MAKALIGTAS KASI SO PLANETA TAYO?
NAINUM YA DANUM
ANGGAPOY makapanbilay diad planetan Dalin no anggapoy danum, lalo lay nainum ya danum. Diad tua, say sankabalegan ya porsiento ya walad laman na saray mabilay ya bengatla et danum. Saray lake, ilog, atapew ya karanuman, tan depositoan na danum diad dalem na dalin so panlalapuan na nainum ya danum na totoo tan ayayep tan pangaalaan na irigasyon parad saray taneman.
Anto Lay Nagagawa ed Danum?
Say baleg ya parte na planeta tayo et danum. Pero, base ed World Meteorological Organization, “0.5% labat na danum na planetan Dalin so nausar tan nainum.” Sayan melmelag ya porsiento na nainum ya danum et dugaruga la parad saray mabilay a pinalsa ed dalin. Pero, baleg a parte na satan so nadudutakan odino nauupot lapud karakel na manguusar tan climate change. Base ed prediksion na saray eksperto, diad loob na 30 taon et limaran bilyon ya totoo so halos anggapo lay napangalaan da na nainum ya danum.
Say Planeta Tayo—Ginawan Naapiger Toy Sarili To
Say planetan Dalin et wala ray natural ya proseso to pian agnaupotan na suplay na danum. Ontan met, say dalin, saray mabilay ya pinalsa ed danum, tan anggan say sinag na agew et ontutulong pian nalinisan so danum. Amtaen tayoy pigaran prueba ya say planeta tayo et ginawa ya sarag ton apigeren so sarili to.
Sasapiten na dalin iray mankokontamina ed danum. Diad atapew ya karanuman, wala ray tanaman ya kabkabat ya mangeekal ed nitrogen, phosphorus, tan pesticide.
Naamtaan na saray scientist ya walay physical tan biological ya proseso ya gagawaen na kalikasan pian nalinisan so danum. Saray mankokontamina ed danum et mimilad maples ya agus na danum kanian onlaok tan onlasaw iratan tan tunawen na saray bakterya.
Sarag na saray lukan (clam) tan tahong ya sepsepen iray makasamal ya kemikal ed danum diad pigaran agew labat—tan ompan mas marunong ni ra ingen nen saray planta na water treatment.
Walan walay natitipon ya danum na planeta tayo lapud water cycle. Sayan cycle, tan arum ni ran natural ya proseso so rason no akin ya agnauupot odino ag-onsesengaw so danum ed lampas na atmospera.
No Anto La ray Ginawan Solusyon
No apigeren tayoy luganan tayo ya ontatagas so langis to tan dugay pangibantak tayod saray makasamal ya basura, makatulong tayo pian mansiansian malinis so pangaalaan na nainum ya danum
Isa-suggest na saray eksperto ya mantipid itayo na danum anggad posible. Pian agnakontamina so danum, ibabaga dan apigeren tayoy luganan tayo ya ontatagas so langis to tan agtayo met ibabantak ed toilet bowl iray ag-agamit ya tambal odino iyiibung iray makasamal ya kemikal ed lababo.
Wala ray engineer ya akaisip na balo iran paraan pian napaaligwas so desalination (say pangekal na asin ed danum na dayat). Say gagala et pian ondakel so suplay na nainum ya danum.
Pero mas ni so kailangan. Anggan say desalination et aliwan praktikal ta baleg so gastos tan matrabaho. Diad sakey ya report nen 2021 tungkol ed pamprotekta ed nainum ya danum, oniay imbaga na source na United Nations: “Diad interon mundo, kailangan ti nin doblien so nagagawaan ti la.”
Walay Pag-asa—No Antoy Ibabaga na Biblia
“Say Dios et . . . paoonlaen tod tagey iray tedter na danum; magmamaliw iratan ya uran manlapud saray kelpa; insan ipepelag iratan na lurem; onteterter iratan ed katooan.”—Job 36:26-28.
Pinalsa na Dios iray natural ya cycle pian protektaan so danum na planetan Dalin.—Eclesiastes 1:7.
Nonot mo pa: No say Amalsa et nanggawa na saray proseso pian magmaliw ya malinis so danum agta sarasarag tan labalabay to met ya solusyonan so problema ed danum ya ginawa na too? Nengnengen so artikulo ya “Impromisa na Dios ya Makaligtas so Planeta Tayo,” diad pahina 15.