Konsiensia—Pabelat odino Bentaha?
‘GOGONIGONEN ak na konsiensiak!’ Panapanaon, ngalngalin amin tayo so makakaeksperiensia na pakakakonsiensia. Nambabangil a liknaan manlapud simplin agpakaligen na kanonotan ya anggad pirmin kagonigoy mental. Pansengegan ni ingen na depresyon odino pirmin liknaan na insaew so nagugulon konsiensia.
Kanian, manlapud sayan punto-de-bista, agta pabelat so konsiensia? Walaray mangipasen ya ontan. Diad apalabas iran kailalakan, mabetbet ya impasen na dakel a kultora so konsiensia bilang nisipor ya abilidad. Liknaen na dakel a satan et giya ed moralidad a direktan inter a mismo na Dios. Diad ontan et say konsiensia so atawag a “presensia na Dios ed too,” “say orihinal ya inkatoo tayo,” tan “say bosis [ni ingen] na Dios.”
Balet, diad agano niran taon et pinmopular lay pangipipilit a say konsiensia kuno et kaslakan ya agamoran ya abilidad—a resulta na impluensiay atateng tan sosyal. Alimbawa, ikakatunongan na pigaran sikologo a nanaaralan na ugaw so ipaliis ed agkalkaliktan a walna manuna lapud takot ed kadusa, a sisiaen a say tatawagen tayon konsiensia so diad tua et saray pakakagamor tayo’d saray prinsipyo tan sisisiaen na atateng tayo. Bangta ituturo na arum so baleg a betang na sosyedad ed pangipapasabi ed saray prinsipyo tan estandarte. Ipapasen na arum a say pakakakonsiensia et pikontraan labat ed labay tayon gawaen ed samay malames a pagagawa na sosyedad ed sikatayo!
Anggaman ed saray teorya nipaakar ed konsiensia, mabetbet ya ontatalindeg a malet iray totoo sumpad atateng, pamilya, tan totoo lapud ididikta na konsiensia ran gawaen. Arum so mabulos ni ingen a mangibagat ed bilay da nisengeg ed konsiensia! Tan anggaman ed balbaleg a pandurumaan ed limog na saray kultora na mundo, saratan a gawa a singa say panagpatey, panagtakew, pikakalugoran, panagtila, tan insesto so intiramintin ipapasen bilang mauges. Agta saya so mamaneknek a say konsiensia et nisipor?
Konsiensia–Say Panmoria na Biblia
Say peteg ya autoridad ed sayan tema et si Jehova a Dios. Tutal, “sikato [Dios] so nanggawa ed sikatayo, ya aliwa a sikatayo a dili.” (Salmo 100:3) Sigpot ton amta so inkagawa tayo. Ipapaliwawa na Salitay Dios, say Biblia, ya agawa so too a “kaulibay” na Dios. (Genesis 1:26) Apalsa so too a walaan na pakatebek ed no antoy susto tan mauges; nanlapulad gapo, say konsiensia so atawir a kabiangan na inkapalsay too.—Ikompara so Genesis 2:16, 17.
Pepekderan nen apostol Pablo iya ed sulat to ed saray taga-Roma, insulat to: “No saray Gentiles ya anggapo so ganggan da gawaen da ed ugali ra a nianakan so saray onnepeg ed ganggan, saraya sirin anggan anggapo so ganggan, sikara so ganggan ed sikaran dili. Dia ed pangipatnag da na gawa na ganggan a nisulat ed kapusoan da, say konsiensia ra so mangiter na pantasi, tan mandadaleman o mantetepelan so kanonotan da.” (Roma 2:14, 15) Imanoen a dakel ed ag-apabaleg unong ed madibinon Ganggan a niiter ed saray Judio et siansian anumbok ed pigaran prinsipyo na ganggan na Dios, aliwan lapud pananesdes na sosyedad, noagta ‘diad nianakan’!
Diad ontan, arawin tuloy manlapud pagmamaliw a pabelat, ta say konsiensia et madibinon regalo, sakey a bentaha. Tua, satan so mamagonigon ed sikatayo. Balet sano suston natumbok, tumangan to itayo met na saray liknaan na pakapenek a tuloy tan akindalem a kareenan. Satan so makapangigiya, makaprotekta, tan makapakiwas ed sikatayo. Onia so komento na The Interpreter’s Bible: “Say bunigas ed mental tan emosyonal so nasalimbengan labat legan a sasalien na sakey a pantunosanen so maawang a baetan na gagawaen to tan ed liknaen ton nepeg ton gawaen.” Panon a nitunos na sakey itan a maawang a baetan? Posibli ta so panmoldi tan pangipasal ed konsiensia tayo? Nasingbat irayan tepet ed ontumbok ya artikulo.