NAPNOY PROBLEMA SO MUNDO

2 | Protektaan Moy Pangaalaan Yo na Pambilay

NO AKIN YA IMPORTANTE

Dakdakel so naiirapan ta melmelag so nanaalmo da—sankaanap, sankaluto. Makapaermen ta lalon inmirap so pananap na pambilay lapud saray problema ed mundo. Akin ey?

No walay krisis ed sakey ya lugar, ombili sasaliwen—singa say naakan tan materyales parad pampaalagey o pampaayos na abung.
No walay krisis, ondakel so naandian na trabaho odino onmelag so anap.
No walay kalamidad, nayarin naderal so kaabungan, arum ni ran nipundar, odino nalugi iray negosyo, kanian dakel so manirap.

No Antoy Dapat Mon Naamtaan

Makatulong so maong ya panagbadyet pian mas nasarag moy krisis.
Nayarin ombagsak so kantidad na kuarta, tipon, kaykayarian, tan nipundar ta aliwa iratan ya permanente.
Wala ray agnasaliw na kuarta, singa say liket tan pankakasakey na pamilya.

No Antoy Nagawaan Mo

Ibabaga na Biblia: “No walay naakan tan kawes tayo, mankontento tayo la ed saratan.” —1 Timoteo 6:8.

No kontento tayo, maliket tayo la ed saray walad sikatayo tan agtayo aanapen iray anggapo. Kontento tayo la ed saray kailangan tayo, aliwan saray labay tayo. Importante iya lalo la no inmirap so bilay tayo.

Pian magmaliw kan kontento, ompan kailangan mon aralen ya pasimplien so panagbilay mo tan bawasan so panaggastos. No saliw ka lan saliw anta agpasok ed badyet, lalo kan naproblema.

NO PANON YA NASARAG—Tips

No walay krisis, protektaan moy pangaalaan yo na pambilay. Makatulong iraya

BAWASAY GASTOS

Bawasay gastos

Agmo ni sasalatan iray datin gamit, appliances, odino kawes mo. Tepetay sarilim: ‘Ayos labat kasi ed siak so anggapoy luluganan? Sarag ko kasi mantanem na pisipising?’
Antis kan mangaliw, tepetay sarilim: ‘Talaga kasin kailangan ko ya? Nasarag kasi na badyet mi?’
Amtaen no anto ray tulong ya iiter na gobierno odino arum nin organisasyon tan man-apply.

“Nantongtongan min pamilya so nagagastos mi. Inekal o binawasan mi ray libangan ya magastos. Tan simpli labat iray iluluto mi, aliwan saramay mabmabli.”—Gift.

MANBADYET

Manbadyet

Ibabaga na Biblia: “Saray plano na makuli et seguradon ontalona, balet amin iramay magangganat et seguradon mansumpal ed kairapan.” (Proverbio 21:5) Makatulong so pambadyet pian naseguradom ya ag-onlampas ed income yo so nagagastos yo.

Unona, ilistam so tantyam o iisipen mon naalmom kada bulan.
Komadua, ilistam iray binulan ya nagagastos yo, tan nengneng mo no iner so lalaen na kuarta yo.
Insan ikomparam so badyet yo ed nagagastos yo, tan no nayari, nengneng mo no anto ni ray nayarin bawasan o ekalen pian onsusto so badyet yo.

“Binulan min ililista so badyet tan gastos mi. Mangibibiig kami met na parad emergency tan plano min panggastosan. Kanian agkami masyadon aburido ta amta mi la so lalaen na badyet mi.”—Carlos.

IWASAN SO ONUTANG / MANTIPON

Iwasan so onutang / mantipon

Manplano pian nabawasan so utang. Anggad posible, agka onuutang. Imbes, mantipon ni pian walay isaliw ed saray kailangan.
Kada bulan, mangibiig kay parad planom ya panggastosan odino parad agmo iilaloan ya gastos.

MANKULI / MANSIANSIA ED TRABAHO

Ibabaga na Biblia: “Walay nagunggona ed kada kimey a pansasagpotan.”—Proverbio 14:23.

Mankuli / mansiansia ed trabaho

Agmo iismolen so trabahom. Anggano say trabahom et aliwan sikato may pangarap mo, ditan so pangaalaan yo na badyet.
Mankuli ka tan komon et naasaan ka. Makatulong itan pian tuloytuloy kan makapantrabaho, tan no bilang ta naandi trabahom, mas mainomay moy makalmo.

“Aliwa ak ya mapili na trabaho, anggano agko labay may kimey odino melag so sueldo. Walay malasakit kod pantratrabahoan ko, kanian mankukuli ak, lanang ak ya naasaan, tan pulido so panagtrabahok.”—Dmitriy.

No manaanap kay trabaho . . .

Mankusa ka. Gawam so betang mo, tawagan mo ray negosyo o kompanya ya antam ya gawaen iray trabaho da, anggano anggapoy nababalitaan mon bakantin posisyon. Ibagam ed kakaarom tan kapamilyam ya manaanap kay trabaho.
Man-adjust ka. Agka makalmo na trabaho ya eksakto ed samay papangarapen mo.