Nalmo Da la Kasi Arka nen Noe?

DAKDAKEL so makapainteres a balita nipaakar ed panaanap ed arka nen Noe. Agla itan pankelawan. Siempre balbaleg a bengatla no naromog na saray arkeologo so hegantin barko ya akaliktaran di Noe tan say pamilya to diad samay Delap nen 2370-2369 B.C.E. Balet, anggaman ed amayamay lan sagpot, anggad natan et aanapen ni itan. Diad karakel na espikulasyon tan singa makapainteres a balbalita, anton talaga kasi tua?

Ibabagay Biblia a say arka nen Noe et “sinmadsar ed tapew na saray palandey ya Ararat.” (Genesis 8:4) Diad rehyon na Ararat et naromog so sankatageyan a toktok a natan et tatawagen a Palandey Ararat diad bandad bukig na Turkey, asingger ed ketegay Armenia tan Iran.

Dakel la ray linma ditan pian anapen so arka nen Noe, tan walaray makapainteres ya ibabaga ra balet anggapoy nipanengneng dan seguradon ebidensya. Lapud makapaintriga iran litrato, adokdok iran kiew ya apurapuray alkitran, tan balbalitan walaray akanengneng ed arka, adagdag iray totoon mananap na mas solidon ebidensya. Balet mairap itan. Say maslak a panaanapan et diad bandad toktok na Palandey Ararat, a say katagey to et 15,000 piye. Sakey ni, lapud gulo’d politika ditan, mairap a makalay permiso iray managdiskobrin taga arum a bansa pian makakar ed satan a palandey.

Balet, dakel so totoon in-interesado ed arka a labalabay dan mantultuloy ni komoy panag-anap ditan. Panisiaan dan wala niray akeran kabiangan na arka dima’d bandad toktok na Palandey Ararat, ya atabonay yelo ed interon taon lawari. Kuan dan no tiagew labat nayarin nanengneng tan nasabi so kawalaay arka.

Ontay alikna ra ta walaray arengelan dan report. Si Josephus, a Judion historyador nen inmunan siglo C.E., so anukoy ed pigaran akadkaunan historyador ya angibagan sankanengneng ni kuno imay arka ed toktok na Ararat. Walara met kunoy mangaala ditan na saray piraso na apurapuray alkitran a kiew bilang souvenir. Say sakey a tinukoy nen Josephus et si Berossus, a historyador ed Babilonia nen komatlon siglo B.C.E.

Nen apalabas a siglo, sakey a talagan makapaintrigan report et nanlapud sakey a taga Armenia, si George Hagopian. Inkuan to a diad kagapoy dekaday 1900, sanen sikatoy ugaw ni, linma ra nen pangamaen to ed kawalaay arka tan kinakalab to ni ingen itan. Inatey lay Hagopian nen 1972, balet dakel nin siansiay naiintriga tan mankelaw ed istorya to.

Peteg a Basiyan Pian Nawalaay Pananisia?

Talaga kasin walay basiyan pian manisian adiskobre la odino nadiskobre ni so arka? Nayari lagi, balet singa mas dakel ni rason pian manduaruwa. Alimbawa, tandaan ya ag-imbaga na Biblia no iner so eksakton sinadsaran na arka sanen inmekat so danum. Say sinalambit labat na satan et “saray palandey ya Ararat.”

Natural labat a say isipen na saray managdiskobre tan manggagaway espikulasyon et samay sankatagyan a toktok ed satan a rehyon. Balet ag-ibabagay Kasulatan a say pangisadsaran na Dios ed samay arka et diad mismon toktok na Palandey Ararat, a natan et sakey a palandey a manyeyelo tan ngalngali limaran kilometro katagey.a Tandaan a pigay bulan nin nanayam ed arka si Noe tan say pamilya to kayari insadsar na satan. (Genesis 8:4, 5) Tan singa mairap ya isipen a sanen taynan da lay arka, kaiba iray ayayep, et kaukolan da ni onepas manlapud atagtagey a pasen, a singa saray eksperton kumakalab na palandey. Sirin, aliwan singa ed iisipen na saray managdiskobre natan, say nayarin sinadsaran na arka et diad pasen a mainomay a laen, ingen siansia nin say kaatagey to et mitunosan ed samay walad Genesis 8:4, 5. Tan inerman itan sinmadsar ed kapalandeyay Ararat, agkasi abayag la itan a naandi lapud inkamigmig la tan atakew-takew?

Niarum ni, kuestionable met so ibabaga na saray managbalita ya importante ed relihyon itan a panag-anap. Inkuan na sakey a managdiskobre a no naromog day arka, “ombiskeg so pananisiay minilyon . . . tan dakel met la’d satan so magmaliw a mananisia.” Diad arapan na saray reporter nen 2004, inkuan ton no naromog iman ya arka et satan lay “sankabalgan ya ebento manlapu’d inkioli nen Kristo.” Aglanlamang atuloy itan a plano ran pananap.

Talaga kasin ombiskeg so pananisia tan ondakel so mananisia no naromog so arka nen Noe? Ipapanengneng na Biblia a say tuan pananisia et ag-akadepende ed saray bengatlan nanengneng o nabembenan. (2 Corinto 5:7) Walaray mangibabagan manisia labat ira ed sakey a salaysay na Biblia no walay nanengneng dan ebidensya. Balet diad tua, anggano buntonay ebidensya iray ontan a totoo et ag-iran talaga nawalaay pananisia. Inkuan a mismo nen Jesus a walaray totoon talagan agnakombinse ed katuaan na Biblia anggano makanengneng niray inatey ya ombilay!​—Lucas 16:31.

Balet say tuan pananisia et aliwan bulag, noagta nibase’d mabiskeg ya ebidensya. (Hebreos 11:1) Wala kasi mabiskeg ya ebidensya ya ontulong ed saray makatunongan a totoo natan pian manisia ed salaysay na Biblia nipaakar ed Delap? On, wala. Oniay simsimplin imbaga nen Jesu-Kristo: “Angga ed agew ya inloob nen Noe dia ed biong [odino, arka], tan sinmabi delap.” (Lucas 17:26, 27) Saya la so sankabiskegan ya ebidensya tayo. Akin?

Si Jesus et wala la’d tawen antis a linma diad dalin. (Juan 8:58) Abantayan toy impanggawa ed arka pati say Delap. Natan, dinan so mas makakombinse’d sika? Say testimonya na samay mismon akanengneng a talagan napanpiyaan tan apaneknekan ton sikato so Anak na Dios? Odino say melmelag a posibilidad a naalmo na saray managdiskobre iray antigon piraso na kiew diad toktok na palandey a manyeyelo? No ikonsideram iratan, anggapo lay rason pian agpanisiaan a talagan walay ginawa nen Noe ya arka.

[Paimano ed leksab]

[Blurb ed pahina 13]

Wala kasi mabiskeg ya ebidensyan manprueba ed salaysay na Biblia nipaakar ed Delap?

[Blurb ed pahina 14]

Oniay simsimplin imbaga nen Jesu-Kristo: “Angga ed agew ya inloob nen Noe dia ed biong, tan sinmabi delap”