ARALEN 12
Saray Panag-andawes tan Ipapatnag na Lupa
SARAY totoo ed arum a kultura so mas maandawes nen saray arum. Balet, ngalngalin amin so mansasalita tekep na panguman-uman ed ipapatnag na lupa tan ed arum a nengneng na andawes. Tua iya ed personal a pitotongtong tan sano mansasalita ed publiko.
Natural ed si Jesus tan ed inmuunan babangatan to so panag-andawes. Diad sakey ya okasyon, walay angibalita ed si Jesus a si ina to tan saray agagi to so malabay a mitongtong ed sikato. Inmebat si Jesus: “Siopa so inak, tan siopara so saray agik?” Insan inyarum na Biblia: “Inturo to so lima to’d saray babangatan to, tan inkuan to, Niraya, so inak tan saray agik!” (Mat. 12:48, 49 ) Diad arum iran pakabasaan, ipapanengneng na Biblia ed Gawa 12:17 tan 13:16 a si apostol Pedro tan Pablo so angusar met ed natural iran panag-andawes.
Saray ideya tan liknaan so nipasabi aliwan diad boses lambengat noagta ontan met ed panamegley na saray panag-andawes tan ipapatnag na lupa. No ag-iraya usaren a maong, nayarin mangipasabi itan na impresyon na kakulangay interes ed biang na manpapaliwawa. Balet sano sarayan paraan na pitatalosan so balibalin napantutunosan, say inkaepektibo na paliwawa so naparakep a maong. Anggan sano mansalita ka panamegley na telepono, no mangusar ka na matukoy a panag-andawes tan ipapatnag na lupa, say boses mo so mas mainomay a mangipasabi ed kaimportantian na mensahem ontan met ed personal a liknaan mo nipaakar ed ibabagam. Sirin, balanglan mansasalita kan ekstemporanyo odino manbabasa, balanglan onnenengneng ed sika iray dumerengel mo odino ed dilin Biblia ra, makanakana iray panag-andawes tan ipapatnag na lupa.
Saray andawes tan ipapatnag na lupam so nepeg a natural, aliwan artipisyal a singa inaral manlapud sakey a libro. Agmo la kaukolan ya aralen no panon so onelek odino no panon so onsanok. Saray andawes so nepeg met a mangipatnag na naliliknam. No lalon natural so panag-andawes mo, nagkalalon maabig.
Saray panag-andawes so wala ed duaran kaslakan a kategorya: deskriptibo tan empatiko. Say deskriptibo a panag-andawes so mangipatnag na kiwas odino mangipanengneng ed sukat tan lugar. Diad eskuelaan, sano kikimeyan mo so panangusar ed panag-andawes, aglabat la mankontento ed sakey odino duara. Salien moy manandawes ed natural a paraan diad interon paliwawam. No nanairapan kan manggawa ed saya, nayarin naimanom a makatulong so inengneng ed saray salitan mangipanengneng na direksion, kaarawi, sukat, lugar, odino mitukoyan iran posisyon. Anggaman ontan, diad dakel iran kipapasen, say nakaukolan mo lambengat a gawaen et say pansiansian akateen so imanom ed paliwawam, ya agpanpapagaan so impresyon a gagawaen mo, noagta isalita tan gawaen iray bengatla a singa gagawaen mo ed inagew-agew a panagbilay. No relaks so sakey a too, natural so panag-andawes to.
Say empatiko a panag-andawes so mangipatnag ed liknaan tan kombiksyon. Saratan so mangidanet, mamilay, tan mangarum na puersa ed saray ideya. Importante so empatiko a panag-andawes. Balet manalwar! Mainomay a magmaliw lan niyugali so empatiko a panag-andawes. No apasakey so andawes mo, nayarin satan la so piimano imbes a mamarakep ed paliwawa. No ibaga na manangasikaso na eskuelaan a saya so papaaligwasen mo, salien mon iyapasakey ni lambengat ed deskriptibo a panag-andawes. Agmanbayag, gapoan mon usaren lamet so empatiko a panag-andawes.
Diad panitermina ed laknab a pangusar mo ed empatiko a panag-andawes tan say nengneng na matukoy ya andawes, konsideraen so liknaan na saramay panpapaliwawaan mo. Say pangiturom ed saray dumerengel so nayarin pakasikigan da. No say sakey a laki ed arum a kultura so manandawes, singa say pamepet to’d sangi to pian ipatnag so pankelaw, saya so ipasen dan singa bii. Diad arum a parti na mundo, ipapasen a mabanday ed bibii so naynay a panandawes ed saray lima. Kanian diad saratan a pasen, nagkalalo lan nakaukolan na agagin bibii so maabig a pangusar ed patnag na lupa. Tan diad imaton na melag a grupo, say alablabas a panag-andawes so nayarin ipasen a makapalek ed amin lawarin pasen ed mundo.
Legan na kipapasal mo tan magmaliw kan lalon relaks ed panagsalita, antokaman ya empatikon panag-andawes ya usaren mo so natural a mangipatnag ed akindalem a liknaan mo, a mangipapanengneng na kombiksyon tan inkasimoon mo. Mangarum iratan na kabaliksan ed panagsalitam.
Say Napatnagan ed Lupam. Mas ni nen say dinanman a kabiangan na laman, say lupam so mabetbet a mangipatnag ed peteg a naliliknam. Saray matam, say uhas na sungot mo, say galaw na ulom et walay betang dan amin. Anggan anggapoy imbagam, say lupam so makapangipasabi na inka-ambetebetel, agpanlabay, inkakewkew, pankelaw, odino liket. Sano say ontan ya ipapatnag na lupa so tekepan na salita, saratan so mangarum ed nanengneng tan emosyonal ya epekto. Dakel a masel ed lupam so impasen na Manamalsa—masulok a 30 ya amin. Ngalngalin kapaldua ed saraya so nanausar sano onimis ka.
Balanglan wala ka ed plataporma odino manpupulong, pambabanikelan mon inabang ed totoo so mensahen makapaliket, a mamagayaga ed kapusoan da. Pekderan itan na maligsan imis. Diad biek a dapag, no makeskesba so lupam, saya so nayarin mamalesay panduaruwa nipaakar ed inkasimoon mo.
Mas ni nen say satan, say imis so mangipasabi ed arum a maabig so liknaan mo ed sikara. Nagkalalo lan importante itan ed sarayan agew a saray totoo so mabetbet ya antakot ed saray agda kabat. Say imis mo so mamarelaks ed totoo tan pagmaliwen to iran lalon mangawat ed ibabagam.