Sosyal a Pantitipon​—Pangayagaan Iray Gungguna, Paliisan Iray Patit

“Anggapo so bengatlan magmaong nen say pangan tan iyinum [na too] tan pamaliket a maong ed kamarerwa to lapud kimey to.”​—ECLESIASTES 2:24.

1. Diad antoran dalan a say panangigiya na Dios so ontulong ed totoo to nipaakar ed panligliwaan?

SAY panangigiya nen Jehova so mangitarok ed ariripen to na dakel iran bentaha. Nanengneng tayo iya diad pasen na panligliwaan. Say panangiwanwan to so ontulong ed saray Kristiano ya ompaliis ed inkaalablabas ed balang dapag na saray punto-de-bista. Saray arum a relihyonista, ya istrikto ed panangawes tan kondukta, so manmoria a ngalngali amin ed likeliket et makapakasalanan. Diad biek a dapag, maslak ed totoo so mangegemtan ed saray likeliket anggamano atan so sumlang ed saray ganggan tan prinsipyo nen Jehova.​—Roma 1:24-27; 13:13, 14; Efeso 4:17-19.

2. Anto so angiter na inmunan pamatnagan ed panmoria na Dios ed panligliwaan?

² Anggaman ontan, komusta iray totoo na Dios? Dakel a ginmapon manaral na Biblia so nikelawan a makaamtan say Dios so peteg ya amalsa ed totoo a walaan na kapasidad a manliket ed panbilay. Inikdan to so inmunan ateng tayo na kimey​—balet aliwan say makapasawan kimey a sasagmaken na maslak ed ag-ayadyarin totoo. (Genesis 1:28-30) Nonoten pa so dakerakel a mabunigas iran paraan a makapanpaliket ed amin a manbilay ed mangaraldalin a paraiso. Isipen pa so gayaga ra ed panbantay ed atap ya ayayep ya agla manigensigen tan nanduruman maamon ayayep a nayarin magmaliw lan kabiangan na inagew-agew a kabibilay! Tan agaylan tagano so niwalad sikara manlapud “balang kiew a makaroyroyo ed mata tan maong a tagano”!​—Genesis 2:9; Eclesiastes 2:24.

3-5. (a) Anto so gagalan nepeg a kanaan komon na panligliwaan? (b) Akin a makapanseguro itayo a say Dios so ag-anismaya ed saray Israelita ed pananap na panliketan?

³ Diad tua, saratan a kimey so namorian panligliwaan, say gagala na satan ed Paraiso so pareho met natan: pian magmaliw a tariwa lamet tan ipawil lamet so biskeg na sakey parad malaknab a mabungan aktibidades (kimey). Sano gawaen iya na panligliwaan, atan so makagungguna. Kasin kabaliksan na satan a nipasen so panligliwaan na saray tuan managdayew ed bilay da anggaman agni manbibilay ed Paraiso? On. Ikuan na Insight on the Scriptures nipaakar ed panligliwaan ed limog na kadaanan a totoo nen Jehova:

⁴ “Saray panligliwaan tan dibersyon na saray Israelita so agprominenten insalaysay ed rekord na Biblia. Anggaman kuan, atan so mangipanengneng a saratan so namoria bilang namparan manepeg tan kalikaliktan daput no mitunosan ed relihyoso iran prinsipyo na nasyon. Saray manunan nengneng na panligliwa et say pantogtog na saray instrumento na musika, panagkanta, panagsayaw, tan pantotongtong, tan ontan met ed arum iran galaw. Say panpabitla na saray bunikew tan mairap a tepetepet so inikdan na importansya.​—Uk 14:12.”​—Tomo 1, pahina 102.

⁵ Sanen pinmawil si David ed impanalo, saray Hebreon bibii so angusar na saray lute tan saray tamburin legan a manseselebra (Hebreo, sa·chaqʹ). (1 Samuel 18:6, 7) Manunan say kabaliksan na Hebreon salita et “elek,” tan salitaen na arum iran bersyon a “manliliket a bibii.” (Byington, Rotherham, The New English Bible) Legan ya iyaalis so Kaban, “si David tan amin ya abung na Israel so manseselebra ed arap nen Jehova a tekep na amin a nengneng iran instrumento.” Si Micol, ya asawa nen David, so walaan na ag-asimbang a panmoria, ta sikato so sumpad pibiang nen David ed makapaligliwan aktibidades. (2 Samuel 6:5, 14-20) Impasakbay na Dios a saray ompawil a kautibo manlapud Babilonia so mibiang ed mipadparan magayagan aktibidades.​—Jeremias 30:18, 19; 31:4; ipareng so Salmo 126:2.

6. Panon a say Kristianon Griegon Kasulatan so ontulong ed sikatayo diad panmoria tayo ed panligliwaan?

⁶ Nepeg komon a gegemtanen tayo met so pagmaliw ya asimbang nipaakar ed panligliwaan. Alimbawa, kasin apresyaen tayo a si Jesus et toon agto sisibletan so inkasikato (ascetic)? Sikato so angipanaon parad makarepresko iran panangan, a singa say “baleg a panliliket” ya imparaan nen Levi. Tan sanen saray mantunong-tunongan so nanbalaw ed sikato ed pangakan tan iyiinum, kinondina nen Jesus iray panmoria tan paraan da. (Lucas 5:29-31; 7:33-36) Tandaan met, a sikato so namparan inmatendi ed sakey a bansal tan akibiang ed panliliket. (Juan 2:1-10) Say agi nen Jesus ed ina a si Judas so analambit a saray Kristiano so “angaro ed panliliket,” nayarin saray panangan a ditan et saray duka so makapangayaga ed tagano tan makapaliket, makaparelaks a panuulop.​—Judas 12.

Sosyal a Pantitipon No Nipaakar ed Panaon tan Pasen To

7. Panon ya ipaseseg na Salita na Dios so asimbang a panmoria nipaakar ed panligliwaan?

⁷ Maapabor so impangisalaysay na Eclesiastes 10:19 ed ‘tinapay parad panelek na saray kumikimey tan alak a pagayagaen to so bilay.’ Agto nengneng itan a kuanmono say panligliwaan et gendagendat a makapuy odino mauges, agta ontan? Ingen, parehon libro so angikuan: “Diad balang bengatla wala so aturon panaon, . . . panaon a pannangis tan panaon a panelek; panaon a panagogol tan panaon a pansayaw.” (Eclesiastes 3:1, 4) On, anggaman agto kokondenaen so matukoy a panligliwaan, iyoopresi na Biblia ed sikatayoy panalwar. Ilaktip na saraya so simbawa a pansiansiaen so sosyal a pantitipon ed pasen to no nipaakar ed panaon tan karakel. Ipapasakbay to met ed sikatayo iray kalot a mabetbet a nagagawa ed ankabaleg iran sosyal a pantitipon.​—2 Timoteo 3:4.

8, 9. Akin a say panaon a panbibilayan tayo tan say inter-Dios ya asainmin tayo so walaan na pisiglaotan ed panligliwaan?

⁸ Naimano tayo a saray Judion ompapawil nanlapud Babilonia​—a walaan na dakel a kimey a gawaen​—​so mibiang ed magayagan panagrelaks. Ingen, akauna lan imbaga nen Jeremias a sikato so ‘[ag]miyurong ed maapit a grupo na saramay manlulureyan nisay akiliket.’ (Jeremias 15:17) Sikato so madibinon pinabtangan a mangipasabi na mensahe ed manasingger lan dusa, kanian satan so aliwan panaon parad sikato a miliket.

⁹ Pinabtangan iray Kristiano natan a mangiproklama ed mensahe na ilalo na Dios tan ontan met a mangiyabawag ed saray panangukom to sumpad marelmeng a sistema nen Satanas. (Isaias 61:1-3; Gawa 17:30, 31) Nepeg sirin a mabitar ed sikatayo ya ag-abuloyan so panligliwaan a magmaliw a prominente ed saray bilay tayo. Niyilustra tayo so punto ed piranggot ya asin odino sakey ya espesyal a pantimplan lalon manpananam ed tagano. Timplaan mo kasi so tagano na alabas a pantimpla a saya et daegen to so taway na tagano? Peteg ya andi. Mitunosan ed saray salita nen Jesus ed Juan 4:34 tan Mateo 6:33, say manunaan ed bilay tayo​—say mismon tagano tayo​—​et nepeg a say panggaway linawa na Dios. Kanian say panligliwaan so magmaliw a singa pantimpla. Nepeg a satan so makarepresko tan makapabiskeg, aliwan pian mamakesaw odino mamakapuy.

10. Akin a sikatayon amin so nepeg komon a mangusisa lamet ed karakel na panaon ya uusaren tayo ed panligliwaan?

¹⁰ Anggaman kuan, ontunda tan kunsideraen: Agta ibabaga na maslak a totoo a say panaon tan imanon iiter da ed panligliwaan et kabkaabigan? No aliwan ontan so liknaan da, sikara so nepeg a manggawa na pananguman. Agta isuheri na saya a balang sakey ed sikatayo so nepeg komon ya ontunda tan manseryoso, prangkan mangusisa no anton peteg so pasen na panligliwaan ed bilay tayo? Kasin nagmaliw iyan manunan kabiangan na bilay tayo? Alimbawa, kasin automatikon ilukas tayo so TV bektan onsempet tayo? Kasin igagana tayo so malaem a panaon parad panligliwaan ed kada simba, a singa kada Biernes na labi odino labi na Sabado? Kasin sikatayo so maermen no onsabi itan a panaon tan sikatayo so walad abung ya andian na implanon panligliwaan? Duara nin kaaruman a tepet: Diad agew kayari na pantitipon, alikna tayo kasin sikatayo so lablabilan sinmempet odino nambiahe na arawdawi a sikatayo so naknaksawan, nayarin makapkapuy a mibiang ed Kristianon ministeryo odino mantrabahon sikukuli parad amo tayo? No say panligliwaan tayo et panapanaon, odino mabetbet, a walaan na ontan ya epekto, kasin satan so peteg a manepeg tan asimbang a panliliket?​—Ipareng so Uliran 26:17-19.

11. Akin a say panrepaso ed nengneng na panligliwaan tayo so matukotukoy?

¹¹ Nayarin maong a repasoen tayo met so nengneng na panligliwaan tayo. Aliwan lapud sikatayo so ariripen na Dios et garantiya lan say panligliwaan tayo so matukotukoy. Kunsideraen pa no anto so insulat nen Pedro ed alanaan iran Kristiano: “Magenap la so linmabas a panaon parad sikayo a ginawa yo so linawa na nasyones sanen sikayo so nanakar ed malukak a kondukta, lawan, alabas a panag-inum na alak, kasibaan, panlalaslasan ed panag-inum, tan sumlang-ed-ganggan iran idolatriya.” (1 Pedro 4:3) Sikato so agmanwiwitwit, a singa panangibaga, a mangaakusa ed agagi to ed pangaalig ed gagawaen na saramay walad mundo. Ingen, say inkaalerto so makana parad saray Kristiano (nensaman tan natan) lapud magmainomay a magmaliw a biktima so sakey ed makaderal a panligliwaan.​—1 Pedro 1:2; 2:1; 4:7; 2 Pedro 2:13.

Magmaliw ya Alerto ed Saray Patit

12. Ipabitar na 1 Pedro 4:3 so anton nengneng na patit?

¹² Anton nengneng na patit a sikatayo so nepeg a magmaliw ya alerto? Bueno, sinalambit nen Pedro so “alablabas a panag-inum na alak, kasibaan, panlalaslasan ed panag-inum.” Insalaysay na sakey a komentaristan Aleman a say Griego iran salitan inusar so “nagkalalon onaplika ed sosyal a pan-iinum ed bankete.” Sakey a propesor a Swiso so nansulat a saratan ya agagamil so karaklan nensaman: “Say deskripsyon so manutukoy ed organisado iran pantitipon odino anggan regular a panuulopan a ditan et nagagawa so makapabaing ya aktibidades a dineskribe.”

13. Panon a say panangusar na alkohol diad saray pantitipon so nagmaliw a patit? (Isaias 5:11, 12)

¹³ Say panserbi na alak ed ankabaleg iran sosyal a pantitipon so nagmaliw a patit parad dakel. Ag-isesebel na Biblia so dugarugan pangusar na ontan iran iinumen, lapud aliwan ontan. Sakey a paneknek ed saya, si Jesus so nanggawa na alak ed sakey a ponsia ed Cana. Anggapo so agawan panagbuanges diman, lapud tinumbok nen Jesus so simbawa na Dios a paliisan so pilimog ed saray managbuanges. (Uliran 23:20, 21) Balet kunsideraen iyan detalye: Say direktor na saman a ponsia so nankuan a diad arum iran ponsia et inserbin ununa so marakep ya alak ‘tan sano saray totoo so abuek la, insan iserbi so makapuy.’ (Juan 2:10) Kanian kaslakan la parad saray Judio a nabuek ed saray ponsia no iner a walay daakan ya alak parad amin.

14. Diad antoran dalan a natalonaan na saray Kristianon manangabrasa so patit a palesaen na alkoholikon iinumen?

¹⁴ Kanian, saray arum a Kristianon manangabrasa so nandesiden mangitarya na alak, beer, tan arum niran iinumen ya alkohol lambengat no sikara so personal a makapangasikaso ed niseserbi ed saray bisita ra. No sakey a grupo so babaleg nen say sarag ya asikasoen na manangabrasa, a singa ed asalambit a Judion ponsia, say dakel ya alak so nayarin mapeligron patit. Ompan wala diman so toon akipuligesgesan tan tinmalona la ed probleman panagbuanges. Natalosan yo a lapud pankanawnawan nipaarap ed sikato et say alak so nayarin manukso ed sikaton manbuanges tan makaderal itan ed okasyon. Sakey a manangasikaso tan ama ed Alemanya so nankomento a say pamilya to so nagugunggunaan ed makapaliket ya asosasyon ed sosyal iran pantitipon ed saray kapananisiaan. Balet, intuloy to a say potensyal iran problema so pihon babaleg sano wala so beer.

15. Panon a say dugan panangigiya ed saray sosyal a pantitipon so nadampot?

¹⁵ Say kasalan ed Cana so walaan na sakey a “direktor na piesta.” (Juan 2:8) Agkabaliksan na saya a say pamilyan angimbita na sakey a grupo ed abung to parad sakey a panangan odino pian sikara so napilimogan et mankaukolan na panuro na sakey a direktor. Say asawan laki so nepeg a responsable ed pangipakurang na ebento. Balet balanglan say sakey a grupo et tugyop lambengat na duaran pamilya odino babaleg ni, malinew a kaukolan a wala so sakey a responsable ed antokaman a nagawa. Dakel iran ateng so mangusisa ed saya sano say anak dan laki odino bii so naimbitaan ed sosyal a pantitipon. Sikara so mitongtong ed manangabrasa pian tepeten no siopa so mangasikaso ed interon okasyon, a tekep na pagmaliw ton presente anggad sampot. Inyuksoy ni ingen na Kristianon atateng so dilin eskedyul da pian presente ta pian saray matatken tan malangwer so parehon nagunggunaan ed pililimog.

16. Antoray matukoy a kunsideraen no nipaakar ed kabaleg na saray pantitipon?

¹⁶ Say sanga na Watch Tower Society ed Canada so nansulat: “Say simbawa nipaakar ed panlimita ed kabaleg na sosyal iran pantitipon so atalosan na pigara iran mamatatken a mankabaliksan a say ankabaleg iran pantitipon ed kasalan so sumlang ed simbawa. Inkatunongan da a no sikatayo so asimbawan pansiansiaen iray sosyal a pantitipon ed melag, naasikason kabaleg, makapuy so nawalaan na 200 odino 300 a totoo ed kasalan.”a Imbes ya alablabas ya idanet so pihon kabaleg, say manunan imano et say dugan panangasikaso, anggan panon so karakel na saray onatendi. Say karakel na alak ya intarok nen Jesus so mangipanengneng a baleg a grupo so inmatendi ed kasalan ed Cana, balet mabitabitar a naasikason tuloy. Saray arum a panliliket nensaman so aliwan ontan; say kabaleg da so nayarin bengatlan angitonton ed kulang a panangasikaso. No baleg so pantitipon ontan met a baleg so angat, lapud magmainomay parad saray maletey, ya onkiling ed inkaalablabas, a manganamot ed inkasikara. Diad saray pantitipon ya agnaasikaso nayarin mamawala ra na makapaduaruwan aktibidades.​—1 Corinto 10:6-8.

17. Panon a nipanengneng so Kristianon inkasimbang sano mangipaplano na pantitipon?

¹⁷ Laktipen na maabig a panangasikaso ed sosyal a pantitipon so panagplano tan panagparaan. Agkakaukolanen na saya so panggawa na mabitabitar a tema pian gawaen itan a nikadkaduma odino nanodnonotan balet ta a singa mangaalig ed minumundo iran panduroypo, balangla ed sakey a baleg a sayawan a saramay onatendi so mangusar na saray costume odino ed saray masquerade party. Kasin nanonotan yoray Israelita ed Insipan a Dalin a manpaplano na panduroypo ya amin et mankawes a singa saray pagano na Ehipto odino sananey a dalin? Kasin sikaray manplano na makapasagyat a sayaw odino magaslaw a musika a nayarin popular ed limog na saray pagano? Diad Palandey Sinai, sikara so apatitan ed musika tan panagsayaw a nayarin kasmak tan popular ed Ehipto ed saman a panaon. Kabat tayo no panon a say Dios tan matatken ya aripen ton Moises so nanmoria ed saman a panligliwaan. (Exodo 32:5, 6, 17-19) Kanian, say manangabrasa odino manangasikaso na sakey a sosyal ya ebento so nepeg a mangunsidera no kasin wala so pankanta odino pansayaw; tan no ontan, nepeg to a seguroen ya atan et mitunosan ed Kristiano iran prinsipyo.​—2 Corinto 6:3.

18, 19. Anton pakatebek so nagamoran tayo manlapud inkaimbitaan nen Jesus diad sakey a kasalan, tan panon tayon niyaplika iya?

¹⁸ Kaunoran, nanonotan tayo a ‘si Jesus tan saray babangatan to so naimbitaan ed kasalan.’ (Juan 2:2) Ipasen tayo a sakey ya indibidual a Kristiano odino sakey a pamilya so ombisita lambengat ed arum parad sakey a maliket, makapaseseg a panaon. Balet parad saray implanon sosyal ya ebento, ipanengneng na eksperiensia a say pandeterminan ununa no sioparay onatendi so ontulong pian naarawian iray problema. Say kaimportantian na saya so indanet na sakey a matatken ed Tennessee, E.U.A., ya amabaleg na saray anak a lalaki tan bibii a walad sigpot-panaon a ministeryo. Sakbay a sikato odino say asawa to et mangawat na imbitasyon, odino abuloyan iray anak ton onatendi, sikato so mitongtong ya ununa ed manangabrasa pian seguroen ya ununa no sioparay naimbitaan. Say pamilya to so asalimbengan manlapud saray patit ya akaplagan na arum ed saray pantitipon a parad amin, balangla ed sakey a panangan, sakey a piknik, odino ehersisyo, a singa ed panggalaw na bola.

¹⁹ Dinismaya nen Jesus so pangimbita lambengat na saray kanayon, datin kakaaro, odino kaedaran odino kapara ed kabibilay diad pantitipon. (Lucas 14:12-14; ipareng so Job 31:16-19; Gawa 20:7-9.) No siaalwar yon nonoten no siopa so imbitaan yo, magmainomay so pangimbita ed saray Kristiano a walaan na nanduruman edad tan sirkumstansya. (Roma 12:13; Hebreos 13:2) Say pigara ed sikara so nayarin maletey ed espiritual odino balobalo ni a nayarin nagunggunaan manlapud asosasyon ed matatken iran Kristiano.​—Uliran 27:17.

Say Panligliwaan ed Dugan Pasen To

20, 21. Akin a say panligliwaan so nayarin matukoy a walaan na pasen ed saray bilay tayo?

²⁰ Matukoy parad sikatayo bilang matakot-ed-Dios a totoo a magmaliw ya interesado ed panligliwaan tayo tan magmaliw a sinononot a say ontan so manepeg tan sikatayo so asimbang ed dukey na panaon ya usaren tayo parad satan. (Efeso 2:1-4; 5:15-20) Say apuyanan a managsulat na Eclesiastes so akalikna ed ontan: “Kinomendaan ko so liket, lapud say katooan so andian na magmaong a bengatla ed silong na banwa nen say pangan tan iyinum tan panliket, tan satan so mansiansia ed sikara ed kimey da ed saray agew na bilay da, ya inter ed sikara na tuan Dios ed silong na banwa.” (Eclesiastes 8:15) Say ontan ya asimbang iran likeliket so makarepresko ed laman tan ontulong a mangekal ed saray problema tan kadismaya a maslak ed kaplesan a sistema.

²¹ Diad pangiyilustra, sakey ya Austrianon payunir so nansulat ed abayag lan kaaro ton bii: “Walaan kami na marakep a tuloy ya impampasyar nen imbeneg ya agew. Ngalngali 50 ed sikami so linma ed melag a linok ya asingger ed Ferlach. Si Agin B​—​— so angipangulo ed prosesyon ya akalugan ed van to, ya awit-awit iray taloran panagkalotan, kukupiten iran silya, lamisaan, tan anggan say lamisaan na ping-pong. Sikami so aliketan a maong. Sakey ya agin bii so angawit na sakey ya akordion, kanian sikami so nankanta na dakel iran kanta nipaakar ed Panarian. Saray agagi, ugugaw tan matatken, so nanliliket ed impanuulop.” Sikato so walaan na agnalingwanan iran pakanodnonotan na naasikason-maong a panligliwaan ya arawi ed saray patit a singa panagbuanges odino malukak a kondukta.​—Santiago 3:17, 18.

22. Legan a panliliketan so sosyal a pantitipon, anton pasakbay so nepeg komon tayon iyuna ed kanonotan tayo?

²² Pasesegen itayo nen Pablo a magmaliw a maalwar ya ag-onsusuko ed saray pilalek na ag-ayadyarin laman, ya ag-anggan manggawa na saray planon mangiwalwal ed sikatayo ed saray tukso. (Roma 13:11-14) Atan so mangilaktip ed saray plano ed sosyal a pantitipon. Sano iyaplika tayo so simbawa to ed ontan, sikatayo so makapaliis ed saray sirkumstansyan angitonton ed arum ed espiritual ya inkakneb. (Lucas 21:34-36; 1 Timoteo 1:19) Imbes, sikatayo so sikakabat a manpili na mabunigas a panligliwaan ya ontulong ed sikatayon mamasiansia ed siglaotan tayo ed Dios. Sirin nagunggunaan itayo manlapud sosyal a pantitipon a nayarin ipasen a sakey ed saray maabig a regalo na Dios.​—Eclesiastes 5:18.

[Paimano ed leksab]

Anto so Naaralan Tayo?

◻ Anton asimbang a panmoria so naromog tayo ed Biblia nipaakar ed panliket ed sosyal a pantitipon?

◻ Akin a nepeg ya iter so kunsiderasyon no nipaakar ed panaon tan nengneng na say panligliwaan?

◻ Antoray arum a bengatlan nagawaan na Kristianon manangabrasa pian makapanbantay sumpad saray patit?

◻ No atan so duga tan asimbang, anto so nadampot na panligliwaan parad saray Kristiano?

[Litrato ed pahina 18]

Say sakey a manangabrasa odino sakey a direktor ed sakey a pantitipon so responsablen mangasikaso pian agnapatitan iray bisita