Tepetepet Manlapud Managbasa

Kinopya ta na koma-14 a siglon Judion doktor a si Shem-Tob ben Isaac Ibn Shaprut so Tetragrammaton (say apatiran Hebreon letra a ngaran na Dios) a naromog ed Hebreon teksto na Mateo?

Andi, agto kinopya. Balet, sayan teksto na Mateo so angusar na hash·Shem’ (nisulat ya interamenti odino pinatikey) a 19 a danay, a singa ipapabitar na pahina 13 ed Say Panag-Bantayan na Agosto 15, 1996.

Say Hebreon hash·Shem’ a mankabaliksay “say Ngaran,” so peteg a manutukoy ed madibinon ngaran. Alimbawa, diad teksto nen Shem-Tob, onaapireng ed Mateo 3:3 so sakey a pinatikey a porma na hash·Shem’, sakey a tekston inaon nen Mateo ed Isaias 40:3. Makatunongan labat ya ibaga a sanen inaon nen Mateo so bersikulo manlapud Hebreon Kasulatan a pakaromogan na Tetragrammaton, inlaktip to so madibinon ngaran ed Ebanghelyo to. Kanian anggaman say Hebreon teksto ya impresinta nen Shem-Tob so ag-angusar na Tetragrammaton, say impangusar to’d “say Ngaran,” a singa diad Mateo 3:3 so manusuporta’d panguusar na “Jehova” diad Kristianon Griegon Kasulatan.

Kinopya nen Shem-Tob so Hebreon teksto na Mateo diad kontrobersial a sulat to a ’‏E’ven boʹchan. Balet anto so lapuan na satan a Hebreon teksto? Si Professor George Howard, a malaknab a nansukimat ed sayan pamaakaran, so mangisusuheri a say “petsa na Hebreon Mateo nen Shem-Tob so onliligada’d loob na unonan apatiran siglo na Kristianon panaon.”a Nayarin ag-onabobon so arum ed sikato nipaakar ed saya.

Inkuan nen Howard: “Say Hebreon Mateo ya inlaktip ed sayan teksto so nabidbiran lalo la ed dakel a pidumaan to ed kanonikal a Griegon Mateo.” Alimbawa, unong ed teksto nen Shem-Tob, inkuan nen Jesus ed si Juan: “Tua, kuanko’d sikayo, diad limog na saray nianak na bibii et anggapoy tinmalindeg a babaleg nen si Juan a Managbautismo.” Agto intekep iray ontumbok a salita nen Jesus: “Et ingen ta say kamelamelagan ed panariay katawenan so babaleg ni nen sikato.” (Mateo 11:11) Singa mipadpara ed saya, dakel so pandurumaan ed baetan na walan Hebreon teksto na Hebreon Kasulatan tan ed mipetekan iran salita ed teksto na Griegon Septuagint a bersion. Bangta bibidbiren tayoy pandurumaan na saraya, saratan a karaanan a teksto so nayarin sukimaten tekep na pankokomparaan.

Singa asalambit la ed teksto na Mateo nen Shem-Tob et naromog so “Say Ngaran” diad saray pasen a walaay magenap a rason a napanisiaan a talagan inusar nen Mateo so Tetragrammaton. Kanian, nanlapulad 1950, say teksto nen Shem-Tob so inusar bilang suporta ed panangiyan na madibinon ngaran diad Kristianon Griegon Kasulatan, tan saya so nisisita ni ed The New World Translation of the Holy Scriptures​—With References.b

[Saray paimano ed leksab]