Kapantokan lan Panaon Pian Onliing!
“AGNALILINGO nipaakar ed panaon a pambibilayan tayo; kapantokan lan panaon parad sikatayo pian onliing ed ugip tayo.” (Roma 13:11, Knox) Insulat nen apostol Pablo iratan a salita ed saray Kristiano ed Roma ngalngalin 14 taon antis na makadesyang ya anggaan na Judion sistema na bengabengatla nen 70 K.P. Lapud sililiing ira ed espiritual a paraan, saray Judion Kristiano so andi’d man ed Jerusalem diad saman a delikadon panaon, kanian akaliktar ira ed ipapatey odino pakaaripen. Balet panoy pakaamta ra a kaukolan day ontaynan tan ag-onloob lamet ed syudad?
Pinasakbayan nen Jesu-Kristo a paliberan na kakabusol so Jerusalem tan diad ontan et saray manaayam to so nigeba ed dalin. (Lucas 19:43, 44) Kayari to, inikdan nen Jesus iray matoor a papatumbok to na tugyop a tanda ya agmairap a nabidbiran. (Lucas 21:7-24) Parad saramay Kristianon manaayam ed Jerusalem, say itaynan ed syudad et kabaliksan toy panaynan ed saray ayaman tan trabaho ra. Anggaman kuan, say inkamabantay tan intaynan da so angiliktar ed saray bilay da.
Sanen impasakbay nen Jesus so kadederal na Jerusalem, intepet na saray babangatan to: “Kapigan so kagawa na sarayan bengatla? Tan anto kasi so tanda ed isabim tan say anggaan na mundo?” (Mateo 24:3) Diad ebat to, impareng nen Jesus so arapen a kiwawala to ed peryodon nansumpal ed sankagloboan a Delap ed agew nen Noe. Impabitar nen Jesus a niyanep na Delubio so amin a marelmeng. (Mateo 24:21, 37-39) Diad ontan et impabitar ton onsalet lamet so Dios ed saray pakurang na too. Diad anton laknab? Agayla, anggad punton kaekal na intiramintin mauges a mundo, odino sistema na bengabengatla! (Ikompara so 2 Pedro 3:5, 6.) Kasin nagawa itan ed panaon tayo?
Kasin Pareho Nin Amin a Bengatla?
Pigpigaran inmunan-siglon Judio so lawas nanisip a say masanton syudad da, say Jerusalem, so naderal. Mipadparan agpanisnisia so mabetbet ya ontatalona ed limog na totoon manaayam ed asingger na bolkan balet ta agni akaimaton na imbetag. “Aliwan diad sayan panaoy pambibilay ko” so kaslakan a reaksion sano niyabawag iray pasakbay. “Kaslakan et ombetag iray bolkan kada duara odino taloran siglo,” insalaysay nen volcanologist a Lionel Wilson. “Manaburido ka no say aminsan ya imbetag et agawa ed panaon na atateng mo. Balet no agawa itan ed panaon ni na saray laki tan baim, baliwala itan.”
Balet, say suston pikakabat so mamasarag ed sikatayo a nabidbiran so mapeligron sinyales tan moriaen iratan a seryoso. Diad saramay anaynan ed Palandey Pelée, say sakey so mikabisado ed saray bolkan tan amta toray mapeligron sinyal. Saratan met a sinyal so suston nipaliwawa sakbay a tuloy na ibetag na Palandey Pinatubo. Saray volcanologist a nan-monitor ed agnanengneng iran puersa a natitibukel ed loob na palandey so angombinse ed totoo diman pian taynanan so lugar.
Siempre, arum so lawas mangibaliwala ed mapeligron sinyales tan ipilit ya anggapoy nagawa. Nayarin ludlureyen da ni ingen iramay desididon onkiwas. Impasakbay nen apostol Pedro a say ontan a punto de bista so magmaliw a kaslakan ed agew tayo. “Amtaen yo so saya ya unona,” inkuanto, “a dia ed kaunoran ya agew onsabi so saray managlurey a pati panaglurey, a manakar ira’d dilin lawan da. Tan kuanen da: ‘Iner so kawalaan na sipan ed idateng to? Ta nanlapu la ed saman so agew ya inkaplag da’d ugip na atateng, ganagana a bengatla, ontutuloy a singa nen gapo na inkapalsa.’”—2 Pedro 3:3, 4.
Sisiaen mo ta a wala itayo la’d “kaunoran ya agew”? Onia so tepet di John A. Garraty tan Peter Gay ed The Columbia History of the World: “Kasin nanenengneng tayo so kakukusbo na sibilisasyon tayo?” Insan inanalisa na sarayan manag-awaran iray problema na gobierno, say sankagloboan ya ipapalaloy krimen tan itutunganga na sibil, say kabubuyak na bilay na pamilya, say insaew na siensia tan teknolohiya a solbaren iray problema na sosyedad, say kaandian na autoridad, tan say kabubulok na sankamundoan a moral tan relihyon. Sinampotan da: “No saraya et aliwan sinyales na pihon anggaan, maseguron singa iratan sinyales na anggaan.”
Walaan itayo na maabig a rason pian sisiaen a manasingger lay “anggaan.” Andi, agtayo nepeg ya ontakot ed anggaan kuno na mismon mangaraldalin a globo, ta ibabaga na Biblia a say Dios “ya angipasen na saray angipaletnegan na dalin, pian aglawas nagalaw.” (Salmo 104:5) Ingen, kaukolan tayon ilaloan so masakbay a panganggaan na sayan marelmeng a sistema na bengabengatla a pansesengegay pirmin problema na katooan. Akin? Lapud nanengneng tayo so dakel a mapatnag iran kabiangay pakabidbiran ed kaunoran iran agew na sayan sistema, a singa indatak nen Jesu-Kristo. (Nengnengen so kahon a “Pigaran Pakatandaan na Kaunoran Iran Agew.”) Akin ya ag-ikompara iray salita nen Jesus ed saray ebento ed mundo? Say panggawa ed saya so ontulong ed sikan manggawa na saray makabat a desisyon parad inkasika tan ed pamilyam. Balet akin ya onkiwas la natan?
Walay Talagan Pankaukolan a Mansiansian Aliing
Anggaman nayarin amta na saray sientista no asingger lan ombetag so bolkan, agda nibagan eksakto so kagawa to. Ontan met, nipaakar ed anggaan na sayan sistema na bengabengatla, inkuan nen Jesus: “Balet satan ya agew tan oras anggapoy mikabat, anggan saray angheles ed tawen, anggan say Anak, noag say Ama lambengat.” (Mateo 24:36) Lapud agtayo amtan eksakto no kapigay pangangga na peles a sistema na bengabengatla, onia so inter nen Jesus a pasakbay: “Amtaen yo so saya, a no say makan-abung akabatan to no anton oras ed panagbantay so isabi matakew, sikato komoy nanpuyat, tan agto komon inabuloyan a nabungawan so abung to. Kanian manparaan kayo met komon, ta dia ed oras ya agyo isisipen onsabi Anak na too [si Jesus].”—Mateo 24:43, 44.
Ipapanengneng na saray salita nen Jesus a say makadesyang ya anggaan na sayan sistema so biglan mangalpong ed sayan mundo. Anggano papatumbok to itayo, kaukolan tayoy “manparaan.” Say kipapasen tayo so singa ed samay onabung a nabiglaan tan ag-akaparaan lapud agto amta no kapigay iloob na matakew ed abung to.
Mipadpara, inkuan nen apostol Pablo ed saray Kristiano ed Tesalonica: “Sikayon mismo so sigpot a makaamta a say agew nen Jehova et onsabin singa sakey a matakew ed labi. . . . . Agagi, anggapo kayo ed kabilungetan, ta pian satan ya agew so onabot ed sikayo a singa sakey a matakew.” Impaseseg met nen Pablo: “Agtayo la sirin onuugip a singa gagawaen na arum, noagta mansiansia itayon aliing tan pansiansiaen tayoray panaglikas tayo.” (1 Tesalonica 5:2, 4, 6, NW, paimano’d-leksab) Antoy kabaliksan na “mansiansia itayon aliing tan pansiansiaen tayoray panaglikas tayo”?
Aliwan singa say itataynan na inmunan-siglon Kristianos manlapud Jerusalem, say itataynan tayo pian niagel et agto lalanorey itaynan ed sakey a syudad. Kayari ton binilin iray kapananisiaan ed Roma pian onliing ed ugip, pinaseseg ira nen Pablo ya ‘ibantak iray gawa na kabilungetan’ tan ‘ikawes so Katawan a Jesu-Kristo.’ (Roma 13:12, 14) Diad maapit a panumbok ed saray bakat nen Jesus, nipanengneng tayon aliing itayo ed amin a panaon, tan sayan espiritual ya inkamabantay so mamaposibli ed sikatayon salimbengan na Dios sano mangangga la iyan marelmeng a sistema na bengabengatla.—1 Pedro 2:21.
Panggayagaan na saramay manutumbok ed si Jesu-Kristo so makabaliksan tan makapenek a bilay. Minilyon a Tastasi nen Jehova so makakaeksperiensia a say pako na Kristianon inkababangatan so mapangasi tan makarepresko. (Mateo 11:29, 30, NW, paimano’d-leksab) Say unonan kundang ed pagmaliw a babangatan et say ‘pangala na pikakabat ed Dios tan ed samay sakey ya imbaki to, si Jesu-Kristo.’ (Juan 17:3, NW) Bibisitaen na Tastasi so minilyon ya ayaman kada simba ta pian tulongan so totoon makagamor na “suston pikakabat ed katuaan.” (1 Timoteo 2:4, NW) Maliket iran mangikondukta na libre iran panangiyaral na Biblia ed sika diad abung mo. Tan legan ya ombubulaslas ka ed pikakabat mo ed Salitay Dios, andi-duaruwan sika met so nakombinse a dumaruma lay panaon tayo. On, kapantokan lan panaon pian onliing ed ugip!
[Kahon/Saray litrato ed pahina 7]
PIGARAN PAKATANDAAN NA KAUNORAN IRAN AGEW
“Ontalindeg naani nasyon sumpa ed nasyon”; ‘naekal so deen ed dalin.’ (Mateo 24:7; Apocalipsis 6:4)
Say duaran guerra mundial ed sayan siglo, tekep na dakel nin panbabakal, so angekal na kareenan ed dalin. “Say Inmuna—insan say Komaduan—Guerra Mundial so dumaruma ed amin ya apalabas ya impanbabakal,” so insulat nen manag-awaran a si John Keegan, “dumaruma ed sukat, inkapetang, inkalaknab tan inkaperdi ed materyal tan totoo. . . . Saray Guerra Mundial so anigway na dakel a totoo, angupot ed dakel a kayamanan tan angitarok na dakel ya irap ed malalaknab a kabiangan na globo nen say dinanman ya apalabas a bakal.” Saray bakal natan so mamapairap ed bibii tan ugugaw nen saray sundalo. Kakalkulaen na United Nations Children’s Fund a diad apalabas a samploran taon, duaran milyon ya ugugaw so inaatey ed saray bakal.
“Eraeras” (Mateo 24:7; Apocalipsis 6:5, 6, 8)
Nen 1996 saray presyo na trigo tan mais so pirmin inmatagey. Say rason? Say abasto na mundo ed sarayan cereals so inmabeba anggad 50-agew labat a suplay, sankaabebaan a bilang ed rekord. Say itatagey na saray presyo parad manuna iran tagano et kabaliksan ton minilyon a manpapairap a totoo ed populasyon na mundo—karaklan ed sikara et ugugaw—so onuugip a narasan.
“Yegyeg ed nambabangil a pasen” (Mateo 24:7)
Legan na apalabas a 2,500 taon, siamera labat a yegyeg so anigway na masulok a 100,000 totoo. Apatira ed sarayan yegyeg so agawa nanlapulad 1914.
“Ondakel naani so kaugsan” (Mateo 24:12)
Legan a mansamposampot so koma-20 siglo, say inkauges, odino isusumpa ed ley, so malaknab la. Saray panaglusob na terorista ed saray sibilyan, anggapoy panangasi iran managpatey na ugaw, tan palanit a panagpatey so pigara ed makapakebbiew iran aspekto na sarayan marawal a kaunoran ya agew.
“Dia ed nambabangil a pasen, . . . salot” (Lucas 21:11)
Legan na dekaday 1990, maseguron 30 milyon a totoo so ompatey lapud tuberculosis. Say bakteryan walay tarok ton sakit so ompapalalon agla nalabanan na saray tambal. Say malaria, sakey nin makapatey a sakit, so manasalot ed baetan na 300 tan 500 milyon a totoo kada taon tan manitigway na akalkulan 2 milyon. Diad sampot na sayan dekada, iilaloan a say AIDS et pansengegay ipatey na 1.8 milyon ed sakey taon. “Sasaloten na epidemya iray totoo natan,” so inkuan na State of the World 1996.
“Saya ya ebanghelyo na panarian nipulong naani ed sankamundoan.” (Mateo 24:l4)
Nen 1997, saray Tastasi nen Jehova so angusar na masulok a sakey bilyon ya oras ed panangipulong ed maong a balita na Panarian. Masulok a limaran milyon a Tastasi so maparanay a mangipapasabi ed sayan mensahe ed totoo diad 232 a daldalin.
[Credit Lines]
FAO photo/B. Imevbore
U.S. Coast Guard photo
[Litrato ed pahina 4, 5]
Tinaynanan na Kristianos so Jerusalem lapud sikaray sililiing ed espiritual