Atateng, Makaromog Kayo na Liket ed Ananak Yo

“Say amam tan say inam manggayaga ra komon.”​—ULIRAN 23:25.

1. Antoy sengegan a makaromog na liket so atateng ed ananak da?

AGAYLAN abig so pakanengneng ed sakey a malangwer nin kiew ya ombaleg tan magmaliw a sakey a baleg a kiew a mangiiter na karakpan tan sirom​—nagkalalo la no sikayo so nantanem tan angasikaso ed satan! Mipadpara, saray atateng a mangaasikaso ed ananak pian ombaleg a magmaliw a matatken iran aripen na Dios so makaromog na baleg a liket ed sikara, a singa ed ibabaga na proverbio ed Biblia: “Say ama na matunong manliket na baleg; et say manilalak na makabat ya ugaw manliket ed sikato. Say amam tan say inam manggayaga ra komon, tan say angianak ed sika manliket komon.”​—Uliran 23:24, 25.

2, 3. (a) Panon a napaliisan na ateng so panermenan tan kapaitan? (b) Antoy namparan kaukolan na saray malangwer nin kiew tan ananak ta pian panlapuan na liket?

² Ingen, say sakey ya ugaw so ag-automatikon magmaliw a “matunong” tan “makabat.” Nakakaukolan so baleg a sagpot pian naamper iray kalangweran a sengegay “panermenan” tan “kapaitan,” no panon a nasasaglawi so sagpot pian say sakey a malangwer nin kiew et magmaliw a sakey a baleg a kiew. (Uliran 17:21, 25) Alimbawa, saray tekang a palitek so makapangipetek ed sakey a malangwer nin kiew pian ombaleg a maptek tan mabiskeg. Importanti so regular a pansalog, tan ompan kaukolan a protektaan so malangwer nin kiew manlapud saray bigis. Diad kaunoran et onsalumpapak so kiew no saya so paltongan.

³ Ipaparungtal na Salitay Dios a kaukolan na ananak iray bengatlan singa say maridios a panangipasal, panagsalog na danum na katuaay Biblia, proteksion sumpad moral a panangabuso, tan maaron disiplina pian paltongen so agkaliktan iran ugali. Pian niiter irayan pankaukolan, nagkalalo lan napaseseg iray kaamaan a pabalegen daray anak da diad “kadudusa tan panamilin na Katawan.” (Efeso 6:4) Anto so sasaglawien na saya?

Panangidanet ed Saray Salita nen Jehova

4. Anton responsibilidad so walad atateng diad ananak da, tan anto so kakaukolanen sakbay a nasumpal itan?

⁴ Say “manametek-kanonotan nen Jehova” et kabaliksan toy pametek ed kanonotan tayo pian itukoy ed linawa nen Jehova. No ontan, nepeg ya ipasepsep na atateng ed kaisipan na saray ankelag da so kanonotan nen Jehova ed saray pamaakaran. Tan nepeg da met ya aligen so alimbawa na Dios ed panangiter na maabagey a disiplina, odino manangorehin panangipasal. (Salmo 103:10, 11; Uliran 3:11, 12) Balet sakbay a nagawaan na atateng iya, nepeg dan mismon natalosan iray salita nen Jehova, a singa ed insimbawa nen Moises ed kadaanan ya Israelitas: “Saraya a salita [manlapud si Jehova] ya iganggan ko ed sika ed sayan agew, nepeg da so ontatak ed pusom.”​—Deuteronomio 6:6.

5. Kapigan tan diad antoran dalan a saray Israelitan ateng et bilinen daray anak da, tan anto so labay ya ibaga na “ipurek”?

⁵ Say regular a panagaral na Biblia, panagdalepdep, tan pikakasi so manginlong ed atateng pian gawaen so ontumbok ya inganggan nen Moises: “Tan nepeg mo ya ibangat [ipurek, NW] iraya a [salsalita nen Jehova] sankakolian ed saray anak mo, tan nepeg mo ra a tongtongen kapagno manyorong ka ed abung mo, tan kapagno manaakar ka ed dalan, tan kapagno mandokdokol ka tan kapagno onbangon ka.” Say Hebreon salitan nipatalos ya “ipurek” et kabaliksan toy “uliten,” “ulit-uliten ya ibaga,” “ipaslep a maong.” Imanoen no panon ya indanet ni nen Moises so pankaukolan ya iyuna iray salita nen Jehova: “Iberber mo ra ed limam ya onkana a sakey a panamirbiran, tan manayam ira ed parungtal ed nanleetan na saray matamatam; tan isulat mo ra naani ed saray lusek na kapot na abung mo, tan saray pinto ed polong.” Malinlinew, kakaukolanen nen Jehova iray atateng a mangigana na regular tan maaron atension ed ananak da!​—Deuteronomio 6:7-9.

6. Anto so kaukolan ya ipurek na atateng ed ananak da, tan diad anton gungguna?

⁶ Anto ‘irayan salita’ nen Jehova a kaukolan ya ipurek na atateng ed ananak da? Kapkapangulit nen Moises so kaslakan a tatawagen a Samploran Ganggan, pati saray ganggan ya agmamatey, agmikalugoran, agmantakew, agmantatasin palso, tan agmangagum. Saratan a kakaukolanen ed moral, pati say ganggan ya “aroen mo si Jehova a Dios mo ed amin a pusom tan dia ed amin a kamarerwam, tan dia ed amin a pakayarim,” so nagkalautlan ipurek na atateng ya Israelitas ed saray malangwer da. (Deuteronomio 5:6-21; 6:1-5) Agta miabobon kayo ya onian nengneng na bangat so kaukolan na ananak natan?

7. (a) Diad antoy akapangikomparaan na ananak diad Biblia? (b) Anto so usisaen tayo natan?

⁷ Binagaan so aman Israelita: “Say (bii) ya asawam singa sakey a managbunga a wakal na ubas ed kaloolooban na abung mo. Saray anak mo singa saray tanaman ya oliva, ed kaliberliber na pananganan mo.” (Salmo 128:3) Balet, pian makaromog na liket so atateng ed “saray malangwer nin kiew” da imbes a sagmaken so ermen, nepeg day mangipanengneng na personal tan inagew-agew ya interes ed ananak da. (Uliran 10:1; 13:24; 29:15, 17) Usisaen tayo pa no panon a nayarin ipasal, salogen ed espiritual, protektaan, tan simamaaron disiplinaen na atateng iray anak da diad paraan a naromog da so peteg a liket ed sikara.

Panangipasal Manlapud Inkaugaw

8. (a) Siopa so nanserbi iran palitek a panangipasalan parad si Timoteo? (b) Kapigan so igapo na panangipasal, tan tekep na anton resulta?

⁸ Konsideraen pay Timoteo, ya akaawat na tekang, singa panangibaga, manlapud duaran nikotkot a maong iran palitek a panangipasalan​—say ina tan bai to. Lapud say ama nen Timoteo et sakey a Griego tan mapatnag a sakey ya agmananisia, say Judion ina to, si Eunice, tan say ina na saya, si Loida, so angipasal ed ugaw ‘nanlapu ed inkaugaw to ed saray masanto a sulsulat.’ (2 Timoteo 1:5; 3:15; Gawa 16:1) Say kuli ran angibangat ed si Timoteo​—anggan sanen kapangiyanak ni​—na “saray gawagawa to [Jehova] a makapakelaw a ginawa to” so mayamyaman ya atumangan. (Salmo 78:1, 3, 4) Si Timoteo so nagmaliw a misionero diad arawin daldalin, anganko legan a sikatoy sakey nin tin-edyer, tan sikatoy walaan na prominentin betang ed impamabiskeg ed saray inmunan Kristianon kongregasyon.​—Gawa 16:2-5; 1 Corinto 4:17; Filipos 2:19-23.

9. Panon a naaralan na saray kalangweran a paliisan iray kalot na materyalismo?

⁹ Sikayoran atateng, antoy nengneng yon palitek a panangipasalan? Alimbawa, labay yo ta a nawalaan iray anak yo na balansin panmoria ed materyal a bengabengatla? No ontan nepeg yoy mangipanengneng na dugan alimbawa diad agpangemtan ed amin a sankabaloan iran kagawaan odino arum niran bengatlan agyo peteg a kaukolan. No pilien yo so pangemtan ed materyal iran gungguna, agkayo mankelaw sano aligen kayo na ananak yo. (Mateo 6:24; 1 Timoteo 6:9, 10) On, no agmaptek iray palitek a panangipasalan, panon ya ombaleg a maptek iray malangwer nin kiew?

10. Siopan direksyon so lawas kaukolan ya anapen na atateng, tan anton awawey so kaukolan a walad sikara?

¹⁰ Saray atateng a makaromog na liket ed ananak da so lawas onkerew ed tulong na Dios diad pangipasal ed sikara, a naynay ya ikokonsidera no antoy sankaabigan parad pankaabigan na ananak da ed espiritual a paraan. Oniay salaysay na sakey ya ina a walaay apatiran ananak: “Sakbay na inkianak na ananak mi, regular kamin manpipikasi ed si Jehova pian tulongan to kamin magmaliw a maong ya atateng, a paigiya ed Salita to, tan iyaplika itan ed bilay mi.” Inyarum to ni: “‘Si Jehova ni’ so aliwa labat lan basta sakey a kaslakan a balikas noagta satan so paraan na kabibilay mi.”​—Uko-ukom 13:8.

Regular a Panagsuplay na “Danum”

11. Anto so namparan kakaukolanen na saray malangwer nin kiew tan ananak parad ibubulaslas?

¹¹ Nagkalautlan kaukolan na saray malangwer nin kiew so regular a salog, a singa nipapanengneng no panon kabulaslas so kakiewan ed gilig na ilog. (Ikompara so Apocalipsis 22:1, 2.) Saray kapangiyanak met so ombulaslas ed espiritual no sikaray regular a nasalog na danum na katuaay Biblia. Balet kaukolan ya ikonsidera na atateng so kabayag na atensyon na anak ed sakey a bengatla. Anganko say mabetbet balet ta antirikey a sesyon na instruksion so mas epektibo nen say matalag balet ta andurukey. Agmo memelagmelagen so kablian na saratan ya antirikey a sesyon. Say pangusar na panaon a saniba so makana pian napawala so bedber ed baetan na ateng tan anak, say inkaapit so paulit-ulit ya ipapaseseg na Kasulatan.​—Deuteronomio 6:6-9; 11:18-21; Uliran 22:6.

12. Anto so kablian na panagpikasi a kaiba iray ankelag ni?

¹² Sakey ed saray sesyon na saray ankelag ni et nayarin diad pansampot na sanagew. Oniay nanonotan ni na sakey a tobonbalo: “Saray atateng mi so onyurong ed gilig na katri mi a nilabilabi tan ontatalineng legan ya ibabalikas mi so dilin pikakasi mi.” Nipaakar ed kablian ed panggawa ed saya, onia so inkuan na sananey ni: “Lapud satan et niyugalik so manpikasi ed si Jehova a nilabilabi sakbay na idukol ko.” Sano inagew-agew a narerengel na ananak iray atateng da a mansasalita nipaakar ed si Jehova tan manpipikasi ed sikato, sikato so magmamaliw a sakey a peteg a persona ed sikara. Onia so inkuan na sakey a balolaki: “Nililikdem koray matak diad panpikasi ed si Jehova tan nanenengneng ko so sakey a peteg a singa-lákin persona. Tinulongan ak na atateng ko a moriaen a si Jehova so walaan na importantin betang ed amin a gagawaen tan ibabaga mi.”

13. Anto so nayarin laktipen na regular a panamilin?

¹³ Pian natulongan iray ankelag ni a nasepsep so danum na katuaay Biblia, nayarin ilaktip na atateng ed regular iran peryodo na instruksion so dakel a praktikal a bengatla. Oniay kuan na atateng na duaran walad katayatdang: “Say duaran ugaw so ginmapon inpasal ya onyurong a marendeen ed Kingdom Hall pigaran simba labat kayari inkianak da.” Deneskribe na sakey ya ama no antoy ginawa na pamilya to: “Inlista min amin so libro na Biblia ed saray index card tan inpasal min alasiren iratan, ya amin mi so mansusublayan. Lawas tatalaranan na ugugaw iya.” Ilalaktip na dakel a pamilya so antikey ya instruksion balanglan sakbay odino kayari na sakey a panangan. Inkuan na sakey ya ama: “Say pangdem so maabig a panaon parad sikami pian singbaten so inagew-agew a teksto na Biblia.”

14. (a) Anton makatumang ed espiritual iran aktibidad so nipanabang ed saray ankelag ni? (b) Anton potensyal parad pakaaral so wala ed ananak?

¹⁴ Panggagayagaan a dengelen met na ugugaw iray mabilabilay a salaysay ed Biblia diad My Book of Bible Stories.a “Sanen ugugaw niray anak mi,” kuan na sakey a sanasawa, “kobrian so sakey a leksion ed libron Bible Stories, tan insan mangisulong iray ugugaw na costume tan iyakto iray parti diad porman melag a drama. Labalabay da iya tan mabetbet ya ipipilit dan manggawa na masulok a sakey ya istorya kapag manaral.” Agmemelagmelagen so potensyal na ananak mo a makaaral! Walaray manedad na apatiran taon ya akapangipatlep na entiro iran kapitulo na libron Bible Stories tan naaralan da ni ingen so manbasa na Biblia! Atandaan ni na sakey a tobonbalo a nen sikato so mantalora tan kapalduay taon, naynay a nalilingon mangibabalikas ed “judicial decisions,” balet ta pinaseseg na ama to a mantultuloy a manpasal.

15. Antoran pamaakaran so nailaktip ed saray diskusyon ed ananak, tan anton ebidensya so wala a satan iran diskusyon et walaay kablian?

¹⁵ Saray sesyon a kaiba iray ankelag ni so nausar met a mangiparaan ed sikara ed panginabang na danum na katuaan ed arum, a singa say pankomento ed saray miting. (Hebreos 10:24, 25) “Legan na saray panangipasal a sesyon mi, kaukolan koy mankomento ed dili iran salitak,” nanonotan ni na sakey a tobonbalo. “Agak naabuloyan a basta basaen ya agnatatalosan.” Niarum ni, naipasal iray anak a nawalaan na makabaliksan a pibibiang ed lawak a ministeryo. Oniay salaysay na sakey a pinabaleg na atateng a walaay takot ed Dios: “Agkami labat ukoy-ukoy ya uulopen iray ateng mi ed kimey da. Amta min walaan kami na betang, anggano say pantelpek labat ed doorbell tan pangitilak na pulyeto. Diad maalwar a panagparaan sakbay na kada sampot simban aktibidades, amta mi no antoy ibaga mi. Anggapoy anggan sakey a kabuasan na Sabado a binmangon kamin ontetepet no mila kami ed ministeryo. Amta min kaiba kami.”

16. Akin a say inkaregular ed panangidaulo na panagaral na pamilya ed ananak so importanti?

¹⁶ Say pankaukolan na regular a pangiter ed ugugaw na danum na katuaay Biblia so talagan nepeg ya idanet, a mankabaliksan ya importanti so sinimban panpamilyan panagaral na Biblia. Inkuan na sakey ya aman walaay duaran anak a “say baleg a sengegan na pakaingongotan na ananak et say panguman-uman.” (Efeso 6:4) Inkuanto: “Sikamin sanasawa so nanpili na agew tan oras tan sitotoor ya inkondukta so panpamilyan panagaral ed saman ya eskedyul. Ag-abayag et nipasal na ugugaw iman ya oras.” Importantin amin itan a panangipasal manlapud inkaugaw, unong ed balikas a, ‘No panon a say malangwer a sanga et napikewet, ontan so ibabaleg na kiew.’

17. Anto so singa kaimportanti na panangisuplay ed ankekelag ni na saray katuaay Biblia?

¹⁷ Importanti so pangiter ed ugugaw na katuaay Biblia, balet ontan met kaimportanti so alimbawa na atateng. Nanenengneng ta na ananak yo a sikayoy manaaral, regular ya onaatendi ed saray miting, mibibiang ed lawak a ministeryo, on, makakaromog na liket ed panggagawa na linawa nen Jehova? (Salmo 40:8) Importanti a nanenengneng da. Makatantanda, onia so inkuan na sakey ya anak a bii nipaakar ed ina to, ya inanosan to so isusumpa na asawa to tan akapanpabaleg na anemiran anak a nagmaliw a matoor a Tastasi: “Nipasepsep ed sikamin maong so mismon alimbawa nen Nanay​—mas maksil a mansalita itan nen say saray salita.”

Panangitarya na Proteksion ed Angkekelag ni

18. (a) Panon a niiter na atateng ed ananak so proteksion a nakakaukolan da? (b) Anton nengneng na instruksion so naawat na saray ankelag ni diad Israel nipaakar ed kabiangay laman ed panag-anak?

¹⁸ Unong a mabetbet a kaukolan na malangwer nin kiew so proteksion manlapud mapeligro iran bigis, diad sayan mauges a sistema na bengabengatla, kaukolan na ankekelag ni so proteksion manlapud “totoo a mauges.” (2 Timoteo 3:1-5, 13) Panon a niiter na atateng iyan proteksion? Diad panulong ed sikara a makagamor na madibinon kakabatan! (Eclesiastes 7:12) Ginanggan nen Jehova iray Israelita​—pati “saray ankelag” da​—pian ontalineng ed panangibasay Ganggan to, a lalaktipen na satan so pakabidbiran ed manepeg tan agmanepeg a seksual a kondukta. (Deuteronomio 31:12; Levitico 18:6-24) Naulit-ulit a sinalambit iray kabiangan na laman parad panag-anak singa say “testicles [paltak]” tan “laman da [genital organ, NW].” (Levitico 15:1-3, 16; 21:20; 22:24; Numeros 25:8; Deuteronomio 23:10) Lapud alabas ya inkabulok ed mundo natan, kaukolan a naamtaan na ugugaw so manepeg tan agmanepeg ed saratan a kabiangan na laman a laktip ed pinalsa na Dios ya atawag a “maong iran tuloy.”​—Genesis 1:31; 1 Corinto 12:21-24.

19. Anto so matukoy ya instruksion ya iter ed saray ankelag ni nipaakar ed pribado iran kabiangan na laman?

¹⁹ Marakep no namparan atateng, odino balang wala-lad-edad a mangasikaso, so nepeg a mangipaamta ed ugaw iray pribadon kabiangan na laman to. Insan da’d satan ipaliwawa ya anggapo so arum a too so nepeg a maniwit ed sarayan kabiangan. Lapud saray managgalgalaw ed ugaw so mabetbet a manubok no panon so ikiwas na saray ankelag ed mapalikdon seksual a panggalaw, nepeg a bangatan so ugaw a mapekder a manresisti tan ibaga, “Idalem ta ka!” Bangatan yoray ankelag yo a sikaray lawas mangibaga ed siopaman a manalin maniwit ed saratan diad paraan a manggawa’d sikaran naalipanesan, anggan antoy panamagyaw ed sikara.

Suplayan na Maaron Disiplina

20. (a) Panon a say panagdisiplina et singa say panagpaltong? (b) Anto so unaan ya epekto na disiplina, balet anto so resulta?

²⁰ Nagugunggunaan iray ankelag manlapud maaron disiplina, a singa say kiew a napapaltongan. (Uliran 1:8 9; 4:13; 13:1) Sano natitsang iray agkaliktan a sanga, napaseseg so ibubulaslas na arum. Kanian no saray anak yo so mangiyaapasakey a nagkalautla ed materyal a kaykayarian odino onkiling ed mauges a pililimog odino agmarakep a panligliwaan, sarayan mauges ya inklinasyon so singa ra sanga a kaukolan a batangen. No naekal iratan, saray anak yo so natulongan ya ombulaslas diad espiritual a pangidirehi. Diad unona say ontan a disiplina et nayarin ag-ompatnag a makapaliket, no panon a say panpaltong so sengegan na pakasakitan na sakey a kiew. Balet say maabig a resulta na disiplina so mamabulaslas lamet diad pangidirehin labay mon ombaleg so anak mo.​—Hebreos 12:5-11.

21, 22. (a) Anto so mangipapanengneng a say disiplina so aliwan makapaliket ya iter nisay say pangawat? (b) Akin a saray ateng so nepeg ya agmangikibot a manangiter na disiplina?

²¹ Aaksobien a say disiplina et agmakapaliket balanglan iter odino awaten. “Say anak kon laki so walaan na malaglaem a panaon a piuulop ed sakey a tobonbalo a sengegan a pinasakbayan ak na mamatatken a satan so agmaabig a pililimog,” kuan na sakey ya ama. “Kinmiwas ak la komon a tampol. Anggaman say anak kon laki so ag-alanor ed direktan gawan mauges, abayag kon inpetek so kaisipan to.” Kuan na anak a laki: “Sanen siak so sigpot a niarawi ed kaarok siak so naermenan a maong.” Balet ta inyarum to: “Saya so maabig a desisyon, lapud ag-abayag et say kaarok so adispelosip.”

²² “Saray panamaat na pangibangat sikara so dalan na bilay,” so ibabaga na Salitay Dios. Kanian anggaman alay irap so nayarin pangiter ed disiplina, ag-itan ikikibot ed ananak mo. (Uliran 6:23; 23:13; 29:17) Nasabi panaon et pisalamatan day impangorehim ed sikara. “Nanonotan ko ni ya ontan lay pasnok ko’d atateng ko sanen dinisiplina da ak,” nanonotan ni na sakey a tobonbalo. “Natan et mas mapasnok ak no agda ak disiplinaen na atateng ko.”

Say Tumang a Makagunggunan Sagpot

23. Akin ya amin a maaron atensyon a nipuonan ed saray kalangweran et makagunggunan sagpot?

²³ Anggapoy suppiat nipaakar ed satan, say nengneng na ananak a panliketan na atateng, ontan met ed arum, et produkto na inagew-agew, maaron atensyon. Anggaman ontan, amin a sagpot ya nipuonan ed sikara​—balanglan diad ananak ed pisikal odino espiritual​—so makagunggunan tumang a napanggayagaan. Oniay insulat nen masiken lan apostol Juan: “Anggapo so babaleg a liket ko nen say saya, salanti say pakadngel ko a saray ana’ko manaakar ira ed katuaan.”​—3 Juan 4.

[Paimano ed leksab]

Kasin Nanonotan Yo?

◻ Anto so namparan kaukolan na saray malangwer nin kiew tan ananak ta pian magmaliw a napandinayewan?

◻ Panon, diad epekto, a makapanserbi bilang epektibon palitek a panangipasalan iray atateng?

◻ Anto so nailaktip ed saray sesyon na panamilin ed saray ankelag ni, tan anto so kaukolan a nibangat ed sikaran resistian?

◻ Panon a say disiplina et makagungguna parad sakey ya anak, a singa say panagpaltong ed sakey a kiew?

[Picture Credit Line ed pahina 10]

Diad panangiyabuloy na Green Chimney’s Farm