“Nia! Gawaen Kon Balo so Amin a Bengatla”

1-4. (a) Diad antoran nengneng ed retrato diad apis tayo so panggayagaan mon pibiangan? (b) Anton maglorian ilalo so nitarya dia ed sika? (c) Anto so arum ed saray teksto na Biblia a mangiiter na suporta ed ontan ya ilalo?

NENGNENGEN so maliket a totoo ed apis na sayan brosyur. Kasin labay mo so magmaliw a sakey ed sikara? ‘Akin, on,’ ikuan mo. Lapud wadia so deen tan pankakasakey a kinaliktan na amin a katooan. Saray totoo ed amin a rasa​—andeket, amputi, duyaw​—so manlilimog a bilang sakey a pamilya. Agaylan gayaga! Agaylan pankakasakey! Mapatnag a sarayan totoo so napapagaan nipaakar ed iterak na nuklar odino say kebbiew na terorismo. Saray eroplano ed guerra a jet so agla maneral ed mareen a liwang diad tagey na sayan masansanting a parke. Anggaporay sundalo, anggaporay tangke, anggaporay paltog. Anggan say batuta na pulis so agla nakaukolan diad pamasiansia na oksuy. Anggapo la so bakal tan krimen. Tan anggapo laray kakulangan na abung, lapud balang sakey so walaan na marakep ya ayaman a tawagen to na kayarian to.

² Saratan pa ya ugugaw so nengnengen! Makapalikliket ya imatonan so panggagalaw da. Agaylan ayep a kagalaw! Anggaporay rehas a nakaukolan ed sayan parke, lapud amin ya ayayep so wala ed kareenan ed totoo tan ed balang sinansakey. Anggan say leon tan say kordero so sankaaro la. Nengnengen iratan a masmasnag a kolor iran kamanokan legan a sikara so mantekkiab dia tan diman, tan talinengen iray mararakep a kanta ra a mikasakey ed elek na saray ugugaw a mamano na dagem. Anggaporay kulongan? Andi, lapud amin so kawayangan tan ag-apegetan a gayaga ed sayan ayaman. Anguben pa so samiong na saratan a karosasan, dengelen pa so asaas na saray ilog, liknaen so agaylan abig a petang na agew. O, pataway pa ed prutas a wala ed satan a basket, unong a satan so sankaabigan a bunga na dalin, say sankaabigan, singa amin a bengatlan nanengneng tan panggayagaan ed sayan maglorian singa-parken tanamanan.

³ ‘Balet ontunda,’ kuan na sakey, ‘iner so kawalaan na saray matatatken a totoo? Kasin sikara, met, so mibiang diad panggayaga ed sayan maliket a sosyedad?’ Peteg, saray matatatken a totoo so wadtan, balet sikara so unuugaw lamet. Diad sayan parke et an ggapo so ompatey ed inkatatken. Say ugaw natan so ombaleg ed nagnap ya inkatoo tan agla ontatken. Balanglan 20 taon o 200 taon ya edad, balang sakey ed saray minilmilyon a totoon manaayam ed sayan parke so manliket ed ligsa na inkatobonbalon panagbilay, diad ayadyarin bunigas. Minilmilyon, ikuan mo? On, minilmilyon, lapud sayan parke so nilaknab ed amin a dalin. Sikato so ondaak ed bilay, deen, tan kalimgasan ya anggad kasampotan na dalin tayo, manlapud Fuji ya anggad saray Andes, manlapud Hong Kong ya anggad Mediteraneo. Lapud amin a dalin so napasimbalo ed sakey a paraison parke. Sikato so Paraison nipawil ed sankadalinan.

⁴ ‘Agnapanisiaan,’ ikuan mo? Ununa, anggaman kuan, imanoen iray katuaan diad prueba. Posibli ed sika tan say pamilyam so pakaliktar ed napason peles a magulon sistema na bengabengatla tan onloob ed Paraison nirepresenta ed apis tayo.a

Say Libron Mangipapaliwawa ed Paraiso

5. (a) Anton libro so mangipapaliwawa ed sarayan bengatla? (b) Diad antoran dalan a saya so matalonan libro?

⁵ Amin na saray maglorian bengatla, tan say panseguro ed saratan, so nipaliwawa ed sakey a libro, say sankamakapakelawan a libron nisulat. Sikato so tinawag na Biblia. Sikato so sankadaanan a libro, a saray kabiangan to so nisulat ed linmabas lan 3,500 taon. Diad parehon panaon, sikato so sankaabantian a libro diad panangipresenta na maabig, praktikal a konseho a para ed modernon-agew a panagbilay. Saray propesiya to so mangisagyat na masnag ya ilalo ed arapen. Sikato so sankasaliwan ed amin ya awaran, masulok a 2,000,000,000 kopya na interon Biblia odino manunan seksion to so nibunog ed 1,810 lenguahe.

6. Anto so mangiduduma ed Biblia a manlapud arum iran sulsulat ya impasen a masanto?

⁶ Anggapo so arum a masanton libro a walaan na ontan lan sankatalbaan a kibubunog, tan kaslakan ya arum so andian na ontan ya edad. Say Koran na Islam so kulang a 1,400 taon so edad to. Si Buddha tan Confucius so nambilay na ngalngalin 2,500 taon a linmabas, tan saray sulat da so apetsaan a manlapud satan a panaon. Saray Kasulatan na Shinto so tinugyop ed presentin porma ed ag-onsulok a 1,200 taon lan linmabas. Say Libro na Mormon so 160 anyos lambengat. Anggapo ed sarayan masanton libro so dugarugan makasuysoy ed awaran na too ya ompawil ed 6,000 taon, a singa say Biblia. Pian natalosan so orihinal a relihyon, nepeg a sikatayo so onla ed Biblia. Sikato lambengat so libro a walaan na sankatalbaan a mensahe a para ed amin a katooan.

7. Anto so imbaga na saray manag-isip a totoo nipaakar ed Biblia?

⁷ Say kakabatan tan kalimgasan na mensahe na Biblia so binidbir na saray manag-isip a totoo a manlapud amin a nasyones tan manlapud amin a nengneng na bilay. Say bantog a sientista tan managdiskobre ed ley na grabidad, si Sir Isaac Newton, so angikuan: “Anggaporay siensia a magmaong a mamatua nen say Biblia.” Si Patrick Henry, ya Americanon rebolusyonarion pangulo a bantog ed saray salitan “Ikdan moak na kawayangan, odino ikdan moak na patey,” so angibaga met: “Say Biblia so sankakanaan ed amin a libron niprinta.” Anggan say baleg a Hindun pangulo a si Mohandas K. Gandhi so angikuan ya aminsan ed British viceroy ed India: “Sano say bansam tan bansak so mankasakey ed saray bangat ya indatak nen Kristo ed sayan Sermon ed Palandey, naresolbe taray problema, aliwa lambengat ed saray bansa ta noagta ontan met ed interon mundo.” Sasalitaen nen Gandhi so Mateo kapitulo 5 ya anggad 7 ed Biblia. Basaen irayan kapitulo tan nengnengen no agmo panliketan so mabiskeg a mensahe ra.

Say Biblia​—Sakey a Libro ed Bukig

8, 9. (a) Akin a lingo so panawag ed Biblia a sakey a libro na Sagur? (b) Panon so inkisulat na Biblia, tan diad anton peryodo na panaon? (c) Akin a say Biblia so tinawag na sakey a librarya? (d) Panon karakel na totoo so nausar a mansulat ed Biblia? (e) Anton pantasi so inter na sarayan totoo nipaakar ed Sengegan na Biblia?

⁸ Sumlang ed popular a pananisia, say Biblia so aliwan sakey a produkto na sibilisasyon ed Sagur, nisay satan a sibilisasyon so igloria to. Ngalngalin say interon Biblia so nisulat ed saray bansa ed Bukig. Saray lalakin nansulat so taga ra Bukig ya amin. Sanlibon taon sakbay nen Buddha, nen 1513 K.K.P., si Moises, a nambilay ed Pegley Bukig, so pinuyanan na Dios a mangisulat ed ununan libro na Biblia, a tinawag na Genesis. Manlapud sayan gapowan, say Biblia so anumbok na sakey a matukoy a tema ya angga ed unor a libro to ya Apocalipsis. Say Biblia so akumpleto nen 98 K.P., ngalngalin 600 taon kayari nen Buddha. Kasin akabatan yo la a say Biblia so tinibukel na 66 a nanduruman libro? On, say Biblia so sakey a librarya ed inkasikaton dili!

⁹ Sirin, diad peryodo na masulok a 1,600 taon a manlapud panaon nen Moises, ngalngalin 40 lalaki so akibiang diad impansulat ed mantutukoyan a rekord na Biblia. Tasian dan saray sulat da so pinuyanan na sakey a biskeg ya atagey nen say ompatey a too. Insulat nen Kristianon apostol Pablo: “Amin a Sulat so impuyan na Dios tan makagungguna ed panagbangat, ed panamaat, ed panametek ed saray bengatla, ed panagdisiplina ed inkatunong.”b (2 Timoteo 3:16) Tan impaliwawa nen apostol Pedro: “Anggapo so propesiyan nanlapu ed anggan anton bukor a panangipatalos. Lapud say propesiya so agbalot intarok na linawa na too, noagta saray totoo so nansalita a nanlapud Dios unong a sikara so tinenyeg na masanton espiritu.”​—2 Pedro 1:​20, 21; 2 Samuel 23:​2; Lucas 1:70.

10. (a) Panon so insabi na Biblia ed agew tayo? (b) Akin a makapanseguro itayo a sikatayo so siansia nin walaan na apuyanan a teksto na Biblia?

¹⁰ Makatantanda, met, so nengneng na insabi na Biblia ya anggad sayan agew. Diad nilibulibon taon, ya anggad impakaimbento ed panag-imprintaan ed ngalngalin 500 taon lan apalabas, saray kopya na Biblia so ginawa ed panamegley na lima. Anggapo so arum a literaryon kimey ed kadaanan iran panaon ya ontan lan magunaet a kinopya tan kinopya lamet. Sikato so naulit-ulit a kinopya, balet naynay a diad baleg ya alwar. Saray managkopya so akagawa lambengat na angkelag iran lingo, tan say kumparasyon ed saraya so amekder ed orihinal a tekston impuyan na Dios. Sakey a manunan autoridad ed saray manuskrito na Biblia, si Sir Frederic Kenyon, so angikuan: “Say unor a pundasyon ed anggan anton panduaruwa a say Kasulatan so sinmabi ed sikatayon manuna unong ed inkisulat da so natan et nakal.” Natan, wala nin siansia ed kiwawala so ngalngalin 16,000 insulat-na-liman kopya na Biblia odino kabiangan to, arum ni ingen so niyapiger a manlapud komaduan siglo ed sakbay nen Kristo. Nagkalalo ni, saray suston patalos so ginawa a nanlapud Hebreo, Aramaico, tan Griegon lenguahe a sikato so orihinal ya akapangisulatan na Biblia ed ngalngalin amin a lenguahe ed dalin.

11. Antoran modernon nalnalmoan so mitukoyan ed kuritan na Biblia?

¹¹ Arum so analin mangipabaing ed Biblia diad pangikuan a satan so aliwan susto. Anggaman kuan, diad agano niran taon et saray arkeologo so nankutkot ed saray deralderal diad kadaanan iran syudad ed daldalin na Biblia tan aromog daray nitatak a sulat tan arum niran ebidensyan pirmin mamapaneknek a saray totoo tan paspasen ya abitla ed Biblia ed anggan diad sankadaanan iran kuritan so peteg a wala. Akutkot da so dakel ya ebidensyan mangituturo ed sankagloboan a delap, ya ibabaga na Biblia ya agawa ed masulok lan 4,000 taon a linmabas, diad agew nen Noe. Diad sayan punto, si Prince Mikasa, sakey a bantog ya arkeologo, so angikuan: “Kasin peteg a wala so sakey a Delap? . . . Say katuaan a say delap so peteg ya agawa so makakumbinsen apaneknekan.”c

Say Dios na Biblia

12. (a) Anto so ibabaga na arum a managludlurey nipaakar ed Dios? (b) Akin a say Biblia et tutukoyen to so Dios a bilang sakey ya Ama? (c) Anto so ipapanengneng na Biblia a ngaran na Dios?

¹² Unong a singa arum a totoo so nanludlurey ed Biblia, arum so nanludlurey ed kiwawala na Makapanyarin-amin a Dios. (2 Pedro 3:​3-7) Ikuan da, ‘Panon so pakapanisiak ed Dios, anta agko nanengneng? Kasin wala so prueban peteg a wala so sakey ya agnanengneng a Manamalsa, atagey nen say too? Agta say Dios so manaayam ed amin a bengatla?’ Ikuan na arum, ‘Anggapo so Dios odino Buddha.’ Anggaman kuan, ipapanengneng na Biblia ya unong ya amin tayo so angawat na bilay ed panamegley na sakey a mangaraldalin ya ama, sirin saray orihinal ya atateng tayo so angawat na bilay a nanlapud sakey a mangatatawen ya Ama, odino Amalsa, a say personal a ngaran to et Jehova.​—Salmo 83:​18; 100:​3; Isaias 12:​2; 26:4.

13. Diad antoran dalan so impangiparungtal nen Jehova ed inkasikato diad katooan?

¹³ Imparungtal nen Jehova so inkasikato ed katooan diad tuan matalonan dalan. Say manunan dalan et diad panamegley na Biblia, ya angipakabat ed katuaan to tan saray maandon gagala to. (Juan 17:​17; 1 Pedro 1:​24, 25) Say sananey a dalan et diad panamegley na palsa to. Diad panamegley na inengneng ed saray makapakelaw a bengatlan walad kaliberliber da, dakel a totoo so angapresya a talagan wala so sakey a Manamalsa-Dios a say engranden personalidad to so nisindag ed saray kimey to.​—Apocalipsis 15:​3, 4.

14. Anto so ibabaga na Biblia ed sikatayo nipaakar ed si Jehova?

¹⁴ Si Jehova a Dios so Autor na Biblia. Sikato so Baleg ya Espiritu, a manbibilay ed amin ya ando lan ando. (Juan 4:​24; Salmo 90:​1, 2) Say ngaran ton “Jehova” so manawag na imano ed gagala to ed saray pinalsa to. Gagala ton alangonen itan a baleg a ngaran diad panamegley na paneral to ed marelmeng tan iliktar to raman so mangaro ed sikato ta pian sikara so manbilay ed sakey a paraison dalin. (Exodo 6:​2-8; Isaias 35:​1, 2) Diad kipapasen ton Makapanyarin-amin a Dios, sikato so walaan na pakayarin manggawa ed saya. Bilang Manamalsa ed amin a talba, sikato so atagey a tuloy nen saray ordinaryon dirios tan talintao na nasyones.​—Isaias 42:​5, 8; Salmo 115:​1, 4-8.

15. Saray impanaral na matudion totoo ed palsa so angitonton ed antoran konklusyon?

¹⁵ Legan na saray agano nin siglo, saray totoo na siensia so angiter na malaem a panaon diad panaral ed saray kimey na palsa. Anto so imbaga ra? Sakey ed saray akauna ed lawak na elektrisidad, say bantog a pisisistan British a si Lord Kelvin, so angikuan: “Manisia ak a diad nagkalalon pakaaral ed siensia et nagkalalon idawat to itayo a manlapud antokaman no ipareng ed ateismo.” Say nianak-ed-Europan sientista a si Albert Einstein, anggaman kabkabat ya ateista, so angipatua: “Magenap la ed siak . . . so panmorekdek ed makapakelaw ya inkasangal na talba, a maudiem a namorekdek tayo, tan salien a sipapaabeba so panebek ed anggan sankamelantingan a parte na intelihensyan nipatnag ed palsa.” Say Americanon sientista tan mananalo na premyon Nobel a si Arthur Holly Compton so angikuan: “Say mauksoy a kipaparungtal na talba so mamatua ed katuaan na sankarlangan a salitan nibalikas​—‘Diad gapo say Dios.’ ” Aaonen toray manangilukas a salita ed Biblia.

16. Panon so pangitatandoro na talba ed panamalsan kakabatan tan pakayari na Dios?

¹⁶ Saray manuley na mabibiskeg a nasyones so nayarin mangipasirayew ed katudioan da tan diad saray sientipikon agawgawaan da diad impangonkesta ra ed liwang. Balet agaylan kamelanting iray space satellites da sano ikumpara ed bulan ya ontetelek ed liber na dalin, tan saray planetas ya onliliber ed agew! Agaylan inkaletey so agawaan na sarayan ompatey a totoo no ipareng ed palsa nen Jehova a binilbilyon iran mangatatawen a galaksi, a kada sakey so nankarga na binilbilyon ya agew a singa say agew tayo, tan say impanipon to tan impangipasen to ed sikara diad liwang ed anggapoy-sukat a panaon! (Salmo 19:​1, 2; Job 26:​7, 14) Agpankelawan a saray totoo so impasen nen Jehova a singa ra lambengat duron, tan saray makapanyarin nasyon a “singa anggapo.”​—Isaias 40:​13-18, 22.

17. Akin a makatunongan so panisia ed sakey a Manamalsa?

¹⁷ Kasin sika so manaayam ed sakey ya abung? Anganko ta agmo impaalagey so abung, nisay kabat mo no siopa so nanggawa. Anggaman kuan, say katuaan ya agmo kabat so nampaalagey so agmangamper ed sika diad pangawat ed katuaan a wala so matudion persona ya angipaalagey ed satan. Say pangikatunongan a say abung so inmalagey ed inkasikaton dili so ompatnag a kakulangkulangan! Lapud say baleg a talba, tan amin a bengatlan wala ed sikato, so mankaukolan na abalbaleg ya intelihensya ed inkagawa to, agta makatunongan so pangibaga a talagan wala so sakey ya Intelihentin Amalsa? Peteg, say makulangkulang lambengat so mangibaga ed puso to, “Anggapo so Jehova.”​—Salmo 14:​1; Hebreos 3:4.

18. Anto so mangipanengneng a say Dios so sakey a persona, tan makanepegan a dayewen?

¹⁸ Saray maglorian pakelaw a walad kaliberliber tayo​—saray karosasan, saray kamanokan, saray ayayep, say makapakelaw a palsan tinawag na too, saray milagro na bilay tan ed kianak​—sarayan amin so mamatua ed agnanengneng a Pangulon Katudioan ya amawala ed saratan. (Roma 1:20) No iner so kawalaan na katudioan, wala so kanonotan. No wala so kanonotan, wala so sakey a persona. Say supremon katudioan et say Supremon Persona, say Amalsa ed amin a bengatlan mabilay, say mismon Subol na bilay. (Salmo 36:9) Say Amalsa so peteg a makana ed amin a dayew tan galang.​—Salmo 104:​24; Apocalipsis 4:11.

19. (a) Akin ya anggapo so nasyon natan a makapangibagan say pambiktorya ra ed bakal so inter-na-Dios? (b) Akin a say Dios so andian na pibibiang ed saray bakal na nasyones?

¹⁹ Walaray arum a say pananisia ra ed Dios so pinakapuy na saray mairap ya asagmak nen Guerra Mundial II. Diad saman a panaon et kada bansa so tinmawag ed “Dios” to, balanglan diad saray relihyon a Katoliko odino Protestante odino diad saray relihyon ed Bukig. Kasin nibaga a say “Dios” so angiter na impanbiktorya na arum ed sarayan nasyones tan inabuloyan to so arum a natalo? Ipapanengneng na Biblia ya anggapo ed sarayan nasyones so ontatawag ed tuan Dios. Si Jehova a Dios, say Amalsa na tawen tan dalin, so aliwan responsabli ed gutgutan tan bakabakal na nasyones. (1 Corinto 14:33) Saray kanonotan to so atagey iran tuloy nen saray kanonotan na pulitikal tan militaristikon nasyones na sayan dalin. (Isaias 55:​8, 9) Ontan met, say tuan relihyon tan panagdayew ed si Jehova so andian na pibibiang ed saray bakabakal na nasyones. Si Jehova so sankatageyan nen saray dirios na nasyones. Sikato so nikadkaduma ed kipapasen ton Dios na saray maaro-ed-kareenan a lalaki tan bibii ed amin a nasyones. A singa ibabaga na Biblia: “Say Dios so aliwan manangiduma, noagta diad balang nasyon et say toon ontakot ed sikato tan manggawa na inkatunong so makapaliket ed sikato.” (Gawa 10:​34, 35) Saray matunong ya impanisip a totoo ed amin a nasyones so manaaral natan ed Biblia tan sikara so mangaabrasa diad panagdayew ed tuan “Dios a mangiter na kareenan,” say Amalsa ed amin a katooan.​—Roma 16:​20; Gawa 17:​24-27.

20. Anto so mangipanengneng a say Kakristianoan so aliwan-kristiano tan sumpa-ed-Dios?

²⁰ Ituro na arum a totoo iray inkaapag-apag tan pansimpisimpitan ed saray relihyon ed Kakristianoan, a mangibabagan manutumbok ed Biblia. Ikuan da met, ‘Panon so pakapanisiak ed Dios na Biblia, anta saray nasyones a walaan na Biblia so managsimpen na saray armas a nuklar?’ Say katuaan so, manwarin say Biblia so mansiansian naynay a tua, saray nasyones ed Kakristianoan so nisian a tuloy a manlapud Inkakristiano na Biblia a singa say North Pole so nisian a manlapud South Pole. Sikara so mansimpisimpitan diad pangibabaga ed Inkakristiano. Walaan ira na Biblia, balet agda tutuloken so bangat to. Say Americanon presidente ya angiganggan ed inkipelag na inmunan bomba atomika ed Hiroshima so angibelyaw ya aminsan: “O, para ed sakey ya Isaias odino sakey a Santo Pablo!”​—a mangiwanwan ed totoo ed sayan krisis na mundo. No komon ta sikato so akipakna ed Isaias na Biblia, agto la komon impaipelag so bomba atomika, lapud iyaalibansa nen Isaias so ‘pamitpit ed saray kampilan a pagmaliwen a dingding na lukoy tan saray gayang a pagmaliwen a kalkalawit.’ Nagkalalo ni, si Pablo na Biblia so angiyabawag: “Agkami mibakal unong ed laman. Lapud saray ayura na pibabakal mi so aliwan silalaman.” (Isaias 2:​4; 2 Corinto 10:​3, 4) Anggaman ontan, imbes a tumboken so makabat a konseho na Biblia, saray nasyones na Kakristianoan so akibabali ed panagbitkel a lumba ed armas. Anggan anton ibabaga ra a sikara so manutulok-ed-Biblia a Kristianos so tila. Sikara so nepeg ya onarap ed panangukom na Dios diad insaew dan manggawa ed linawa to.​—Mateo 7:​18-23; Sofonias 1:​17, 18.

Saray Palsa tan Milmilagro nen Jehova

21. Akin a makatunongan so agpanduaruwa ed saray milagro na Dios?

²¹ Si Jehova so mamalsa, tan sikato so manggawa ed saray milagro. Kasin inisip mo la so nipaakar ed impagmaliw na danum a dala, say inkabelsay na Ambalangan Dayat, say impangiyanak na birhen ed si Jesus, tan arum iran milagron nikurit ed Biblia? Lapud say too so walaan na limitadon matudion pakayari, anganko ta agton balot natalosan no panon ya arum ed sarayan milagro so agawa, a singa met agto natalosan a sigpot so milagro na agew ya ombutay tan onselek ed kada agew. Say inkapalsa na too so sakey a milagro. Satan a milagro so ag-anengneng na modernon too, balet kabat to a satan so agawa, lapud sikato so mabilay natan a mamaneknek ed satan. Peteg, amin a bilay tan amin ed talba so manibukel na magnayon a milagro. Sirin kasin panduaruwaan tayo sano say Salita na Dios, say Biblia, so mangibabaga a ginawa toray espesipikon milagro a para ed saray espesipikon panaon, anggaman anggapo so pankaukolan ed saray parehon milagro natan?

22. Deskribien so inmunan palsa na Dios.

²² Amin a palsa nen Jehova so mamilagro tan makapakelaw! Anggaman kuan, say mismon inmunan palsa to so sankamakapakelawan ed amin. Saman so inkapalsa na sakey ya espiritun Anak, say “panguloan” to. (Colosas 1:15) Sayan mangatatawen ya Anak so ningaran na “say Salita.” Agnabilang iran panaon kayari na inkapalsa to, sikato so linma ed sayan dalin tan sikato so tinawag na “too, Kristo Jesus.” (1 Timoteo 2:5) Insan nibaga ed sikato: “Sirin say Salita so nagmaliw a laman tan akipanayam ed sikatayo, tan anengneng tayo so gloria to, sakey a glorian kayarian na bogbogtong ya anak a nanlapud ama; tan sikato so napno na agkanepegan a panangasi tan katuaan.”​—Juan 1:14.

23. (a) Panon so nayarin pangipaliwawa ed siglaotan na Dios tan say Anak to? (b) Diad panamegley na Anak to, anto so pinalsa nen Jehova?

²³ Say relasyon nen Jehova tan say Anak to so nayarin ipareng ed saman so akankayarian-manedyer tan say anak to ed sakey a pagawaan, a say anak so ontutulong diad panggawa ed saray bengatlan denisinyo na ama to. Diad panamegley na panguloan ya Anak to tan kaiban komikimey, pinalsa nen Jehova so dakel iran arum ya espiritun pinalsa, saray anak na Dios. Saginonor, saraya so nanliket diad impakanengneng ed Anak nen Jehova, say Pangulon Komikimey, ya amawala ed materyal a katawenan tan say dalin a panaayam tayo. Kasin panduaruwaan mo a sarayan bengatla so apalsa? Nilibulibon taon ed saginonor, tinepet nen Jehova ed sakey a toon matoor: “Iner so kawalaan mo sanen inletneg ko so dalin? Ibagam ed siak, no kabat mo so pakatalos. Sanen saray bitewen ed kabuasan so nankelyaw a nankakasakey a magaygayaga, tan amin na saray anak na Dios so ginmapon inmeyag ed liket?”​—Job 38:​4, 7; Juan 1:3.

24. (a) Anton mangaraldalin a palsa nen Jehova so matalona, tan diad antoran pamaakaran? (b) Akin ya agmakatunongan so pangibaga a say too so nankalkalnan atibukel a nanlapud saray ayayep?

²⁴ Diad kurang na panaon, pinalsa nen Jehova iray mabilay, materyal a bengatla ed sayan dalin, saray tanaman, saray kakiewan, saray karosasan, saray sira, saray kamanokan, tan saray ayayep. (Genesis 1:​11-13, 20-25) Insan inkuan na Dios ed Pangulon Komikimey: “Manggawa ita na too ed indengan ta, unong ed kaulibay ta . . . Tan pinalsa na Dios so too ed indengan to, diad indengan na Dios et sikato so pinalsa to; laki tan bii et pinalsa to ra.” (Genesis 1:​26, 27) Diad inkapalsa ed indengan tan kaulibay na Dios, a walaan na saray baleg ya atributos na Dios ya aro, kakabatan, inkahustisya, tan pakayari, say orihinal a too so matalunggaring a tuloy nen saray ayayep. Say too so wala ed sakey a klasen nibiig a manlapud saray ayayep unong ta nayarian to so mankatunongan, nayarian ton iplano so arapen, tan walaan na kapasidad a mandayew ed Dios. Saray ayayep so andian na katudioan a mankatunongan, noagta sikara so manbibilay ed panamegley na nianakan. Agaylan agmakatunongan so pangibaga ya anggapo so Amalsa noagta say apapalar a siyayaman, intelihentin pinalsan too so nankalkalnan atibukel a nanlapud aliwan intelihentin abebbeban ayayep!​—Salmo 92:​6, 7; 139:14.

25, 26. (a) Anton engranden ilalo so nipasen ed arap na too? (b) Akin ya anggapo so problema ed subran katooan na dalin?

²⁵ Impasen na Dios so too ed “sakey a tanamanan na Eden, a mamaarap ed bukig.” Sikato so sakey a tanamanan na liket, singa tanamanan ed apis tayo, anggaman diad saman et wala lambengat so duaran too, si Adan tan say asawa to. Sayan orihinal a Paraiso so anggapo la, unong ta sikato so aderal ed samay Delap ed agew nen Noe. Balet say akalkulan pasen to ed Pegley Bukig so kabkabat, lapud saray ilog a ningaran ed Biblia ya unaagus ed pegley to so wala ni ya anggad sayan agew. (Genesis 2:​7-14) Say too so walaan na engranden pankanawnawa a mangusar ed sayan tanamanan a bilang sentro a ditan so pangipalaknaban tan pamayuboan ed interon dalin, a gawaen ton sankagloboan a paraiso.​—Isaias 45:​12, 18.

²⁶ Unong a say Dios tan say Anak to so parehon komikimey, ontan met ya inikdan na Dios so too na kimey a gawaen diad dalin. (Juan 5:17) Diad si Adan tan Eva, say inmunan laki tan bii, inkuanto: “Manbunga kayo tan ondakel kayo tan panoen yo so dalin tan patuloken yo, tan uleyan yo so sira na dayat tan saray mantekkiab a pinalsa ed katawenan tan amin a mabilay a pinalsan onggagalaw ed dalin.” (Genesis 1:28) Kasin kabaliksan na saya a say too so manparakel, panoen so dalin, tan insan mantultuloy ya ondakel ya anggad say dalin so napano ed panliplipua? Andi. Sano ibaga na sakey ed sika so pamano ed sakey a lusor na tea, agmo itultuloy a balesan ya anggad say tea so onlippua ed lusor tan unagus ed interon lamisaan. Panoen mo so lusor tan insan ontunda. Diad parehon dalan, say ganggan nen Jehova ed too a, “Panoen so dalin,” so angipanengneng a say gagala to et kumportablen panoen na too so dalin, tan insan say panag-ilalak na katooan dia ed dalin so ontunda la. Saya so agmangipresenta na problema ed ayadyarin sosyedad na too. Dia lambengat ed mundo natan na ag-ayadyarin katooan a say subran populasyon so mangipipresenta na problema.

Saray Mauges a Bengatla​—Akin a Sikara So Aabuloyan na Dios?

27. Antoran tepet so mankaukolan natan na ebat?

²⁷ No say gagala na Dios et say pangipaalagey na sakey a paraison dalin, panon a say dalin natan so apusek na karelmengan, irap, tan ermen? No say Dios so Makapanyarin-amin, akin a say mauges a kipapasen so inabuloyan to ed abayaglan panaon? Kasin wala so ilalo diad pangangga na amin a gonigon tayo? Anto so ibabaga na Biblia?

28. Panon so inloob na rebelyon ed tanamanan na Paraiso?

²⁸ Ipapanengneng na Biblia a saray gonigon na too so ginmapo sanen sakey ed saray anak na Dios so nanrebelde a sumpad inkasoberano nen Jehova, odino pananguley. (Roma 1:​20; Salmo 103:​22, NW Ref. Bi., ftn.) Andi-duaruwan sayan anghel so sakey ed saraman so nanliket diad impakanengneng ed inkapalsa na too. Balet kabekta et linmamut ed puso to so inkaagum tan kinon, tan sikato so asagyat diad pilalek a mandayew si Adan tan Eva ed sikato imbes a diad Manamalsa ra, si Jehova. Mansasalita ed panamegley na sakey ya uleg, singa gawaen na sakey a bentrilokuista a mansalita ed panamegley na sakey a kunwarin bengatla, sayan anghel so anukso ed si Eva ya ontunganga ed Makapanyarin-amin a Dios. Insan si asawa ton Adan so tinmumbok ed sikato diad intunganga.​—Genesis 2:​15-17; 3:​1-6; Santiago 1:​14, 15.

29. (a) Antoran salisalan so tinmalindeg a para ed determinasyon? (b) Panon so impangabet na Dios ed angat? (c) Panon so nayarin pibiang mo diad pangebat ed kantiaw nen Satanas?

²⁹ Saman a rebelyoson anghel so sinmabin atawag na “say daan ya uleg.” (Apocalipsis 12:​9; 2 Corinto 11:3) Sikato met so ningaran na Satanas, a kabaliksan to so “Sumusumpa,” tan Diablo, a kabaliksan to so “Managpauges.” Ginawa ton salisalan so kaptekan tan inkatunong na pananguley nen Jehova ed dalin, tan inangatan to so Dios a natan et sikato, si Satanas, nayarian ton pabenegen so amin a katooan a manlapud tuan panagdayew. Inabuloyan na Dios si Satanas na 6,000 taon diad panalin pamaneknek ed angat to, ta pian say salisalan ed inkasoberano nen Jehova so naareglo komon ed amin ya andi-anggaan. Say uley-na-toon independente ed Dios so miserablen sinmaew. Balet saray lalaki tan bibii na pananisia, a si Jesus so matalonan ehemplo, so amemben na katooran da ed Dios ed leksab na sankabiskegan iran subok, ya angalangon ed si Jehova tan apaneknekan so Diablo a matila. (Lucas 4:​1-13; Job 1:​7-12; 2:​1-6; 27:5) Sika, met, so nayarin magmaliw a manamemben na katooran. (Uliran 27:11) Balet aliwan si Satanas lambengat so kabusol a mamapairap ed sikatayo. Anton sananey a kabusol so wala?

Say Kabusol​—Patey

30. Anto so ibabaga na Kasulatan nipaakar ed dusa a nansumpal ed too lapud intunganga?

³⁰ Imbalikas na Dios so dusa na katutunganga​—patey. Diad impangipaakseb to na tutol ed inmunan bii, imbaga nen Jehova: “Parakelen kon lalo so irap na panlukon mo; manpasakit ka diad pananak, tan say pirawat mo so nipaakar ed asawam, tan sikato so manguley ed sika.” Diad lakin Adan et inkuanto: “Diad linget na lupam so panganan mo na tinapay ya anggad ipawil mo ed dalin, lapud ditan so angalaan ed sika. Lapud dabok ka tan diad dabok ompawil ka.” (Genesis 3:​16-19) Say matungangan sanasawa so pinapaway a nanlapud Paraiso na liket diad ag-abayuboan a dalin. Diad kurang na panaon et sikara so inatey.​—Genesis 5:5.

31. Anto so kasalanan, tan anto so nansumpalan to ed katooan?

³¹ Dia lambengat ed kayari na inkaplag ed marka na inkayadyari a si Adan tan Eva so ginmapon nanilalak. Amin a totoo natan so kapolian da ed ag-inkayadyari, tan sirin amin so ompatey. Satan so impaliwawa na sakey a managsulat na Biblia diad sarayan salita: “Diad panamegley na sakey a too et say kasalanan so linmoob ed mundo tan say patey lapud kasalanan, tan sirin say patey so linmaknab ed amin a too lapud amin da so nankasalanan.” Anto so sayan “kasalanan”? Sikato so inkulang diad marka na inkayadyari odino inkakumpleto. Ag-abobonan nen Jehova a Dios odino pantultuloyen a mabilay so antokaman ya ag-ayadyari. Lapud amin a too so akatawir na kasalanan tan ag-inkayadyari ed inmunan toon si Adan, say patey so “nanuley a bilang ari” ed sikara. (Roma 5:​12, 14) Say naplag a too so ompatey, diad parehon nengneng ya ipatey na saray ayep.​—Eclesiastes 3:​19-21.

32. Panon so panideskribe na Biblia ed patey ya atawir tayo?

³² Anto so sayan “patey”? Say patey so kasuniyan na bilay. Inyan na Dios ed arap na too so ilalo ed maandon bilay diad dalin no sikato so tinmulok. Anggaman kuan, sikato so tinmunganga, tan say dusa so patey, agpakalikna, agkiwawala. Anggapo so imbaga na Dios nipaakar ed kiyalis na bilay na too ed sakey a maespiritun ayaman odino diad sakey a mandarlang ya “impierno” diad intunganga tan impatey to. Pinasakbayan to so too: “Sika so peteg ya ompatey.” Samay manamatey-ed-too a si Diablo so nantila diad impangikuanto: “Sika so peteg ya ag-ompatey.” (Genesis 2:​17; 3:​4; Juan 8:44) Say atawir na amin a too ed si Adan et say singa-dabok a patey.​—Eclesiastes 9:​5, 10; Salmo 115:​17; 146:4.

33. (a) Anton maglorian arapen so manaalagar ed katooan tan diad sayan dalin? (b) Anto so taloran importantin bengatla a gawaen nen Jehova ed panamegley na Anak to?

³³ Sirin, kasin anggapo so arapen na toon ompatey? Wala so makapakelkelaw ya arapen! Ipapanengneng na Biblia a say gagala na Dios ed sakey a paraison dalin a para ed amin a katooan, a pati saraman so inaatey la, so agbalot onsaew. Ibabaga nen Jehova: “Saray katawenan so tronok, tan say dalin so gagatinan na salik.” “Igloriak so mismon pasen na salik.” (Isaias 66:​1; 60:13) Manlapud inkadaakan na aro to, imbaki nen Jehova so Anak to, say Salita, ed sayan dalin, pian say mundo na katooan so makagamor komon na bilay ed panamegley to. (Juan 3:​16; 1 Juan 4:9) Wala so taloran importantin bengatla a nepeg tayon singbaten natan tan sumpalen nen Jehova ed panamegley na Anak to, salanti, (1) pangitarya na kibulos a manlapud pakayari na patey; (2) peteg a panangipawil ed saray inaatey diad bilay; tan (3) pangiletneg na sakey ya ayadyarin gobierno ed amin a katooan.

Kibulos a Manlapud Patey

34, 35. (a) Panon lambengat so karondon na too a manlapud patey? (b) Anto so sakey a dondon?

³⁴ Manlapud kadaanan iran panaon, saray propetas na Dios so angibalikas na talek da, aliwan diad ag-ipapatey na too, noagta diad ilalo a “sikara so agwaten” na Dios a manlapud patey. (Oseas 13:14) Balet panon so kibulos na too a manlapud saray balor na patey? Say ayadyarin inkahustisya nen Jehova so mankaukolan na ‘kamarerwa ed kamarerwa, mata ed mata, ngipen ed ngipen.’ (Deuteronomio 19:21) Sirin, lapud intarok nen Adan so atawir a patey ed amin a katooan diad sibubulos ya intunganga to ed Dios tan sirin et abalang to so inkayadyari ed atooan a bilay, sananey ya ayadyarin too so nakaukolan ya onsandi ed si Adan diad pambayar to ed ayadyarin bilay, pian nipawil iman so abalang nen Adan.

³⁵ Say maptek a prinsipyo na pambayar ed ‘nengneng ed nengneng’ so malaknab ya naawat ed interon awaran. Say balikas a maslak a nausar so “pambayar na sakey a dondon.” Anto so dondon? Sikato so “sakey a presyon imbayar a pamawi ed sakey a too odino bengatla a manlapud saman so angipisok ed satan a too o bengatla diad inkadakep. Sirin saray pinangaw ed bakal odino ariripen so nibagan dinondon sanen sikara so nibulos diad kasalat na sakey a mablin konsiderasyon. . . . Antokaman a nisandi o nisalat diad pambayar a para ed satan so dondon to.”d Lapud kasalanan nen Adan, amin a katooan so nagmaliw a singa pinangaw ed bakal odino ariripen, binalor na ag-inkayadyari tan patey. Pian sikara so nibulos, nakaukolan ya itarya so sakey a dondon. Pian napaliisan so antokaman a gutgotan natan odino diad saginonor no nipaakar ed inkamakatunongan na presyo na dondon, nakaukolan so pangibagat na sakey ya ayadyarin atooan a bilay, salanti, say eksakton inkasimbang nen Adan.

36. Panon nen Jehova ya intarya so sakey ya ayadyarin atooan a bilay a bilang dondon?

³⁶ Anggaman kuan, iner so pakaromogan na ontan ya ayadyarin atooan a bilay? Amin a totoo, bilang kapolian na ag-ayadyarin Adan, so nianak ya ag-ayadyari. “Anggapo ed sikara so makayarin manondon ed agi to ed anggan anton pamaakaran, nisay makapangiter ed Dios na sakey a dondon a para ed sikato.” (Salmo 49:7) Diad pangebat ed pankaukolan, si Jehova, a pinakiwas na aralem a panangaro to ed katooan, so peteg ya angitarya ed mabmablin “panguloan” ya Anak to pian magmaliw a nakakaukolan a bagat. Inyalis to so ayadyarin bilay na sayan espiritun Anak to, say Salita, diad panaganakan na sakey a Judion birhen, si Maria. Say walad kalangweran a bii so nannginew tan diad manepeg a panaon et inyanak to so sakey ya anak a laki, a ningaran na “Jesus.” (Mateo 1:​18-25) Say Amalsa ed bilay so lohikal a makayarin manggawa ed ontan a makapakelaw a milagro.

37. Panon nen Jesus ya impanengneng so aro to ed amin a totoon manpirawat ed bilay?

³⁷ Binmaleg si Jesus ed nagnap ya inkatoo, impresenta to so inkasikato ed si Jehova, tan abautismoan. Insan sikato so ginanggan na Dios a manggawa ed linawa To. (Mateo 3:​13, 16, 17) Lapud say mangaraldalin a bilay nen Jesus so nanlapud tawen tan sikato so ayadyari, nayarian ton ibagat itan ya ayadyarin atooan a bilay, ya usaren ton pangibulos ed katooan a manlapud patey. (Roma 6:​23; 5:​18, 19) A singa inkuanto: “Siak so sinmabi pian sikara komon so nawalaan na bilay tan nawalaan komon ed satan diad inkadaakan.” “Anggapo so walaan na babaleg ya aro nen say saya, a say sakey so nepeg a mangisuko na bilay to a nisesengeg ed saray kakaaro to.” (Juan 10:​10; 15:13) Sanen pinatey nen Satanas si Jesus ed panamairapan a kiew, si Jesus so sinmuko ed sayan maruksan ipapatey, a kabat ton saray totoon mangagamil na pananisia so makagamor na bilay diad panamegley na sayan taryan dondon.​—Mateo 20:​28; 1 Timoteo 2:​5, 6.

Kipawil ed Bilay

38. Panon so inkipawil na Anak na Dios ed bilay, tan anto so mamaneknek ed saya?

³⁸ Anggaman sikato so pinatey na kakabusol to, say Anak na Dios so agbalot akabalang ed kanepegan to ed ayadyarin atooan a bilay, lapud binembenan to so katooran to ed Dios. Balet, diad kipapasen ton inatey ed lubok, panon nen Jesus ya usaren iyan mablin bengatla, say kanepegan to ed atooan a bilay, a nisesengeg ed katooan? Dia so nanggawaan nen Jehova na sananey a milagro, say ununa ed nengneng to. Diad komatlon agew na inkiwala nen Jesus ed lubok, sikato so binangon nen Jehova a nanlapud patey bilang sakey ya espiritun pinalsa, imortal. (Roma 6:​9; 1 Pedro 3:18) Pian niletneg so pananisia ed kioli, diad nanduruman okasyon et si Jesus so nanmaterya ed saray laman na too tan pinmatnag ed saray babangatan to, aminsan diad 500 tan masulok ni ed sikara. Anggapo ed saraya, nisay si apostol Pablo ya abulag ed saginonor diad inyapireng na niglorian Jesus, so walaan na anggan anton rason na panduaruwa ed milagro na inkioli.​—1 Corinto 15:​3-8; Gawa 9:​1-9.

39. (a) Panon nen Jesus ya inusar so bili na bagat to, tan ununa a nisesengeg ed siopa? (b) Diad anton arum a baleg a milagro so sinalita nen Jesus?

³⁹ Kayari na 40 agew et say apaolin Jesus so sinmegep ed dilin kiwawala na Dios ed katawenan, pian ipresenta tod’man so bili na ayadyarin atooan a bagat to bilang sakey a panangibulos ed katooan. “Balet sayan too so angiyapay na sakey a bagat a para ed saray kasalanan diad ando lan ando tan yinmurong ed nikawanan na Dios, a nanlapulad saman et manaalagar ya anggad saray kakabusol to so nipasen a gagatinan na saray sali to.” (Hebreos 10:​12, 13) Saray inmunan nibulos ed panamegley na sayan dondon et say “melag a pulok” na matoor iran Kristianos a “kayarian nen Kristo.” (Lucas 12:​32; 1 Corinto 15:​22, 23) Saraya so “sinaliw a nanlapud limog na katooan,” tan sirin diad kioli et sikara so magmaliw ya espiritun kakaiba nen Kristo ed katawenan. (Apocalipsis 14:​1-5) Anggaman kuan, kumusta so baleg ya ulop na katooan a natan et sikara so akarukol ya inatey ed saray lubok da? Sanen sikato so wadia ed sayan dalin, inkuan nen Jesus a say Ama to so angipabtang ed sikato na pakauley a mangukom tan mangipanabang na bilay. Inyarum to: “Agkayo mankelaw ed saya, lapud say oras so onsabi ya amin na saraman so wala ed pakanodnonotan a lubok so makadngel ed boses to tan ompaway ira, . . . diad kioli.” (Juan 5:​26-29) Saraya so ipawil to ed bilay diad Paraison dalin.

40, 41. (a) Ipaliwawan eksakto no anto so kabaliksan na “kioli.” (b) Akin a sikatayo so walaan na pananisia ed sipan na Dios ed kioli?

⁴⁰ Imanoen iray salita nen Jesus, “Agkayo mankelaw ed saya.” Anggan ontan, panon a say sakey ya abayaglan inatey so nibulos a manlapud patey tan napapawil ed bilay? Agta say laman to so pinmawil la ed dabok? Arum ed saray partikulo ya anibukel ed satan a laman so nayarin sikara so atunaw ed arum iran mabilay a bengatla, a singa saray tanaman tan ayayep. Anggaman ontan, say kioli so agmankabaliksan na pangitarok ed saray parehon elementon kemikal lamet. Kabaliksan ton say Dios so mamalsa-lamet ed parehon persona, a tekep na parehon personalidad. Pawalaen to so sakey a balon laman a manlapud saray mangaraldalin ya elemento, tan diad satan a laman et ikarga toray parehon ugali, saray parehon nikaduman kalidad, say parehon memorya, say parehon padron na bilay a wala ed too diad samay panaon na impatey to.

⁴¹ Nayarin asagmak mo a say abung mon inad-aron maong so apoolan. Anggaman kuan, nayarian mon magmainomay ya ipaalagey so parehon abung, lapud say padron na amin ya inad-arom a detalye so malinlinew ed kanonotan mo. Peteg, sirin, say Dios a Gapowan na memorya so makayarin mamalsa-lamet ed totoo a sikara so inyapiger to ed kanonotan to lapud inararo tora. (Isaias 64:8) Saya no akin ya uusaren na Biblia so balikas a “pakanodnonotan iran lubok.” Sano nasabi la so inggeter na Dios a panaon diad pamilay lamet ed saray inaatey, satan a milagro so gawaen to, unong a singa impanggawa to na milagro diad impamalsa to ed inmunan too, a diad sayan panaon lambengat et satan so gawaen to ed dakel a danay.​—Genesis 2:​7; Gawa 24:15.

42. Akin a say andi-anggaan a bilay ed dalin so posibli tan segurado?

⁴² Say Dios so mangipawil ed katooan diad bilay, tekep na panilalo ed aglan balot ipatey lamet ed dalin. Balet panon a posibli so andi-anggaan a bilay ed dalin? Posibli tan segurado lapud satan so madibinon linawa tan gagala. (Juan 6:​37-40; Mateo 6:10) Say alenleneg a rason a say too so ompatey ed dalin natan et sikato so anawir na patey ed si Adan. Anggaman kuan, sano imanoen tayo so agnaupot a panduruma na saray makapakelaw a bengatla ed dalin a ginetma na toon panggayagaan, sakey ya antikey a panat na bilay a kulang a sanlasus taon so antikey a tuloy! Diad impangiter to ed sayan dalin ed saray anak na too, ginagala na Dios a say too so mantultuloy a manbilay pian manggayaga ed saray karlangan na palsa To, aliwa lambengat ed nilasus iran taon, odino anggan nilibulibo niran taon, noagta ando lan ando!​—Salmo 115:​16; 133:3.

Say Ayadyarin Gobierno na Kareenan

43. (a) Anton pankaukolan so wala a para ed ayadyarin gobierno? (b) Anto so gagala nen Jehova ed sayan pamaakaran?

⁴³ Lapud saray inmunan atateng tayo so angipulisay ed ganggan na Dios, say atooan a gobierno so sinmabi ed silong na panangontrol nen Satanas. Matukotukoy a say Biblia so anawag ed si Satanas a “say dios na sayan sistema na bengabengatla.” (2 Corinto 4:4) Saray bakal, saray karuksaan, saray kabulokan, tan say agkaligenan na gobierno na too so mamaneknek a sikato so ontan. Say Liga na Nasyones tan say Nasyones Unidas so sinmaew a mangitarok na kareenan a manlapud gutgutan. Onkekelyaw so katooan a para ed sakey a gobierno na kareenan. Agta makatunongan a say Amalsa, a ginagala ton ipawil so Paraiso ed sayan dalin, so mangitarya met na sakey ya ayadyarin gobierno a para ed satan a Paraiso? Satan so eksakton ginagala nen Jehova a gawaen. Say Arin mangirerepresenta ed Sikato ed sayan gobierno et say “Prinsipe na Kareenan” to, si Kristo Jesus, tan “diad inkadaakan na maprinsipen uley tan ed kareenan et anggapo so anggaan.”​—Isaias 9:​6, 7.

44. (a) Iner so kawalaan na sayan gobierno? (b) Panon so katibukel to?

⁴⁴ Ipapanengneng na Biblia a say ayadyarin gobierno so wala ed tawen. Manlapud sayan sankatageyan a pasen, say Arin Jesu-Kristo so epektibon manguley ed amin a dalin ed inkatunong. Nagkalalo ni, sikato so walaan na saray kaiban manuley ed satan ya agnanengneng, mangatatawen a gobierno. Saraya so pinili a manlapud limog na matoor a totoo, patumbok nen Jesus a nansiansia ed sikato diad saray subsubok tan angibagaan to na: “Siak so manggawa na sakey a sipanan ed sikayo, unong a singa say Ama so nanggawa na sakey a sipanan ed siak, nipaakar ed sakey a panarian.” (Lucas 22:​28, 29) Pigara lambengat ed katooan so niyakar ed tawen a miuley ed si Kristo Jesus. Miulibay ed saray nasyones natan, a pigpigara lambengat so pinilin manuley ed diet odino parliamento. Ipapanengneng na Biblia a si Jesu-Kristo so walaan lambengat na 144,000 a kaiban manuley. Sirin say Panarian na Dios, odino mangatatawen a gobierno so tugyopen nen Kristo Jesus tan say 144,000 a totoon inala ed dalin ya inyakar ed tawen. (Apocalipsis 14:​1-4; 5:​9, 10) Tan anto so nipaakar ed dalin? Sasalambiten na Salmo 45:​16 a say Ari so manuro na “piprinsipe ed amin a dalin.” Saray totoon “piprinsipe,” odino manangasikaso na gobierno, so naturon manlapud tawen lapud aralem a debosyon da ed saray prinsipyo na inkatunong.​—Ipareng so Isaias 32:1.

45, 46. (a) Anto so manunan tema na impanpulong nen Jesus ed dalin? (b) Akin a say ayadyarin gobierno so agniletneg a tampol? (c) Panon a say 1914 K.P. so matalonan taon ed propesiya tan diad saray nagagawgawa ed mundo?

⁴⁵ Kapigan tan panon so inkiletneg na ayadyarin gobierno? Sanen si Jesus so wadia ed dalin et sayan Panarian so manunan tema na impanpulong to. (Mateo 4:​17; Lucas 8:1) Anggaman kuan, agto inletneg so Panarian ed saman a panaon, nisay diad inkioli to. (Gawa 1:​6-8) Anggan sanen sikato so sinmegep ed katawenan, siansian sikato so nanalagar ed tinuro na Dios a panaon. (Salmo 110:​1, 2; Hebreos 1:13) Ipapanengneng na propesiya na Biblia a say aturon panaon so sinmabi nen 1914 K.P. Anggaman kuan, itepet na sakey, ‘Imbes ya ayadyarin gobierno, agta say 1914 so ananda ed gapowan na mapalalon kairapan na mundo?’ Eksakton ontan so punto! Wala so maapit a siglaotan na isabi na Panarian na Dios tan saray makadesyang iran agawgawa ed agano niran taon, a singa nanengneng tayo natan.

⁴⁶ Diad 35 taon ed sakbay na 1914, say The Watchtower (natan et sankalaknaban a nibubunog a relihyoson magasin ed dalin) so angitawag na imano ed 1914 a bilang sakey a taon ya atandaan ed propesiya ed Biblia. Sarayan propesiya so ginmapon awalaan na nikadkaduman kasumpalan nen 1914. Sakey ed saraya et say dilin propesiya nen Jesus, a nibalikas ed apalabas lan 1,900 taon, nipaakar “ed tanda” ya ompatnag ed anggaan na sistema na bengabengatla tan mamaneknek a sikato so agnanengneng a presente la ed maarin pakayari. Diad ebat ed tepet na saray babangatan to nipaakar ed sayan “tanda,” inkuanto: “Say nasyon so ontalindeg a sumpad nasyon tan panarian a sumpad panarian, tan walaray kakisiran na tagano tan yegyegyeg ed nambabangil a pasen. Amin na sarayan bengatla so gapowan na kairapan.” (Mateo 24:​3, 7, 8) Diad mabitar a kasumpalan, say inmuna ed saray sankamundoan a bakal so ginmapo nen 1914, ya aneral na maminpiton danay a babaleg nen say amin a 900 bakal ed akaunan 2,500 taon! Say kairapan so nantultuloy nanlapulad saman. Kasin asagmak yo la so panagderal na bakal, saray kakisiran na tagano, odino anggan anton baleg a yegyeg ya analot ed dalin nanlapulad 1914? No ontan, sikayo so sakey a makatasi “ed tanda” na “panaon na anggaan” na sayan sistema na bengabengatla.​—Daniel 12:4.

47. Panon a saray nagagawgawan manusumpal “ed tanda” so binmiskeg ed agano niran taon?

⁴⁷ Say “kairapan” so binmiskeg diad Guerra Mundial II, a saman so mamipat a lalon nanderal nen say Guerra Mundial I, tan nampatuloy ed panaon nuklar, a manumpal ed kaaruman nin propesiya nen Jesus: “Diad dalin et irap na nasyones, ya agda amta so pawayan da . . . , a saray totoo so napunaw ed takot tan diad panigagel da ed saray bengatlan onsasabi ed panaayaman a dalin.” (Lucas 21:​25, 26) Say indaak na krimen tan karelmengan, diad katutunganga tan inkadelinkuente na saray ugugaw, tan ontan met ed imbulaslas na ag-inkamaridios tan imoralidad​—sarayan makapakigtot a nagagawa so nipasakbay met a bilang mananda “ed kaunoran iran agew” na sayan mauges a sistema.​—2 Timoteo 3:​1-5; Mateo 24:12.

48. Siopa so responsabli ed saray kairapan ed dalin, tan akin a sikara so pinmalalo nanlapulad 1914?

⁴⁸ Anggaman kuan, no say mangatatawen a gobierno so niletneg nen 1914, akin ya ontan la so kairapan ed dalin? Si Satanas a Diablo so responsabli. Sanen inawat nen Kristo so pakayari ed Panarian, say inmunan ginawa to et say impamakal to ed si Satanas diad agnanengneng a katawenan. Bilang nansumpalan, si Satanas, a “sikato so mamapalikdo ed interon panaayaman a dalin,” so nibantak a kaiba toray angheles to diad kaliberliber na dalin. Diad pikabat ton manasingger la so kadederal to, sikato so mangigegewgew na baleg a gulo ed dalin. “Kasi la so dalin tan say dayat, lapud say Diablo so inmakseb ed sikayo, a walaan na baleg a sanok, a kabat ton antiktikey la so panaon to.”​—Apocalipsis 12:​7-9, 12.

49. (a) Anto so nagawa ed saraman so “manederal ed dalin”? (b) Panon so pangidapo nen Jehova na “maptek a panangigeter” to ed saray nasyones?

⁴⁹ Kasin wala so anggaan na sarayan kairapan? On!​—sano say gobierno na tawen a mismo, say Panarian na Makapanyarin-amin a Dios, so onkiwas a “mangitarok na kadederal diad saraman so manederal na dalin.” (Apocalipsis 11:​18; Daniel 2:44) Agbalot abuloyan na Dios iray mapulitikan pakayari, saray palson Kristianos, odino siopaman a maneral ed kimey na lima to, say dalin, diad saray armas da a nuklar. Imbes, inyabawag to: “Say maptek a panangigeter ko et say panipon ed saray nasyones, pian tiponen koray panarian, ta pian ikalbok ed sikara so petang na ulok, amin a mandarlang a sanok ko.” (Sofonias 3:8) Si Jehova, ed panamegley na Kristo to, so mangusar ed saray baleg a puersan kokontrolen to ed talba diad pangitarok to ed malaklaknab a kadederal ed amin a tinmumbok ed si Satanas diad dalin. Saya so diad sankagloboan a kalaknab, a miulibay ed kabaleg na saman so Delap ed agew nen Noe.​—Jeremias 25:​31-34; 2 Pedro 3:​5-7, 10.

50. (a) Anto so “Armagedon”? (b) Siopa lambengat so makaliktar ed Armagedon?

⁵⁰ Diad Biblia et sayan kadederal na marelmeng a nasyones so tinawag na bakal na Dios ed Armagedon. (Apocalipsis 16:​14-16) Saray mauyamon totoo lambengat, saraman so nananap ed si Jehova tan say inkatunong to, so nayarin makaliktar ed Armagedon ya onloob ed mareen a balon sistema na Dios. (Sofonias 2:​3; Isaias 26:​20, 21) Nipaakar ed saraya et ibabaga na Biblia: “Balet saray mauyamo so manawir na dalin, tan sikara a peteg so makaromog na liket diad inkadaakan na kareenan.” (Salmo 37:11) Say engranden kimey na pangipawil na Paraiso ed dalin so onggapo ed satan!

Edukasyon diad Iloob ed Paraiso

51. Akin a nakaukolan ed sika so ikiwas natan?

⁵¹ Kasin labay mo so manbilay ed Paraiso? No say ebat mo so ‘On,’ naliketan kan makaamta a sanen sinalita nen Jesus so kaplesan a magulon sistema na bengatla tan “say tanda” na onsasabin kadederal to, inyarum to, “Sayan kapolian so agbalot napaso ya anggad amin na sarayan bengatla so nagawa.” Arum, nayari, ed kapolian ya akanengneng ed “gapowan na kairapan” nen 1914 so manbilay a makanengneng ed Paraiso a nipawil ed dalin. (Mateo 24:​3-8, 34) Anggaman kuan, makapaermen a katuaan a kaslakan a totoo natan so wala ed maawang a dalan a mamaarap ed kadederal. (Mateo 7:​13, 14) Wala so daiset a panaon a natitilak ed sikara a panguman. Agaylan sika so misalsalamat a si Jehova so angiter na pasakbay ed dugan panaon! Lapud sika so labay nen Jehova a nawalaan na bilay, tulongan to ka a mangala ed suston kundang.​—2 Pedro 3:​9; Ezequiel 18:23.

52. Anto so nakaukolan mo ta pian makapanggawa na makabat a panagpili no nipaakar ed relihyon?

⁵² Say maganat a nakaukolan mo natan et say suston pikakabat. (1 Timoteo 2:4; Juan 17:3) Iner so pakaalaan mo ed saya? Kasin naromog ed anggan dinan a relihyon? Ibaga na arum a totoo ya amin a relihyon so mangipaarap ed parehon kalat, a singa amin a dalan ed palandey so mamaarap ed tuktok. Agaylan sikara so alingo! Ta pian naromog so suston dalan, saray kumakalab ed palandey so mangusar na mapa tan sikara so mangupa na giya. Ontan met, wala lambengat so sakey a tuan relihyon na katuaan a mangitonton ed bilay ya andi-anggaan, tan nakaukolan so giya diad pakaromog ed satan.​—Gawa 8:​26-31.

53. (a) Pian nagamoran so bilay ya andi-anggaan, anto so nepeg mon itultuloy a gawaen? (b) Antoran tukso nen Satanas so nayarin nakaukolan mon talonaan?

⁵³ Sayan brosyur so intarya na saray Tasi nen Jehova ya ontulong ed sika. Atulongan to ka lan mantalos ed arum a manunan katuaan na Biblia, agta ontan? Andi-duaruwan apekderan mo la ed inkasika a say kada punto so nibase ed apuyanan a Salita na Dios. Natan, pian onaligwas a mamaarap ed kalat mo, nepeg mo so mantultuloy a manaral. Unong a singa say manepeg ya edukasyon ed sekular so nakaukolan pian onnepeg so sakey a too ed sakey a pasen ed inagew-agew a sosyedad, sirin nakaukolan met so manepeg ya edukasyon ed Biblia pian nakinlongan so sakey ya onloob ed sosyedad a makaliktar a manbilay ed Paraison dalin. (2 Timoteo 3:​16, 17) Nayarin salien nen Satanas ya isuawi ka diad panugsog to ed saray maapit a kalimog ya onsumpa ed sika odino diad panukso ed sika diad sinisiblet a materyalistiko odino imoral iran dalan. Ag-onsusuko ed si Satanas. Say kaligenan mo tan say interon arapen mo tan say pamilyam so mandepende diad panaral mon nagkalalo ed Biblia.​—Mateo 10:​36; 1 Juan 2:​15-17.

54. Anto nin malaknab a probisyon a para ed edukasyon so ginawa nen Jehova ed saray kakaabay mo?

⁵⁴ Nilikud ed pantultuloy mo ed peles a panaaral mo na Biblia, wala so sananey a dalan ed panaral. Saray totoo ed kakakaabay mo ya interesado ed edukasyon na Biblia so maparanay ya onatendi ed saray miting diad lokal a Kingdom Hall. Amin ya onatendi so wadtan a mangasol na saray bangat a manlapud Biblia tan masimoon a salien da so magmaliw a magmaong a totoo. Sikara so sipaparaan a mangabrasa ed saray balobalo, a kuan da, “Galidia, sikayon totoo, tan ontatdang itayo ed palandey nen Jehova [pasen na panagdayewan ed sikato] . . . tan bangatan to itayo nipaakar ed saray dalan to, tan manakar itayo ed saray basbas to.” (Isaias 2:3) Saray maabig a rason diad iyatendi ed saray miting ed Biblia so nipaliwawa ed Hebreos 10:​24, 25, a nabasa: “Maniimanowan itayo ed balang sinansakey a manaayatan ed aro tan maabig iran kimey, ya agpapaulian so pandaragup tayo, a singa ugali na arum, noagta manpapasesegan so balang sakey, tan nagkalalo la et nanenengneng yon manasingger so agew.”

55. (a) Diad antoran dalan a say muyongan nen Jehova so miduma ed arum? (b) Panon a saray Tasi nen Jehova so nankakasakey ya aliwan singa arum a totoo?

⁵⁵ Legan a sika so milimog ed muyongan nen Jehova, naromog mo so kaliberliber a duman tuloy a manlapud saray templo tan simbaan. Anggapo so panagkolektaan na kuarta, anggapo so panagpaugesan odino pankukulkol, tan anggapo so panangidumaduma lapud nanlapuan na pamilya odino talindeg ed pinansyal. Say sankamatalonaan a kalidad ed limog na saray Tasi nen Jehova et say aro. Ununa, inaro ra si Jehova, tan komadua, inaro ra so arum a totoo. Saraya so marka na saray tuan Kristianos. (Mateo 22:​37-39; Juan 13:35) Nepeg mon atendian iray pantitipon da tan saya so napamintuaan mo ed inkasika. Andi-duaruwan sika so nasagyat ed pankakasakey da. Wala la so masulok a talora tan kapalduan milyon a Tastasi ed sankamundoan diad masulok a 200 daldalin. Ingen, saray Tastasi ed interon dalin so manutumbok ed parehon programa diad saray miting da. Tan lapud bansag a panangiyimprinta ed dakel iran lenguahe, diad saray sinimban miting da et kaslakan ed saray Tasi nen Jehova ed sankamundoan so manaaral ed parehon Makasulatan iran tema ed loob na pigaran oras ed balang sakey. Say pankakasakey na muyongan nen Jehova so sakey a modernon-agew a milagro ed sayan naapag-apag a mundo.

56. (a) Antoran gungguna so nayarin naawat mo a manlapud pililimog ed muyongan nen Jehova? (b) Sano onlesa iray problema, panon so ikiwas mo? (c) Akin ya importante ed sika so pangidedikam na bilay mo ed si Jehova?

⁵⁶ Legan a sika so milimog a maparanay ed saray totoo nen Jehova, naaralan mon kawesan so inkasika “na balon personalidad” tan bayuboan so bunga na espiritu na Dios​—“aro, gayaga, deen, andukey-a-panangitepel, panangasi, kaabigan, pananisia, tayadno, dangka.” (Colosas 3:​10, 12-14; Galacia 5:​22, 23) Saya so mangitarok ed sika na aralem ya inkakontento. Nayarin walaan ka na saray probleman talonaan a panapanaon lapud sika so manbibilay ed sakey a mundon marutak tan ontan met a lapud saray dilin agmo inkaspot. Balet sika so tulongan nen Jehova. Ipapaseguro na Salita to ed saraman so masimoon a manalin mamaliket ed sikato: “Agkayo mapaga ed antokaman, noagta diad amin ed pikakasi tan pikekerew a tekep na pisasalamat et komon saray kerew yo so nipaamta ed Dios; tan say kareenan na Dios a talonaan to so amin a kanonotan so manbantay ed kapusoan yo tan saray pakayari na nonot yo diad panamegley nen Kristo Jesus.” (Filipos 4:​6, 7) Sika so tangguyoren na aro nen Jehova, ta pian sikato so labay mon panlingkoran. Saray Tasi nen Jehova so maliket a mangipanengneng ed sika no panon so pangidedikam na bilay mo ed sayan maaron Dios tan magmaliw a sakey ed sarayan apribilehyoan a tastasi to. (Salmo 104:​33; Lucas 9:23) On, sikato so sakey a pribilehyo. Isipen pa! Bilang sakey a managdayew ed si Jehova, nayarian mon dampoten so kalat a bilay ya andi-anggaan diad sakey a paraiso dia ed dalin.​—Sofonias 2:​3; Isaias 25:​6, 8.

57. (a) Diad balon sistema, anton maapit a siglaotan so onwala ed baetan na Dios tan katooan? (b) Anto so arum ed saray bendisyon a nayarin panggayagaan mo la ed satan?

⁵⁷ Mantultuloy, sirin, a manaral tan ombulaslas ed aro tan apresasyon ed si Jehova a Dios, say Anak to, tan say mangatatawen a gobierno na inkatunong. Diad impaneskribe ed gobierno na Dios tan saray bendisyon ya iwisik to ed katooan, ibabaga na propesiya na Biblia: “Nia! Say tolda na Dios so wala ed katooan, tan sikato so manayam ed sikara, tan sikara so magmaliw a totoo to. Tan say Dios a mismo so wala ed sikara.” “Dios a mismo,” a nitandoro ed tagey na masiblet, makaderal ya uley-na-too ed sayan agew, so asingsingger a bilang sakey a mapangasin Ama ed amin na saraman so mangaro tan mandayew ed sikato ed satan a balon sistema. Peteg, wala lambengat so sakey a relihyon, say tuan panagdayew ed si Jehova a Dios, tan saray mandadayew ed sikato so manggayaga ed maapit a relasyon na saray anak ed Ama. Agaylan sakey a maaron Ama so pangipatnag to na inkasikato! “Tan punasen to so amin a lua ed kamataan da, tan anggapo la so patey, nisay pannangis nisay pandageyem nisay ot-ot. Saray gendat a bengatla so linmabas la.”​—Apocalipsis 21:​3, 4.

58. Akin a makapanseguro ka a si Jehova et ‘gawaen ton balo so amin a bengatla’?

⁵⁸ Sirin say baleg a milagro ed pangiletneg na sakey a paraison dalin ed leksab na ayadyarin mangatatawen a gobierno so nasumpal. Sikato so segurado a singa say katuaan a say agew so ombutay tan onselek nabuas. Lapud saray sipan nen Jehova a Dios, say Amalsa ed tawen tan dalin, so lawas “matoor tan matua.” Sikato so mangiyaabawag a manlapud trono to diad tawen: “Nia! gawaen kon balo so amin a bengatla.”​—Apocalipsis 21:5.

Diad panrepaso ed sayan brosyur, panon yon ebatan so onggendan iran tepet?

Diad antoran dalan a say Biblia so matalona?

Anto so naaralan mo nipaakar ed Dios?

Siopa si Kristo Jesus?

Siopa si Satanas a Diablo?

Akin ya inabuloyan na Dios so karelmengan?

Akin a say too so ompatey?

Anto so kipapasen na inaatey?

Anto so dondon?

Iner tan panon so kagawa na kikioli?

Anto so Panarian, tan anto so gawaen to?

Anto so “tanda” na “konklusyon na sistema na bengabengatla”?

Panon so nayarin pamparaan mo a para ed andi-anggaan a bilay ed Paraiso?

[Saray paimano ed leksab]

[Saray litrato ed pahina 13]

Bilang palsa, superyor so too nen saray ayayep

[Litrato ed pahina 18]

Kapara nen Jesus so ayadyarin toon Adan