bi hyoni hanja dä hyo Jacob. Isaac ꞌne Rebeca nguntꞌä bi hyoni hanja dä su Jacob, hänge bi ꞌñembäbi: «Ri ma uä ꞌmu̱hui ri tio Labán, näꞌä rä ku ri nänä, asta dä thogi rä kue̱ ri ku». Jacob bi yꞌo̱te yä dada ꞌne bi ꞌmatꞌi bi ma pa hinxä tho.

Jeoba bi prometebi Jacob ge ma xä su, ja ngu xki su Abrahán ꞌne Isaac. Jacob bi ma bä ꞌmu̱i ha nꞌa rä luga mi rä thuhu Harán, ꞌne ja bä nthätini. Näꞌä bi me̱ꞌtsi ndunthi yä bätsi ꞌne xa mi riko.

Ko rä tiempo, Jeoba bi ꞌñembäbi Jacob: «Pengi ha rä hai ri dada». Hänge Jacob ꞌne rä familia bi mu̱di bi ja nꞌa rä biahe. Durante näꞌä biaheꞌä, rꞌa yä ꞌme̱go Jacob bi ꞌñembäbiꞌä: «Xä ꞌñepu̱ ri ku Esaú ko 400 yä ñꞌo̱ho̱». Jacob xa mi tsu ge Esaú xä u̱niꞌä ꞌne xä u̱mbäbi rä familia. Hänge Jacob bi xatuäbi Jeoba ꞌne bi ꞌñembäbi: «Po rä mäte, ñängägi de mä ku». Rä hyaxꞌä, Jacob bi me̱mpäbi yä de̱ti, yä tꞌäxi, yä ndämfri, yä kameyo ꞌne yä burru, ngu nꞌa rä regalo pa Esaú.

Näꞌä xuiꞌä, nuꞌmu̱ Jacob bi gose̱, bi hyandi nꞌa rä e̱nxe̱ ꞌne bi mu̱di bi nto̱xkui. Nuꞌu̱ bi nto̱tsꞌe gatꞌho rä xui asta xa bi hyatsꞌi. Mäske näꞌä e̱nxe̱ bi u̱mbä rä ndoyꞌo Jacob, näꞌä bi sigi bi nto̱xkui. Hänge näꞌä rä e̱nxe̱ bi ꞌñembäbi Jacob: «Hye̱gägi gä ma». Pe Jacob bi dädi: «Hingä ma gä he̱kꞌäꞌi gi ma asta gi jäpigi».

Nubye̱, näꞌä rä e̱nxe̱ bi jäpi Jacob. Kongeꞌä Jacob bi da ngue̱nda ge Jeoba hingä ma xä hyopi ge Esaú xä u̱mbäbi rä familia.

Näꞌä xudiꞌä, Jacob bi hyandi ge mi xä ꞌñehni Esaú ko 400 yä ñꞌo̱ho̱. Näꞌä bi ma bä thädi Esaú, ꞌne ora ya ma xä nthe̱ui, Jacob bi ndandiñähmu yoto yä mꞌiki. Esaú bi nextꞌi pa dä nthe̱ui Jacob ꞌne bi hyu̱fi. Tanto Esaú ngu Jacob bi mu̱di bi nzoni ꞌne bi mpumbäbi nꞌa ngu mänꞌaa. ¿Gi kamfri ge Jeoba bi ho näꞌä bi me̱fi Jacob?

Mꞌe̱fa de geꞌä, Esaú bi mengi ha rä nguu, ꞌne Jacob bi sigi rä biahe. Jacob mi pe̱ꞌtsi 12 yä metsi: Rubén, Simeón, Leví, Judá, Dan, Neftalí, Gad, Aser, Isacar, Zabulón, José ꞌne Benjamín. Rꞌa yä je̱ya mꞌe̱fa, Jeoba ma xä ñäni rä hnini po mäde de José, nꞌa de nuꞌu̱ yä tꞌu̱ Jacob. ¿Gi ne gi pädi hanja? Ma gä hanthu̱.

José mi geꞌä nꞌa de nuꞌu̱ yä gäxä tꞌu̱ Jacob. Nuꞌu̱ yä ku mädä bi da ngue̱nda ge rä dada mänꞌa mi mädi José. ¿Te gi kamfri ge bi senti nuꞌu̱ yä ku? Nuꞌu̱ xa bi u̱tsa José ꞌne bi me̱ꞌspäbi rä embidia. Nꞌa rä pa, José bi me̱ꞌtsi rꞌa yä tꞌi ꞌne bi metuäbi nuꞌu̱ yä ku. ¿Gi pädi te bi mbeniꞌu̱? Nuꞌu̱ bi ntiende ge ma xä zo̱ho̱ rä pa habu̱ ma xä ndäne José. Hänge po rängeꞌä nuꞌu̱ mänꞌa xa bi u̱tsa.

Nꞌa rä pa, yä ku rä José mi fadi yä de̱ti getbu̱ de rä hnini Siquem. Hänge Jacob bi me̱hni José pa dä hyandi mu̱ yä ku mi ꞌmu̱i xä ñho. Mi hyandiꞌu̱ ge mi xä ꞌñehni José, nuꞌu̱ bi mu̱di bi ꞌñenä: «Xi xä ꞌñehni nuni bi ꞌui yä tꞌi. ¡Ma gä hohu̱!». Hänge nuꞌu̱ bi pe̱ntꞌi ꞌne bi yꞌe̱ntꞌi ha nꞌa rä poso. Pe Judá, nꞌa de nuꞌu̱ yä ku bi ꞌñenä: «Ogi hohu̱. Mänꞌa dä hogi gä pahu̱ pa dä mꞌe̱go». Oraꞌä, bi hyandi xki ꞌñehni rꞌa yä comerciante de rä hnini Madián ꞌne bi papäbiꞌu̱ po 20 yä bojä de gä plata. Nuꞌu̱ yä comerciante mi yꞌo ꞌñuu pa Egipto.

Mꞌe̱fa, nuꞌu̱ bi pobobi rä dutu José ko rä ji nꞌa rä tꞌäxi ꞌne bi hñäꞌspäbiꞌu̱ rä dada ꞌne bi yꞌambäbiꞌu̱: «¿Hage hingä gehnä rä hee ri tꞌu̱?». Jacob bi hñurämu̱i ge nꞌa rä zuꞌue xki hyopäbi rä tꞌu̱, ꞌne näꞌä xa bi durämu̱i. Hinto mi tsa dä hoꞌti.

Mi zo̱ni yä madianita ha Egipto, nꞌa rä jäꞌi näꞌä xa mi ja rä nsu bi dai José pa rä ꞌme̱go. Näꞌä mi rä thuhu Potifar. Pe rä Zi Dada Jeoba nzäntho bi jäpi José. Potifar bi da ngue̱nda ge José xa mi rä me̱fi ꞌne ge mi tsa dä me̱ꞌspäbi rä komfiansa. Ko rä tiempo, Potifar bi yꞌe̱ntꞌuäbi ha yä yꞌe̱ José gatꞌho näꞌä mi pe̱ꞌtsi.

Rä ꞌme̱hñä Potifar mi handi ge José xa mi mähotho ꞌne ge xa mi ja rä tsꞌe̱di, hänge njatꞌä mi apäbi dä mꞌe̱ngui. ¿Te mi pe̱fi José? Näꞌä himi ne ꞌne mi embäbi: «Hinä, xä ntsꞌo näꞌä gi adi. Mä hmuu pe̱skägi rä komfiansa ꞌne go rä ꞌme̱hñäꞌi. Mu̱ gä ꞌme̱ni kongeꞌi, ma gä o̱tꞌe nꞌa rä däta pekado kontra Äjuä».

Nꞌa rä mꞌiki, rä ꞌme̱hñä Potifar bi tsapi dä mꞌe̱ngui José; bi pe̱ntꞌi de rä hee, pe näꞌä bi bo̱ni de gä nhextꞌihi. Mi zo̱ni Potifar ha rä nguu, rä ꞌme̱hñä bi metuäbi nꞌa rä nkꞌuamba, bi ꞌñembäbi ge José xki tsapi dä mꞌe̱ngui. ¿Te gi kamfri bi me̱fi Potifar? Näꞌä xa bi bo̱ rä kue̱ ꞌne bi mända dä tꞌe̱ntꞌä ha rä fadi José. Pe rä Zi Dada Jeoba nunka bi hye̱se̱ José.

Mientra José mi o ha rä fadi, rä faraón, näꞌä rä ndä de Egipto, bi me̱ꞌtsi rꞌa yä tꞌi ꞌne hinto mi pädi te mi signifikaꞌu̱. Nꞌa de nuꞌu̱ yä ꞌme̱go faraón bi ꞌñembäbiꞌä: «José hää dä za dä bädi te di signifika nuꞌu̱ ri tꞌi». Hänge faraón nguntꞌä bi mända dä tsꞌispäbi José.

Rä faraón bi yꞌambäbi José: «¿Dä za gi xikägi te di signifika nuꞌu̱ mä tꞌi?». José bi dädi: «Ha Egipto ma dä nja ndunthi rä ñhuni durante yoto yä je̱ya, pe ꞌnehe ma dä nja yoto yä je̱ya de gä thuhu. Huahni nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ näꞌä xa ja rä mfeni pa dä muntsꞌi rä ñhuni ꞌne njabu̱ yä me Egipto hindä du rä thuhu». Hänge faraón bi ꞌñembäbi José: «¡Go di huahnäꞌi! Di huxꞌäꞌi ngu rä yoho rä ndä ha Egipto, pe nuga go mänꞌa di pe̱ꞌtsi rä autorida». Pe, ¿hanja bi bädi José te mi signifika nuꞌu̱ yä tꞌi rä faraón? Ngeꞌä rä Zi Dada Jeoba go xki xipäbi.

Durante yoto yä je̱ya, José bi muntsꞌi ndunthi rä ñhuni. Mꞌe̱fa de geꞌä, bi nja nꞌa rä thuhu po gatꞌho rä xiꞌmhai, ja ngu ya xki mängä José, ꞌne yä jäꞌi de ndunthi yä luga mi tso̱ni ha Egipto pa mi tai rä ñhuni. Jacob, näꞌä rä dada José, bi bädi ge mi ja rä ñhuni ha Egipto ꞌne bi me̱hni 10 de nuꞌu̱ yä tꞌu̱ pa dä tai rä ñhuni.

Nuꞌu̱ yä tꞌu̱ Jacob bi ma bä nuu José, ꞌne näꞌä nguntꞌä bi bädi mi toꞌoꞌu̱. Pe nuꞌu̱ yä ku himbi bädi mi toꞌoꞌä. Hänge nuyu̱ bi ndandiñähmu ante José, ja ngu xki ꞌui nuꞌmu̱ mi bätsi. José mi ne dä bädi mu̱ yä ku ya xki paati yä mꞌu̱i, hänge bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Nuꞌähu̱ gyä espiahu̱ ꞌne ho̱nse̱ guä ehu̱ pa gi hyandihu̱ te mä ñho pe̱ꞌtsi mä hninihe». Nuꞌu̱ yä ku bi dädi: «¡Nuje hingä dyä espiahe! Nuje dyä menguhe Canaán. Mä dada bi me̱ꞌtsi 12 yä metsi, pe nꞌa mä kuhe ya bi du, ꞌne näꞌä mä tꞌu̱kä kuhe bä kohui mä dadahe». Pe José bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Guä tsinkägihu̱ näꞌä ri tꞌu̱kä kuhu̱ pa njabu̱ dä za gä kamfriꞌihu̱». Hänge nuꞌu̱ bi mengi pa ha yä nguu.

Ko rä tiempo, bi thege näꞌä rä ñhuni, hänge Jacob bi me̱hni mänꞌaki yä tꞌu̱ pa Egipto. Pe nubye̱ bi zitsꞌi Benjamín, näꞌä rä tꞌu̱kä ku. ¿Gi pädi te bi me̱fi José pa dä hyandi mu̱ nuꞌu̱ yä ku ya xki paati yä mꞌu̱i? Näꞌä bi mända dä tꞌe̱ntꞌuäbi näꞌä rä kopa de gä plata ha rä rꞌo̱za Benjamín, ꞌne bi akusa ge go xki bepäbi. Hänge nuꞌu̱ yä ꞌme̱go José, bi xembäbi yä rꞌo̱za ꞌne bi zu̱di näꞌä rä kopa ha rä rꞌo̱za Benjamín. Nuꞌu̱ yä ku himi tsa dä gamfri. Hänge nuꞌu̱ bi bäntebi José ge go xä kastigaꞌu̱ ꞌne hinte xä yꞌo̱tpäbi Benjamín.

José bi hyandi ge nuꞌu̱ yä ku ya xki paati yä mꞌu̱i. Hänge José ya himbi za bi ze̱ti, ꞌne bi mu̱di bi nzoni ꞌne bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä ku: «Go geki José, näꞌä ri kuhu̱. ¿Tobe tetho mä dadahu̱?». Nuꞌu̱ xa bi ntsu, pe José bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Ogi ñho̱xäthaihu̱ po näꞌä gä yꞌo̱tkägihu̱. Äjuä go bä tsigägiua pa gä ñäni ri tehu̱. Hänge, ¡nxo̱nihu̱!, guä tsihu̱ mä dada».

Yä ku José nguntꞌä bi mengi ha yä nguu pa dä xipäbiꞌu̱ rä dada näꞌä hogä notisia ꞌne pa dä zitsꞌi ha Egipto. Mꞌe̱fa de ndunthi yä je̱ya, Jacob bi za bi hyandi José mänꞌaki.

Ha rä hnini Uz, mi ꞌmu̱ini nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ näꞌä mi xo̱kämbeni Jeoba, mi rä thuhu Job. Näꞌä xa mi riko ꞌne mi pe̱ꞌtsi nꞌa rä däta familia. ꞌNehe xa mi rä hojäꞌi ꞌne mi fatsꞌi yä zi hyoya, yä zi biuda ꞌne nuꞌu̱ yä zi bätsi himi pe̱ꞌtsi yä dada. Job nzäntho mi pe̱fi yä hogä tꞌo̱tꞌe po märꞌaa. ¿Gi kamfri ge po geꞌä nunka bi me̱ꞌtsi yä xuñha?

Job himi pädi, pe rä Zithu ho̱nse̱ mi handi te mi pe̱fiꞌä. Hänge rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñembäbi rä Zithu: «¿Xkä handi mä ꞌme̱go Job? Joꞌo mä nꞌa nguꞌä ha rä xiꞌmhai. Näꞌä xa rä yꞌo̱de ꞌne pe̱fi näꞌä xä ñho». Pe rä Zithu bi ꞌñembäbi Äjuä: «Hää mäjuäni ge o̱täꞌi, pe ngeꞌä gi su, gi jäpi, gi umbäbi yä hai ꞌne yä zuꞌue... Pe mu̱ gi hñäkuäbi gatꞌho näꞌä pe̱ꞌtsi, näꞌä ya hingä ma dä xo̱kämbeniꞌi». Jeoba bi ꞌñembäbi: «Dä za gi japä yä prueba, pe ho̱nse̱ oxki ma gi hyo». Rä Zi Dada Jeoba bi hyopäbi ge rä Zithu dä japä yä prueba Job, ¿gi pädi por hanja? Ngeꞌä Jeoba mi pädi ge Job ma xä sigi xä me̱fi näꞌä xä ñho.

Rä Zithu bi japi ge Job xä thogi po ndunthi yä xuñha. Mꞌe̱tꞌo bi usa rꞌa yä jäꞌi nuꞌu̱ mi fädi ngu yä sabeo pa bi bepäbi yä ndämfri ꞌne yä burru. ꞌNepu̱ nꞌa rä faspi bi hyopäbi gatꞌho yä de̱ti. Mꞌe̱fa, rꞌa yä jäꞌi nuꞌu̱ mi tꞌembäbi yä caldeo bi bepäbi yä kameyo. ꞌNe nse̱kitho bi thopäbi nuꞌu̱ yä ꞌme̱go mi supäbi yä zuꞌue. ꞌNe pa ri uadi, bi zo̱päbi mä nꞌa rä däta tsꞌo thogi: bi yo̱tꞌe näꞌä rä nguu habu̱ mi ñuni gatꞌho yä tꞌu̱ ꞌne bi du. Mäske Job xa bi durämu̱i po näꞌä bi thogi, näꞌä bi sigi bi xo̱kämbeni Jeoba.

Pe rä Zithu tobe mi ne ge Job xä sigi xä sufri, hänge bi japi dä zu̱di nꞌa rä tsꞌo hñeni; bi fo̱xä rꞌa yä säsi ha rä ndoyꞌo ꞌne xa mi xä ñꞌu̱. Job himi pädi por hanja xki zo̱päbi nuꞌu̱ yä tsꞌo thogiꞌu̱, pe mäske njabu̱, näꞌä bi sigi bi xo̱kämbeni Jeoba. Koꞌmu̱ Job bi ze̱ti nuꞌu̱ yä pruebaꞌu̱, Jeoba xa bi numäñho.

Mꞌe̱fa, rä Zithu bi me̱hni hñuu yä ñꞌo̱ho̱ pa dä hñuꞌtsuäbi märꞌa yä prueba Job. Nuꞌu̱ bi ꞌñembäbiꞌä: «Nuꞌi xkä yꞌo̱tꞌe nꞌa rä pekado ꞌne xkä ꞌñägi, hänge po geꞌä di kastigaꞌi Äjuä». Job bi dädi: «Nuga hinte mä pekado xtä o̱tꞌe». Pe mꞌe̱fa, Job bi zo̱ho̱ bi mbeni ge Jeoba go mi tu rä tsꞌoki de nuꞌu̱ yä xuñha mi thogiꞌä ꞌne asta bi zo̱ho̱ bi ꞌñenä ge Jeoba himi o̱tꞌe rä justisia.

Elihú ho̱nse̱ mi o̱xtho te gatꞌho mi mängä nuꞌu̱ märꞌaa. Pe mꞌe̱fa näꞌä bi mu̱di bi ñä ꞌne bi ꞌñenä: «Hingi o rä ꞌñuu näꞌä gi mäñhu̱. Ninꞌa de gekhu̱ hingi tsa gä ntiendehu̱ tengu rä ndängi rä Zi Dada Jeoba, näꞌä nunka ma dä yꞌo̱tꞌe nꞌa rä ntsꞌomꞌu̱i. Näꞌä handi gatꞌho näꞌä di thogihu̱ ꞌne faxkägihu̱ ora di pe̱ꞌtsihu̱ yä xuñha».

Jeoba bi nzofo Job ꞌne bi ꞌñembäbi: «¿Habu̱ ngi ꞌmu̱i nuꞌmu̱ dä hoki mähetsꞌi ꞌne rä xiꞌmhai? ¿Por hanja gi mbeni ge nuga hindi o̱tꞌe rä justisia? Nuꞌi ho̱nse̱ gi ñä ꞌne hingi pädi por hanja thogi nuya yä tꞌo̱tꞌe». Job bi rekonose ge hingä geꞌä xki mää ꞌne bi ꞌñenä: «Punꞌgägi, hingä geꞌä dä mää. Ho̱nse̱ xti o̱de de geꞌi, pe nubye̱ xa mäjuäni di pädi toꞌoꞌi ꞌne di handi ge pa geꞌi otho nꞌa rä tꞌo̱tꞌe xä ñhei».

Mi uadi nuꞌu̱ yä prueba, Jeoba bi yꞌo̱the Job ꞌne bi umbäbi ndunthi yä jäpi. Job bi mꞌu̱i ko rä johya po ndunthi yä je̱ya. ¿Gi pädi? Rä Zi Dada Jeoba bi jäpi Job ngeꞌä näꞌä xa mi rä hogä yꞌo̱de, mäske rꞌabu̱ bi japäbi xä ñhei. Xi nuꞌi, ¿ma gi de̱mbäbi rä ejemplo Job ꞌne ma gi sigi gi xo̱kämbeni Jeoba mäske gi thogi po ndunthi yä xuñha ꞌne yä prueba?

Mientra rä familia Jacob tobe mi ꞌmu̱i ha Egipto, nuꞌu̱ bi thuꞌmpäbi yä israelita. Mꞌe̱fa de bi du Jacob ꞌne José, bi mu̱di bi mända mä nꞌa rä faraón; näꞌä xa mi tsu ngeꞌä yä israelita ya mänꞌa mi ndunthi ke yä egipcio. Hänge bi mu̱di bi yꞌo̱tpäbi yä ntsꞌomꞌu̱i yä israelita ꞌne bi japi dä mpe̱fi ngu yä ꞌme̱go; bi mändabi dä hyoki yä ladrillo ꞌne dä mpe̱fi ha yä huähi. Mäske yä egipcio xa mi o̱tpäbi yä ntsꞌomꞌu̱i yä israelita, nuꞌu̱ mänꞌa mi xu. Koꞌmu̱ rä faraón himbi ho, bi mända dä tho gatꞌho nuꞌu̱ yä ꞌue̱ne mi yä metsi, pe nuꞌu̱ mi yä nxutsi hinä. ¿Dä za gi imäjinä hängu rä ntsu mi pe̱ꞌtsi yä israelita?

Nꞌa rä israelita näꞌä mi rä thuhu Jokébed bi me̱ꞌtsi nꞌa rä zi ꞌue̱ne xa mähotho. Pe pa hindä tho, Jokébed bi yꞌe̱ntꞌi näꞌä rä ꞌue̱ne ha nꞌa rä ꞌmo̱tsꞌe ꞌne bi ꞌñägi ha nuꞌu̱ yä xithi mi ja ha rä hyo rä río Nilo. Míriam, rä nju näꞌä zi ꞌue̱ne, bi gohi getbu̱ pa dä hyandi te dä thogi kongeꞌä.

Rä tꞌixu faraón bi ma ha rä däthe pa dä ñhi ꞌne bi hyandi näꞌä rä ꞌmo̱tsꞌe. Mbo de näꞌä rä ꞌmo̱tsꞌe bi hyandi nꞌa rä zi ꞌue̱ne xa mi zo̱ni, ꞌne xa bi hueki. Míriam bi yꞌambäbi: «¿Gi ne gä honi nꞌa rä ꞌme̱hñä pa go dä tsu̱ti nuni rä zi ꞌue̱ne?». Näꞌä bi ꞌñembäbi ge hää, hänge Míriam bi ma bä tsii rä nänä näꞌä zi ꞌue̱ne. Rä tꞌixu faraón bi ꞌñembäbi Jokébed: «Tsitsꞌi nunä zi ꞌue̱ne, go dä su ꞌne gä jutꞌäꞌi».

Mi te näꞌä rä zi ꞌue̱ne, Jokébed bi ziꞌspäbi rä tꞌixu faraón. Näꞌä bi hñuꞌmpäbi Moisés ꞌne bi tede ngu rä tꞌu̱. Moisés bi te ngu nꞌa rä prinsipe ꞌne mi tsa dä me̱ꞌtsi gatꞌho näꞌä go mi ne. Pe mäske njabu̱, näꞌä nunka bi pumfri Jeoba. Moisés mi pädi xä ñho ge näꞌä mi rä israelita, hingä mi rä egipcio; hänge bi huahni dä me̱päbi Jeoba.

Nuꞌmu̱ Moisés mi pe̱ꞌtsi 40 yä je̱ya, bi tsapi dä matsꞌi yä israelita. Nꞌa rä pa, näꞌä bi hyandi hanja nꞌa rä egipcio mi pu̱ni nꞌa rä israelita. ¿Gi pädi te bi me̱fi Moisés? Näꞌä xa bi bo̱ rä kue̱ ꞌne bi hyo näꞌä rä egipcio, ꞌne bi yꞌagi ha rä ꞌmomu. Mi bädi faraón näꞌä xki thogi, xa bi bo̱ rä kue̱ ꞌne bi hyoni Moisés pa xä hyo. Nubye̱ Moisés pe̱ꞌtsi te bi ꞌmatꞌi ꞌne bi ma pa ha rä hnini Madián ꞌne ja bä ꞌmu̱hni. Pe Jeoba bi sigi bi su Moisés.