Saray Kakimeyan nen Pablo​—Siopa’ra?

DIAD libro na Biblia a Saray Gawa tan diad saray sulat nen Pablo so pakakasalambitan na saray sanlasus ya indibidual, membros na inmunan-siglon Kristianon kongregasyon a personal ya akapilimogan day ‘apostol na saray Gentil.’ (Roma 11:13) Dakdakel so amta nipaakar ed pigara’d sikara. Kabisadom lagi iray kimey di Apolo, Bernabe, tan Silas. Diad biek a dapag, anganko ta daiset so nibagam nipaakar ed sikara di Arquipo, Claudia, Damaris, Lino, Persis, Pudente, tan si Sopatro.

Diad nanduruman panaon tan sirkumstansia et amayamay a sinansakey so akatulong na baleg ed ministeryo nen Pablo. Singa sikara di Aristarko, Lucas, tan Timoteo so nanserbin kaiba na apostol ed loob na dakel a taon. Pigara ed sikara so akaiba to sanen sikatoy nipriso odino kaleganay impanbiabiahe to, bilang kaiban managbaroy odino bilang managparawes to. Makapaermen balet ta arum ed sikara, singa di Alejandro, Demas, Hermogenes, tan Figello, so agnansiansia ed pananisia ra bilang sakey a Kristiano.

No nipaakar ed arum niran kakaaro nen Pablo, a singa di Asincrito, Hermas, Julia, odino si Filologo diad panalambit labat ed pigara, anggapoy amta tayo nipaakar ed sikara nilikud ed kangaranan da. Diad kaso balet na agin bii nen Nereo odino ed ina nen Rufo odino ed saramay kaamong nen Cloe, agtayo anggan amta iray kangaranan da. (Roma 16:13-15; 1 Corinto 1:11) Anggaman kuan, say pangusisa tayo ed daiset ya amta tayo nipaakar ed sarayan sanlasus odino onsulok nin indibidual so pakaliwawaan tayo ed paraan na impankimey nen Pablo. Ibangat to itayo met a walay gungguna na pakapilimog ed baleg a bilang na saray kapananisiaan tan maapit a pikimey ed sikara.

Saray Kaiban Managbiahe tan Managparawes

Say panagbaroy so baleg a kabiangay ministeryo nen apostol Pablo. Unong ed kalkulasyon na sakey a managsulat et manga 16,000 kilometroy abaroy to ed dalin tan ed dayat a singa nikurit ed Saray Gawa labat. Aliwa lambengat a makapakesaw so panagbiahe ed saman noagta mapeligro met. Arum ed nanduruman kapeligroan a nidungetan to et say inkakneb, kaatapan ed saray ilog tan ed saray tulisan, kaatapan ed kalawakan, tan kaatapan ed dayat. (2 Corinto 11:25, 26) Maong ta wala so naynay a kaiba nen Pablo ed impanbiabiahe to.

Saramay akaiba nen Pablo so pakapituyawan, pakapasesegan, tan mangiter na praktikal a tulong diad ministeryo. Walay inkagawa, ya intilak ira nen Pablo ta pian naasikaso daray espiritual a pankaukolan na saray balon mananisia. (Gawa 17:14; Tito 1:5) Balet say kiwala na saray kaulop so maseguron importanti’d kaligenan tan tulong ed pangarap ed saray problema’d biahe. Kanian sikara di Sopatro, Segundo, Gayo, tan Trofimo, ya amta tayon akaulop ed panagbiahe nen Pablo, so talagan walaay importantin betang ed intalonay ministeryo to.​—Gawa 20:4.

Napisalamatan met so tulong na saray nanpaparawes. Bektan onsabi Pablo ed sakey a syudad a ginetma ton pangigapoay panagpulong odino panpalabian to labat, prayuridad so pananap na panpundoan. Siopaman a malaknab lay abaroy to a singa si Pablo, so talagan aktual ya akaugip-ugip la’d nanduruman dukolan. Sarag toy manpirmi ed sakey a paupaan, balet ta saratan so deneskribe na saray historyador a “mapeligro tan mabanbanday a paspasen,” kanian, no posibli et akipundo anganko si Pablo ed saray kapananisiaan.

Amta tayoray ngaran na pigaran nanpaparawes ed si Pablo​—Aquila tan Prisca, Gayo, Jason, Lidia, Mnason, Filemon, tan Felipe. (Gawa 16:14, 15; 17:7; 18:2, 3; 21:8, 16; Roma 16:23; Filemon 1, 22) Saray panpupundoan to ed Filipos, Tesalonica, tan Corinto so kinmanan hedkuarter nen Pablo pian ditan to naorganisay kimkimey to bilang misionaryo. Diad Corinto, pinapundo met nen Tito Justo ed abung to pian nituloy na apostol so panagpulong to.​—Gawa 18:7.

Dakerakel a Kakaaro

Singa nailaloan, saray kabkabat nen Pablo so atandaan ed nambabangil a paraan lapud nanduruman sirkumstansian akabat tora. Alimbawa, sikara di Maria, Persis, Febe, Trifena, tan Trifosa, so bibiin kapananisiaan ya akomendaan lapud impansagpot tan impamasya ra. (Roma 16:1, 2, 6, 12) Binautismoan nen Pablo ira di Crispo, Gayo, tan say sankaabungan nen Estefanas. Inawat di Dionisio tan Damaris ed sikato so mensahe katuaan diad Atenas. (Gawa 17:34; 1 Corinto 1:14, 16) Si Andronico tan Junia, a “nitaltalona ra ed saray apostoles” a mas abayag lan mananisia nen say si Pablo, so tinawag to met bilang ‘ibiba ed inkipangaw.’ Anganko ta akaiba toran apriso ed sananey ya inkagawa. Sarayan dua, singa di Herodion, Jason, Lucio, tan Sosipatro, so sinaglawi met nen Pablo bilang “kakanayon” to. (Roma 16:7, 11, 21) Anggaman say Griegon salitan nausar dia et nayarin mankabaliksan na “kaluyagan,” say manunan kabaliksan to et “kakanayon ed dala a manlalapud parehon kailalakan.”

Dakel ed kakaaro nen Pablo so nambaroy nisesengeg ed maong a balita. Nilikud ed saramay kabisadon kakaiba to, wadtan met ira di Achaico, Fortunato, tan Estefanas, a nambiahen nanlapud Corinto ya amaarap ed Efeso pian komustaen ed si Pablo so espiritual a kipapasey kongregasyon da. Mabulos met a nambaroy si Artemas tan Tiquico pian miulop ed si Tito, a manlilingkor la’d isla na Creta, tan nambiahe met si Zenas a kaiba nen Apolo.​—1 Corinto 16:17; Tito 3:12, 13.

Wala met iramay daiset tan makapasagyat a detalyin nibaga nen Pablo nipaakar ed sikara. Alimbawa, nipaamta ed sikatayo, a si Epeneto so “unaan a bunga na Asia,” a si Erasto so “manangisimpen na pilak na baley” ed Corinto, a si Lucas et sakey a doktor, a si Lidia et sakey a lumalako na purpura, tan si Tersio imay inusar nen Pablo a mangisulat ed sulat to ed saray taga-Roma. (Roma 16:5, 22, 23; Gawa 16:14; Colosas 4:14) Parad siopaman a mankaliktan a mangamta ni nipaakar ed saratan ya indibidual, sarayan daiset ya impormasyon so makapainteres anggaman ed kinatikey na saratan.

Arum ed akaiba nen Pablo so personal a sinulat to, a nirekord met ed Biblia. Singa bilang, diad sulat to ed saray taga-Corinto, binilin nen Pablo si Arquipo: “Likas mo so inkaministrom ya inawat mo ed Katawan, ta sikato so sumpalen mo.” (Colosas 4:17) Mapatnag a kaukolan a resolbien di Evodias tan Sintique so balingaan da. Kanian, sikaray sinimbawa nen Pablo a “manpapara . . . na nonot ed Katawan,” diad panamegley na ag-abitla’d ngaran ya “iba ed panaglingkor” diad Filipos. (Filipos 4:2, 3) Maseguron, maabig iyan simbawa parad sikatayon amin.

Matoor a Pananuporta Anggaman Nipriso

Aminpigapigan nipriso si Pablo. (2 Corinto 11:23) Diad saratan a panaon et saray lokal a Kristiano, no bilang ta wala, so seguradon nanggunaetan day anggaay nayarian dan palemewey nasasagmak to. Diad inmunan inkipriso nen Pablo diad Roma, sikatoy inabuloyan a mangupa na abung a napanayaman to ed loob na duaran taon tan nabisita met na saray kakaaro to. (Gawa 28:30) Diad satan a panaon, sinulat toray kongregasyon na Efeso, Filipos, tan Colosas, pati met si Filemon. Dakel so nibaga na sarayan sulat nipaakar ed saramay maapit ed si Pablo kaleganay inkipisok to.

Alimbawa, naamtaan tayon si Onesimo imay tinmakas ya aripen nen Filemon, ya akinengnengan ed si Pablo diad Roma, ontan met ed si Tiquico, a kaukolan ton ulopen si Onesimo ed ipawil to’d amo to. (Colosas 4:7-9) Wadtan met si Epafrodito, ya andukey so biniahe ton nanlapud Filipos ya awit-awit so regalo na kongregasyon balet ta sikatoy nansakit. (Filipos 2:25; 4:18) Saray maapit ya akikimey ed si Pablo diad Roma et sikara di Aristarco, Marcos, tan Jesus ya atawag met a Justo, a nipaakar ed sikara et oniay inkuan nen Pablo: “Sikaraya labat so ibibak ed kimey nipaakar ed panarian na Dios, totoo ya alimbawa’ra so sakey a ligliwa ed siak.” (Colosas 4:10, 11) Kaiba ed amin na sarayan matoor et wadtan ira di Timoteo tan Lucas a kabkabat la, ontan met ed si Demas, a diad saginonor et tinaynan toy Pablo lapud panangaro ed mundo.​—Colosas 1:1; 4:14; 2 Timoteo 4:10; Filemon 24.

Mabitar, ya anggapo’d sikara so taga-Roma, balet ta anuporta ira ed si Pablo. Anganko ta pigara ed sikara so personal a linma pian sikatoy naasistian kaleganay inkipriso to. Agpanduaruwaan ya arum so igaganggan to, walara met so nibaki ed arawin lugar tekep na saray misyon, tan say arum so angidiktaan nen Pablo na saray sulat. Agaylan mabitar a paneknek ed kinaaralem na pililikna tan katooran na sarayan amin ed si Pablo tan ed kimey na Dios!

Diad saray pansara na pigaran sulat nen Pablo et natebek tayon sikato angankoy apilimogan na dakel a Kristiano nilikud ni ed saramay pigaran ngaran ya amta tayo la. Diad nanduruman inkagawa, insulat to: “Amin a sasantos pabanoan da kayo” tan “Amin a wala a kaulop ko ibano da ka.”​—2 Corinto 13:13; Tito 3:15; Filipos 4:22.

Kaleganay komaduan mairap ya inkipisok nen Pablo diad Roma sanen paganigani lay ipatey to bilang martir, sankanonot nen Pablo iray kakimeyan to. Siansian sikato ni aktibo ed pangaasikaso tan pangipapakurang na aktibidades na pigara ed sikara. Si Tito tan Tiquico so nibaki la ed saray misyon, si Crescente so linma la’d Galacia, si Erasto so nanpirmi ed Corinto, si Trofimo so tinaynan a maniinagem diad Mileta, balet kaukolan a laen di Marcos tan Timoteo. Balet si Lucas so walad dikingan nen Pablo, tan sanen insulat na apostol so komaduan sulat to ed si Timoteo, pigara niran mananisia, pati sikara di Eubulo, Pudente, Lino, tan Claudia, so wadman ya angipawit na panangomusta ra met. Anggapoy duaruwan gagawaen day anggaay nayarian dan natulongan si Pablo. Ontan met, impawit met nen Pablo so panangomusta to ed si Prisca tan Aquila tan say sankaabungan nen Onesiforo. Balet, makapaermen ta ed saman a panaon na gulo et sikatoy tinaynan nen Demas, tan sikato met so aminpigan sinakitan nen Alejandro.​—2 Timoteo 4:9-21.

‘Sikatayoy Kakimeyan na Dios’

Mataltalag a nanbukbukor si Pablo ed impanpupulong to. “Ompapaway,” kuan nen komentaristan E. Earle Ellis, “a sikatoy misionaryon dakel so akaiba to. On, mataltalag ya anggapo iray kaulop nen Pablo.” Diad panangigiya na masanton espiritu na Dios, ayarian nen Pablo a pakiwasen so dakel a totoo tan mangorganisa na epektibo iran kampanya ed panagmisionaryo. Sikatoy apaliberan na maapit iran kaiba, temporaryon katulongan, arum ed sikara et mabiskeg so personalidad da, tan say arum et mapaabeban lingkor. Ingen, saraya so aliwan basta kakimeyan labat. Antokaman so laknab na impikimey odino impiulop da ed si Pablo, say bedber na Kristianon panangaro tan personal a pikakaaro so tudtua.

Atawag si apostol Pablo a “langkap ed pikakaaroan.” Baleg so agawaan to ed impangipasabi na maong a balita ed saray Gentil, balet ta agto binukor itan. Sikatoy akikoopera ed sikara tan sigpot ton inusar so organisadon Kristianon kongregasyon. Ag-inala nen Pablo so kredito parad inkasikato nisesengeg ed saray resultan agamoran noagta sipapaabeba ton binidbir a sikatoy sakey ya aripen tan say pagalangan et say Dios, samay responsabli ed ibubulaslas.​—1 Corinto 3:5-7; 9:16; Filipos 1:1.

Dumay panaon nen Pablo ed sikatayo, balet anggano ni, anggapo ed Kristianon kongregasyon tayo natan so manisip a sarag to odino kaukolan toy magmaliw ya independenti. Imbes, lawas itayon mikimeyan ed organisasyon na Dios, ed lokal a kongregasyon tayo, tan ed saray kapananisiaan tayo. Kaukolan tayoy tulong, suporta, tan panamaligliwa ra balanglan diad panaon a marakep odino andi. Walaan itayo na mabmablin pribilihyo ta kabiangan itayo na “agagi . . . a wala ed mundo.” (1 Pedro 5:9) No sitotoor tan maaro tayon mikikimeyan tan mikokoopera ed sikaran amin, sirin singa si Pablo, nibaga tayo met a “sikami kakimeyan na Dios.”​—1 Corinto 3:9.

[Saray litrato ed pahina 31]

APOLO

ARISTARKO

BERNABE

LIDIA

NESIFORO

TERSIO

TIQUICO