Masulok a 40 Taon a Pananebel na Komunista

UNONG ED SALAYSAY NEN MIKHAIL VASILEVICH SAVITSKII

Inreport na The Watchtower ya Abril 1, 1956, ya agaway “malaknab a panaglinis” na Tastasi nen Jehova nen Abril 1, 7, tan 8, 1951. “Saraya so petsan agnalingwanan na amin a Tastasi nen Jehova ed Russia,” insalaysay na The Watchtower. “Diad sarayan taloran agew et amin a tastasi nen Jehova a naromog ed Sagur na Ukraine, White Russia [Belarus], Bessarabia, Moldavia, Latvia, Lithuania tan Estonia​—masulok a piton libon lalaki tan bibii . . . so impalugan ed saray kariton, ya inaawit ed saray istasyon na tren tan inyaalis ed saray kariton a parad baka pian niakar ed arawin pasen.”

NEN Abril 8, 1951, say akulaw ko, say waloy bulan ya anak kon laki, atateng ko, tan yogtan kon laki, tan dakel niran Tastasi so inaala ed kaabungan da ed loob tan paway na Ternopol’, Ukraine. Kayari impangilugan ed sikara’d saray kariton, nambaroy ira ed loob na ngalngali duay simba. Kaunoran, sikaray pinaepas ed say Siberian taiga (mayelon katakelan) a sagur na Lake Baikal.

Akin ya agak akaiba ed sayan panaglinis? Sakbay kon ibaga no iner so kawalaan ko’d saman tan no antoy agawa ed sikamin amin kayari to, isalaysay ko pa ni no panoy impagmaliw kon sakey ed Tastasi nen Jehova.

Akasabi Katuaan na Biblia ed Sikami

Nen Setyembre 1947, sanen 15 ak ni labat, dinalaw kami na duaran Tastasi nen Jehova ed abung diad melag a purok na Slaviatin, a ngalngali 50 kilometro manlapud Ternopol’. Legan mi nen Nanay a dedengelen irayan kalangweran​—a say sakey et manngaran na Maria​—amtak a duma iyan relihyon. Impaliwawa ra no antoy sisisiaen da tan malinlinew so impangebat da’d saray tepet mi nipaakar ed Biblia.

Panisiaan kon say Biblia et Salita na Dios, balet ta dismayado ak ed simbaan. Lanang ya ibabaga nen Laki: “Papagyawen na papari iray totoo ed paliwawan singa say panirap ed impiernon apuy, balet ta anggapoy tatakotan na saray pari. Tatakewan tan papalikdoen da labat iray pobri.” Nanonotan ko niray gawa a karawalan tan panagpool sumpad saray Polako a manaayam ed purok mi diad kagapo na Guerra Mundial II. Makapakebbiew, ta sarayan panangataki so inorganisa na samay Griegon Katolikon pari. Kayari to et dakdakel so anengneng ko a pinapatey, tan labay kon amtaen a tuloy no antoy rason ed ontanlan inkaruksa.

Diad pangiyaaral ed siak na Tastasi ed Biblia, natatalosan ko la no akin. Naamtaan koray manunan katuaan ed Biblia, pati say katuaan ya anggapoy mandarlang ya impierno tan napapawalay pambabakal tan panagpaagus na dala diad panguusar nen Satanas a Diablo ed palson relihyon. Tunggal paminsan et siak so ontundan magano kaleganay personal a panagaral ko pian impapuson manpikasi na pisasalamat ed si Jehova lapud naaaralan ko. Innabang ko met irayan katuaan na Biblia ed yogtan kon laki a si Stakh, tan panliketan kon tuloy ta inawat tora met.

Pangaagamil ed Naaralan Ko

Amoriak a walaray kaukolan kon pasimbaloen ed inkasiak, kanian intundak a tampol so panagsigarilyok. Atalosan ko met a kaukolan so maparanay a pantitipon a kaibay arum parad organisadon panagaral na Biblia. Pian nagawaan iya, nanakar ak ed saray katakelan a ngalngali 10 kilometro ta pian nasabi sekreton panmimitingan. No maminsan et pigpigara labat a bibii so makasabi ed miting, tan anggaman agak ni bautismado, akerew ak a mangidaulo’d miting.

Delikado so pangayarian na literaturay Biblia, tan no bilang ta narel so sakey et mansumpal itan ed sentensian kipriso ya anggad 25 taon. Siansia, pinilalek kon nawalaan ak na librarya. Sakey ed kakaabay mi so inyaralan na Tastasi nen Jehova, balet lapud takot to et agto intuloy tan inkotkot toray literatura ed hardin to. Alay pisalamat ko ed si Jehova sanen kinotkot lamet na kaabay mi ya amin so libro tan magasin to pian iter to’d siak! Inyamot ko iraman diad saray pamapaobungan nen Tatay na bayaong, a seguradon agpananapan na arum itan.

Nen Hulyo 1949, indedikak so bilay ko’d si Jehova tan nampabautismo bilang simbolo na dedikasyon ko. Sankaliketan iman ya agew ed bilay ko. Impurek na Tasin angikonduktay maamot a panagbautismo a mairap so pagmaliw a tuan Kristiano tan dakel so naeksperiensian subok. Ag-abayag et naaralan kon tua iray imbaga to! Siansia, say bilay ko bilang bautismadon Tasi et makapagaygayaga. Duay bulan kayari bautismok, inkasal koy Maria, sakey ed duaran angiparungtal na katuaan ed sikami nen Inak.

Biglan Sinmabiy Inmunan Subok ed Siak

Nen Abril 16, 1950, pasempet ak lan nanlapud melag a baley na Podgaitsi sanen biglan inarap ak na saray sundalo tan aromog day pigaran literaturay Biblia ya inawit ko ed grupoy panagaral mi. Siak so naaresto. Legan na inmunan pigaran agew na inkipisok, siak so pinekpek tan siak so agpinakan ni pinaugip. Niganggan met a maminlasus ak a mankamarang bangta akatagey iray limak ed ulok, balet agko asumpal lapud inkakesawan ko la. Kayari na saya et impisok da ak ed sakey ya ambetel tan ambasan silongan ed loob na 24 oras.

Say gagala na pakamaltratok et pian onabebay resistansyak diad ontan et mainomay dan naalaan ak na impormasyon. “Iner so angalaan mo na saray literatura, tan sioparay pangiteran mo’d satan?” intepet da. Anggapon balot so imbagak. Lapud satan et imbasa ra’d siak so sakey a kabiangay ley a pakabistaan ko. Nikuan ditan a say pangibunog tan pangayarian na sumpad-Sobyet iran literatura so nadusa na ipapatey odino kipisok ed loob na 25 taon.

“Dinan a dusay mas labay mo?” intepet da.

“Anggapo,” inyebat ko, “balet say panmatalek ko et diad si Jehova, tan diad tulong to et awaten ko so antokaman ya iyabuloy to.”

Nikelawan ak ta kayari pitoy agew et imbulos da ak. Lapud saman ya eksperiensia et atalosan koy inkapeteg na sipan nen Jehova: “Agtaka naani taynan, tan agtaka naani ikaindan.”​—Hebreos 13:5.

Kasabik ed abung et pirmi pansasakit ko, maong ta impadoktor ak nen Tatay tan ag-abayag et inmabig ak. Anggaman agmiabobon si Tatay ed saray relihyoson kombiksion na saray kapamilyaan to, sinuportaan to kami ed panagdayew mi.

Inkipriso tan Inkautibo

Pigaran bulan ed saginonor et atawag ak a manserbi’d armaday Sobyet. Insalaysay kon agko nagawaan itan base’d konsiensiak. (Isaias 2:4) Anggaman kuan, nen Pebrero 1951, asentensiaan ak na apat-taon a kipriso diad Ternopol’. Diad saginonor et niyalis ak ed prisoan diad L’viv, babaleg a syudad a ngalngali 120 kilometro ed kaarawi. Legan a nipriso diman, naamtaan kon dakel a Tastasi so nibantak ed Siberia.

Diad tiagew na 1951, sakey a grupo mi so nibaki ed lampas ni na Siberia, ya amaarap ed Arawin Bukig. Nambiahe kami ed loob na sakey bulan​—manga 11,000 kilometro​—a bineltang so 11 a rehyon a nanumanay oras! Kayari masulok a duay simban impantren et nan-istasyon kami pian panamesen da kami. Dima’d samay balbaleg a panpublikon amesan na Novosibirsk, Siberia.

Diman, diad limog na baleg ya ulop na saray priso et nadngel ko so sakey a laki a nankuan diad maksil a bosis: “Siopa’d dia so kapamilya nen Jonadab?” Say terminon “Jonadab” so inusar ed saman a panaon pian ipabidbir iramay say ilalo ra et magnayon a bilay ed dalin. (2 Arari 10:15-17; Salmo 37:11, 29) Pigaran priso so angipaamtan tampol a sikaray Tastasi. Agaylay liket min nankokomustaan!

Espiritual ya Aktibidad ed Loob na Prisoan

Bangta wala kami’d Novosibirsk, nampapaknaan mi so password a pakapanbibidbiran mi ed balang sakey sano nasabi mi lay destinasyon mi. Sikamin amin so niiyan ed parparehon kampo na priso ed Sea of Japan, ag-arawi ed Vladivostok. Inorganisa mi diman so regular a miting parad panagaral na Biblia. Say impilimog ko ed mamatatken, mamasiken lan agagin asentensiaan na andukey a kipriso so talagan amabiskeg ed siak ed espiritual. Sikara so nansusublayan ya angikondukta ed saray miting mi, ya uusaren iray teksto ed Biblia tan mitukoyan iran punto ya atandaan da manlapud saray magasin a Panag-Bantayan.

Nitepet iray tepet, tan ebatan na agagi. Dakel ed sikami so aminglis na papel manlapud saray supot na semento pian inota iray komento ra. Insimpen miray nota tan pinantetekep mira pian nausar bilang personal a reperensian librarya. Kayari pigara bulan, saraman so walaay andurukey a sentensia so inawit ed arum a kampo diad arawin amianen na Siberia. Talora ed sikamin malangwer ya agagi so niyalis ed Nakhodka, asingger a syudad a kulang a 650 kilometro manlapud Japan. Duay taon ak a nipriso diman.

No maminsan et makaawat kami na kopyay Say Panag-Bantayan. Diad loob na pigaran bulan et kinmana itan a pinagkatagano mi ed espiritual. Asabi panaon et akaawat kami met na saray sulat. Say inmunan naawat ko et nanlapud pamilyak (a natan et adestiero) so amalua ed siak. Nisalaysay ed satan a sulat so singa adeskribe ed kagapo na sayan artikulo ya inaon ed Say Panag-Bantayan, a nilulusob iray kaabungan na Tasi tan saray pamilya so naikdan na duay oras labat pian taynay kaabungan da.

Kaiba Lamet so Pamilyak

Nibulos ak nen Disyembre 1952, kayari na duay taon ed apat taon a sentensiak. Akaulop koy pamilyak diad melag a purok na Gadaley ya asingger ed Tulun, Siberia, ya akabantakan da. Siempre, makapalikliket so pakapiiba lamet ed sikara​—say anak kon Ivan so mantaloy taon la, tan say anak kon biin si Anna so ngalngali la duay taon. Balet ta agnambayag so kawayangan ko. Say pasaportek so inala na saray lokal ya autoridad, tan siak so babantayan a maong. Agko nayarian so makaarawi na onlampas a 3 kilometro manlapud abung. Saginonor, niyabuloy ak a mankabayon mamaarap ed tindaan na Tulun. Diad inkamaalwar et akatongtong ko met iray kaparan Tastasi diman.

Diad saman et duara lay anak min bibii, si Anna tan Nadia, tan duaran lalaki, di Ivan tan Kolya. Nen 1958 sananey lamet ya anak a laki, si Volodya. Tan diad saginonor nen 1961, sakey lamet a bii, si Galia.

Say KGB (datin ahensiay gobierno ed seguridad) so mabetbet a mangipipisok tan man-iinterbio ed siak. Say gagala ra et aglabat pakala na impormasyon nipaakar ed kongregasyon noagta pian mamalesay pansuspetsa a siak so mikokoopera la ed sikara. Kanian getma ran itagar da ak ed marakep a restawran tan manpalitrato iran kaiba ra ak legan a siak so makakaimis tan magaygayagan kaulop da. Balet ta atebek koy motibo ra, tan lapud pagak et naynay ak lan akakuliseng. Kapiganman a siak so ipisok, iistoryaen ko ed agagi so eksakton agawa, diad ontan et agdan balot nanduaruwaan so katooran ko.

Ibibisita ed Saray Kampo

Diad inlabas na saray taon, nilasus a Tastasi so nipisok ed saray kampo. Legan na sayan panaon, regular min bibisitaen iray niprison agagi, ya iniikdan ira na literatura. Panon iyan agawaan? Sano nibulos iray agagi manlapu ed sakey a kampo, naamtaan mi ed sikaray paraan pian nilimot iray literatura anggaman ed istrikton panangontrol. Diad loob na ngalngali samploran taon, ayarian min naikday agagi mi diad sarayan kampo na saray kopyay magasin tan libro a nala mi ed Polandiya tan arum a bansa.

Dakel ed Kristianon agagi min bibii so angusar na andurukey ya oras pian siaanos a mankopya na literatura ed angkekelag a letra a say intiron magasin so niyamot ed singa kamelag na kahoy gurabis! Nen 1991, sanen anggapo lay pananebel tan naawat mi laray marakep a magasin ya apatiray-kolor, inkuan na sakey ed agagi min bibii: “Natan nalibangan iti la.” Sikatoy alingo. Anggaman makalingwan iray totoo, say kimey na saratan a matoor so agbalot nalingwanan nen Jehova!​—Hebreos 6:10.

Say Inyaalis tan Saray Trahedya

Diad pansamposampot na 1967 say abung na agik diad Irkutsk so sinukisok. Aromog so pelikula tan saray kopyay literaturay Biblia. Sikatoy asentensiaan na taloy taon a kipriso. Balet, anggapoy aromog da ed impansukisok da’d abung mi. Siansia, kombinsido iray walad pakauley a a sikami nalalanor, kanian kaukolan min sankapamilyaan so ontaynan. Inmalis kami ed ngalngali 5,000 kilometro a mamasagur ed syudad a Nevinnomyssk diad Caucasus. Diman et nagmaliw kamin okupado ed impormal a panagtasi.

Agaway trahedya ed inmunan agew na bakasyon ed eskuelaan nen Hunyo 1969. Legan a sasalien ya alaen so bola’d asingger na atagey a boltahen electric transformer, say 12-taon ya anak min Kolya so akoryente. Masulok a 70 porsiento na laman to so apoolan. Sanen walad ospital, ninmengneng ed siak tan intepet to: “Kasin makakar ti la lamet ed saman ya isla?” (Sasaglawien to imay islan naynay min panliliketan a bisitaen.) “On, Kolya,” inkuanko, “onla ti lamet ed saman ya isla. Sano paolien ka nen Jesu-Kristo ed bilay, maseguron naakar ti lamet iman ya isla.” Agtanton makalikna, sikatoy nantultuloy ya angansion ed paborito ton kanta nipaakar ed Panarian, samay labalabay ton patogtogen ed trumpeta to diad orkestra na kongregasyon. Taloy agew ed saginonor et sikatoy inatey, a matalek ed ilalon kioli.

Diad tinmumbok a taon, say 20 años ya anak min si Ivan so atawag a mansundalo. Sanen agto labay so manserbi, sikatoy inaresto tan nipriso ed loob na taloy taon. Nen 1971, siak so atawag tan pinagyaw lamet a nipisok no agak manserbi. Say kasok so abinbin a pigay bulan. Kaleganan to et say asawak so nansakit na kanser tan kaukolan toy panangasikasok. Nisengeg ed saya et inyepas day kasok. Inatey si Maria nen 1972. Sikatoy matoor a kapareha, a matoor ed si Jehova anggad impatey to.

Akasabi’d Biek Taew so Pamilya Mi

Nen 1973, inasawak si Nina. Sikatoy pinataynan na ama to nen 1960 lapud impagmaliw ton Tasi. Sikatoy maseseg a ministro, sakey ed saramay agagin bibiin amasyan nankopya na saray magasin parad saramay walad kampo. Sikatoy naaro na ananak ko met.

Nagugulo iray walad pakauley nipaakar ed kimey mi diad Nevinnomyssk kanian impilit dan onalis kami la. Kanian nen 1975 say asawak, anak kon bibii, tan siak so amaabalaten diad rehyon na Caucasus diad Georgia. Ontan met, saray ilalak kon di Ivan tan Volodya so inmalis ed Dzhambul dimad abalaten a ketegay Kazakhstan.

Kagapogapo labat ni kimey na Tastasi nen Jehova diad Georgia. Sikami nampulong diad impormal a paraan ed loob tan paway na Gagra tan Sukhumi ed Black Sea Coast, tan kayari sakey taon, samploran balon Tastasi so abautismoan ed ilog diad palandey. Ag-abayag et pinilit kami na saray walad pakauley a taynan so lugar, kanian inmalis kami ed mamabukig na Georgia. Diman et pirmi impansagpot mi pian naanap iray kinmarneron totoo, tan benendisionan kami nen Jehova.

Nandaragup kami ed angkekelag a grupo. Problemay lenguahe, ta agmi amtay Georgian tan walaray taga-Georgia ya agda amtay mansalitay Ruso met. Diad inmuna et saray Ruso lambengat so inyaralan mi. Balet, agnambayag et inmaligwas so panagpulong tan panagbangat diad lenguahe a Georgian, tan natan et nilibo lay mangiproproklama ed Panarian diad Georgia.

Nen 1979, diad pananesdes na KGB, inkuan na amok ya agak la naabrasa ed bansa to. Diad saman met, say anak kon si Nadia so naaksidenti ed kotsi ya inateyan to tan say anak to. Sakey taon sakbay na satan et inatey lay nanay ko a matoor ed si Jehova diad Nevinnomyssk, ya ataynan toy tatay ko tan say yogtan kon laki. Kanian deneside mi onsempet diman.

Panamendision Lapud Panagsungdo

Diad Nevinnomyssk nantultuloy kamin amawala na literaturay Biblia diad maamot a paraan. Aminsan kaleganay kapegleyan na dekaday 1980 sanen impatawag ak na saray walad pakauley, imbagak ed sikaran akugkugip kon siak so angiyamot na saray magasin mi. Akalek ira. Tan nen onalis ak la et inkuan na sakey ed sikara: “Komon ta agmo la nakugkugip a sikay mangiyaamot na literatura yo.” Insan to inkuan: “Agla mabayag et say literatura so niparayag la ed saray iskaparati yo, tan makakar kila ed saray miting yo a katabinan moy akulaw mo tan sankaegnaan moy Biblia.”

Nen 1989 naermenan kami ed impatey na anak min si Anna lapud aneurysm ed utek. Sikato so 38 labat. Diad saman met a taon, diad Agosto, saray Tastasi ed Nevinnomyssk so angarkila na tren ya amaarap ed Warsaw, Polandiya, pian naatendiay internasyonal a kombension. Walaray 60,366 a wadman, pati saray nilibon nanlapud Sobyet Union. Talagan singa kami mankukugkugip labat! Kulang a duay taon ed saginonor, nen Marso 27, 1991, apribilihyoan ak a magmaliw a sakey ed limaran sankabayagan lan mamatatken ed kongregasyon diad Sobyet Union a manpirma ed maawaran a dokumento diad Moscow ya angitarok na legal a pakabidbiran parad relihyoson organisasyon na Tastasi nen Jehova!

Maliket ak ta saray mabilay nin ananak ko so matoor a manlilingkor ed si Jehova. Tan panilaloan ko a diad balon mundo na Dios et napinengnengan ko lamet si Anna, Nadia tan say anak ton bii, ontan met ed si Kolya. Diad kioli to et tooren koy sipan kon itagar ko’d samay islan nanggayagaan min tuloy diad apalabas iran taon.

Kaleganan to, agaylan gayaga so pakaeksperiensia ed maples ya ibubulaslas na katuaan na Biblia ed sayan baleg a bansa! Talagan panliliketan koy nagagawa ed bilay ko, tan pisalamatan koy Jehova ta inabuloyan toak a magmaliw a sakey ed Tastasi to. Kombinsido ak ed inkapeteg na Salmo 34:8: “O tawayan yo et nanengneng yo a si Jehova maong: mapalar so too a manmatalek ed sikato.”

[Litrato ed pahina 25]

Diad samay taon ya akaibak so pamilyak ed Tulun

[Saray litrato ed pahina 26]

Tagey: Si tatay tan ananak ko ed paway na abung mi diad Tulun, Siberia

Nikawanan ed tagey: Say anak kon biin si Nadia tan say anak ton bii, ya inatey ed impakaaksidenti’d auto

Kawanan: Litratoy pamilya nen 1968