Ipaparungtal nen Jehova no Anto ray “Magano lan Nagawa”
“Say panangiparungtal nen Jesu-Kristo, ya inter na Dios ed sikato, pian ipanengneng ed saray aripen to no anto iray magano lan nagawa.”—APO. 1:1.
Panon Mon Ebatan?
Anton parte na balbaleg ya imahen so mangirerepresentad Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo?
Panon a deneskribe nen Juan so koneksion na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo tan na United Nations?
Panon a deneskribe nen Daniel tan Juan so kaderal na amin a gobierno na too?
1, 2. (a) Antoy natalosan tayo no pankomparaen tayoy propesiya nen Daniel tan Juan? (b) Antoy irerepresenta na unonan anemiran ulo na atap ya ayep?
NO PANKOMPARAEN tayoy propesiya nen Daniel tan Juan natalosan tayoy kabaliksan na saray nagagawad mundo diad kaplesan tan diad arapen. Antoy naaralan tayod pasingawey nen Juan nipaakar ed atap ya ayep a walaan na pitoran ulo, say salaysay nen Daniel nipaakar ed makapataktakot ya atap ya ayep a walaan na samploran saklor, tan say interpretasyon nen Daniel ed balbaleg ya imahen ya akugip nen Nabucodonosor? Tan pakiwasen itayo na malinew a pakatalos ed saratan a propesiya a gawaen so anto?
2 Pantongtongan tayo pay pasingawey nen Juan nipaakar ed atap ya ayep. (Apo., kap. 13) Diad samay apalabas ya artikulo, naaralan tayon say irerepresenta na unonan anemiran ulo na atap ya ayep et say Ehipto, Asirya, Babilonia, Medo-Persia, Gresya, tan Roma. Amin iraya et amusol ed bini na bii. (Gen. 3:15) Sanen insulat nen Juan so pasingawey, say Roma so kaplesan a makapanyari ed mundo. Tan nansiansia itan a mabiskeg diad loob na pigaran siglo. Balet agmanbayag et salatan na komapiton ulo so Roma. Dinan itan ya makapanyari ed mundo, tan panon ton tratoen so bini na bii?
NAGMALIW A MAKAPANYARI SO BRITANYA TAN ESTADOS UNIDOS
3. Antoy irerepresenta na atap ya ayep a walaan na samploran saklor, tan antoy isisimbolo na samploran saklor?
3 Nabidbiran tayo so komapiton ulo no ikompara tayoy imbaga nen Juan nipaakar ed atap ya ayep a nabasad Apocalipsis kapitulo 13 ed samay imbaga nen Daniel nipaakar ed makapataktakot ya atap ya ayep a walaan na samploran saklor.a (Basaen so Daniel 7:7, 8, 23, 24.) Sayan atap ya ayep a walaan na samploran saklor et mangirerepresentad say Makapanyari ed Mundo a Roma. (Nengnengen so chart ed pahina 12-13.) Nen komaliman siglo C.E., ginmapon naapag ed angkekelag a panarian so Empiryo na Roma. Say samploran saklor ya tinmubod ulo na atap ya ayep et mangirerepresentad saray panarian a nanlapu lanlamang ed Empiryo na Roma.
4, 5. (a) Antoy ginawa na melag a saklor? (b) Antoy irerepresenta na komapiton ulo na atap ya ayep?
4 Diad samay propesiya nen Daniel nipaakar ed atap ya ayep a walaan na samploran saklor, walay sananey a “melag a saklor” ya analat ed taloran saklor na atap ya ayep. Agawa iya sanen say Britanya, a datin melag a kabiangan na Empiryo na Roma et nagmaliw a makapanyari. Sakbay na koma 17 siglo, say Britanya et aliwa nin mabiskeg a pakauley. Mas makapanyari ni ray taloran rehyon na Empiryo na Roma—say Espanya, Netherlands, tan Pransya. Sansakey a binagot na Britanya irayan pakauley tan naandi so prominentin posisyon da. Diad kapegleyan na koma 18 siglo, magmamaliw lan mabiskeg a pakauley ed interon mundo so Britanya. Balet, diad saman et agni nagmaliw a komapiton ulo na atap ya ayep.
5 Anggano nagmaliw lan makapanyari so Britanya, saray sakop tod North America et nanrebelde. Balet inabuloyan na Britanya so Estados Unidos ya ombiskeg ed pakayari tan prinotektaan na British naval power. Sanen ginmapo so agew na Katawan nen 1914, say Britanya so sankabalgan ya empiryo ed kapiganman, tan say Estados Unidos so nagmaliw a sankaaligwasan ed komersyo diad interon mundo.b Legan na Sankamundoan a Guerra I, akialyansa so Estados Unidos ed Britanya. Diad saya pinmatnag so komapiton ulo na atap ya ayep bilang say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo. Panoy pantrato na sayan ulo ed bini na bii?
6. Panoy impantrato na komapiton ulo ed totoo na Dios?
6 Ag-abayag kayari inggapo na agew na Katawan, inataki na komapiton ulo so totoo na Dios—saray nakekeraan ya agagi nen Kristo diad dalin. (Mat. 25:40) Imbaga nen Jesus a legan na kiwawala to, say nakekeraan ed bini et magmaliw ya aktibo diad dalin. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Inataki na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo irayan masanto. (Apo. 13:3, 7) Legay Sankamundoan a Guerra I, saray totoo na Dios et pinasegsegang, insebel so arum a publikasyon da, tan arum ed saray kabiangan na matoor ya aripen et impriso. Ngalngali apatey, odino apatunda na komapiton ulo na atap ya ayep so panagpulong a kimey. Impaamta nen Jehova ed si Juan a nagawa iya. Imbaga To met ed si Juan a say komaduan kabiangan na bini et paolien tan manggawa na dakel nin espiritual a kimey. (Apo. 11:3, 7-11) Papaneknekan na saray modernon panaon a lingkor nen Jehova ya tinmua iraya.
SAY ANGLO-AMERIKANON MAKAPANYARI ED MUNDO TAN SAY SALI YA BALATYANG TAN LANGA
7. Antoy koneksion na komapiton ulo na atap ya ayep tan say balbaleg ya imahen?
7 Antoy koneksion na komapiton ulo na atap ya ayep tan say balbaleg ya imahen? Say Britanya tan Estados Unidos et parehon nanlapud Empiryo na Roma. Samay sali na imahen ey? Deneskribe a saratan et gawad nanlaok a balatyang tan langa. (Basaen so Daniel 2:41-43.) Sayan deskripsion et ontutukoy ed samay panaon sanen say komapiton ulo—say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo—et nagmaliw a prominente. No panon a say balatyang ya alaokan na langa et lupok no ikomparad puron balatyang, ontan met say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et lupok no ikomparad pakayari a nanlapuan to. Panon?
8, 9. (a) Panon ya impatnag na komapiton makapanyari ed mundo so singa balatyang a pakayari to? (b) Antoy irerepresenta na langa ed sali na imahen?
8 Wala ray pankanawnawan impatnag na komapiton ulo na atap ya ayep so singa balatyang a pakayari to. Singa bilang, apaneknekan itan diad impanalo tod Sankamundoan a Guerra I. Legan na Sankamundoan a Guerra II, impatnag to lamet so singa balatyang a pakayari to.c Kayari na satan a guerra, siansia nin impatnag na komapiton ulo so singa balatyang a pakayari to. Balet satan a balatyang et alaokay langa.
9 Abayag lan panggugunaetan na saray lingkor nen Jehova a talosan so kabaliksay sali na imahen. Deneskribe na Daniel 2:41 a say nanlaok a balatyang tan langa et saksakey a “panarian,” aliwan dakel. Kanian, irerepresenta na langa iray elementon sakop na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo a sengegay inkapuy na uley to no ikomparad puron balatyang ya uley na Empiryo na Roma. Say tutukoyen na langa et saray “bini na totoo,” odino saray kaslakan a totoo. (Dan. 2:43) Say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et papakapuyen na saray kampanya parad kanepegan na saray mibabaley, saray unyon, tan anggan saramay malabay a magmaliw ya independente so bansa ra. Nairapan so Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo ya manuley a singa balatyang lapud gagawaen na saray kaslakan a totoo. Ontan met, lapud mankokontraan a panmoriad politika tan dagdaiset a baetan ed saray resultay eleksion, kinmapuy so autoridad na anggan saray popular a lider, kanian agda sigpot a nipaakseb iray plataporma da. Impropesiya nen Daniel: ‘Say arum a parte na panarian et mabiskeg naani tan say arum a parte et nabuybuyak naani.’—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.
10, 11. (a) Antoy nagawad “sali” diad arapen? (b) Antoy nibaga tayo nipaakar ed bilang na saray gamet na imahen?
10 Diad panaon tayo, sankaiba nin siansiay Britanya tan Estados Unidos, mabetbet iran saniba pian resolbien iray problemad mundo. Samay propesiya nipaakar ed balbaleg ya imahen tan samay atap ya ayep et mamaneknek a say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et aglan balot nasalatan. Tua, ompatnag a makapuy iyan unor a makapanyari ed mundo no ikomparad bikking a balatyang, balet ta agbuyaken na saya so inkasikato.
11 Wala kasi kabaliksan na bilang na saray gamet na imahen? Imanoen a diad arum a pasingawey, sinalambit nen Daniel iray espisipikon bilang—alimbawa, say bilang na saray saklor ed ulo na nanduruman atap ya ayep. Walay kabaliksan na saratan a bilang. Balet, sanen dedeskribien nen Daniel so imahen, agto binitla so bilang na saray gamet. Malinew sirin ya anggapoy kabaliksan na satan a bilang, no panon ya anggapo met so kabaliksay bilang na taklay, lima, gamet, bikking, tan sali. Ingen ta espisipikon binitla nen Daniel a saray gamet et gawad balatyang tan langa. Ipapanengneng na deskripsion to a say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo so kaplesan a manuuley sano say “bato” a mangirerepresentad Panarian na Dios et onkena ed sali na imahen.—Dan. 2:45.
ANGLO-AMERIKA TAN SAY ATAP YA AYEP A WALAAN NA DUARAN SAKLOR
12, 13. Antoy irerepresenta na atap ya ayep a walaan na duaran saklor, tan antoy gawaen to?
12 Anggaman say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et nanlaok a balatyang tan langa, ipapanengneng na pasingawey ya inter nen Jesus ed si Juan a sayan pakayari et siansian walaay importantin betang legan na kaunoran iran agew. Panon? Diad pasingawey ed si Juan, anengneng toy sakey ya atap ya ayep a walaan na duaran saklor a mansasalitan singa dragon. Antoy irerepresenta na sayan nikadkaduman atap ya ayep? Wala so duaran saklor na satan, kanian ipapatnag toy saniban pakayari. Anengneng lamet nen Juan so Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo balet ta natan et walaan itan na nikaduman betang.—Basaen so Apocalipsis 13:11-15.
13 Ipapaseseg na sayan atap ya ayep so panggawa na imahen na atap ya ayep. Insulat nen Juan a sayan imahen na atap ya ayep et niwala, naandi, tan niwala lamet. Oniay eksakton agawa ed samay organisasyon ya iyaalibansa na Britanya tan Estados Unidos ya iilaloan dan mamakasakey tan mangirepresenta ed amin a panarian ed mundo.d Sayan organisasyon et niwala kayari na Sankamundoan a Guerra I tan akabkabat bilang Liga na Nasyones. Naandi itan sanen ginmapo so Sankamundoan a Guerra II. Legan na satan a guerra, imbaga na saray totoo na Dios ya unong ed propesiya a nabasad Apocalipsis, sayan imahen na atap ya ayep et niwala lamet. Tan tua ya niwala lamet—bilang say United Nations.—Apo. 17:8.
14. Akin a tinawag ya “komawalon ari” so imahen na atap ya ayep?
14 Deneskribe nen Juan so imahen na atap ya ayep bilang “komawalon ari.” Akin? Ag-iya atukoy bilang say komawalon ulo na atap ya ayep. Imahen labat iya na satan ya ayep. Antokaman a pakayarin walad sikato et nanlapud saray nasyon a membro to, lalo lad samay manunan manutulong ed sikato, say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo. (Apo. 17:10, 11) Balet sikatoy akaawat na autoridad ya onkiwas a singa ari pian sumpalen so sakey ya espisipikon kimey ya magmaliw a gapoan na nantutumbokan iran ebento a mangapektod interon mundo.
SAY IMAHEN NA ATAP YA AYEP SO MANERAL ED BALANGKANTIS
15, 16. Antoy irerepresenta na balangkantis, tan antoy agawad saramay manusuporta ed sikato?
15 Unong ed si Juan, sakey a simbolikon balangkantis so akayurong tan mangokontrol ed ambalbalangan atap ya ayep—say imahen na atap ya ayep. Satan a balangkantis et tatawagen ya “Makapanyarin Babilonia.” (Apo. 17:1-6) Sayan balangkantis et matukoy a mangirerepresentad amin a palson relihyon, say manuna ed satan et say Kakristianoan. Saray organisasyon na palson relihyon et onsusuportad imahen na atap ya ayep tan sasalien dan impluensyaan itan.
16 Balet, legay agew na Katawan, naimatonan na Makapanyarin Babilonia so danum—saray totoo a manusuporta ed sikato—a nakatan. (Apo. 16:12; 17:15) Singa bilang, say maimpluensyan kabiangan na Makapanyarin Babilonia, say Kakristianoan et nagmaliw a makapanyari ed bandad sagur iran bansa sanen pinmatnag so imahen na atap ya ayep. Balet natan, nakal lay respeto tan suporta na saray totoo ed simbaan tan ed saray papangulo ra. Diad tua, dakel a totoo so manisian say relihyon et mangaarum odino sengegan ni ingen na saray problema. Ondarakel iray aktibista ed bandad sagur ya onkekerew na suportad publiko pian panampoten lay impluensya na saray relihyon ed totoo.
17. Antoy magano lan nagawa ed palson relihyon, tan akin?
17 Balet, agbastabasta naandi so palson relihyon. Mansiansian makapanyari so balangkantis, tan salien ton patuloken iray arari anggad iyan na Dios so sakey ya ideya ed kapusoan na saray manuuley. (Basaen so Apocalipsis 17:16, 17.) Magano lan pakiwasen nen Jehova iray politikal ya elemento nen Satanas ya irerepresenta na United Nations a mangataki ed palson relihyon. Ekalen day impluensya to tan deralen day kayamanan to. Singa imposiblin nagawa itan nensaman. Balet natan, ngalngali la napelag so balangkantis ya akayurong ed ambalbalangan atap ya ayep. Ingen, sikatoy agkalkalnan nakaruskos, noagta bigbigla tan mapmaples a napelag!—Apo. 18:7, 8, 15-19.
SAY PANAMPOT NA SARAY ATAP YA AYEP
18. (a) Antoy gawaen na atap ya ayep, tan antoy resulta? (b) Unong ed Daniel 2:44, anto ran panarian so deralen na Panarian na Dios? (Nengnengen so kahon ed pahina 17.)
18 Kayarin naderal so palson relihyon, say atap ya ayep—politikal ya uksoyan nen Satanas ed dalin—so mangataki ed Panarian na Dios. Agsarag ya atakien na saray arari ed mundo so Panarian na Dios a walad tawen, kanian say pangipanggetan day sanok da et diad saray onsusuportad satan a walad dalin. Manresulta itan ed pibakal dad Dios. (Apo. 16:13-16; 17:12-14) Walay imbagad sikatayo nen Daniel nipaakar ed satan ya unor a bakal. (Basaen so Daniel 2:44.) Say atap ya ayep ya asalambit ed Apocalipsis 13:1, say imahen to, tan say atap ya ayep a walaan na duaran saklor et naderal.
19. Antoy magano lan nagawa, tan antoy nepeg tayon gawaen natan?
19 Manbibilay itayo la natan ed panaon na komapiton ulo. Anggapo lay arum nin ulo ya onlesa sakbay iyan naderal. Say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo so kaplesan ya uley ed mundo sano deralen so palson relihyon. Ontua ya amin iray propesiya nen Daniel tan Juan anggad sankamelagan a detalye. Matalek itayon asingger lay kaderal na palson relihyon tan say Armagedon et magano lan onsabi. Imparungtal la na Dios ed sikatayo so eksakton nagawa. Kasin iimanoen tayo irayan mapropetikon pasakbay? (2 Ped. 1:19) Natan la so panaon pian ondapag ed si Jehova tan suportaan so Panarian to.—Apo. 14:6, 7.
[Saray paimano ed leksab]
a Diad Biblia, say bilang a samplora et maslak ya mangisisimbolod inkakompleto. Kanian say samploran saklor et ontutukoy ed amin a panarian ya nanlapud Empiryo na Roma.
b Manlapu lad koma 18 siglo et manuuley lay Empiryo na Britanya tan Estados Unidos. Balet diad samay pasingawey ya anengneng nen Juan a nagawad kagapo na agew na Katawan, nagmaliw iran saksakey a Makapanyari ed Mundo. Saray pasingawey a nirekord ed Apocalipsis et nipaakar ed “agew na Katawan.” (Apo. 1:10) Ginmapo ni labat ya nanuley a saniba so Britanya tan Estados Unidos bilang komapiton ulo legan na Sankamundoan a Guerra I.
c Amta la nen Daniel so nagawan paneral na sayan pakayari legan na satan a guerra, insulat to: “Sikatoy manderal diad makapakelaw [teribli] a paraan.” (Dan. 8:24, NW) Singa bilang, nanggawa na graben impaneral so Estados Unidos sanen impelag toy duaran atomic bomb ed kalaban na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo.
[Kahon ed pahina 17]
SIOPA RAY TUTUKOYEN NA “SARAYA YA AMIN A PANARIAN”?
Unong ed propesiya a walad Daniel 2:44, say Panarian na Dios et “buybuyaken to naani tan upoten to naani so saraya ya amin a panarian.” Say tutukoyen labat na sayan propesiya et saray panarian ya irerepresenta na nanduruman parte na imahen.
Panon balet iray arum nin gobierno na too ey? Say miparan propesiya a walad Apocalipsis so mangiiter na mas malaknab a detalye. Ipapatnag na saya a “saray arari ed interon dalin” et tiponen sumpad si Jehova diad “baleg ya agew na Dios a Makapanyarin-amin.” (Apo. 16:14; 19:19-21) Kanian, aliwa labat lan saray panarian ya irerepresenta na imahen so deralen ed Armagedon, noagta say amin a gobierno na too.