Isalbam so Bilay na Anak Mo!

MANAAYAM ira di Michael tan Alphina ed purok ed kautelan na berden kapukdolan na KwaZulu-Natal, South Africa. Inarap daray dakel ya angat ed panamabaleg ed pitoran ananak. Diad nagnap a tulong na akulaw to, agawaan nen Michael so anggaay nayarian to ya unorey igaganggan na Biblia ed kaamaan: “Bangatan yo’ra [ananak yo] ed kadudusa tan panamilin na Katawan.” (Efeso 6:4) Balet sagpaminsan ya onlesa iray problema.

Alimbawa, kaslakan la ed managpastol ya Aprikanon ugugaw a paniibaen daray ayayep na pamilya ra, ta pian malaglaem so panaon dan manggalaw. No maminsan et nipaarap ira ed kapilyoan tan tongtongen daray bengatlan agnepeg a pantongtongan. Sano onlan pastolan na ilalak nen Michael iray ayayep da, istrikto toran bibilinen ya agmililimog ed saratan ya ugugaw. (Santiago 4:4) Balet, no maminsan diad kasempet ton manlapud trabaho et nasabian toran mililimog ed sikara. Bilang resulta, kaukolan toran disiplinaen.​—Uliran 23:13, 14.

Diad padesir mo et masyado met lan istrikto si Michael ed saray ilalak to? Liknaen na arum ya ontan, balet inkuan nen Jesu-Kristo a “say kakabatan et napatnagan ed saray gawa to.” (Mateo 11:19) Pinawala nen Michael tan Alphina so maaron kaliberliber ed ayaman da, a mangipanaon a kaibay ananak da a babangatan iray salaysay tan katuaan na Biblia.

Apatiray mamarikit di Michael tan Alphina​—si Thembekile, Siphiwe, Tholakele, tan Thembekani. Amin da so sigpot-panaon a manangipulong na maong a balita na Panarian na Dios. Duara ed ananak da so manlilingkor bilang manangasikason manangimaton diad saray kongregasyon na Tastasi nen Jehova. Say komatlon anak da, a say akulaw to et sigpot-panaon met ya ebanghelisador, so manlilingkor bilang ministeryal ya aripen.

Dakel a Kristianon atateng ya angkabaleg so pamilya ra so nabebendisionan diad itatalona’d panamabaleg ed ananak da. Balet, walaray anak a marakep so impamabaleg na atateng ed sikara a pinaulyanan day katuaan. Anggapoy duaruwa, sinononot iray atateng da ed ilustrasyon nen Jesus nipaakar ed managdarak ya anak tan maniilalon say anak da so magbabawi tan diad kaunoran et nadampot so kilalaban.​—Lucas 15:21-24.

Makapaermen, balet, ta walaray Kristianon atateng a nababalang day ananak da ed mundo. Nagkalalo la iyan panpapagaan ed saray parti na Africa a ditan et ompatnag a saray ugugaw so maabig ya anggad nasabi da lay inkatin-edyer. Insan, diad kabuskagay inkatobonbalo ra et sikaray nalagyat ed saray imoral a paraan na mundo nen Satanas. (1 Juan 5:19) Bilang resulta, dakel a kaamaan so ag-onkualipikan manlingkor bilang mamatatken ed kongregasyon. (1 Timoteo 3:1, 4, 5) Mapatpatnag, nepeg a moriaen na Kristianon ama a say kilalaban na dilin sankaabungan to et bengatlan importantin tuloy. Kanian, anto sirin so gawaen na atateng ta pian nisalba daray bilay na ananak da?

Magmaliw a Maapit a Kaaro

Si Jesus so aliwa lambengat ya ayadyari noagta superyor a tuloy nen siopaman a too diad pikakabat tan eksperiensia. Anggaman kuan, akidenengan toray ag-ayadyarin babangatan to bilang maapit a kakaaro to. (Juan 15:15) Kanian pinilalek dan napiulopan et inmaligwas ira lapud inkiwala to. (Juan 1:14, 16, 39-42; 21:7, 15-17) Makaaral iray atateng ed saya. Singa saray palakay a walaay bulobulong ya akaunat ya akapaarap ed sinag na agew, ombulaslas iray anak sano wala so maaro, makaaron atmospera ed loob na ayaman.

Atateng, kasin bulos kayon naasinggeran na ananak yo ed amin a panpapagaan da? Tatalinengen yo ta ira? Sakbay kayon man-konklusyon, kasin papapawayen yo niray kanonotan tan liknaan da pian naamtaan yo so intiron situasyon? Kasin siaanos yoran tutulongan ya anapen iray ebat ed tepetepet diad pansukimat ed saray palapagan na Biblia?

Oniay salaysay na sakey ya inan taga-South Africa: “Diad kagapo labat a paneskuela na anak min bii, a pinaseseg min istoryaen toy agawa ed sanagew. Alimbawa, tepetan ko: ‘Siopay kaibam ya angugto? Diskribien mo pa’d siak so balon titser mo. Antoy itsura to? Antoray niplanon gawaen ed loob na simba?’ Aminsan diad insempet na anak mi et imbaga ton say maestra to’d Ingles so mangitatagar ed intiron klase a mansine kayari et irepaso ra itan diad pansulat na sakey a komposisyon. Say tema na pelikula so kuestionable. Diad impangusisa et aromog min agmatukoy iman parad sakey a Kristiano. Nantongtongan min sankapamilyaan. Kaimbuasan et inasinggeray anak mi so maestra, ya insalaysay ton agto labay a bantayan so pelikula, ta say moral a nipapanengneng diman et agmitukoyan ed saray sisiaen to bilang sakey a Kristiano. Inisip a maong na maestra so pamaakaran tan diad saginonor et akisalamatan toy anak mi, ya inkuanton agto labay ya itagar so klase a manbantay ed bengatlan pagbabawian to.” Say maaron panagtaliman tuloy-tuloy ya impanengneng na sarayan ateng nipaakar ed kilalaban na anak da so walaay maabig iran bunga. Sikatoy walaan na maliket, positibon ugali tan natan et manboboluntaryo ed sanga na Watch Tower Bible and Tract Society ed South Africa.

Impanengneng nen Jesus so sankaabigan a napanuliranan ed pidedeneng ed ananak na arum a totoo. Nanggayagaan toy impiulop ed sikara. (Marcos 10:13-16) Talagan panliketan na atateng so pankimey a kaibay dilin ananak da! Diad arum a parti ed Africa, nababaingan so ama a nanengneng a manggagalaw na bola odino arum niran galaw a kaibay ananak to. Balet agkomon liknaen na Kristianon ama a man-paimportanti ya agto labay so nanengneng a migagalaw ed ananak to. Kaukolan na saray kalangweran so atateng a maliket a mangusar na panaon parad sikara. Mamainomay iya ed ugugaw ya ibalikas daray panpapagaan da. Sano saratan a pankaukolan ed emosyon et nibabaliwala, pansyodotan odino onarawi iray anak, nagkalalo la no sikaray naynay a kokorihien.

Diad sulat to ed saray taga-Colosas nipaakar ed relasyon na pamilya, oniay inkuan nen Pablo: “Atateng, agyo paningongoten so saray anak yo, pian ag-ira komon naekalan na linawa.” (Colosas 3:21) Ipapatnag na saya a no maminsan et wala so ag-inkabalansi na alabas a panagdisiplina tan agmasyadon pankaaroan. Saray anak, pati saray tin-edyer, a naaaro tan pandidinayewan so mas maseguron onkiwas ed nakakaukolan a disiplina.

Say Aro na Dios

Say sankablian a nipatawir na atateng ed ananak da et say dilin uliran da ed panangipanengneng na aro. Kaukolan a nanengneng tan narengel na ananak ed atateng da so pangibalikas tan panangipanengneng na puron aro ed Dios. Oniay isasalaysay na sakey a balolakin manseserbi ed sanga na Watch Tower Bible and Tract Society ed South Africa: “Sanen ugaw ak ni, iibaan koy amak ed trabaho’d abung. Nanggayagaan koy impanulong ed sikato, ona’a ta aapresiaen nen Dad so melag a nagagawaan ko. Usaren to iman a panaon ed pangibaga’d dakel a bengatla nipaakar ed si Jehova. Alimbawa, nanonotan ko ni imay Sabado sanen mamapasya kamin mamapalaspas ed dika. Talagan ampetang ed saman. Si Dad so manlinglinget, kanian binmatik ak pian mangalay duaran bason danum a nan-yelo. Inkuan nen Dad: ‘Ana’ko, nanengneng mo tay inkamakabat nen Jehova? Say yelo so onleletaw ed danum. No satan so onlereg, amin a bilay ed leksab na saray ilog tan kulos so ompatey. Imbes, say yelo so onkakanan pinagka-ules! Agta tulongan to itayo pian lalon nakabatan si Jehova?’a Saginonor, sanen nipriso ak lapud neutralidad, awalaan ak na panaon a manmolimoli. Aminsan a labin siak so pirmin nagogonigon diad loob na seldak, anonotan ko iraman a salita nen Dad. Agaylan makabaliksan iraman! Dayewen ko si Jehova a maando no nayarian ko.”

On, kaukolan a nanengneng na ugugaw so panangaro na Dios a napapatnagan ed amin a gagawaen na atateng da. Say panangaro ed Dios tan mabulos ya itulok ed sikato so manepeg labat a nanengneng bilang say manamakiwas a puersa diad iyaatendi ed Kristiano iran miting, pibibiang ed lawak a ministeryo, tan panagbasa tan panagaral na Biblia bilang pamilya. (1 Corinto 13:3) Lalon importanti, say panangaro ed Dios so nepeg a nisindag ed impapuso iran pikakasi bilang pamilya. Say kaimportantian na panangipatawir na ontan ed ananak yo so agnalablabas. Satan so rason no akin ya inganggan iray Israelita: “Sika aroen mo si Jehova a Dios mo ed amin a pusom tan dia ed amin a kamarerwam, tan dia ed amin a pakayarim. Et saraya a salita, ya iganggan ko ed sika ed sayan agew, nepeg da so ontatak ed pusom; tan nepeg mo ya ibangat iraya a sankakulian ed saray anak mo, tan nepeg mo ra a tongtongen kapagno manyurong ka ed abung mo, tan kapag no manaakar ka ed dalan, tan kapag no mandokdokol ka tan kapag no onbangon ka.”​—Deuteronomio 6:5-7; ikompara so Mateo 22:37-40.

Say baleg a babeng ed pangaro tan itulok ed Dios et say kasiporan lan makasalanan ya inkatoo tayo. (Roma 5:12) Kanian, igaganggan met na Biblia: “O sikayo a mangaaro ed Jehova, gula yo so mauges.” (Salmo 97:10) Mabetbet a say mauges a kaisipan so mangipaarap ed mauges a gawa. Pian naarawian iraya, nepeg a nabayuboan na ugaw so sakey nin makanan waleng-waleng.

Say Itakot ed Dios

Say aron atekepan na marespiton takot ed agpakapaliket ed si Jehova so bengatlan panpilpilalekan. Impanengneng a mismo nen Jesu-Kristo ed sikatayo so naspot ya alimbawa na sakey a nanggayagaan toy “takot ed Jehova.” (Isaias 11:1-3) Say ontan a takot so makana diad isabi na ugaw ed kabuskagan na inkatobonbalo ta naeksperiensia to la’d satan so mabiskeg a pankaliktan ed sekso. Say takot ed Dios so makatulong ed tobonbalo pian naresistiay minumundo iran desdes ya onarap ed imoral a kondukta. (Uliran 8:13) Diad arum a komunidad, papaliisan na atateng so pangibangat ed ananak da no panon a napidenengan iray seksual a pakatuksoan. Diad tua, liknaen na dakel a mauges so panongtong ed sarayan pamaakaran. Balet anto ta so resulta na pangibabaliwa na atateng?

Taloran espisyalista ed medisina a man-apelyidoy Buga, Amoko, tan Ncayiyana so nan-interbio na 1,702 a bibii tan 903 a lalaki manlapud saray baryo na Transkei, South Africa. Oniay inreport na South African Medical Journal a “76% na saray bibii tan 90.1% na saray lalaki ed sayan impansurbi so akapisekso la.”[4] Say promedyon edad na bibii et 15 tan dakel so pinilit a misekso. Masulok a 250 so akaeksperiensia na aminsan odino dakel nin impanlukon. Sananey nin epekto et say atagey a tendensiay pakaalis na sakit lapud pisesekso.

Napatnagan, ya agnanenengneng na dakel ya atateng so pankaukolan ya ibangat iray anak da no panon a paliisay pisekso sakbay na kasal. Imbes, ipapaliwawa na asalambit a dyurnal: “Say panag-anak tan pagmaliw ya ina so galgalangen ed tuan inkabii diad kabaryoan a sosyedad na Transkei, tan saya so pakatebek a tampol na bibiin onloloob labat ni ed inkatayatdang.” Pariho met a problema so napapaneknekan ed arum a parti na mundo.

Tetetelen na dakel a kalangweran ed Africa so atateng da lapud agda impanulong ed sikaran talosan so seksualidad da. Nababaingan ya usaren na arum Kristianon atateng so libron Your Youth​—Getting the Best Out Of It.b Diad saray pahina 20-3, ipapaliwa to ditan so mapagalang a panangusar na saray kayarian ed sekso tan saray pananguman a nagawa diad inkatayatdang.

Nakomendaan iray Kristianon atateng a panbabanikelan dan isingbat ed ananak da so panmoria na Dios nipaakar ed sekso. Marakep no gawaen iyan kankaninot, unong ed abilidad na ugaw ya ontalos ed saray pamaakaran. Dependi ed sengegan a singa say edad na ugaw, ompan kaukolan a magmaliw ya espisipiko iray ateng ed panukoy na saray kabiangay laman tan ed usar da. Tano andi, ompan agnatalosan na ag-eksperiensiadon tobonbalo so nibabaga.​—1 Corinto 14:8, 9.

Oniay insalaysay na aman taga-South Africa a walaan na duaran marikit tan sakey a balolaki: “Naynay, a walaan ak na pankanawnawan isingbat iray delikadon tema ed seksual a pamaakaran anggano ed mamarikit. Anggaman, say akulaw ko so nagkalautlan angimano ed mamarikit mi, diad impangusar ed libron Your Youth​—Getting the Best Out Of It. [Nengnengen so pahina 26-31.] Sanen mantaon lay 12 so anak kon laki, denisisyonan kon manakar kami ed kapalandeyan. Diad saman a bekta et tinongtong mi iray detalye na ibubulaslas na laman na sakey a laki tan say nikaduman gagala a kanaan na saya no wala la’d panamaley. Tinongtong ko met ed sikato so pankaukolan ya iyarawi ed saray mabanday ya ugalin panagsalsal tan moriaen iray bibii tekep na galang tan respito​—a singa met ed panagmoria to ed ina tan agagi ton bibii.”

Magayaga Iran Tumang

Say kapkapansalambit ya ama tan ina a sigugunaet tan nanliketan da ta walaan ira na maong iran resulta ed impamabaleg da ed taloran ananak da. Amin dan talo so wala-la’d-edad natan, a walaan na kaasawaan a matoor a Kristiano. Say anak dan laki tan ed manugang dan lalaki et manseserbi iran amin bilang matatken ed Kristianon kongregasyon, tan duaran sanasawa so manlilingkor a sigpot-panaon a panag-ebanghelyo ed loob na dakel lan taon.

On, saray atateng a mamapasya parad kilalaban na sankaabungan da so makapanilalon nawalaan na magayagan tumang manlapud ananak a pilien day onkiwas ed ontan a bangat na Biblia, ta kuan na Uliran 23:24, 25: “Say ama na matunong manliket na baleg; et say manilalak na makabat ya ugaw manliket ed sikato. Say amam tan say inam manggayaga ra komon, tan say angiyanak ed sika manliket komon.” Nonoten pay baleg a buleg ya asalambit ed introduksion na sayan artikulo. “Sano nanonotan koy iyaaligwas ed espiritual na ananak ko,” kuan nen Alphina, “say pusok so manleppua ed gayaga.” Komon ta kimeyan na amin a Kristianon atateng iyan maliket a tumang.

[Saray paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 23]

Niyuksoy na ama so dugan eksena ed pangipaliwawa ed saray katuaan ed bilay