“Manaani Ak Parad Kirayewan nen Jehova”

“AMIN ya guerra ed apalabas . . . et singa baliwala no ikomparad mairap ya nagagawa natan ed Europe.” Ontan so komento na The Watch Tower ya Setyembre 1, 1915 nipaakar ed unonan sankamundoan a guerra, ya akibiangan na manga 30 ya bansa. Lapud panlalaban, oniay inreport na The Watch Tower: “Say kimey [na Panarian] et ngalngali apatunda, lalo lad Germany tan France.”

Lapud grabe so panlalaban ed interon mundo, agtanton natatalosan na Saray Estudyante na Biblia so prinsipyo nipaakar ed Kristianon neutralidad. Balet ta desidido ran ipulong so maong a balita. Lapud labay nen Wilhelm Hildebrandt ya ipulong so Panarian, sikatoy nan-order na The Bible Students Monthly ed French. Sikatoy aliwan colporteur (full-time ya managpulong) diad France, noagta sakey ya sundalo na Germany. Ipupulong na sayan ipapasen ya kalaban tan akaunipormi na sundalo so mensahe na kareenan ed saray ondadalan ya French. Kanian, mankelaw iray makakanengneng ed sikato.

Nanengneng ed saray sulat ya nabasad The Watch Tower a wala ray Estudyante na Biblia ya German a labay dan ipulong so maong a balita na Panarian legan iran mansusundalo. Imbaga nen Brother Lemke, ya walad navy, a nagmaliw ya interesado so limaran kakaiba to. “Anggano wala ak ed sayan barko, manaani ak parad kirayewan nen Jehova,” so insulat to.

Si Georg Kayser et sinmipot ya sundalo, balet sinmempet ya lingkor na tuan Dios. Antoy agawa? Walay naawat ton publikasyon na Saray Estudyante na Biblia, inawat toy katuaan, tan agla nansundalo. Kanian nananap na sananey ya trabaho. Kayari na guerra, sikatoy maseseg ya nampayunir ed dakel a taon.

Anggano agni natatalosan ya maong na Saray Estudyante na Biblia so nipaakar ed neutralidad, talagan dumay ugali tan kaisipan da ed saray opinyon tan gagawaen na totoo ya akibiang ed guerra. No saray politiko tan lider na saray relihyon et sinuportaan day guerra, sinuportaan balet na Saray Estudyante na Biblia so “Prinsipe na Kareenan.” (Isa. 9:6) Anggano diad arum ya aspekto et ag-ira akapansiansian neutral, siansian say determinasyon da et miparad imbaga na sakey ya Estudyante na Biblia ya si Konrad Mörtter, “Talagan natatalosan ko ed Salita na Dios ya say Kristiano et agnepeg ya mamatey.”​—Exo. 20:13.a

Diad Germany et aliwan exempted iramay agda labay so mansundalo lapud agnaawat na konsiensia ra, tan masulok ya 20 Estudyante na Biblia so ag-angawat ed anggan anton serbisyo ed militar. Say arum ed sikara et impasen ya walay deperensyad isip ya singa si Gustav Kujath, tan inyakar dad institusyon parad saray walay deperensyad isip tan sinaksakan day nanduruman tambal. Si Hans Hölterhoff et agto met labay so mansundalo kanian apriso, tan agto inawat so amin ya trabahon walay koneksion tod guerra. Sikatoy impansulong na saray guardia na straitjacket. Amesmes so laman to anggad agla makalikna iray lima tan sali to. Agda apasuko kanian nanggaway paraan iray guardia pian kunwari et pateyen da la. Balet, nansiansian matoor si Hans anggad asumpal so guerra.

Saray arum ya brother ya tinawag ya mansundalo et agda labay so manbemben na armas kanian nan-request iray trabahon anggapoy koneksion tod guerra.b Si Johannes Rauthe et ontan so desisyon to kanian imbaki dan mantrabahod riles na tren. Si Konrad Mörtter et inyasain ya medical assistant, tan si Reinhold Weber et nurse. Manliket si August Krafzig ta aliwan diad labanan so asainmin to. Sarayan Estudyante na Biblia tan arum nin kakaiba da et determinadon manlingkor ed si Jehova lapud natatalosan day labay ya ibaga na panangaro tan katooran.

Lapud ag-akibiang ed guerra iray Estudyante na Biblia, inimbestigaan ira na saray opisyal. Diad tinmumbok iran taon, nilibon Estudyante na Biblia ed Germany so kinasoan lapud pampupulong da. Pian natulongan ira, pinorma na branch office ed Germany so legal department ed Bethel diad Magdeburg.

Tuloytuloy ya pinino na Saray Tasi nen Jehova so pakatalos dad Kristianon neutralidad. Nen ginmapo so komaduan sankamundoan ya guerra, nansiansia ran neutral tan ag-ira akibiang ed pansundalo. Kanian impasen ira na gobierno na Germany ya kalaban tan pinairap da ran maong. Balet pantongtongan tayo iya ed sananey ya serye na “Inalad Daan Iran Koleksion Mi.”​—Inalad Daan Iran Koleksion Mi Diad Central Europe.