Pagka Paigagapol Lapud Sanok

“INGAS kay aralem!” “Agka bengatbengat!” “Ketket moy dilam!” Kasin kabisadom irayan balikas? Nayarin bibitlaen mo iratan ed inkasika pian onkepay pansyodot mo. Arum a totoo so ontaynan la pian napokpokay isanok da. Saraya so simplin paraan ed pakakontrol na isanok pian napansiansiay siglaotan ed arum.

Balet, diad agano niran taon, dakel so nawewetwet lapud mansumlangan a simbawa na saray propesyonal no kasin nepeg a kontrolen odino em-eman so sanok. Alimbawa, inyalibansa la na pigaran sikolohista so teorya a “no pakainawaay liknaan mo,” ibesngaw mo labat so sanok mo. Mamapasakbay so arum a say maparanay ya isanok so “mas pakapatnagan na masakbay ya ipapatey nen say arum niran mapeligron sengegan a singa say panagsigarilyo, alta presyon, tan atagey a cholesterol.” Malinlinew ya ibabaga na Salitay Dios: “Tundaan mo so petang na ulo, tan ikaindan mo so sanok: agmo gonigonen so inkasika ed antokaman a mananangguyor ed panggawa na mauges.” (Salmo 37:8) Akin ya ontan so espisipikon insimbawa na Biblia?

Say agnakontrol iran emosyon so mangitonton ed agnakontrol iran gawa. Nipatnag iya ed kagapon tuloy na awaran na too. Oniay nabasa tayo: “Si Cain pinmetang a maong so kalakal to, tan nalmay so lupa to.” Iner so angitontonan na saya ed sikato? Sikatoy ginemgeman tan kinontrol na sanok to, a nagkalalo lan amaawet ed puso to ed simbawa nen Jehova ed sikato a pawiley panggaway maong. Say agnabanlongan a sanok nen Cain so angitonton ed sikato ed seryoson kasalanan​—say impamatey to’d agi to.​—Genesis 4:3-8.

Si Saul, say inmunan ari ed Israel, so atalonaan met na ontan sanen nadngel ton akaawat si David na baleg a dayew. “Saray bibii nankanta so sakey tan sakey leleg a nantogtog ira, tan inkuan da, si Saul pinatey to so saray libolibo to, tan si David so saray samplo a libolibo to. Et si Saul apasnokan a tuloy, tan saya ya impansalita akapabelat ed sikato.” Dinominan tuloy na sanok so kaisipan nen Saul ya angitonton ed sikaton aminpigan impaipapatey si David. Anggaman mikakaaro lay David, aglabay nen Saul so mikareenan tan mipulangan. Ag-abayag, sigpot ton abalang so pabor nen Jehova.​—1 Samuel 18:6-11; 19:9, 10; 24:1-21; Uliran 6:34, 35.

Agnapaliisan, sano onsukoy sakey ed agnakontrol a sanok, sikatoy makapangibaga tan makagawa na bengabengatlan makapasakit ed amin a nalalanor. (Uliran 29:22) Sinmanok si Cain tan Saul lapud balang sakey, diad dilin paraan to, so maimon tan maibeg. Balet, nagaway isanok lapud nanduruman rason. Say agmakatunongan a panagbalaw, insulto, agpantatalosan, odino malabin panagtrato so nayarin mamatulo na sanok.

Saray alimbawa di Cain tan Saul so mangipapaimano ed seryoson kakulangan a parehon wala’d sikara. Mapatnag a say apay nen Cain so andiay motibasyon na pananisia. (Hebreos 11:4) Say ag-intulok nen Saul ed piho iran ganggan nen Jehova tan say onggendan iran gunaet ton dilin-panangikatunongan so angitonton ed impakabalang toy pabor tan espiritu na Dios. Malinew, dineral na saratan a lalaki so relasyon da ed si Jehova.

Midumaan ed ontan iran disposisyon et say disposisyon nen David, a makatunongan komon a manpasnok ed tratamenton asagmakan to ed si Saul. Pinokpokan nen David so espiritu to. Akin? Inkuanto: “Si Jehova isebel to a gawaen ko so saya a bengatla ed katawan ko, a nilanaan nen Jehova.” Sankanonot nen David so relasyon to ed si Jehova, tan angapekta itan ed say impideneng to ed si Saul. Mapaabeba ton impalima ed si Jehova iray pamaakaran.​—1 Samuel 24:6, 15.

On, seryoso iray epekto na agnakontrol a sanok. Amasakbay si apostol Pablo: “Onsanok kayo, ingen ta agkayo mankakasalanan.” (Efeso 4:26) Anggaman walay pasen na matunong a pasnok, wadtan a naynay so kapeligroan a say sanok so nayarin magmaliw a pakagapolan. Sirin, agpankelawan a nipaarap itayo ed angat a kontroley sanok tayo. Panon tayon nagawaan itan?

Say sakey a manunan paraan et say pamayubo na mabiskeg a siglaotan tayo ed si Jehova. Papasesegen to kan ilukas so pusom tan kanonotan mo ed sikato. Ibagam ed sikato iray kaermenan tan kapagaan mo, tan kerewen so kalmadon puso pian natalonaan so sanok. (Uliran 14:30) Maseguron “saray mata na Katawan wala ed saray matunong tan saray layag to imatleken to so pikakasi ra.”​—1 Pedro 3:12.

Namoldi tan naigiya ka na pikakasi. Diad anton dalan? Walaan itan na aralem ya epekto ed pidedeneng mo ed arum. Nodnonoten no panon so impideneng nen Jehova ed sika. Singa ibabaga na Kasulatan, si Jehova “agto ginawa ed sikatayo so unong na kanepegan na saray kasalanan tayo.” (Salmo 103:10) Makana so manamerdonan awawey ta pian “si Satanas agkomon manalonggaring” ed sika. (2 Corinto 2:10, 11) Niarum ni, say pikakasi so mangilukas ed pusom diad panangigiya na masanton espiritu, a mangibaliktar ed pirmin nigalet iran padron na kabibilay. Maliket si Jehova a mangiiter na ‘deen a manalona ed amin a kanonotan,’ a mangibulos ed sika manlapud manangemgem a pakayari na sanok.​—Filipos 4:7.

Balet, say pikakasi so nepeg a tekepan na regular a panangusisa ed Kasulatan ta pian ‘natalosan [tayo] no anto so linawa na Katawan.’ (Efeso 5:17; Santiago 3:17) No naiirapan kan mangontrol ed sanok mo, pambanikelan a gamoray panmoria nen Jehova nipaakar ed satan. Repasoen iray teksto ya espisipikon misiglaotan ed panangontrol na sanok.

Inter nen apostol Pablo iyan importantin panonot: “Manggawa itayo na maabig ed saray amin, nagkalalo ed saray kaamong na pananisia.” (Galacia 6:10) Iyapasakey iray kanonotan tan gawam ed panggaway maabig ed arum. Say ontan ya asimbang tan positibon kimey so mamaseseg na empatiya tan talek tan mamakepa na agpantatalosan a maininomay a mansumpal ed sanok.

Inkuan na salmista: “Italonton mo so saray kurakurang ko ed salitam; tan anggapo komon so anto a kasulitan a manguley ed siak. Abalbaleg a kareenan so wala ed saray mangaro na ganggan mo: tan anggapo a balot so sengegay kigapolan da.” (Salmo 119:133, 165) Nayarin tua met itan ed sika.

[Kahon/Litrato ed pahina 9]

SARAY KUNDANG ED PANGONTROL NA SANOK

□ Manpikasi ed si Jehova.​—Salmo 145:18.

□ Inagew-agew ya usisaen so Kasulatan.​—Salmo 119:133, 165.

□ Mansiansian okupado ed makagungguna iran kimey.​—Galacia 6:9, 10.