ARALEN 45
Saray Ilustrasyon/Alimbawa a Mangibangat
SARAY ilustrasyon tan alimbawa so epektibo iran paraan ed panagbangat. Mabetbet a managyat tan mangalay imano iratan a walaan na makatantandan inkaepektibo. Liingen na saratan so panagnonot. Tenyegen na saratan so emosyon tan sirin nayarin sabien na saratan so konsiensia tan say puso. No maminsan, saray ilustrasyon so nayarin nausar pian natalonaan so panangidumaduma. Saratan met so epektibon katulongan na memorya. Kasin saratan so uusaren mo ed panagbangat mo?
Saray paraan ed piguratibon panagsalita et ilustrasyon iran mabetbet a mankaukolan lambengat na pigaran salita; ingen ta nayarian day mangilitrato’d kanonotan a malinlinew. Sano saratan so pinilin maalwar, dakel ed kabaliksan da so mapatnag. Balet nayarin napabiskeg na sakey a managbangat so kablian na saratan diad pangarum na antikey a pangipaliwawa. Napno so Biblia na saray alimbawan pakaaralan mo.
Igapo ed Saray Panangikompara tan Metapora. Saray panangikompara (similes) so sankasimplian a paraan ed piguratibon panagsalita. No manaaral ka ni labat a mangusar na saray ilustrasyon, nayarin naimanom a makatulong so pangigapo ed sarayan panangikompara. Saratan so kaslakan a nigagapo ed salitan “singa” odino “bilang.” Legan a pankokomparaen so duaran bengatla a mandumaan, saray panangikompara so mangipabitar ed bengatlan maslak a wala ed saraya. Daakan so lugan na Biblia a piguratibon panagsalita a manasaglawi ed saray bengatlan pinalsa—tantanaman, ayayep, tan mangatatawen a palsa—ontan met ed nasasagmak na too. Diad Salmo 1:3, nibaga ed sikatayo a say sakey a toon maparanay a manbasa ed Salita na Dios so “mipara ed sakey a kiew a nitanem ed abay na saray ag-agus na danum,” sakey a mabungan kiew tan agnalenes. Nibagan say sakey a marelmeng so “singa sakey a leon” a manatalaran na tekmelan ton buagen. (Sal. 10:9) Insipan nen Jehova ed si Abraham a say bini to so magmaliw a “singa saray bitewen ed katawenan” ed bilang tan “singa saray buer a wala ed gilig na dayat.” (Gen. 22:17) Nipaakar ed maapit a siglaotan a ginawa nen Jehova ed baetan to tan diad nasyon na Israel, inkuan na Dios: “Unong a say balkes ompeket ed saray banel na sakey a laki,” ontan so ginawa To ed Israel tan Juda ya ompeket ed Sikato.—Jer. 13:11.
Saray metapora met so mangipapabitar ed panulibayan na duaran bengatla a pirmin nandumaan. Balet say metapora so mas mapuersa. Tutukoyen to a walay panpadpara na duaran bengatla, tan saratan so walay pipara ed kalidad. Imbaga nen Jesus ed saray babangatan to: “Sikayo so silew na mundo.” (Mat. 5:14) Diad impaneskribe ed deral a nagawaan na agkinontrol a panagsalita, insulat nen babangatan a Santiago: “Say dila sakey ya apoy.” (Sant. 3:6) Inkanta nen David ed si Jehova: “Sika so baton dampay ko tan kutak.” (Sal. 31:3) Say metapora a pinilin maong so maslak ya agtanto mankaukolan odino anggapo lay panangipaliwawa. Say inkaepektibo na satan so pabiskegen na inkasegek na satan. Say metapora so makatulong ed saray dumerengel mo a nanonotan so sakey a punto diad paraan ya agnagawaan na simplin pangibaga ed katuaan.
Say hyperbole so panangilablabas, a nepeg ya usaren a sikakabat tano andi et aliwa so pantalos. Sayan paraan ed piguratibon panagsalita so inusar nen Jesus diad sakey ya agnalingwanan ya impangiretrato sanen intepet to: “Akin a nengnengen moy taep a walad matay agim, et agmo balet imanoen so pagsen a walad matam a dili?” (Mat. 7:3) Sakbay mon usaren iya odino ed arum nin paraan ed piguratibon panagsalita, aralen ya ikanan epektibo so panangikompara tan metapora.
Usaren Iray Alimbawa. Imbes ya usaren so sakey a paraan ed piguratibon panagsalita, nayarin labay moy mangusar na saray alimbawa, balanglan sakey ya estoryan bungay-isip odino peteg-ed-bilay iran eksperiensya, bilang katulongan ed panagbangat. Say panangusar ed saray alimbawa so nayarin alablabas a nidanet odino nabalang so punto, kanian kaukolan ya usaren a maalwar. Say ontan iran alimbawa so nepeg labat ya usaren a panuporta ed saray punto a tuan importante, tan kaukolan iran nipresenta ed paraan a natandaan so punton ibabangat, ya aliwan say estorya labat.
Anggaman aliwan amin ya alimbawa et aktual iran agawa, nepeg ya ipatnag na saratan so tua-ed-bilay iran awawey odino kipapasen. Kanian, sanen manbabangat no panon so nepeg a panmoria ed saray nagbabawin managkasalanan, inyilustra nen Jesus so punto to diad impangisalaysay to na nipaakar ed impanliket na sakey a too sanen aromog to so abalang a karnero to. (Luc. 15:1-7) Diad impangebat ed sakey a toon agto natebek so sigpot a kabaliksan na Ganggan diad samay bilin ya aroen so kaparan too, insalaysay nen Jesus so sakey ya estorya nipaakar ed Samaritanon tinmulong ed toon asakitan sanen agtinulongan na sakey a saserdote tan sakey a Levita. (Luc 10:30-37) No naaralan moy pagmaliw a maimanon maong ed saray awawey tan kiwakiwas na totoo, sayan paraan na panagbangat so nausar mon epektibo.
Insalaysay nen propeta Nathan so situasyon a bungay-isip bilang paraan na impamaat ed si Arin David. Epektibo so estorya lapud pinaliisan toy situasyon a nayarin mamaalinsuag ed si David diad pamatunong to’d inkasikato. Sasaglawien na estorya so sakey a toon mayaman a dakel so karnero to tan sakey a toon pobre a saksakey kalamor so karnero ton kabatyan a kokomponien ton maong. Aminsan et sakey a managpastol si David, kanian natalosan to so liknaan na samay akankayarian ed saman a karnero. Matunong a sanok so impatnag nen David ed toon mayaman ya anamsam ed karneron pinabpabli na pobrin too. Insan direktaan ya inkuan nen Nathan ed si David: “Sika so laki!” Atikna so puso nen David, tan masimoon a nagbabawi. (2 Sam. 12:1-14) Tekep na panagpasal, naaralan moy miarap ed emosyonal iran isyu dia ed makapasagyat a paraan.
Dakel iran alimbawan makanakana ed panagbangat so naagwat ed saray agawgawan nikurit ed Kasulatan. Saya so ginawa nen Jesus diad pigpigaran salita sanen inkuanto: “Nodnonoten yo so asawa nen Lot.” (Luc. 17:32) Sanen idedetalye to so tanda na kiwawala to, tinukoy nen Jesus so “saray agew nen Noe.” (Mat. 24:37-39) Diad Hebreos kapitulo 11, tinukoy nen apostol Pablo ed ngaran so 16 a lalaki tan bibii bilang ehemplo na pananisia. Sano nakabisadom a maong so Biblia, nayarian moy mangagwat na epektibo iran alimbawa manlapud ibabaga na Kasulatan nipaakar ed agawgawa tan totoon abitla ed saray pahina to.—Roma 15:4; 1 Cor. 10:11.
No maminsan et naromog mon makagunggona so pamabiskeg ed sakey a punton ibabangat panamegley na peteg-ed-bilay, modernon-agew ya eksperiensya. Balet sano gawaen iya, mangusar labat na saray eksperiensya ya apamintuaan la tan paliisan iraman so mamabaing ed siopaman ed saray dumerengel mo odino mangipaimano ed suheton kontrobersyal ya agmisiglaotan ed temam. Tandaan met a say eksperiensya so walaan na gagala. Ag-isasalaysay iray agnakaukolan a detalye a mangibalang ed gagala na presentasyon mo.
Kasin Natalosan Itan? Antokaman ya ilustrasyon odino alimbawa so usaren mo, nepeg a sumpalen to so pihon gagala. Kasin nagawaan na satan no agka manggawa na aplikasyon na satan nipaakar ed teman pantotongtongan?
Kayari na impanukoy to’d saray babangatan to bilang “say silew na mundo,” inyarum nen Jesus so pigaran balikas nipaakar ed no panon so pangusar ed sakey a lamparaan tan no anton responsabilidad so kabaliksan na saya ed sikara. (Mat. 5:15, 16) Pinatumbokan toy ilustrasyon to nipaakar ed abalang a karnero tekep na sakey a komento nipaakar ed gayaga ed tawen lapud sakey a nagbabawin managkasalanan. (Luc. 15:7) Tan kayari na estorya to nipaakar ed makatoon Samaritano, tinepetan nen Jesus iray dumerengel to na manangitonton a tepet tan pinatumbokan to na direktan simbawa. (Luc. 10:36, 37) Diad piduma, insalaysay nen Jesus so ilustrasyon to nipaakar ed nanduruman nengneng na dalin tan say sakey nipaakar ed saray sisanyas ed uma diad saramay mapaabeba lambengat a nantepet, aliwan diad ulop. (Mat. 13:1-30, 36-43) Taloran agew sakbay na impatey to, sinalita nen Jesus so sakey ya ilustrasyon nipaakar ed saray managpatey a tomatanem ed ubasan. Anggapoy angiyaplikaan to; anggapo so kaukolan. “Saray manunaan a saserdotes tan saray Fariseos . . . atebek da a sikara so sasalitaen to.” (Mat. 21:33-45) Sirin say nengneng na ilustrasyon, say awawey na saray dumerengel, tan say gagalam so maneterminan amin no kasin nakaukolan so pangiyaplikaan tan, no ontan, panon kalaknab.
Mankaukolan na panaon so pamayubo ed abilidad na epektibon panangusar ed saray ilustrasyon tan alimbawa, balet ta makagunggonan tuloy so pansagpot. Saray pinilin maong ya ilustrasyon so managyat ed nonot tan diad puso. Say resulta et say mensahe so nipasabin epektibo a matalag a nagawa ed saray simplin pangibaga ed katuaan.