Cetron Granada Manlapu’d Abung nen Jehova?

SARAY Arkeolohista ed Israel so akadeskobri na dakel iran cetro, saray tayukor a tarok na saray totoon walad pakauley. (Genesis 49:10; Ester 8:4; Ezequiel 19:14) Arum iran cetro a nalmoan ed Lachish so walaan na ulo a kurti na granada. Kabisadon tuloy na totoo’y Dios iyan prutas.​—Deuteronomio 8:8; Kanta nen Solomon 4:13.

Say granadan garing ya ombubuskag, diad kawigi, so adiskobre ed agano ni. Satan so 1.68 pulgada’d katagey, tan say abot ed utel to et ipanengneng to a kabiangan na cetro. Imanoen iray sulat ya niyukit ed asakbay a Hebron estilo ya apetsaan ed koma-walon siglo K.K.P.

Say kabiangan na garing so abunger nen inmuna iran panaon, kanian pigara iran sulat so nababalang odino say kabiangan to lambengat so nitarok. Ingen, saray espesyalista ed kadaanan a sulat so angiproponi na pangipawil a ni-drowing ed leksab. (Base ed Biblical Archaeologist) Say agparehon espasyo ed baetan na saray sulat so nansumpal ed duaran manunan panagbasa. Si iskolar ya André Lemaire na Pransya so angiter na pamasa “Kayarian na Tem[plo na Katawa]n a [Yahweh], masanto ed saray saserdote.” Inproponi nen Nahman Avigad “Sagradon donasyon parad saray saserdote na (ed) abung nen Yahweh.”

Sikara tan arum ya iskolar so angikuan a say cetro so datin naukitan na apatiran Hebreon karakter na personal a ngaran na Dios​—Jehova. Kanian sasalambiten to so “say abung nen Jehova,” say balikas a kaslakan ed Biblia.​—Exodo 23:19; 1 Arari 8:10, 11.

Dakel nin siansia so manisia a sayan ulo na cetro so nayarin kayarian na saserdote diad templon impaalagey nen Solomon odino satan so indonasyon ed satan a templo. Makapasagyat, say desinyon granada so mabetbet a naimano ed templo na Dios.​—Exodo 28:31-35; 1 Arari 7:15-20.

[Picture Credit Line ed pahina 32]

Israel Museum, Jerusalem