Manmatoor Ka Ta a Singa si Elias?

“Nia, ibakik naani ed sikayo si Elias a propeta ed arapen ya onsabi so baleg tan makapataktakot ya agew nen Jehova.”​—MALAQUIAS 4:5.

1. Anton krisis so agawa kayari na 500 taon ya impanayam la na Israel ed Insipan a Dalin?

“SAKEY a dalin a panagosan na gatas tan dilo.” (Exodo 3:7, 8) Ontan so initer nen Jehova a Dios ed saray Israelita kayari na impangibulos ed sikara manlapud panangaripen ed Ehipto nen koma-16 siglo K.K.P. Balet nia! Limaran siglo lay linmabas, tan natan et say samploran-tribun panariay Israel so manasagmak na pirmin eras. Mairap so pananap na dinanman a berden dika. Ompapatey iray ayayep, tan agni inmuran ed loob na talora tan kapalduay taon. (1 Arari 18:5; Lucas 4:25) Antoy rason na sayan kalamidad?

2. Anto so sengegan na krisis ed nasyon na Israel?

² Apostasya so sengegan na sayan krisis. Diad impanumlang ed Ganggan na Dios, inkasal nen Arin Ahab so Canaanitan prinsesan si Jezabel tan sikatoy pinaulyanan ton mangipakabat ed Israel na panagdayew ed Baal. Alodloor ni, angipaalagey si Ahab na templo ed Samaria, say kabiseran syudad, parad sayan palson dios. Siempre, asagyat iray Israelita a panisiaan a say panagdayew ed Baal so mangitarok ed sikara na daakan ya ani! Balet, singa ed impasakbay la nen Jehova, sikara natan so walad kapeligroan na ‘katawtaw ed dalin a maong.’​—Deuteronomio 7:3, 4; 11:16, 17; 1 Arari 16:30-33.

Sakey a Dramatikon Pananubok ed Inka-Dios

3. Panon ya impaimano nen propeta Elias so peteg a problema na Israel?

³ Sanen ginmapoy eras, oniay ibabaga nen Elias a matoor a propeta na Dios ed Arin Ahab: “Singa si Jehova, a Dios na Israel, mabilay, a dia ed arap to manalalagey ak, anggapo naani linaew nisay uran ed saraya a taon, noag unong na salitak!” (1 Arari 17:1) Kayari impanagmak ed makapakebbiew a kasumpalan na sayan panangiproklama, tetetelen na ari si Elias ed impangitarok na samba ed Israel. Balet inmebat si Elias a si Ahab tan say sankaabungan to so nepeg a natetel lapud impan-apostasya ra bilang managdayew nen Baal. Pian resolbien so isyu, binilin na propeta nen Jehova si Arin Ahab a tiponen so amin ya Israel ed Palandey Carmelo pati say 450 a propeta nen Baal tan 400 a propeta na sagradon lusek. Si Ahab tan saray uuleyan to so nantitipon diman, anganko diad paniilalon satan so pankanawnawan manganggay kelang. Balet impaimano nen Elias so mas importantin isyu. “Panon so kabayag yo,” tepet to, “ya onla a manpawilpawil ed saray mankadua a kanonotan? No si Jehova sikato so Dios, ontumbok kayo ed sikato; balet no si Baal, sirin ontumbok kayo ed sikato.” Ag-amta na Israelitas no antoy ibaga ra.​—1 Arari 18:18-21.

4. Pian resolbien so isyu nipaakar ed inka-Dios, anto so improponi nen Elias?

⁴ Abayag lan nanggunaetan na Israelitas a panlaokey panagdayew ed si Jehova tan panagdayew ed si Baal. Pian resolbien so isyu nipaakar ed inka-Dios, improponi natan nen Elias so sakey a laslasan. Sikatoy mangitadia na sakey a kilaw a baka bilang bagat, tan mangitadia met iray propeta nen Baal. Insan inkuan nen Elias: “Tawagen yo so ngaran na dios yo, tan tawagen ko so ngaran nen Jehova; et say Dios ya onebat ed panamegley na apuy, sikato so Dios.” (1 Arari 18:23, 24) Isip-isipen pay apuy a manlalapud tawen bilang ebat ed sakey a pikakasi!

5. Panon a niwalwal so inkaandi-kakanaan na panagdayew ed Baal?

⁵ Kinerew nen Elias ed saray propeta nen Baal ya onsublay met. Sikaray angitadia na sakey a kilaw a baka bilang bagat tan inggaton da ed tapew na altar. Insan ira nankugkogtot ed liber na altar, a nampipikasin: “O Baal, denglen mo kami!” Nantultuloy iya “manlapu ed kabuasan ni angga ed ngarem.” “Onakis kayo na maksil,” so kantiaw nen Elias. Seguro ta okupadon tuloy si Baal ed mas importantin bengatla, odino “ompan naugip tan nepeg a liingen!” Ag-abayag et nangugulo iray propeta nen Baal. Nia! Sinasalger day laman dan dili na saray punyal, tan manag-agos so dala manlapud saray sugat da. Tan agaylay ingal legan a mankulyaot so 450! Balet ta anggapoy ebat.​—1 Arari 18:26-29.

6. Anton panangitadia so ginawa nen Elias parad pananubok ed inka-Dios?

⁶ Pankanawnawa met la natan nen Elias. Impaalagey to lamet so altar nen Jehova, nanggaway banawang ed liber na altar, tan imparaan so ibagat. Insan to pinakalboay danum so kiew tan say bagat. Labinduan angkabaleg a buyog na danum so inkalbo ed tapew na altar ya anggad napno lay banawang. Isipen pa so pakabibitin legan a manpipikasi si Elias: “O Jehova, a Dios nen Abraham, nen Isaac, tan Dios na Israel, ipakabat mo ed saya ya agew a sika so Dios dia ed Israel, tan siak so aripen mo, tan ginawak so saraya ya amin a bengatla lapu ed salitam. Denglen moak, O Jehova, denglen moak pian saya a baley nakabatan to a sika, Jehova, sika so Dios tan impanpataolim so puso ra.”​—1 Arari 18:30-37.

7, 8. (a) Panon ya inebatan nen Jehova so pikakasi nen Elias? (b) Anto so sinumpal na saray agawgawa ed Palandey Carmelo?

⁷ Bilang ebat ed pikakasi nen Elias, “say apuy nen Jehova pinmelag, tan inupot to so bagat a poolan, tan say kiew, tan saray bato, tan say sapok, tan pinaekal to so danum a wala ed banawang.” Indakmomo na totoo so lupa ra tan inkuan: “Si Jehova, sikato so Dios! Si Jehova sikato so Dios!” (1 Arari 18:38, 39) Kinmiwas natan a mapekder si Elias. Ingganggan to: “Alaen yo so saray pomaparles nen Baal! Agyo yabuloy a sakey ed sikara so ontaynan!” Kayarin pinatey ira ed lawak na Kishon, binmilunget so tawen. Siansia, binmalasubos so uran ya amatunda ed kelang!​—1 Arari 18:40-45; ikompara so Deuteronomio 13:1-5.

⁸ Agaylan engranden agew! Matalonggaring si Jehova ed sayan nikadkaduman pananubok ed inka-Dios. Sakey ni, sarayan agawgawa so nampataoli ed dakel ya Israelitas pian ompawil ed Dios. Diad onia tan ed arum niran dalan, apaneknekan a matoor si Elias bilang propeta, tan personal ton susumpalen so sakey a mapropetikon betang.

Onsabi Ta ni “si Elias a Propeta”?

9. Anto so nipropesiya ed Malaquias 4:5, 6?

⁹ Saginonor, impasakbay na Dios ed panamegley nen Malaquias: “Nia! Ibakik naani ed sikayo si Elias a propeta ed arapen ya onsabi so baleg tan makapataktakot ya agew nen Jehova. Et sikato ipawil to naani so puso na saray atateng ed saray anak, tan say puso na saray anak ed saray atateng da; ompan lamang siak onsabi ak et kabilen ko so dalin ed pangayew.” (Malaquias 4:5, 6) Nambilay si Elias na manga 500 taon sakbay na inkibalikas na sarayan salita. Lapud saya et sakey a propesiya, iilaloan na saray Judio ed inmunan siglo K.P. so isabi nen Elias pian nasumpal itan.​—Mateo 17:10.

10. Siopa so nipasakbay ya Elias, tan panon tayon amta?

¹⁰ Siopa sirin iyan Elias ya onsabi? Niparungtal so pakabidbiran ed sikato sanen inkuan nen Jesu-Kristo: “Nanlapud saray agew nen Juan a Bautista ya angga ed natan say panarian na tawen mantetepel na panamasoot, et saray totoo a manamasoot sikatoy alaen da’d biskegan. Ta amin iray Propetas tan say Ganggan angipropeta ra angga ed Juan. Et no maliket kayon mangawat ed sikato, saya sikato si ‘Elias ya onsabi.’” On, si Juan a Managbautismo so nipasakbay a kaulibay nen Elias. (Mateo 11:12-14; Marcos 9:11-13) Imbaga na sakey ya anghel ed ama nen Juan, si Zacarias, a si Juan et nawalaay “espiritu tan pakayari nen Elias” tan “itadiaan to so Katawan na sakey a baley a maralato.” (Lucas 1:17) Say panagbautismo nen Juan so mapublikon panangipatnag na pagbabawi na indibidual ed saray kasalanan to sumpad Ganggan, a satan so mangitonton ed saray Judio ed Kristo. (Lucas 3:3-6; Galacia 3:24) Kanian say kimey nen Juan et ‘mangitadia na sakey a baley a maralato parad si Jehova.’

11. Nen Pentecostes, anto so imbaga nen Pedro nipaakar ed “agew nen Jehova,” tan kapigan itan agawa?

¹¹ Say kimey nen Juan a Managbautismo a singa “Elias” so angipanengneng ya asingger lay “agew nen Jehova.” Impabitar met nen apostol Pedro so kinaasinger na satan ya agew sano onkiwas la so Dios sumpad kakabusol to tan iliktar so baley to. Impaimano to a saray mamilagron agawgawa nen Pentecostes 33 K.P. et sakey a kasumpalan na propesiya nen Joel nipaakar ed kikalbo na espirituy Dios. Impanengneng nen Pedro a nagawa iya sakbay na “agew na Katawan, saman baleg tan bantog ya agew.” (Gawa 2:16-21; Joel 2:28-32) Diad 70 K.P. a sinumpal nen Jehova so Salita to diad impangiyabuloy to ed Romanon armada a mangipaakseb ed madibinon panangukom ed nasyon ya angipulisay ed Anak to.​—Daniel 9:24-27; Juan 19:15.

12. (a) Anto so imbaga di Pablo tan Pedro nipaakar ed onsasabin “agew nen Jehova”? (b) Akin a walay bengatlan seguradon nagawa unong ya irerepresinta na kimey nen Elias?

¹² Anggaman ontan, dakel ni nagawa kayari na 70 K.P. Insiglaot nen apostol Pablo so onsasabin “agew nen Jehova” ed kiwawala nen Jesu-Kristo. Niarum ni, sinaglawi nen apostol Pedro itan ya agew a mitukoyan ed arapen nin ‘balon katawenan tan sakey a balon dalin.’ (2 Tesalonica 2:1, 2; 2 Pedro 3:10-13) Tandaan a si Juan a Managbautismo so nanggawa na singa-Elias a kimey sakbay a sinmabi so “agew nen Jehova” nen 70 K.P. Amin na saya no paniibaen et mangipapatnag a wala ni nagawa a singa ililitrato na kimey a ginawa nen Elias. Anto itan?

Walaan Ira na Espiritu nen Elias

13, 14. (a) Antoy panpareho na saray kimey nen Elias tan ed saramay alanaan a Kristiano ed kaplesan-a-panaon? (b) Anto so ginawa la na saray apostata na Kakristianoan?

¹³ Say kimey nen Elias so aglabat panpareho na aktibidades nen Juan a Managbautismo noagta panpareho met ed kimkimey na alanaan a Kristianos ed sayan maatap a panaon ya ompugta ed onsasabin “agew nen Jehova.” (2 Timoteo 3:1-5) Tekep na espiritu tan pakayari nen Elias, sikaray matoor a manangiyalibansa na tuan panagdayew. Tan talagan kapilitan met iya! Kayari impatey na apostoles nen Kristo, linmesa so apostasya manlapud tuan Inkakristiano, no panon a linmaknab ed Israel so panagdayew ed Baal ed panaon nen Elias. (2 Pedro 2:1) Ginapoan na mankuan a Kristianos a laokay Inkakristiano na saray doktrina tan agagamil na palson relihyon. Alimbawa, inawat da so pagano tan agmakasulatan a bangat a say too et walaan na imortal a kamarerwa. (Eclesiastes 9:5, 10; Ezequiel 18:4) Intunda na saray apostata na Kakristianoan so pangusar ed ngaran na saksakey a tuan Dios, a Jehova. Imbes, dadayewen da so Trinidad. Inadapta ra met so singa-Baal a panagdakmomo ed saray imahen nen Jesus tan say ina to, si Maria. (Roma 1:23; 1 Juan 5:21) Balet aliwan satan labat.

¹⁴ Manlapud koma-19 siglo a manpatuloy, saray lider na saray relihyon na Kakristianoan so ginmapon mangibalikas na panduaruwa ra ed dakel a parti na Biblia. Singa bilang, impulisay da so salaysay na Genesis nipaakar ed panamalsa tan indaydayew da so teoryan ebolusyon, ya ibabaga ran “makasientipiko” itan. Direktan sumlang iya ed bangabangat nen Jesu-Kristo tan apostoles to. (Mateo 19:4, 5; 1 Corinto 15:47) Balet, singa si Jesus tan saray akaunan patumbok to, itatandoro na alanaay-espiritun Kristianos natan so salaysay na Biblia nipaakar ed panamalsa.​—Genesis 1:27.

15, 16. Midumaan ed Kakristianoan, siopa so manggagayaga ed regular a suplay na espiritual a tagano, tan diad anton paraan?

¹⁵ Legan ya onloloob lay mundo ed “panaon na kasumpalan,” say Kakristianoan so gegemgemen na espiritual ya eras. (Daniel 12:4; Amos 8:11, 12) Balet panggagayagaan na melag a grupo na alanaan a Kristianos so regular a suplay na inter-Dios ya espiritual a tagano ed “panaon a kinepeg to,” no panon a sineguro nen Jehova a si Elias et napakan ed panaoy eras ed agew to. (Mateo 24:45; 1 Arari 17:6, 13-16) Datin kabkabat bilang International Bible Students, inawat na sarayan matoor ya ariripen na Dios so Makasulatan a ngaran a Tastasi nen Jehova diad saginonor.​—Isaias 43:10.

¹⁶ Nambilay si Elias unong ed ngaran to, a say kabaliksan to et “Say Dios Ko Et Si Jehova.” Bilang say opisyal a dyurnal na ariripen nen Jehova ed dalin, anggapoy pananguman ya inusar na Say Panag-Bantayan so ngaran na Dios. Diad tua, say komaduan paway to (Agosto 1879) so angibalikas na kompiyansa a si Jehova so mananulong na magasin. Iwawalwal na sayan dyurnal tan arum niran palapagan na say Watch Tower Society iray agmakasulatan a bangat na Kakristianoan tan say kabiangan ni na Balilonian Baleg, say sankamundoan ya imperyo na palson relihyon, legan ya itatandoro so inkamatua na Salitay Dios, say Biblia.​—2 Timoteo 3:16, 17; Apocalipsis 18:1-5.

Matoor ed Silong na Subok

17, 18. Panon so inkiwas nen Jezabel ed impatey na saray propeta nen Baal, balet panon ya atulongan si Elias?

¹⁷ Say reaksion na saray klero ed kiwawalwal et mipadpara ed samay si Jezabel sanen abalitaan ton pinatey nen Elias iray propeta nen Baal. Angipasabi na mensahe ed matoor a propeta nen Jehova, a sinambaan ton ipapatey si Elias. Aliwan ludlurey iyan pagyaw, ta dakel lay pinapatey nen Jezabel ed propetas na Dios. Lapud takot, binmatik si Elias a nampaabalaten-sagur ed Beer-seba. Tinaynan to diman so ayudante to, a nampaarawi ni, ya amaarap ed kalawakan, ya ipipikasi ton ompatey la komon. Balet ta agpinaulyan nen Jehova so propeta to. Inmapireng so sakey ya anghel ed si Elias pian niparaan ed andukey a panagbaroy a paarap ed Palandey Horeb. Diad ontan et akaawat na abasto parad 40-agew a panbaroy a masulok a 300 kilometro. Diad Horeb et akitongtong so Dios ed sikato kayari na sakey a makapakelkelaw a panangipatnag na pakayari diad panamegley na sakey a mabiskeg a dagem, yegyeg, tan apuy. Anggapo si Jehova ed sarayan panangipatnag. Saratan so panangipatnag na masanton espiritu, odino aktibon puersa to. Insan akitongtong si Jehova ed propeta to. Isipen pa no panon ya apabiskeg si Elias na onian eksperiensia. (1 Arari 19:1-12) Panon to no sikatayo so singa si Elias et medyo natatakot sano papagyawen itayo na kakabusol na tuan panagdayew? Say eksperiensia to so nepeg ya ontulong ed sikatayon moriaen ya agpapaulyanan nen Jehova so totoo to.​—1 Samuel 12:22.

¹⁸ Impalinew na Dios a wala ni so kimey a kaukolan a sumpalen nen Elias bilang propeta. Sakey ni, anggaman inisip nen Elias a bokbokor to lay mandadayew ed tuan Dios diad Israel, impanengneng nen Jehova ed sikato a 7,000 so agdinmakmomo ed si Baal. Diad ontan et pinapawil na Dios si Elias ed asainmin to. (1 Arari 19:13-18) Singa si Elias, ompan usilan itayo na saray kabusol na tuan panagdayew. Ompan napuntirya itayo na pirmin panamasegsegang, a singa ed impasakbay nen Jesus. (Juan 15:17-20) No maminsan et ompan ontakot itayo. Balet, makapagmaliw itayon singa si Elias, ya angawat na panamaseguro manlapud Dios tan kayari to et sitotoor a nantultuloy ed serbisyo nen Jehova.

19. Anto so asagmakan na saray alanaan a Kristiano ed panaon na Guerra Mundial I?

¹⁹ Lapud pirmin panamasegsegang nen Guerra Mundial I, pigara ed alanaan a Kristianos so tinmakot tan tinmundan manpulong. Alingo ra ed impanisip ya asumpal lay kimey da dia ed dalin. Balet ag-ira intalirak na Dios. Imbes, sipapangasin toran sinustini, no panon a tinagano toy Elias. Singa si Elias, saray matoor ya alanaan so angawat na panangorihe na Dios tan pinmawil ed serbisyo. Alukasan iray mata ra ed engranden pribilihyon panangipulong ed mensahey Panarian.

20. Natan, anton pribilihyon nipapagamor ed saray matoor a singa si Elias?

²⁰ Diad propesiya to nipaakar ed kiwawala to, indatak nen Jesus so sankamundoan a kimey a nakompleto sakbay na anggaan na sayan sistema na bengabengatla. (Mateo 24:14) Natan, sayan kimey so susumpalen na alanaan a Kristianos tan saray minilyon a kaiba ra a maniilalo ed bilay diad paraison dalin. Say panumpal ed panangipulong na Panarian anggad kasumpal na saya so sakey a pribilihyon nipapagamor labat ed saramay matoor a singa si Elias.

Magmaliw a Matoor a Singa si Elias

21, 22. (a) Anton kimey so iyuuna natan na saray alanaan a Kristiano? (b) Say kimey a panagpulong so nagagawa diad panamegley na anton tulong, tan akin a kaukolan iya?

²¹ Tekep na seseg a singa ed si Elias, sasakbaten na daiset a nakdaan na tuan alanaan a Kristianos so responsabilidad da ya asikasoen iray mangaraldalin ya interes na nitronon Ari, si Jesu-Kristo. (Mateo 24:47) Tan diad loob na masulok lan 60 taon natan, uusaren na Dios irayan alanaan a mangiyuna ed kimey na panaggaway babangatan ya angiteran to na makapakelkelaw ya ilalon magnayon a bilay ed paraison dalin. (Mateo 28:19, 20) Agaylay otang a linawa na sarayan minilyon a say pigpigara lan natitilak ya alanaan so siseseseg tan sitotoor a manusumpal ed saray responsabilidad da!

²² Sayan panangipulong na Panarian so gagawaen na ag-ayadyarin totoo tan dia lambengat ed biskeg nen Jehova ya iiter to ed saramay sisisimoon a manmatalek ed sikato. “Si Elias sakey a too a nitalaga ed ontan lan kairapan a singa sikatayo,” so inkuan nen babangatan a Santiago sanen insitas to so alimbawa na propeta ed pikakasi ta pian ipanengneng so puersa na pikakasi na sakey a matunong a too. (Santiago 5:16-18) Si Elias so aliwan naynay a manpropropesiya odino manggagaway milmilagro. Sikato met so walaan na liknaan tan kakapuyan a singa sikatayo, balet ta sitotoor a nanlingkor ed Dios. Lapud walaan itayo met na tulong na Dios tan papabiskegen to itayo, makapanmatoor itayo a singa si Elias.

23. Akin a walaan itayo na maabig a rason pian magmaliw a matoor tan positibo?

²³ Walaan itayo na maabig a rason pian magmaliw a matoor tan positibo. Tandaan a si Juan a Managbautismo so nanggawa na sakey a kimey a singa ed si Elias sakbay na ibetag na “agew nen Jehova” nen 70 K.P. Tekep na espiritu tan pakayari nen Elias, mipadpara met so nagagawaan na alanaan a Kristianos ed inter-Dios a kimey diad intiron dalin. Malinlinew a papaneknekan na saya ya asingger lay baleg ya “agew nen Jehova.”

Panon Yon Ebatan?

◻ Panon ya apaneknekan ed Palandey Carmelo so inka-Dios nen Jehova?

◻ Siopa so ‘Elias ya onsabi,’ tan anto so ginawa to?

◻ Panon ya impanengneng na saray alanaan a Kristiano ed kaplesan-a-panaon a walaan iray espiritu nen Elias?

◻ Akin a posibli parad sikatayo so pagmaliw a matoor a singa si Elias?

[Kahon ed pahina 15]

Iner a Katawenan so Sinegepan nen Elias?

AGAWA, leleg a manaakar ira [di Elias tan Eliseo] tan, mansasalita ra, a nia, pinmayawar so luganan ya apuy, tan saray kabayo ya apuy, ya amasian ed sikara a nanpadpara; et si Elias sinmegep ed panamegley na alimbosabos ed tawen.”​—2 Arari 2:​11.

Antoy kabaliksan na salitan “tawen” ed sayan agawa? Say termino so onaaplika no maminsan ed espiritual ya ayaman na Dios tan ed anghelikon ananak to. (Mateo 6:9; 18:10) Say “tawen” so nayari met a mangilitrato ed pisikal ya uniberso. (Deuteronomio 4:​19) Tan uusaren na Biblia iyan termino pian tukoyen so sankaasinggeran ya atmospera manlapud dalin, a tetekkiaban na saray manok tan sisiplogay dagem.​—Salmo 78:26; Mateo 6:​26.

Iner a katawenan so sinegepan nen propeta Elias? Mapatnag, sikatoy niyalis diad panamegley na atmospera na dalin tan impasen ed arum a parti na globo. Wala ni ed dalin si Elias kayari na saray taon, lapud sikatoy nansulat na sakey a sulat ed si Arin Joram na Juda. (2 Awaran 21:​1, 12-​15) Say ag-insegep nen Elias ed espiritual ya ayaman nen Jehova a Dios so pinekderan ed saginonor nen Jesu-Kristo, ya angiyabawag: “Anggapo so too a sinmegep ed tawen, noag say linmasor nanlapu ed tawen, salanti, Anak na too,” salanti, si Jesus a mismo. (Juan 3:​13) Say dalan parad mangatatawen a bilay so inmunan nilukas ed ag-ayadyarin totoo kayari impatey, inkioli, tan insegep nen Jesu-Kristo.​—Juan 14:​2, 3; Hebreos 9:​24; 10:19, 20.