Kapitulo 15

Panangipaalagey na Sakey a Pamilya a Mangigagalang ed Dios

1-3. Akin ya agnayarian na arum a solbaren iray problema a kaslakan ed panamaley tan ed inkaateng, balet akin a makatulong so Biblia?

BILBILANG ta plano yo so mangipaalagey na dilin abung yo. Ununa et mangaliw kayo na solar. Tekep na magunaet a panilalo, singano nanenengneng yo lay balon abung yo. Balet panon to no andian kayo na saray kagawaan tan anggapoy amta yo ed panagpaalagey? Agaylan makapadismaya iray sagpot yo!

² Dakel so onloloob ed panamaley diad ilalon nawalaan na sakey a maliket a pamilya, ingen ta andian ira na saray kagawaan nisay dunong a nakaukolan ed pangipaalagey. Agmabayag kayari na kasal, ompaway iray makapuy ya ugali. Say kolkolan tan sangsangan so magmaliw ya inagew-agew a rotina. Sano wala lay ugugaw, naimano na balon atateng a sikaray kulang na saray dunong bilang ateng no panon a sikaray kinmulang na saray dunong ed pakawalaan na maliket a panamaley.

³ Anggaman ontan, makapaliket a naamtaan a say Biblia so makatulong. Saray prinsipyo to so singa saray kagawaan ya ontulong ed sikayo ed pangipaalagey na maliket a pamilya. (Uliran 24:3) Nengnengen tayo no panon.

SARAY KAGAWAAN ED PANGIPAALAGEY NA MALIKET A PANAMALEY

4. Akin ya ilaloan iray problema ed panamaley, tan antoran estandarte so itatarok na Biblia?

⁴ Anggan singano makapanbagayan so sanasawa, sikaray mandumaan ed emosyonal ya inkagawa, saray eksperiensia ed inkaugaw, tan abenegan na pamilya. Sirin, nepeg lambengat ya ilaloan iray problema kayari na kasal. Panon ya arapen iraya? Bueno, sano saray managpaalagey so manggagawa na sakey ya abung, onkonsulta ira ed plano. Saraya so giya a nepeg a tumboken. Itatarok na Biblia iray estandarte na Dios parad pangipaalagey na sakey a maliket a pamilya. Usisaen tayo natan so pigara ed saraya.

5. Panon ya idadanet na Biblia so kaimportantian na katooran ed panamaley?

⁵ Katooran. Inkuan nen Jesus: “Say inpantipon na Dios sirin, aleg a sianen na too.”a (Mateo 19:6) Insulat nen apostol Pablo: “Say panangasawa sikato komon so narayew ed saray ganagana, tan say dokolan andi komon so tilol to, ta saray managlawan tan saray mankakalugoran okomen ira naani na Dios.” (Hebreos 13:4) Nepeg a liknaen na saray walay asawa a sikaray walaan na obligasyon ed si Jehova a mansiansian matoor ed kaasawaan da.​—Genesis 39:7-9.

6. Panon a say katooran so ontulong ed kipreserba ed panamaley?

⁶ Say katooran so mangiiter na dignidad tan kaligenan ed panamaley. Amta na matoor a sankapareha ya, antokaman so nagawa et sikaray mantulongan. (Eclesiastes 4:9-12) Agaylan midumaan ed saramay misian a tampol diad ununan ilesa lambengat na problema! Saray ontan a sinansakey so maples a mangikuan a sikaray ‘alingo ed impanpili ra,’ a sikaray ‘agla manaaroan,’ a say solusyon et sakey a balon kapareha. Balet saya so agmangiiter na pankanawnawa ya onaligwas ed emosyon so siopaman ed sanasawa. Imbes, nayarin saratan ya agmatoor so mangiyalis ed pareho iran problema ed balon kapareha ra. Sano say sakey so walaan na marakep ya abung balet ta naiimano ton say atep so mantedter, maseguron panggunaetan ton apigeren itan. Agbasta onalis ed sananey ya abung. Mipadpara, say pansalat ed kapareha so aliwan paraan ed pakaresolbi ed saray isyu a lapuan na kolkolan ed panamaley. Sano onlesa iray problema, agsasalien a taynan so panamaley, noagta panbanikelan ya ipreserba itan. Say ontan a katooran so mangipapasen ed impankasakey bilang bengatlan makanan alwaran, pansiansiaen, tan pablien.

7. Akin a say pitatalosan so mabetbet a problema parad totoon walaay asawa, balet panon a makatulong so pangisulong ed “balon personalidad”?

⁷ Pitatalosan. “Ed kaandian na simbawa, saray kanonotan nabagbag,” kuan na sakey a proverbio ed Biblia. (Uliran 15:22) Ingen, say pitatalosan so mairap parad arum a sanasawa. Akin ya ontan so kaso? Lapud saray totoo so walaan na nanduruman istilo ed pitatalosan. Saya so sakey a katuaan a mabetbet a mangitotonton ed dakel ya agpantatalosan tan pakadismayaan. Say impamabaleg so nayarin pansengegan na makapuy a pitatalosan. Alimbawa, arum so nayarin binmaleg ed ayaman a saray ateng so lawas mankokolkolan. Bilang walaan na asawa la natan, nayarin agda amta no panon so pitongtong da ed kapareha ra diad mapangasi tan maaron dalan. Anggaman kuan, say ayaman yo so agkaukolan a magmaliw ya ‘abung a napno na kolkolan.’ (Uliran 17:1) Idadanet na Biblia so pangikawes ed “balon personalidad,” tan agto kukonsintien so makaderal a kapaitan, ingalan, tan maabuson panagsalita.​—Efeso 4:22-24, 31, NW.

8. Antoy nayarin makatulong sano agkayo mipakna ed kapareha yo?

⁸ Anto so nagawaan yo sano walaray agpakapanpaknaan? No agkayo makapantempeyan, magmaong so panumbok yo ed simbawa na Uliran 17:14, NW: “Sakbay ya ombetag so kolkolan, taynan ka la.” On, ompan maabig so pangipaleen ni ed singbatan ed arum a panaon, sano sikayon dua so kalmado la. (Eclesiastes 3:1, 7) Antokaman so nagawa, panggunaetan so pagmaliw a “masiglat komon ya ondengel, mapalna ed pansalita, mairap a manpasnok.” (Santiago 1:19) Say kalat yo et say panremedyo ed kipapasen, aliwan pian manalo ed argumento. (Genesis 13:8, 9) Pilien iray salita tan paraan na panagsalita a mamakalma ed sikayo tan ed kapareha yo. (Uliran 12:18; 15:1, 4; 29:11) Nagkalalo ed amin, agmansiasiansian maingongot, noagta onkerew na tulong diad pitatalosan ed Dios ed mapaabeban panpikasi.​—Efeso 4:26, 27; 6:18.

9. Akin a nibaga a say pitatalosan so onggapo ed puso?

⁹ Kuan na sakey a proverbio ed Biblia: “Say puso na makabat ibangat to so sangi to, tan mangyarum na pakaaral ed saray bibil to.” (Uliran 16:23) Peteg, sirin, say tombok ed matalonan pitatalosan et walad puso, aliwan diad sangi. Antoy awawey yo nipaakar ed asawa yo? Papasesegen na Biblia iray Kristiano a mangipanengneng na ‘panangabagey.’ (1 Pedro 3:8) Kasin nagawaan yo iya sano say asawa yo so manasagmak na makapagonigon a kapagaan? No ontan, satan so ontulong ed sikayo pian amtaen no panon so onebat.​—Isaias 50:4.

10, 11. Panon a niyaplika na asawan laki so simbawa ed 1 Pedro 3:7?

¹⁰ Galang tan Respeto. Ibabaga ed Kristianon kaasawaan a lalaki a piamongan day kaasawaan da ‘unong na igagangan na kakabatan; igalang so bi-i, alwaran a singa mayumis a vaso.’ (1 Pedro 3:7) Say pangigalang ed asawa na sakey so manasaglawi ed pamidbir ed kablian to. Say asawan laki a miaamong ed asawa to “unong na igagangan na kakabatan” so walaan na atagey a panangipasen ed saray liknaan, biskeg, intelihensya, tan dignidad to. Nepeg to met a kaliktanen ya aralen no panon so panmoria nen Jehova ed bibii tan ed panlabay ton pantrato ed sikara.

¹¹ Diad abung yo, ikuan tayo la a sikayo so walaan na mausar a tuloy a pananginan a talagan delikado. Agyo ta benbenan itan a maal-alwar? Bueno, inusar nen Pedro so terminon “mayumis a vaso” ed miulibay a balikas, tan saya so nepeg a mamakiwas ed sakey a Kristianon asawan laki a mangipatnag na matamoy a panangipasen parad asawa ton inad-aro.

12. Panon a nipanengneng na asawan bii a rerespetoen ton tuloy so asawa to?

¹² Balet anton simbawa so iiter na Biblia ed sakey ya asawan bii? Insulat nen Pablo: “Say asawan bii nepeg ton takotan so asawa to.” (Efeso 5:33) No panon a kaukolan a nalikna na asawan bii a sikatoy gagalangen tan papablien na asawa to, ontan met a say asawan laki so kaukolan a nalikna ton sikatoy rerespetoen na asawa to. Say marespeton asawan bii so agmangilabir ed saray kakapuyan na asawa to, balanglan sikatoy sakey a Kristiano odino agmananisia. Agto ipaabebay dignidad to diad pamalaw tan agpangikabkabilangan ed sikato balanglan diad pribado odino ed publiko.​—1 Timoteo 3:11; 5:13.

13. Panon a nibalikas iray punto-de-vista ed mareen a paraan?

¹³ Agkabaliksan na saya ya agnayarin ibalikas na asawan bii iray opinyon to. No walay bengatlan mangogonigon ed sikato, nayarian ton ibalikas itan ed marespeton paraan. (Genesis 21:9-12) Say pangipasabi na ideya ed asawa to so nayarin niyaliling ed pangibuntok na sakey a bola ed sikato. Nayarian ton ipasa itan a makalna pian mainomay ton nasampat itan, odino ibuntok a maksil a sengegay pakasakitan. Agaylan magmaong sano paliisan na sanasawa so pantupakan na saray akusasyon balet, imbes, mantongtong ed mapangasi tan matamoy a paraan!​—Mateo 7:12; Colosas 4:6; 1 Pedro 3:3, 4.

14. Antoy nepeg yon gawaen no say kapareha yo so mangipapanengneng na samet ya interes ed panangiyaplika ed saray prinsipyo na Biblia ed panamaley?

¹⁴ A singa anengneng tayo la, saray prinsipyo na Biblia so makatulong ed sikayon mangipaalagey na maliket a panamaley. Balet panon to no say asawa yo et samet so interes to’d ibabaga na Biblia? Dakel nin siansia so nagawaan no iyaplika yo so pikakabat na Dios ed betang yo. Insulat nen Pedro: “Sikayo’ran asawan bibi-i, toloken yo komon so saray dili’n kaasawaan yo; pian, saray ag manisia na salita napatolok ira ya andi salita, lapu’d maong a panagbilay na asawa ra, no omamengen da so masimpit a panagbilay yo, a sikato so sitatakot.” (1 Pedro 3:1, 2) Siempre, niyaplika met itan ed asawan laki a say asawa to so andiay interes ed Biblia. Antokaman so pilien na asawa yon gawaen, abuloyan a saray prinsipyo na Biblia so manggawa ed sikayo a magmaong ya asawa. Say pikakabat na Dios so manggawa met ed sikayo a magmaong ya ateng.

PANAMABALEG ED ANANAK UNONG ED PIKAKABAT NA DIOS

15. Panon a say agsuston paraan na panamabaleg ed ananak so no maminsan et nipasa, balet panon a nayarin sayan padron so nasalatan?

¹⁵ Aliwan lapud say sakey et walaan na lagari odino martilyo et nibaga lan sikatoy sakey ya onsianon karpentero. Ontan met, say basta pakawalaan na ananak so aliwan rason pian ibagan say sakey et onsianon ateng. Balanglan nanaamtaan odino andi, mabetbet a papabalegen na atateng so ananak da ed paraan ya impamabaleg ed sikara. Sirin, say agsuston paraan na panamabaleg ed ananak so nipapasa no maminsan ed mantutumbokan a kailalakan. Oniay kuan na sakey a kadaanan a Hebreon proverbio: “Saray kaamaan kinan da so uvas ya anapseng et saray ngipen na saray ugugaw akilem.” Ingen, ipapanengneng na Kasulatan ya agkaukolan a tumboken na sakey so kurson inletneg na atateng to. Nayarian ton pilien so duman basbas, say sakey a naiimpluensyaan na saray ganggan nen Jehova.​—Ezequiel 18:2, 14, 17.

16. Akin ya importanti so pangitarya parad pamilya yo, tan anto so lalaktipen na saya?

¹⁶ Iilaloan nen Jehova iray Kristianon atateng a mangiter ed saray anak da na suston panangiwanwan tan panangasikaso. Insulat nen Pablo: “Balet no wala so ag managano ed anak to, tan lalo la ed saray kakaamong to a dili, pinaandi to la so pananisia, et sikato so lalo’n mauges nen say ag manisia.” (1 Timoteo 5:8) Agaylan mabiskeg iran salita! Say panumpal ed betang yo bilang sakey a manangitarya, a lalaktipen toy panangasikaso parad pisikal, espiritual, tan emosyonal iran pankaukolan na ananak yo, so pribilihyo tan responsabilidad na sakey a maridios a too. Iiter na Biblia iray prinsipyo a makatulong ed atateng a makapaalagey na maliket a kaliber-liber parad ananak da. Konsideraen so pigara ed sayara.

17. Antoy nakakaukolan pian nipapuso na ananak yo iray ganggan na Dios?

¹⁷ Mangiletneg na maabig ya alimbawa. Niganggan ed Israelitan atateng: “Nepeg mo ya ibangat iraya a sankakolian ed saray anak mo, tan nepeg mo ra a tongtongen kapagno manyorong ka ed abung mo, tan kapagno manaakar ka ed dalan, tan kapagno mandokdokol ka tan kapagno onbangon ka.” Kaukolan ya ibangat na atateng iray estandarte na Dios ed saray anak da. Balet sayan simbawa so inunaan na balikas a: “Saraya a salita, ya igangan ko ed sika ed sayan agew, nepeg da so ontatak ed pusom.” (Deuteronomio 6:6, 7) On, agniiter na atateng so anggapo ed sikara. Nepeg ya ununan nipasepsep ed dilin kapusoan yo iray ganggan na Dios no labay yon nipasepsep iratan ed kapusoan na ananak yo.​—Uliran 20:7; ipareng so Lucas 6:40.

18. Diad panangibalikas na panangaro, panon ya inletneg nen Jehova so sankaabigan ya alimbawa parad atateng?

¹⁸ Mangitarok na panamaseguro ed panangaro yo. Diad bautismo nen Jesus, inyabawag nen Jehova: “Sika so Ana’ko ya inadaro, dia ed sika napaliketak a maong.” (Lucas 3:22) Binidbir sirin nen Jehova so Anak to, diad sibubulos ya impangibalikas to na panangabobon to tan ed impangiter to na panamaseguro na aro To. Inkuan nen Jesus ed Ama to ed saginonor: “Inaro mo ak nanlapu nen agni inletneg so mundo.” (Juan 17:24) Sirin, bilang maridios ya atateng, ikdan yoray anak yo na insangi tan pisikal iran balikas na aro yo ed sikara​—tan gawaen iya a mabetbet. Lawas tandaan a “say panangaro so mamaabig.”​—1 Corinto 8:1.

19, 20. Anto so nalalanor ed suston panagdisiplina ed ananak, tan panon a nagunggunaan iray ateng manlapud alimbawa nen Jehova?

¹⁹ Disiplina. Idadanet na Biblia so kaimportantian na maaron panagdisiplina. (Uliran 1:8) Saray ateng a mapaulyan ed responsabilidad dan mangigiya ed ananak da natan so maseguron nidunget ed makapasakit iran pansumpalan ed arapen. Ingen, napapasakbayan met iray ateng sumpad pagmaliw ya alablabas a mapeget. “Atateng,” insulat nen Pablo, “ag yo paningongoten so saray anak yo, pian ag ira komon naekalan na linawa.” (Colosas 3:21) Nepeg a paliisan na atateng so alablabas a panangorehi ed ananak da odino mantultuloy a tetelen ed saray kakapuyan da tan balawen iray sagpot da.

²⁰ Si Jehova a Dios, say mangatatawen ya Ama tayo, so mangipapanengneng na alimbawa ed panangitarok na disiplina. Say panangorehi to so agbalot alablabas. Imbaga na Dios ed totoo to: “Simbawaen taka ed onkanepegan.” (Jeremias 46:28) Nepeg ya aligen na atateng si Jehova ed sayan pamaakaran. Say disiplinan onlampas ed makatunongan iran anggaan odino onlampas ed ginetman gagala na panangorehi tan panangibangat so maseguron makapaalipanes.

21. Panon a nadetermina na atateng no kasin say panagdisiplina ra so epektibo?

²¹ Panon a nadetermina na atateng no kasin say panagdisiplina ra so epektibo? Nayarin tepetan day inkasikara, ‘Anto so nagagawaan na panagdisiplinak?’ Say disiplina so nepeg a makaibangat. Nepeg met a panpagaan na atateng iray pansumpalan na panangorehi ra. Tua, ngalngalin amin ya ananak so diad gapo et naingongotan ed disiplina. (Hebreos 12:11) Balet say sakey ya anak so nepeg ya agbalot mankebbiew odino manliknan sikatoy pinaulyanan odino naikdan na impresyon a sikato lay sipor a marelmeng lapud disiplina. Sakbay a kinorehi toy totoo to, inkuan nen Jehova: “Agka antakot, . . . ta walaak naani ed sika.” (Jeremias 46:28) On, say panangorehi so nepeg a nipakurang diad paraan a nalikna na anak yo a sikayoy naynay ton kaiba bilang maaro tan masuportan atateng.

PANGAMOR NA “MANGARALEM A SIMBAWA”

22, 23. Panon yon nagamoran so panangiderihe a nakakaukolan ed pangipaalagey na maliket a pamilya?

²² Misalamat itayo lapud itatarok nen Jehova iray kagawaan a nakaukolan tayo ed pangipaalagey na maliket a pamilya. Balet say basta pangayarian na saray kagawaan so agmagenap. Nepeg tayon isanay so suston panangusar ed saratan. Alimbawa, ompan say manamaalagey so nawalaan na makapuy ya ugali ed paraan na panangusar to ed saray kagawaan to. Ompan agsustoy panguusar to’d arum ed saratan. Diad silong na sarayan kipapasen, saray metodo to so maseguron mansumpal ed makapuy a produkto. Mipadpara, nayarin nanengneng yo la natan iray agmarakep iran ugali a kalkalnan onloloob ed pamilya yo. Say arum so nayarin linmamut la tan mairap lan umanen. Anggaman ontan, tumboken so simbawa na Biblia: “Say makabat a too ondengel komon, tan namunat ed aral; tan pian say too a makatalos narandan to so mangaralem a simbawa.”​—Uliran 1:5.

²³ Makagamor kayo na onsianon panangidirehi diad pantultuloy a pangala na pikakabat na Dios. Magmaliw ya alerto ed saray prinsipyo na Biblia ya onaaplika ed bilay na pamilya, tan manggawa na saray panangiyarunsa no nakakaukolan. Imatonan iray matatken a Kristiano a mangipapanengneng na maabig ya alimbawa bilang kaasawaan tan atateng. Mitongtong ed sikara. Nagkalalo ed amin, ibaga iray kapagaan yo ed si Jehova diad panpikasi. (Salmo 55:22; Filipos 4:6, 7) Natulongan to kayo pian napanggayagaan yo so maliket a bilay na pamilya a mangigalang ed sikato.

[Saray paimano ed leksab]

SUBOKEN SO PIKAKABAT YO

Panon a say katooran, pitatalosan, galang, tan respeto so ontulong ed maliket a panamaley?

Diad antoran dalan a napaseguroan na atateng iray anak da ed aro ra?

Antoran sengegan so nalalanor ed suston disiplina?

[Interon-pahina a litrato ed pahina 147]