Manseet Ka ed Panagbasa

AGNAGAWAAN na saray ayep so gagawaen mo natan. Sakey ed kada 6 totoo so ag-akaaral a manbasa​—mabetbet et lapud anggapoy pankanawnawa ran makapan-eskuela​—tan ed saraman so akaaral, dakel so agmanggagawa na ontan a maparanay. Ingen, say abilidad mon mamasa ed inimprintan pahina so mangiyabuloy ed sikan manbiahe ed arum a daldalin, miarap ed totoon saray kabibilay da so pakagamoran mo na saray eksperiensya ed bilay, tan makagamor na praktikal a pikakabat ya ontulong ed sikan mangarap ed saray kapagaan ed bilay.

Say abilidad a manbasa so mangimpluensia ed no kaunongan so nagamoran na sakey a kalangweran diad paneskuela to. Sano mananap na trabaho, say abilidad ton manbasa so nayarin mangimpluensia ed klase na trabahon nayarian ton looban tan say karakel na oras a nakaukolan ton pankimey ta pian makalmo na pambilay. Saray kaasawaan a bibii a maong a manbasa so makaasikason magmaong ed pamilya ra no nipaakar ed dugan nutrisyon, kalinisan, tan pakapaliis ed sakit. Saray kainaan a maong a manbasa so nayarin makagawa met na maabig a tuloy ya impluensia ed iyaligwas na intelehensya na saray anak da.

Siempre, say sankabalgan a gunggona a nagamoran manlapud panagbasa, et natulongan to kan “makaromog ed mismon pikakabat na Dios.” (Uli. 2:5, NW) Dakel ed saray paraan na panserbi tayo ed Dios so manasaglawi ed abilidad tayon manbasa. Saray Kasulatan tan publikasyon a nibase’d-Biblia so nababasa diad saray miting ed kongregasyon. Say inkaepektibom ed lawak na ministeryo so mangapektan tuloy diad paraan na panagbasam. Tan say panagparaan parad sarayan aktibidad so manasaglawi ed panagbasa. Nisengeg ed satan say espiritual ya ibubulaslas mo so mandependin tuloy ed saray ugalim ed panagbasa.

Usaren a Maabig so Pankanawnawa

Limitado so edukasyon na arum a manaaral ed saray dalan na Dios. Nakaukolan iran ibangat a manbasa pian onaligwas ira ed espiritual ya ibubulaslas da. Odino nayarin nakaukolan da so personal a tulong diad pamaaligwas ed saray dunong ed panagbasa ra. No wala so lokal a pankaukolan, panggunaetan na saray kongregasyon ya organisaen iray klase ed panagbasa a nibase ed publikasyon ya Apply Yourself to Reading and Writing. Nilibu-libo so agunggonaan lan maong manlapud sayan probisyon. Lapud kaimportantian na pagmaliw a makayarin manbasan maong, arum a kongregasyon so angiyuksoy na saray klase parad panamaaligwas na panagbasa ya ibabansag ed Teokratikon Eskuelaan Parad Ministeryo. Anggan anggapo so ontan iran klase, nayarin maong so iyaligwas na sakey a too no mangigana na panaon ed kada agew pian manbasan maksil tan diad maparanay ya iyaatendi tan pibiang ed eskuelaan.

Makapaermen, saray komiks tan telebisyon so arum ed saray bengatlan sengegay pakapapaulyan na dakel a totoo ed panagbasa. Say panagbantay ed telebisyon tan samet labat a panagbasa so nayarin mangamper ed ibulaslas na sakey a too ed saray dunong to ed panagbasa tan ed abilidad ton mannonot tan mankatunongan a malinew tan pangibesngaw ton maong ed inkasikato.

Itatarya na “matoor tan makabat ya aripen” iray publikasyon ya ontulong ed sikatayon natalosan so Biblia. Nitarya na saraya so mayaman ya impormasyon nipaakar ed saray makanan espiritual a bengatla. (Mat. 24:45; 1 Cor. 2:12, 13) Saraya met so ontulong ed sikatayon makapibansag ed saray importantin nagagawa ed mundo tan say kabaliksan na saratan, ontulong iratan ed sikatayon mikabat a magmaong ed nagagawa ed mundo, tan nabangatan itayo ed saray paraan na pangarap ed saray isyu a manasaglawi ed sikatayo. Nagkalalo ed amin, iyapasakey na saratan no panon so panlingkor ed Dios a makapaliket tan nagamoran so abobon to. Say ontan a maabig a panagbasa so ontulong ed sikan ombulaslas bilang maespiritual a too.

Siempre, say abilidad a maong a manbasa so aliwan sakey a birtud. Say dunong so kaukolan a nausar ed suston paraan. Singa ed panangan, nepeg a mapili no nipaakar ed panagbasa. Akin et kanen so sakey a taganon anggapoy sustansia odino ed saman so nayarin pakasamalan mo ni ingen? Ontan met, akin et basaen so materyal, anggan pamarlas labat, a manutak ed nonot tan puso? Saray prinsipyo na Biblia so nepeg a mangitarya na estandarten usaren tayon manitermina ed antokaman a pilien tayon basaen a materyal. Sakbay a desidien no anto so basaen mo, nonoten moray tekston singa say Eclesiastes 12:12, 13; Efeso 4:22-24; 5:3, 4; Filipos 4:8; Colosas 2:8; 1 Juan 2:15-17; tan 2 Juan 10.

Manbasa Tekep na Manepeg a Motibo

Say kaimportantian na manepeg a motibo ed panagbasa so ombitar diad pangusisa ed saray salaysay na Ebanghelyo. Alimbawa, diad Ebanghelyo nen Mateo, naromog tayon tetepetan nen Jesus iray de-aral a relihyoson papangulo na “Agyo ta abasa?” tan “Agyo ta’n balot abasa?” sakbay ya iter to ed sikara so Makasulatan iran ebat ed saray masilib a tepet da. (Mat. 12:3, 5; 19:4; 21:16, 42; 22:31) Sakey a leksion a naaralan tayo ed saya et no say motibo tayo ed panagbasa so makapuy, lingon konklusyon so naala tayo odino sigpot tayon nasaew so punto. Babasaen na saray Fariseo so Kasulatan lapud inisip dan diad panamegley na saratan et nagamoran da so bilay ya andi-anggaan. Unong ya impabitar nen Jesus, satan a tumang so agniiter ed saraman so agmangaaro ed Dios tan agmangawat ed paraan na panangilaban To. (Juan 5:39-43) Sinisiblet so getma na saray Fariseo; sirin, dakel ed saray konklusyon da so lingo.

Say panangaro ed si Jehova so sankaabigan a motibo tayo diad pambasa ed Salita to. Say ontan a panangaro so mamakiwas ed sikatayon aralen so linawa na Dios, lapud say aro et “manliket ed katuaan.” (1 Cor. 13:6) Anggan diad apalabas et agtayo nanliketan so manbasa, say panangaro ed si Jehova ed “intero a nonot” tayo so mamakiwas ed sikatayon isekar ya usaren iray nonot tayo diad pangala ed pikakabat na Dios. (Mat. 22:37, NW) Liingen na aro so interes, tan pakiwasen na interes so panagaral.

Ikonsidera so Kapeles

Misiglaotan so panagbasa ed pakapangibiig. Anggan legan na pambabasam natan, nibibiig moray salita tan tatandaan moy kabaliksan na saratan. Napapeles moy panagbasam no palaknaben moy panangibiig. Imbes a sika so ontundan onnengneng ed kada salita, salien mon nengnengen a pinsanan so pigaran salita. Legan mon nababayuboan iyan abilidad, naromog mon lalon malinew mon natalosan so babasaen mo.

Balet, sano babasaen mo so malalaknab a materyal, say nagamoran mo ed saray sagpot mo so nayarin napadaak diad pangusar na sakey a miduman metodo. Diad impanimbawa ed si Josue nipaakar ed panagbasa to ed Kasulatan, inkuan nen Jehova: “Sayan libro na ganggan so agkomon onarawi ed sangim, tan nepeg mon basaen itan a makalna.” (Jos. 1:8, NW) Say panagsalitan makalna so mabetbet a nagawa sano say sakey a too so manmomolimoli. Kanian, say terminon Hebreo ya impatalos a “basaen a makalna” so nipatalos met a ‘mandalepdep.’ (Sal. 63:6; 77:12; 143:5) Sano mandadalepdep, say sakey a too so maniisip na aralem; agmanggaganat. Say panagbasa ed paraan a manmomorekdek so mangiyabuloy ed Salita na Dios a nawalaan na babaleg ya epekto ed nonot tan puso. Lugan na Biblia so propesiya, simbawa, uliran, anlong, balbalikas na madibinon panangukom, saray detalye nipaakar ed gagala nen Jehova, tan daakan a peteg ed bilay iran alimbawa​—amin so makanakana ed saraman so malabay a mankurang ed saray dalan nen Jehova. Agaylan makagunggona so pambasa ed Biblia diad paraan a mangiyabuloy ed satan ya onsepsep a maong ed nonot tan pusom!

Aralen so Pangisentro ed Nonot

Sano manbabasa ka, ipasen mon wadtan ka ed kada eksenan nadedeskribe. Salien mon iretrato ed isip mo iray totoo ed eksena, tan isipen iray nalilikna ed saray eksperiensyan nagagawa ed bilay da. Saya so mainomay sano babasaen mo so salaysay a singa samay nipaakar ed si David tan Goliat, a nikurit ed 1 Samuel kapitulo 17. Ingen anggan saray detalye ed Exodo tan Levitico nipaakar ed impamaalagey ed tabernakulo odino say inkiletneg na inkasaserdote so makapainteres tan singa aktual sano ireretratom ed kaisipan mo iray sukat tan materyales odino isipen so samyong na insenso, samay insanglil iran bukel, tan saramay ayayep a nisaklang bilang pinoolan iran apay. Isipen ya agaylan makapakelkelaw so impangisumpal ed saray kimey na saserdote! (Luc. 1:8-10) Say pangibalim ed saray liknaan tan emosyon mo ed onian dalan so ontulong ed sikan makatebek ed kabaliksan na babasaen mo tan onkanan katulongan na memorya.

Balet, no agka maalwar sano manbabasa ka, nayarin manteyengteyeng so nonot mo. Nayarin say matam so onnengneng ed pahina, balet nayarin walad arum a pasen so nonot mo. Kasin walay musikan nipapatogtog? Kasin lukas so telebisyon? Kasin mantotongtong iray membro na pamilya? No nayari, maabig so pambasa ed mareen a pasen. Anggaman ontan, say disturbo so nayarin manlapud sikan mismo. Nayarin dakel so ginawam a sanagew. Agaylan mainomay mon nanonotan iray ginawam a sanagew! Siempre, maabig a repasoen iray agawa ed sanagew​—balet ag-ibabansag sano manbabasa ka. Nayarin inggapom a niyapasakey so nonot mo, odino nayarin nampikasi ka ni dia ed pambasam. Balet kabekta sano manbasa ka la, say nonot mo so manyatawyataw. Igapom lamet. Disiplinam so inkasika a mansiansian akaapasakey so nonot mo ed materyal a babasaen mo. Kalkalna, naimanom so iyaaligwas mo.

Anto so gawaen mo sano walay abasam a salitan agmo natalosan? Arum iran agkabisadon salita so nayarin nipaliwawa odino nasingbat ed babasaen. Odino ompan nayarian mon tebeken so kabaliksan a manlapud konteksto. No andi, nengnengen mo nin magano so salita no wala so diksyonaryo, odino markaan so salita ta pian nayarian mon itepet ed arum so kabaliksan diad saginonor. Saya so mamalaknab na bokabularyom tan ontulong ed sika ed pakatalos ed babasaen mo.

Panagbasa ed Publiko

Sanen imbaga nen apostol Pablo ed si Timoteo ya itultuloy toy manseet ed panagbasa, espesipikon tutukoyen nen Pablo so panagbasan para ed pakagunggonaan na arum. (1 Tim. 4:13, NW) Lalanoren na epektibon panagbasa ed publiko so mas nen say basta pambasan maksil a manlapud pahina. Nakaukolan na managbasa a talosan so kabaliksan na saray salita tan tebeken iray punton ibabalikas da. Sano gagawaen to itan et nayarian ton ipasabi iray ideyan duga tan pawalaen toray emosyon a susto. Siempre, saya so mankaukolan na sigpot a panagparaan tan panagpasal. Kanian, imbilin nen Pablo: “Mantultuloy kan manseet ed panagbasa ed publiko.” Makaawat ka na makanakanan kipasal ed ontan a dunong ed Teokratikon Eskuelaan Parad Ministeryo.

Mangigana na Panaon ed Pambasa

“Saray kaisipan na saray makuli arap ira lambengat ed inkadaakan [“pankaabigan,” NW]; balet balang sakey a mangganat, mangganat lambengat a naukolan.” (Uli. 21:5) Agaylan tua itan no nipaakar ed pilalek tayon manbasa! Pian nagamoran so “pankaabigan,” nakaukolan a sikatayo so makulin manplano ta pian agnasebelan na arum iran kimey so panagbasa tayo.

Kapigan so panagbasam? Kasin sika so nagunggonaan diad pambasam a masakbay ed kabuasan? Odino lalon alerto ka ed banda’d ngarem? No makapangigana ka na anggano 15 odino 20 minuto ed kada agew a pambasa, nabigla ka ed karakel na nagawaan mo. Say tombok et say inkamaparanay.

Akin ya impaisulat nen Jehova iray engranden gagala to diad sakey a libro? Ta pian saray totoo so makatupleg ed insulat a Salita to. Saya so ontulong ed sikaran mangimano ed saray makapakelaw a kimey nen Jehova, a saraya so ibaga ra ed ananak da, tan ipaslep ed kanonotan iray gawagawa na Dios. (Sal. 78:5-7) Say apresasyon tayo ed inkamabunlok nen Jehova ed sayan pamaakaran so sankaabigan a nipanengneng diad paraan a manseet itayo ed panagbasa dia ed manangiter-bilay a Salita to.