No say Panamaley so Paganigani Lan Nabuyak

1, 2. Sano say panamaley so walad detdet, anton tepet so kaukolan ya itepet?

NEN 1988 sakey ya Italyanan manngaran na Lucia so nagogonigon a tuloy.a Kayari samploy taon, say panamaley to so ngalngali la mangangga. Aminpigan sinali ton gawaey pipawilan ed masiken to, balet ta aliwan epektibo itan. Kanian sikato so akisian lapud agpanpaknaan tan natan et nidunget ed manbukbukor a pamabaleg to’d duaran anak a bibii. Diad inengneng ed saman a panaon, nanonotan ni nen Lucia: “Maseguro ak ya anggapoy makapangisalba ed panamaley mi.”

² No walaan ka na saray problema ed panamaley, nayarin natalosan moy liknaan nen Lucia. Nayarin say panamaley mo so nasisigensigen tan panumamengan mo no kasin satan so siansian nisalba. No ontan so kaso, naromog mon makatulong a konsideraen iyan tepet: Kasin tinumbok kon amin so maong a simbawan inter la na Dios diad Biblia a manggawan matalona ed panamaley?​—Salmo 119:105.

3. Bangta say diborsyo so popular, anton reaksion so nirereport ed limog na dakel a diborsyado tan ed saray pamilya ra?

³ Sano saray tensyon so pirmi ed baetan na sanasawa, say pangangga ed panamaley so ompatnag a sankainomayan a kurang a gawaen. Balet, bangta dakel a bansa so manasagmak na makapakigtot ya idarakel na abuyak a pamilya, ipapanengneng na agano niran impansurbey a baleg a porsiento na diborsyo et pagbabawian da so impansian. Dakel ed saraya so manasagmak na mas dakel a problema ed bunigas, namparan diad pisikal tan ed mental, nen say saramay mansiasiansia ed panamaley da. Say pakakawetwet tan ermen na ananak na diborsyo so mabetbet a manbayag ed pigaran taon. Saray atateng tan kakaaro na abuyak a pamilya so manirap met. Tan komusta met so panmoria na Dios, say Manangigapo na panamaley, ed situasyon?

4. Panon so nepeg a pamenben na saray problema ed loob na panamaley?

⁴ Singa naimano ed apalabas iran kapitulo, ginagala na Dios a say panamaley so kaukolan a legay-bilay a bedber. (Genesis 2:24) Akin, sirin, a dakel so mansisian a panamaley? Nayarin agnagawa itan a tamtampol. Gendagendat a walaray manamasakbay a sinyales. Saray ankelag a problema diad panamaley so nayarin ombaleg lan ombaleg ya anggad saratan so ompatnag ya agla natalonaan. Balet no sarayan problema et asikasoen a tampol diad tulong na Biblia, dakel a pansisian so napaliisan komon.

MAGMALIW A REALISTIKO

5. Anton realistikon situasyon so kaukolan ya arapen ed dinanman a panamaley?

⁵ Say sakey ya elementon no maminsan et mangitonton ed saray problema et say agrealistikon panilalo a walad sakey odino ed namparan kapareha ed panamaley. Saray nobelan romansa, popular a magasin, programa ed telebisyon, tan saray sine so mamawala na saray ilalo tan kugkugip a duman tuloy manlapud peteg a bilay. Sano sarayan kugkugip so agnamoria, say sakey et nayarin liknaen ton asaol, agnapnek, nasyosyodotan ni ingen. Panon, sirin, a naromog na duaran ag-ayadyarin totoo so liket diad panamaley? Kaukolan so sagpot pian nadampot so matalonan pirelasyonan.

6. (a) Anton balansin panmoria ed panamaley so iiter na Biblia? (b) Antoray arum a rason ed agpantatalosan ed panamaley?

⁶ Say Biblia so praktikal. Bibidbiren toray gayaga na panamaley, balet papasakbayan to met iramay onloob ed panangasawa a “nawalaan iray kairapan ed laman da.” (1 Corinto 7:28) Singa naimano la, namparan saray kapareha et ag-ayadyari tan walaay tendensyan mankasalanan. Say mental tan emosyonal ya inkagawa tan binalegan na kada kapareha so nandumaan. Saray sanasawa so agmanpaknaan no maminsan nipaakar ed kuarta, ananak, tan saray katulangan. Say agsupisientin panaon a pankimey a saniba tan saray seksual a problema so pansengegan met na gutgutan.b Kaukolan so panaon pian pidenengan iratan a pamaakaran, balet napaseseg! Asarag na dakel a sanasawa ya arapen iratan a problema tan nankimeyan dan dua iray naabobonan a solusyon.

SINGBATEN IRAY AGPANPAPAKNAAN

7, 8. No walaray sakit na linawa odino agpantatalosan ed baetan na saray sanasawa, anto so Makasulatan a paraan ed pangasikaso ed saratan?

⁷ Aromog na dakel a mairap so pansiansian kalmado sano sisingbaten daray sakit na linawa, agpantatalosan, odino personal iran kakulangan. Imbes a diretsaan ya ibagan: “Liknaen kon agak atalosan,” say asawa so nayarin magmaliw ya emosyonal tan paluoren toy problema. Dakel so mangikuan: “Say aasikasoen mo labat et say sarilim,” odino, “Agmo ak inaro.” Diad agpanlabay a nalanor ed sangsangan, say asawa so agla onebat.

⁸ Say magmaong a kurson tumboken et say italineng ed konseho na Biblia: “Manpasnok ka, et ingen agka mankasalanan; ag-abuloyan ya onselek so agew a sipapasnok kayo ni.” (Efeso 4:26) Sakey a maliket a sanasawa, diad impakasabi’d koma-60 ya anibersaryo ra ed kasal, so atepetan no antoy tombok na matalonan panamaley da. Oniay inkuan na asawan laki: “Naaralan min agni onuugip sano agmi ni aresolbi iray agpanpapaknaan, anggan panon lay kamelag na saratan.”

9. (a) Anto so nabidbiran ed Kasulatan a makanan kabiangan na pitatalosan? (b) Anto so mabetbet a kaukolan na mankapareha a gawaen, anggano saya et kakaukolanen toy inkakpel tan inkamapaabeba?

⁹ Sano say sanasawa so agmanpaknaan, kada sakey so kaukolan a magmaliw a “maples nipaakar ed panagdengel, matantan nipaakar ed panagsalita, matantan nipaakar ed panagpasnok.” (Santiago 1:19) Kayari italineng a maalwar, say namparan kapareha et nanengneng da so pankaukolan ya onkerew na dispensa. (Santiago 5:16) Say masimoon a pangibagay, “Dispensa moak ed impakasakit ko ed sika,” so mankakaukolan na inkamapaabeba tan inkakpel. Balet say panresolbi ed saray agpanpapaknaan ed sayan paraan so magmaliw ya epektibon tuloy diad panulong ed sanasawa aliwa lambengat ed panresolbi ed saray problema ra noagta ontan met ed pamaaligwas ed petang tan inkaapit a manggawa ed sikaran naromog dan lalon maliket so ulopan ed sakey tan sakey.

PANANGISAKLANG NA KANEPEGAN ED PANAMALEY

10. Anton proteksion so irerekomenda nen Pablo ed saray Kristianon taga Corinto a nayarin iyaplika na sakey a Kristiano natan?

¹⁰ Sanen nansulat si apostol Pablo ed saray taga Corinto, inrekomenda to so panangasawa ‘lapud ikakasmak na pilalawanan.’ (1 Corinto 7:2) Say mundo natan so singa ed kauges na, odino mas mapalalo ni nen say diad kadaanan a Corinto. Saray imoral a teman silulukas a sisingbaten na totoo ed mundo, say agmasimpit a panangawes, tan say makalaman iran istoryan niparungtal ed saray magasin tan liblibro, ed TV, tan ed saray sine, amin et pinantekep pian managyat na mauges iran kagletan ed sekso. Diad saramay taga Corinton manbibilay ed mipadparan kaliberliber, oniay inkuan nen apostol Pablo: “Magmaong so pangasawa nen say ondalang [ed panpilalek].”​—1 Corinto 7:9.

11, 12. (a) Anto so otang na asawan laki tan asawan bii ed balang sakey, tan anton awawey so nepeg ya isaklang? (b) Panon so nepeg a pangasikaso ed situasyon no say kanepegan ed panamaley so temporaryon nipaleen?

¹¹ Kanian, igaganggan na Biblia ed saray walay asawan Kristiano: “Isaklang na asawan laki ed asawa to so kanepegan to; balet say asawan bii so gawaen to met komon ed asawa to.” (1 Corinto 7:3) Imanoen a say danet et walad panangiter​—aliwan say panangerew. Say pisikal ya inkaapit ed panamaley so talagan makapenek no kada kapareha so mapaga ed pankaabigan na sananey. Alimbawa, igaganggan na Biblia ed kaasawaan a lalaki a pidenengan so kaasawaan da “unong ed pikakabat.” (1 Pedro 3:7) Saya so nagkalautlan tua ed panangiter tan panangawat na kanepegan ed panangasawa. No say asawan bii so agnatraton sitatamoy, nayarin mairap ton napanggayagaan iyan aspeto na panangasawa.

¹² Walaray panaon sano saray asawa et nayarin mansibletan ed kanepegan ed panangasawa. Nayarin tua iya ed asawan bii diad sakey a panaon ed bulan odino sano say liknaan to et naknaksawan. (Ikompara so Levitico 18:19.) Nayarin tua iya ed asawan laki sano walay reresolbien ton seryoson problema ed trabaho tan maletletey so liknaan to. Saratan a kaso na temporaryon pangipaleen na pangisaklang ed kanepegan ed panangasawa so sankaabigan a napidenegan no prangkan singbaten na namparan kapareha itan a situasyon tan panpaknaan diad “namparan nanpaknaan.” (1 Corinto 7:5) Saya so mangamper ed balang la ed sikaran dua ya ondateng ed lingon konklusyon. Balet no say asawan bii so sigagalan sibletan toy masiken to odino no say asawan laki et sigagalan onsaew a mangisaklang ed kanepegan to’d panangasawa diad maaron paraan, say kapareha so nayarin mainomay a natukso. Diad ontan a situasyon, onlesa iray problema ed panamaley.

13. Panon a nakimeyan na saray Kristiano pian pansiansiaen a malinis so panag-isip da?

¹³ Singa amin a Kristiano, nepeg ya arawian na saray walay-asawan ariripen na Dios so pornograpiya, a mamawala na agmalinis tan agnatural iran pilalek. (Colosas 3:5) Nepeg da met a bantayan iray kanonotan tan aksion da sano midedeneng ed amin a membro na agkasekso. Oniay impasakbay nen Jesus: “Kada sakey a mantultuloy ya onlinggis ed sakey a bii pian nawalaan na mauges a panpilalek ed sikato so akapikaluguran la ed sikato diad puso to.” (Mateo 5:28) Diad pangiyaplika ed konseho na Biblia nipaakar ed sekso, saray sanasawa so kaukolan a makayarin onarawi ed kapelag ed pakatuksoan tan pakapikalugoran. Makapantultuloy dan napanggayagaan so maligsan inkaapit diad panamaley da a say sekso so papablien bilang mabunigas a regalo manlapud Manangigapoy panangasawa, si Jehova.​—Uliran 5:15-19.

SAY BIBLIKO IRAN SENGEGAN NA PANDIBORSYO

14. Anton maermen a situasyon so no maminsan et iprepresenta toy inkasikato? Akin?

¹⁴ Makapaliket, maslak ed Kristianon panamaley, antokaman iran probleman onlesa et nabenbenan. Balet, no maminsan et aliwan onia so kaso. Lapud ag-ayadyari so totoo tan manbibilay diad sakey a makasalanan a mundo a walad silong na panangontrol nen Satanas, arum a panamaley so talagan makarateng ed punto na pakabuyak. (1 Juan 5:19) Panon a napidenengan na Kristianos so ontan a makapasubok a situasyon?

15. (a) Anto so alenleneg a Makasulatan a basiyan parad diborsyo a tekep na posibilidad na pangasawa-lamet? (b) Akin a deniside na arum ya ag-idiborsyo so agmatoor a kapareha ra?

¹⁵ Singa asalambit la ed Kapitulo 2 na sayan libro, say pilalawanan so alenleneg a Makasulatan a sengegan na pandiborsyo tekep na posibilidad na pangasawa-lamet.c (Mateo 19:9) No walaan ka na pihon prueba a say kapareham so agnanmatoor, diad ontan et nidunget ka ed mairap a desisyon. Kasin ituloy moy panamaley odino idiborsyom? Anggaporay totontonen. Arum a Kristianos so sigpot ya amerdona ed puron magbabawin kapareha, tan say nipreserban panamaley et marakep so nansumpalan to. Say arum et deniside ran agmidiborsyo nisesengeg ed ananak.

16. (a) Antoray pigaran sengegan ya anagdag ed arum ya idiborsyo so mankakasalanan ya asawa ra? (b) Sano say inosentin kapareha et mandesisyon a midiborsyo odino agmidiborsyo, akin ya anggapoy siopaman a mamalaw ed desisyon to?

¹⁶ Diad biek a dapag, say makasalanan a kiwas so nayarin manresulta diad panlukon odino sakit a nialis na impirelasyonan ed sekso. Odino anganko saray anak et kaukolan dan naprotektaan manlapud manangabuso ed sekson ateng. Malinlinew, dakel so kaukolan a konsideraen sakbay a mandesisyon. Anggaman ontan, no naamtaan mo so agkatooran na kapareham ed panangasawa tan kayari to et ituloy moy seksual a pirelasyonan ed kapareham, ipapatnag mo sirin ya aperdonam lay asawam tan pilalek mon ituloy so panamaley. Saray sengegan na pandiborsyo tekep na Makasulatan a posibilidad na pangasawa-lamet so anggapo la. Anggapo so siopaman a mibabali tan manalin impluensyaan so desisyon mo, nisay wala so siopaman a manbalaw ed desisyon mo sano gawaen mo itan. Kaukolan mon manbilay unong ed saray pansumpalan na denisidim. “Balang sakey awiten to so dilin awit to.”​—Galacia 6:5.

SARAY SENGEGAN NA PISIAN

17. No anggapo so pilalawanan, antoran limitasyon so ipapasen na Kasulatan ed pansian odino pandiborsyo?

¹⁷ Wala ta’ray situasyon a makanepegan na pisian odino posibilidad na pidiborsyo ed kapareha ed panamaley anggano satan a sakey so ag-akilawanan? On, balet diad ontan a kaso, say sakey a Kristiano so aliwan bulos a manggegemtan na pangasawa-lamet. (Mateo 5:32) Say Biblia, bangta mangiiter na saray panangiyabuloy parad ontan a pansian, so mangipapanengneng a say sakey ya onarawi so “mansiansian anggapoy asawa odino mikareenan lamet.” (1 Corinto 7:11) Antoray pigaran alabas iran situasyon a manggawa ed pansian a mapatnag a makatunongan?

18, 19. Antoray arum ya alablabas a situasyon a mangitonton ed asawan simbangen so inkamakatunongan na legal a pisian odino pandiborsyo, anggano say pangasawa-lamet et aliwan posibli?

¹⁸ Bueno, say pamilya so pakaskasi lapud alabas ya inkangiras tan mauges iran bisyo na asawan laki.d Nayarin isugal to so almo na pamilya odino usaren itan pian sustiniey inkaadik ed druga odino alkohol. Oniay kuan na Biblia: “No siopaman so agmangitarya parad . . . saray membro na sankaabungan to, intalirak to lay pananisia tan sikatoy maugeuges nen say toon andian na pananisia.” (1 Timoteo 5:8) No ipulisay na ontan a laki so panguman na saray dalan to, anganko et gagamgamen ni ingen so kuartan nalmoan na akulaw to ta pian gastosan iray bisyo to, nayarin desidien na asawan bii a protektaan so pankaabigan to tan ed ananak to diad panamegley na pangala na legal a pisisian.

¹⁹ Say ontan a legal ya aksion so nakonsidera met no say asawa so alablabas a marawal ed kapareha, anganko et paulit-ulit a panagpekpek ed satan a sakey diad laknab a say bunigas tan say bilay ni ingen na satan so niiyan ed kapeligroan. Niarum ni, no say asawa so naynay ton salien a piliten so kapareha ed panamaley ya onsunggay ed saray ganggan na Dios ed pigaran dalan, say nasisigensigen a kapareha so nayarin mangonsidera ed pisian, nagkalalo la no saray pamaakaran et akasabi ed punton say bilay ed espiritual a paraan et peligro. Say kaparehan walad kaatapan so nayarin mangibagan say alenleneg a dalan pian “tuloken so Dios bilang manuley imbes a saray totoo” et say pangala na legal a pisisian.​—Gawa 5:29.

20. (a) Diad kaso na pamilyan ngalngali la nabuyak, anto so nayarin iyopresi na matatken a kakaaro tan mamatatken, tan anto so agda nepeg ya iyopresi? (b) Saray indibidual a walaay asawa so kaukolan ya agmangusar ed saray reperensya na Biblia ed pisisian tan diborsyo bilang baraan a manggawa na anto?

²⁰ Diad amin a kaso na alabas a panangabuso na asawa, anggapoy siopaman a manesdes ed inosentin kapareha balanglan pisian odino pansiansia ran dua. Anggaman saray matatken a kaaro tan mamataken so nayarin mangiyopresi na suporta tan nibased-Biblian konseho, ag-amta na saraya so amin a detalyen nagagawa ed baetan na sanasawa. Si Jehova lambengat so makakanengneng ed satan. Siempre, agnapagalangan na Kristianon asawan bii so uksoyan na Dios ed panamaley no usaren toy ataptapew iran baraan pian makalukpos labat ed panamaley. Balet no say alablabas a mapeligron situasyon so mantultuloy, anggapoy siopaman a kaukolan a mamalaw ed sikato no pilien to so pisian. Parehon bengatla so nibaga nipaakar ed Kristianon asawan laki a labay toy misian. “Amin tayo so onalagey ed arapan na panangukom a yurongan na Dios.”​—Roma 14:10.

NO PANON A NISALBA SO ABUYAK A PANAMALEY

21. Anton eksperiensia so mangipapanengneng a say konseho na Biblia ed panamaley so epektibo?

²¹ Taloran bulan kayarin si Lucia, ya asalambit ed akadkauna et akisian ed masiken to, nabet toray Tastasi nen Jehova tan ginapoan ton inaral so Biblia a kaiba ira. “Diad pirmin impakasurprisak,” salaysay to, “mangiiter so Biblia na saray praktikal a solusyon ed problemak. Kayari na sakey simba na impanaral labat, labay kon tampol so miaregloan ed masiken ko. Natan et nibagak ya amta nen Jehova no panon so pangisalba ed panamaley a walad krisis lapud saray bangat to so ontutulong ed saray sanasawa a naaralan no panon a naliknay kablian na balang sakey. Aliwan tua, a singa ipipilit na arum, a bubuyaken na Tastasi nen Jehova iray pamilya. Diad kasok, eksakton say kasunian to so tua.” Naaralan nen Lucia ya iyaplika iray prinsipyo na Biblia ed bilay to.

22. Diad anto so nepeg a pankompiyansaan na amin a walaay asawa?

²² Agnipuera si Lucia. Nepeg a bendisyon so panamaley, aliwan pabelat. Diad satan a gagala, intarok nen Jehova so sankaabigan a lapuan na konseho ed panamaley a nisulat ed kapiganman​—say mablin Salita to. Napagmaliw na Biblia “so anggpoy-amtan sakey a makabat.” (Salmo 19:7-11) Nisalba to so dakel a panamaley a wala lad punton pakabuyak tan napapaaligwas to so dakel ni a walaan na saray seryoson problema. Komon ta amin a sanasawa so walaan na sigpot a kompiyansa ed konseho ed panamaley ya iiter nen Jehova a Dios. Talagan epektibo!