Idayew so Ari na Inkamagnayon!
“Si Jehova so Ari ed panaon ya anggapoy-geter, maando ni ingen.”—SALMO 10:16.
1. Antoran tepet so onlelesa nipaakar ed inkamagnayon?
INKAMAGNAYON—anto so nibaga yo ed saya? Isipen yo kasin say panaon so maando lawas? Bueno, anggapoy duaruwan say panaon so maando no tontonen so apalabas. Kanian akin a say panaon so aliwan maando diad arapen? Diad tua, tutukoyen na Biblian New World Translation so Dios a nadadayew “manlapud anggapoy-geter ya anggan anggad anggapoy-geter.” (Salmo 41:13) Anto so kabaliksan na sayan balikas? Natulongan itayon talosan itan no isiglaot tayo ed sakey a mitukoyan a tema—liwang.
2, 3. (a) Antoran tepet so manasaglawi ed liwang, ya ontulong ed sikatayon mangapresya ed inkamagnayon? (b) Akin a kaliktan tayon dayewen so Ari na inkamagnayon?
2 Kaunongan kalaknab so liwang? Wala ta so antokaman a ketegan na satan? Anggad natan et 400 a taon ed apalabas, say dalin tayo so iisipen a sentro na uniberso. Insan si Galileo so amarakep na teleskopyo, a mangitatarok na apabaleg a tuloy a pakanengneng ed katawenan. Natan et nayarian nen Galileo a nanengneng ni dakel a bitiwen tan ayarian ton nipanengneng a say dalin tan arum niran planeta so onliliber ed agew. Say Milky Way so aliwa lan nengneng toy singa-gatas. Apaneknekan a satan a galaksi na saray bitewen a ngalngali sanlasus binilyon ed bilang. Agtayon balot nabilang itan a dakel ya aktual a bibitewen, anggan diad interon-bilay. Diad saginonor, saray astronomo so nantultuloy a mananap ni binilyon iran galaksi. Saya so onnanatnat ed agnageteran a liwang, a kaarawi na makapanyari iran teleskopyo. Ompatnag ya anggapo so limitasyon na liwang. Mipadpara met itan ed inkamagnayon—andian itan na saray limitasyon.
3 Say ideya na inkamagnayon so singa agnatalosan na limitadon utek na too. Anggaman ontan, walay Sakey a sigpot a makatalos ed satan. Nayarian ton bilangen, on, ngaranan ni ingen iray minilmilyon a bilyon a bibitewen diad binilbilyon iran galaksi ra. Oniay kuan na sayan Sakey: “Itangwam so matam ed tagey tan nengneng mo. Siopa so amalsa ed sarayan bengatla? Saman so Sakey ya amawala na armada na saratan angga ni ingen ed bilang, amin et tatawagen tora ed ngaran. Lapud say inkadaakan na dinamikon enerhya, sikato met so maksil ed pakayari, anggapoy anggan sakey ed sikaran nababalang. Agmo ta naamtaan odino agmo ta nadngel? Si Jehova, say Manamalsa ed amin a sukong na dalin, so Dios na panaon ya anggapoy-geter. Sikatoy agbalot onkesaw odino ompakil. Anggapo so pakasukimat ed pakatalos to.” (Isaias 40:26, 28) Agaylan makapakelaw a Dios! Seguradon, sikato so Dios a nepeg tayon dayewen!
“Ari ed Panaon ya Anggapoy-Geter”
4. (a) Panon so impangibalikas nen David ed apresasyon parad Ari na inkamagnayon? (b) Anto so sinampotan na sakey ed sankabalgan a sientista ed awaran no nipaakar ed lapuan na uniberso?
4 Diad Salmo 10:16, oniay kuanen David nipaakar ed Dios a Manamalsa: “Si Jehova so Ari ed panaon ya anggapoy-geter, maando ni ingen.” Tan diad Salmo 29:10, inulit to: “Onyuyurong si Jehova bilang ari ed panaon ya anggapoy-geter.” On, si Jehova so Ari na inkamagnayon! Niarum ni, pinaneknekan nen David a sayan nitandoron Ari et Desinyador tan Managgawa ed amin a nanengneng tayo ed liwang, a kuanto diad Salmo 19:1: “Say katawenan so mangidedeklara ed gloria na Dios; ibabaga na liwang so gawa na saray limam.” Ngalngali 2,700 taon ed saginonor, say bantog a sientistan si Sir Isaac Newton so angibalikas na piabobon to ed si David, ya onia so insulat to: “Sayan sankarakpan a sistema na saray agew, planeta tan kometa so onlesa labat lapud gagala tan inkasoberano na sakey a makabat tan makapanyari.”
5. Anto so insulat nen Isaias tan Pablo nipaakar ed Subol na kakabatan?
5 Agaylan saya so manpaabeba ed sikatayo diad pikabat a say Soberanon Katawan a Jehova, anggan say maawaawang “a katawenan, on, say tawen na katawenan, . . . agto nakarga,” so manbilay a magnayon! (1 Arari 8:27) Si Jehova a dineskribe ed Isaias 45:18 bilang “say Manamalsa na katawenan, . . . say Mananibukel ed dalin tan say Managgawa na satan,” et sikato so Subol na kakabatan a mas nin malaknab nen say nayarin tebeken na mortal ya utek na too. Inkuan nen Jehova, a singa nipabitar diad 1 Corinto 1:19: “Ibalang ko so kakabatan na makabat a totoo, tan iwagsil ko so intelihensya na matudion totoo.” Insan inyarum nen apostol Pablo diad saya so 1Co 1 bersikulo 20: “Kawalaan na makabat a too? Kawalaan na eskriba? Kawalaan na debatista na sayan sistema na bengabengatla? Agta ginawa na Dios a say kakabatan na mundo so kaambaglan?” On, singa intuloy ya imbaga nen Pablo, diad 1Co kapitulo 3, bersikulo 19, “say kakabatan na sayan mundo so kakulangkulangan ed Dios.”
6. Anto so ipapanengneng na Eclesiastes 3:11 no nipaakar ed “panaon ya anggapoy-geter”?
6 Saray mangatatawen ya ulop so kabiangan na pinalsa a tinukoy nen Arin Solomon: “Amin a bengatlan ginawa [na Dios] et marakep diad dili ton panaon. Anggan panaon ya anggapoy-geter inyan to ed puso ra, a say katooan et agto naromog so gawa a ginawa na tuan Dios manlapud gapo anggad sampot.” (Eclesiastes 3:11) Tua, nitanem la ed puso na too so panalin pananap ed kabaliksan na “panaon ya anggapoy-geter,” salanti, inkamagnayon. Balet nayarian to kasin nadampot so ontan a pikakabat?
Sakey a Makapakelkelaw ya Iilaloan ed Bilay
7, 8. (a) Anton makapakelkelaw ya iilaloan ed bilay so walad asingger ya arapen parad katooan, tan panon a nadampot itan? (b) Akin a sikatayo so manliket a say madibinon edukasyon so mantultuloy ed inkamagnayon?
7 Inkuan nen Jesu-Kristo ed pikakasi to ed si Jehova: “Saya so kabaliksan na andi-anggaan a bilay, say pangala ra na pikakabat ed sika, say alenleneg a tuan Dios, tan samay sakey ya imbakim, si Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Panon so pakagamor tayo ed satan a pikakabat? Nakaukolan tayon aralen so Salita na Dios, say Masanton Biblia. Diad ontan et nagamoran tayo so dugan pikakabat ed saray engranden gagala na Dios, pati say probisyon a ginawa to diad panamegley na Anak to parad andi-anggaan a bilay diad sakey a paraison dalin. Satan imay “peteg a bilay” ya atukoy diad 1 Timoteo 6:19. Sikato so mitunosan ed dedeskribien na Efeso 3:11 bilang “say maandon gagala a satan so pinorma [na Dios] a misiglaotan ed si Kristo, si Jesus a Katawan tayo.”
8 On, nayari tayon nadampot a makasalanan a totoo so andi-anggaan a bilay diad panamegley na madibinon edukasyon tan pananisia ed dondon bagat nen Jesus. Kaunongay kabayag so pantultuloy na sayan edukasyon? Mantultuloy ed inkamagnayon legan a say katooan et maal-aligwas a nababangatan diad kakabatan na Manamalsa tayo. Anggapoy pansampotan na kakabatan nen Jehova. Bilang panamidbir ed saya, imbalikas nen apostol Pablo: “O agaylay kaaralem na kayamanan tan kakabatan tan pikakabat na Dios! Agaylan agnasukimat iray panangukom to tan agpakasuysuy ed saray dalan to!” (Roma 11:33) On, matukotukoy sirin, so panatawag na 1 Timoteo 1:17 ed si Jehova bilang “say Ari na inkamagnayon!”
Maabilidar a Kakabatan nen Jehova
9, 10. (a) Antoran engranden gawa so sinumpal nen Jehova diad impangiparaan ed dalin bilang regalo ed katooan? (b) Panon a say matalonan kakabatan nen Jehova so nipanengneng ed saray palsa to? (Nengnengen so kahon.)
9 Konsideraen pay makapakelaw a tawir ya itatarya na Ari na inkamagnayon ed sikatayoran totoo. Ibaga ed sikatayo na Salmo 115:16: “No nipaakar ed katawenan, kien nen Jehova so katawenan, balet say dalin inter to ed saray anak na totoo.” Agyo ta isipen a satan so makapakelaw a nimatalek! Segurado? Tan agaylan pablien tayo so matalonggaring a pakanengneng ed arapen na Manamalsa diad impangiparaan to na dalin bilang panayaman tayo!—Salmo 107:8.
10 Walaray makapakelaw ya agawa ed dalin legan na anemiran “agew” na panamalsa ed Genesis kapitulo 1, a kada agew et nilibon taon. Sarayan impamalsa na Dios diad kaunoran et sakbongan toy interon dalin na maberde ya alpombran dika, marakep a katakelan, tan makolor iran rosas. Satan so napano na dakerakel a palsa diad dayat a mararakep, pulok na mararakep a manok, tan daakan a nanduruman nengneng na maamo tan maatap ya ayayep, a kada sakey et mamapawala “unong ed nengneng to.” Kayari impaneskribe ed inkapalsa na laki tan bii, isalaysay na Genesis 1:31: “Anengneng na Dios so amin a bengatlan ginawa to et, nia! satan so maong a tuloy.” Agaylay dakep a kaliberliber so akapaliber ed saraman ya inmunan totoo! Agta natebek tayo ed sarayan amin a palsa so kakabatan, pakanengneng ed arapen, tan panangasikaso na maaron Manamalsa?—Isaias 45:11, 12, 18.
11. Panon ya intandoro nen Solomon so panamalsan kakabatan nen Jehova?
11 Say sakey a nankelaw ed kakabatan na Ari na inkamagnayon et si Solomon. Inulit-ulit ton impabitar so kakabatan na Manamalsa. (Uliran 1:1, 2; 2:1, 6; 3:13-18) Ipapaseguro nen Solomon ed sikatayo a “say dalin so mansiansia ni ingen ed panaon ya anggapoy-geter.” Inapresya toray dakel a pakelaw na palsa, pati say betang na saray lurem na uran a manasalog ed dalin. Kanian, insulat to: “Amin na saray agusan so onaagus ed dayat, ingen say dayat a mismo so agnapano. Diad pasen a saray agusan so onaagus, ditan et sikaray ompapawil ta pian onagus.” (Eclesiastes 1:4, 7) Kanian nagawa a kayari na impanalog na saray uran tan ilog ed dalin, saray danum da so nipawil a manlapud kadayatan ya ompawil ed saray lurem. Anto kasi itsura na sayan dalin, tan antoray kipapasen tayo no anggapo iyan panagdalisay tan panangipawil na danum?
12, 13. Panon tayon nipanengneng so apresasyon parad palsa na Dios?
12 Say apresasyon tayo ed inkabalansi na pinalsa so nepeg a suportaan na kiwas, a singa naimano nen Arin Solomon diad pansampot iran salita na Eclesiastes: “Say konklusyon na pamaakaran, amin a bengatlan nadngelan, et: Takotan so tuan Dios tan sumpalen iray ganggan to. Ta saya so interon obligasyon na too. Ta say tuan Dios a mismo so mangitarok ed balang nengneng na kimey diad kaukom a nisiglaot ed balang niamot a bengatla, no kasin satan so maong odino mauges.” (Eclesiastes 12:13, 14) Kaukolan a takotan tayo so panggawa na antokaman ya agmakapaliket ed Dios. Imbes, kaukolan a sikato so takotan tayo a tekep na maridios a takot.
13 Segurado, kaliktan tayon idayew so Ari na inkamagnayon lapud saray maglorian gawa to ed panamalsa! Iyaabawag na Salmo 104:24: “Agaylay karakel iray gawam, O Jehova! Amin da so ginawam unong ed kakabatan. Say dalin so napno na saray pinawalam.” Sigagayaga, mipekder tayo ed unor a bersikulo na sayan salmo Sal 104:35 diad pangibaga ed inkasikatayo tan diad arum: “Benditoen si Jehova, O kamarerwak. Idayew si Jah, sikayon totoo!”
Say Walaay-Balanget a Mangaraldalin a Palsa
14. Diad antoran paraan a say palsa na Dios a too et mas superyor nen saray ayep?
14 Maabig ya amin so palsa nen Jehova. Balet say sankarakpan ed amin a mangaraldalin a palsa et sikatayo—sankatooan. Apawala si Adan tan si Eva bilang pantok na komanem ya agew a panamalsa nen Jehova—palsa a mas superyor nen say saray sira, manomanok tan ayayep! Bangta karaklan ed saraya so nikasiporan a makabat, say katooan so naikdan na pakayari a mankatunongan, konsiensian nabidbir to so maong tan mauges, say abilidad a manplano parad arapen, tan say inkasiporan a pilalek a mandayew. Panon so inkagawa na sayan amin? Imbes a pinalesa na maatap ya ayayep, say too so pinalsa ed indengan na Dios. Kanian say too labat la so makapangisindag ed saray kualidad na Manamalsa tayo, ya impabidbir to so inkasikato a bilang “Jehova, Jehova, sakey a Dios a mapangasi tan mapalabo, matantan ya onsanok tan daakan ed maaron-panangasi tan katuaan.”—Exodo 34:6.
15. Akin a sipapaabeba tayon idayew si Jehova?
15 Idayew tan pisalamatan tayo si Jehova lapud ekstraordinaryon inkadesinyo na laman tayo. Say onaagus a dala tayo, a nesesita ed bilay, so onliliber ed laman tayo diad kada 60 segundo. Singa sasaglawien na Deuteronomio 12:23, “say dala et say kamarerwa”—say bilay tayo—mabli ed imaton na Dios. Saray mabiskeg a pukel, nigalaw iran masel, tan aliston sistema na nerbyos so talonaan na utek a mas superyor nen say dinanman ya utek na ayep tan walaay kapasidad ya agnayarin paraan na computer a singa kabaleg na sakey a skyscraper. Agta saya so mamapaabeba ed sikayo? Nepeg. (Uliran 22:4) Tan konsideraen met iya: Saray bala, kulokulong, dila, ngipe-ngipen, tan sangi tayo so sengeg na pakapansalita na too ed dinanman ed saray nilibon lenguahe. Anibukel si David na matukoy a kanta ed si Jehova, a kuanto: “Idayew ta ka lapud makapataktakot a dalan siak so makapakelkelaw a ginawam. Saray gawam so makapakelaw, a satan so kabkabat na kamarerwak.” (Salmo 139:14) Mikasakey tayo ed si David diad misalsalamat a pangidayew ed si Jehova, say makapakelaw a Desinyador tan Dios tayo!
16. Anton kanta so tinugyop na bantog a musiko ed si Jehova, tan ed anton kapilitan ya imbitasyon a sikatayo so onkiwas?
16 Say libretto na sakey a koma-18 siglon oratorio na musika nen Joseph Haydn kuanto diad pangidayew ed si Jehova: “Misalamat kayo ed Sikato, amin yo, makapakelkelaw iray gawa To! Kantaen yo so galang To, kantaen yo so gloria To, benditoen tan itandoro so Ngaran To! Say dayew nen Jehova so mansiansia lawas, Amen, Amen!” Mas marakep ni et say apuyanan iran balikas na Salmos, a singa say imbitasyon a ninatnat ya amipat a danay diad koma-107 na Salmo 107:8, 15, 21, 31: “O abuloyan iray totoon mangiter na pisasalamat ed si Jehova parad say maaron-kaabigan tan parad say makapakelkelaw iran gawa to ed ananak na totoo.” Miuulop kayo kasi ed satan a panangidayew? Nepeg yon gawaen itan, ta amin a makaroyroyo so nanlapud si Jehova, say Ari na inkamagnayon.
Mas-makapanyari Niran Gawa
17. Panon a say ‘kanta nen Moises tan say Kordero’ et mangitandoro ed si Jehova?
17 Legan na apalabas ya anem a libon taon, say Ari na inkamagnayon so nanggawa na mas makapanyari niran gawa. Diad ultimon libro na Biblia, diad Apocalipsis 15:3, 4, nabasa tayo so nipaakar ed saramay walad tawen a tinmalona ed demonikon kakabusol: “Kakantaen da so kanta nen Moises say aripen na Dios tan say kanta na Kordero, a kuanda: ‘Abalbaleg tan makapakelaw iray gawam, Jehova a Dios, say Makapanyarin-amin. Matunong tan matua iray dalan mo, Ari na inkamagnayon. Siopa so agpeteg ya ag-ontakot ed sika, Jehova, tan mangigloria ed ngaran mo, lapud sika labat so matoor? Ta amin na nasyones so ondago tan mandayew ed arapan mo, lapud saray matunong a bilin mo so agawan nipatnag.” Akin a tinawag iya a ‘kanta nen Moises tan say Kordero’? Nengnengen tayo.
18. Anton makapanyarin gawa so nipanonot diad kanta ed Exodo kapitulo 15?
18 Ngalngali 3,500 taon lay apalabas, sanen atawtaw so makapanyarin armada nen Faraon, saray Israelita so misalsalamat ya angidayew ed si Jehova diad impankanta. Nabasa tayo ed Exodo 15:1, 18: “Diad satan a panaon si Moises tan saray anak na Israel so ginmapon mankanta ed sayan kanta ed si Jehova tan imbalikas da so onggendan: ‘Abuloyan ak a mankanta ed si Jehova, ta sikato so atagtagey a nitandoro. Say kabayo tan say akakabayo so inbantak to ed dayat. Si Jehova so manguley bilang Ari ed panaon ya anggapoy-geter, maando ni ingen.’” Saray matunong a ganggan na sayan Ari na inkamagnayon so nipatnag ed panangukom tan impanusa to’d kakabusol a sinmumpa ed inkasoberano to.
19, 20. (a) Akin a tinugyop nen Jehova so nasyon na Israel? (b) Panon a say Kordero tan arum ni et inmebat ed angat nen Satanas?
19 Akin a kinaukolan iya? Diman ed hardin na Eden so angitontonan na masilib a Serpienti ed inmunan atateng tayo a mankasalanan. Nansumpal iya ed makasalanan ya ag-inkayadyarin nipatawir ed katooan. Balet, say Ari na inkamagnayon so tampol a kinmiwas, a mitunosan ed orihinal a gagala to, a mansumpal ed kapagit na amin a kabusol to manlapud dalin tan diad kipawil na paraison kipapasen. Tinugyop na say Ari na inkamagnayon so nasyon na Israel tan angitarok na Ganggan to pian mangiyanino no panon ton sumpalen iya.—Galacia 3:24.
20 Anggaman ontan, kabebekta, say Israel so linmereg ed ag-inkamatoor, tan sayan makapaermen a kipapasen so sinmabin amantok sanen saray pangulo to et inyawat da so bugbugtong ya Anak na Dios ed saray Romano pian sikato so siruruksan napairap tan napapatey. (Gawa 10:39; Filipos 2:8) Anggaman ontan, say integridad nen Jesus anggad patey, bilang say isakripisyon “Kordero na Dios,” so angebat ed matalonggaring a paraan ed angat na kadaanan a Kalaban na Dios, si Satanas—ya anggapo so too diad dalin a makapansiansian matoor ed Dios ed silong na mairap a subok. (Juan 1:29, 36; Job 1:9-12; 27:5) Anggaman atawir da so ag-inkayadyari ed Adan, minilyon niran totoon matakot-ed-Dios so manutumbok ed saray bakat nen Jesus diad impamasiansia na integridad da ed arap na saray satanikon panangataki.—1 Pedro 1:18, 19; 2:19, 21.
21. Mitunosan ed Gawa 17:29-31, anto so ontumbok a singbaten tayo?
21 Natan sinmabi lay agew a panumang nen Jehova ed saramay matoor tan ukomen iray kakabusol na katuaan tan inkatunong. (Gawa 17:29-31) Panon a nagawa iya? Say ontumbok ya artikulo tayo so mangibaga no panon.
Panrepason Kahon
◻ Akin a manepenepeg a tawagen si Jehova a “say Ari na inkamagnayon”?
◻ Panon a say kakabatan nen Jehova so nipapanengneng ed saray palsa to?
◻ Diad antoran dalan a say sankatooan so obra maestra na palsa?
◻ Antoran gawa so amawala parad ‘say kanta nen Moises tan say Kordero’?
[Kahon ed pahina 12]
Say Matalonan Kakabatan nen Jehova
Say kakabatan na say Ari na inkamagnayon so nisisindag ed ontanlan dakel a paraan ed saray pinawala to ed dalin. Imanoen iray salita nen Agur: “Balang balikas na Dios so dalisay. Sikato so sakey a samben ed saramay pasalimbengan ed sikato.” (Uliran 30:5) Insan tinukoy nen Agur so dakel a mabilay a palsa na Dios, ankakabaleg man odino ankekelag. Alimbawa, diad bersikulo 24 ya anggad 28, inlitrato to so “apatiran sankamelagan a bengatla ed dalin, balet ta kasiporan a makabat.” Saraya et say gilata, say konejo ed bato, say doron, tan say tukko.
“Kasiporan a makabat”—on, ontan so inkagawa na ayayep. Ag-ira makapankatunongan a singa saray totoo noagta maniilalo ed nisipor a kakabatan. Nankelawan mo ta la iya? Agaylan organisado irayan palsa! Singa bilang, saray gilata so organisado ed saray kolonya a ditan et walay reyna, komikimey, tan lalaki. Diad pigaran klase, saray komikimey a gilata so mantitipon ni ingen na saray apid ed kulongan ed alog ya impaalagey da. Diman da pagagatasen iray apid legan a patataboyen na saray sundalon gilata iray onsasalong a kabusol. Onia so simbawan niiter na Uliran 6:6: “Onla ed gilata, sikan mangiras a sakey; nengneng moray dalan to tan magmaliw a makabat.” Agta saratan ya alimbawa so managdag ed sikatayon totoon magmaliw a naynay a walaan “na dakel a gawaen ed kimey na Katawan”?—1 Corinto 15:58.
Makapanggawa so too na ankakabaleg iran eroplano. Balet agaylan mas talyagom iray manok, pati say hummingbird, a manbelat na kulang say 30 gramo! Say sakey a Boeing 747 so kaukolan a mankarga na 180,000 litro na gasolina, paandaren na sakey a grupo na impasal a totoo, tan manguusar na komplikado iran sistema na nabigasyon pian makatekkiab ed liwang na kadayatan. Ingen, say melanting a hummingbird so maniilalo labat ed sakey a gramo na taba pian makatekkiab manlapud Amianen ya Amerika, ya ombeltang ed Gulpo na Mexico, a mamaarap ed Abalaten ya Amerika. Anggapoy kargadan ambelat a gasolina, anggapoy panagpasal ed nabigasyon, anggapoy komplikado iran tsart odino computer! Kasin sayan abilidad et resulta labat na kibanbanan proseso na ebolusyon? Maseguron andi! Sayan melanting a manok so sipor a makabat, lapud satan so ginawa na Manamalsa to, si Jehova a Dios.
[Litrato ed pahina 10]
Say nanduruman palsa na “say Ari na inkamagnayon” so mangitatandoro ed gloria to
[Litrato ed pahina 15]
No panon a si Moises tan amin ya Israel so nanselebra ed impanbiktorya nen Jehova ed Ambalangan Dayat, nagawa so baleg a panliliket kayari Armagedon