TEPET NA SARAY KABATAAN
Akin et Lanang ya Aliway Nibabagak?
“No maminsan, nakontrol koy dilak, pero no arum, basta ak labat mansasalita ya agko la iisipen!”—James.
“No nanenerbiyos ak, agko la nononoten iray ibabagak, tan no relaks ak, nasosobraan koy ibabagak. Kanian lanang ak ya nalilingo.”—Marie.
Ibabaga na Biblia: “Say dila et . . . apoy” tan, “Anggan say melag ya apoy et nayarian ton palioben so maawa-awang a takel!” (Santiago 3:5, 6) Kasin lanang ya aliway nibabagam? No on, makatulong ed sika iyan artikulo.
Akin ya aliway nibabagak?
Aliwa tayon perpekto. Ibabaga na Biblia: “Amin tayo et naynay a nalilingo. No walay agnalilingo ed panagsalita to, sikatoy perpekto.” (Santiago 3:2) Lapud aliwa tayon perpekto, mainomay tayoy nalingo anggan diad panagsalita.
“Lapud aliwan perpekto so utek ko tan say dilak, lolokoen koy sarilik no ibagak ya mainomay kon kontrolen iratan.”—Anna.
Salita lan salita. Ibabaga na Biblia: “Sano dakel so salita, agnapaliisay pakalingo.” (Proverbio 10:19) Say too ya salita lan salita—tan agtanto ondedengel—et mas posiblin makapangibaga na aliwa tan nasakitan toy arum.
“Saray totoon matalino et aliwan lanang ya sikaray mansasalita. Si Jesus so sankatalinoan ya toon nambilay diad dalin, pero no arum et agmansasalita.”—Julia.
Sarkastiko a panagsalita. Ibabaga na Biblia: “Say salitan agla ninonot et singa saray saksak na espada.” (Proverbio 12:18) Say sakey ya alimbawa na salitan agla ninonot et say sarkastiko a panagsalita—pansalitay ansakit pian nainsulto so arum. Samay ontan so panagsalita to et nayarin ibaga ton, “Joke labat!” Balet say pamabaing ed arum et aliwan makapalek. Ibabaga na Biblia ya ekalen tayoy “makapasakit a salita, pati say amin a bengatlan makaderal.”—Efeso 4:31.
“Labalabay koy manlurey tan manpaelek, pero wala ray naiinsulto, kanian lanang ak ya napapahamak.”—Oksana.
No nibagam la, agmo la nababawi; mas mainomay ni mangipawil na toothpaste ed pananginan to
No panon ya nakontrol so dila
Nayarin mairap mon nakontrol so dilam, pero makatulong iray prinsipyo na Biblia. Singa bilang, nonoten iraya.
“No walay ibagam, dia labat lad pusom, . . . tan mandeen ka labat.”—Salmo 4:4.
No maminsan, mas maong no agka la oneebat. “Samay naliliknak legan ya ampetang so ulok et naaandi lanlamang,” so kuan na kabataan ya si Laura. “No kalmado ak la, naiisip ko ya maong labat ta agko imbaga imay labay kon ibaga.” Anggan say itunda labat na pigaran segundo et makatulong pian naiwasan moy mansalita na aliwa.
“Agta susuboken na layag iray salita a singa panataway na dila ed kakanen?”—Job 12:11.
Naiwasan moy problema no itepet mo iraya ed sarilim antis mon ibaga so labay mo:
Kasin tua iya? Kasin maabig iya? Kaukolan ko kasin ibaga?—Roma 14:19.
Antoy naliknak no ibaga da iya ed siak?—Mateo 7:12.
Kasin nipanengneng koy respeto ed opinyon na arum?—Roma 12:10.
Kasin natan so dugan panaon ya ibagak iya?—Eclesiastes 3:7.
“Ipasen yon mas atagey so arum nen say sikayo.”—Filipos 2:3.
Makatulong itan pian magmaliw kan positibo ed arum tan pian nakontrol moy dilam tan mannonot ka ni antis kan mansalita. Anggano akapangibaga ka la na makapasakit tan agmo la nababawi, ontulong so inkamapaabeba pian onkerew kay sorry—tan ibagam ya tampol itan anggad posible! (Mateo 5:23, 24) Tan diad onsublay, gawam so anggaay nayarian mon kontrolen so dilam.