“Walan Nisulat”

1-3. Anton makanan bengatla so labay nen Jesus a namoria na saray totoo ed Nazaret, tan antoy inter ton prueba?

KAGAPOGAPO ni labat ed saman na ministeryo nen Jesu-Kristo. Tan sikatoy sinmempet ed binalegan ton baley a Nazaret. Say gagala to et pian ipamoria ed totoo so sakey ya importantin bengatla: Sikato imay abayag lan impasakbay a Mesias! Anto so ipanengneng ton prueba?

² Seguradon tatalaranan na karaklan so panggawa to na milagro. Abalitaan da la so nipaakar ed impanggagawa nen Jesus na makapakelkelaw iran bengatla. Balet, agto nanggawa na ontan a tanda. Imbes, unong a niyugali to, sikatoy linma ed sinagoga. Sikatoy inmalagey pian manbasa, tan inderew da’d sikato so lukot na Isaias. Andukey itan a lukot. Tan maalwar a binuskag nen Jesus itan ed akarolyoan to anggad aromog to so kasulatan ya aanapen to. Insan to maksil a binasa so walan akasulat natan ed Isaias 61:1-3.​—Lucas 4:16-19.

³ Seguradon kabisado itan a kasulatan na saramay onderengel, lapud sakey itan a propesiya nipaakar ed Mesias. Akanengneng ed si Jesus so amin a wadman ed sinagoga. Marendeen ira. Insan ginapoan nen Jesus itan ya impaliwawa, a nayarin detalyado: “Natan ya agew asumpal ed kalayagan yo so sayan sulat.” Saramay onderengel so mandinayew ed saray makaingganyon salita to, ingen mapatnag a dakel nin siansia so malabay a makanengneng na makapakelaw a tanda. Balet, imbes a gawaen nen Jesus itan, sikatoy sipapakpel ya angusar na Makasulatan ya alimbawa pian niwalwal so inkaandian da na pananisia. Agnambayag, ginetma na saray totoo ed Nazaret a sikatoy pateyen!​—Lucas 4:20-30.

4. Anton metodo so nantultuloy a ginawa nen Jesus ed ministeryo to, tan anto so aralen tayo ed sayan kapitulo?

⁴ Onman so metodon nantultuloy a ginawa nen Jesus ed interon ministeryo to. Inusar ton pinagkabasian so pinuyanan a Salita na Dios. Tua, baleg so kaimportantian na saray milagro to pian nipanengneng a walad sikato so espiritu na Dios. Balet, anggapo lay mas importante ed sikato nen say pinuyanan a Kasulatan. Usisaen tayo pa so ehemplon impanengneng nen Jesus ed sayan pamaakaran. Aralen tayo no panon ya inaon, indepensa, tan impaliwawa na Katawan tayo so Salita na Dios.

Angaon ed Salita na Dios

5. Anto so determinadon ipaamta nen Jesus ed saray katongtong to, tan panon ton impanengneng a tua iray ibabaga to?

⁵ Labay nen Jesus a naamtaan na saray totoo no iner so nanlapuan na mensahe to. Oniay inkuan to: “Say bangat ko agko kien, balet kien na angibaki ed siak.” (Juan 7:16) Diad sananey ya inkagawa et inkuan to: “Anggapo so gawaen ko ed inkasiak, noag unong na imbangat na Ama ed siak, salitaen ko so sarayan bengatla.” (Juan 8:28) Tan inkuan to ni: “Saray bengatla ya ibabagak ed sikayo et agko sasalitaen a nanlapu ed inkasiak; noag ingen say Ama a mansiasiansian mikakasakey ed siak so manggagawa ed saray kimey to.” (Juan 14:10, NW) Pinaneknekan nen Jesus a tua iratan ya imbaga to panamegley na mabetbet ya impangaon to ed Salita na Dios.

6, 7. (a) Panon kabetbet so impangaon nen Jesus ed Hebreon Kasulatan, tan akin a makapadinayew itan? (b) Antoy pidumaan na panagbangat nen Jesus ed panagbangat na saray eskriba?

⁶ No usisaen tayo so akasulat iran imbaga nen Jesus, nanengneng tayo a direkta ton inaon odino tinukoy so masulok a kapaldua na saray libro ed Hebreon Kasulatan. Diad primero, singa aliwa met itan a makapadinayew. Nayarin pankelawan yo no akin a diad loob na talora tan kapalduan taon ya impanpulong tan impanbangat to et agto angaon ed amin a pinuyanan a libron wala la ed saman. Balet, say katuaan to et nayarin sikatoy akapangaon ed amin na saratan. Tandaan tayo a melag labat a porsiento na saray imbaga tan ginawa nen Jesus so akasulat. (Juan 21:25) Diad tua, no basaen tayo a maksil so amin ya akasulat iran salita nen Jesus, nasumpal tayo itan ed loob na pigaran oras labat. Natan, nonot yo pa iya, no bilbilang ta diad loob labat na pigaran oras et asarag yon impaliwawa so nipaakar ed Dios tan say Panarian to, tan nisitas yo so masulok a kapaldua na saray libro ed Hebreon Kasulatan, agta talagan makapadindinayew itan? Sakey ni, agnaynay ya awit nen Jesus iray lukot. Sanen impaliwawa to so bantog a Sermon ed Palandey et aminpigapiga ton tinukoy tan inaon so Hebreon Kasulatan, ya amin na satan et memoryado to!

⁷ Say aminpigan impangaon nen Jesus so pakapatnagan na pirmin panamagalang to ed Salita na Dios. Saray onderengel ed sikato so “nikelkelawan . . . ed saray banga’to; ta imbanga’to ran singa walaay pakauley ya aliwan singa saray eskribas.” (Marcos 1:22) Sano manbabangat iray eskriba, labalabay dan tukoyen iramay tatawagen dan insalitan ganggan, tan aonen iray rabbi. Balet, anggan kapigan et agsinalambit nen Jesus a say insalitan ganggan odino saray rabbi so nepeg a tumboken. Imbes, say minoria ton sankatagyan ya autoridad et say Salita na Dios. Paulit-ulit ton ibabaga so: “Walan nisulat.” Naynay ton ibabaga itan odino say arum nin miparan salita sano ibabangat to iray patumbok to tan sano ipepetek to iray lingon ideya.

8, 9. (a) Panon ya intandoro nen Jesus so autoridad na Salita na Dios sanen nilinis to so templo? (b) Panon ya impatnag na saray lider na relihyon diad templo ya anggapon balot so respeto ra ed Salita na Dios?

⁸ Sanen nilinis nen Jesus so templo ed Jerusalem, onia so inkuan to: “Walan nisulat, Say abung ko natawag naani abung na pikakasi; balet sikatoy gawaen yon sakey ya ungib na saray matakew.” (Mateo 21:12, 13; Isaias 56:7; Jeremias 7:11) Sakey agew antis na satan, sikatoy nanggawa na dakel a makapakelaw iran gawa diman. Lapud satan et nikelkelawan iray ugugaw a lalaki kanian sikatoy indaydayew da. Balet, mapetang a tinepetan na saray lider na relihyon si Jesus no kasin nadngel to so ibabaga na saramay ugugaw. Et oniay ebat to: “On; agyo ta’n balot abasa, Dia ed sangi na saray ugugaw tan saray mansuso niyadyarim so panangigalang?” (Mateo 21:16; Salmo 8:2) Labay nen Jesus ya ipaamta ed sikara ya inabobonan na Salita na Dios iman a nagagawa.

⁹ Nantitipon ed saginonor iraman a lider na relihyon tan kinompronta ray Jesus, ya oniay intepet da: “Anton pakapanyari so panggagawam ed saraya a bengabengatla?” (Mateo 21:23) Aminpiga lan impalinew nen Jesus so Lapuan na autoridad to. Agto amabrika, odino angimbento na saray balon doktrina. Susumpalen to labat no anto so inkuan na pinuyanan a Salita na Ama to. Kanian, mapatpatnag ya anggapon balot so respeto na saraman a saserdote tan eskriba ed si Jehova tan ed Salita to. Talagan kanepegan day panamaat nen Jesus sanen inwalwal to so inkarelmeng na motibo ra.​—Mateo 21:23-46.

10. Panon tayon naalig si Jesus diad paraan na panangusar tayo ed Salita na Dios, tan antoran katulongan so wala ed sikatayo natan ya anggapo ni nen panaon nen Jesus?

¹⁰ Singa si Jesus, saray tuan Kristiano natan so manguusar met ed Salita na Dios diad ministeryo ra. Saray Tasi nen Jehova so kabkabat ed sankamundoan lapud bunek dan inabang ed arum so mensahen manlalapud Biblia. Saray publikasyon tayo so mabetbet a mangaaon tan mangisisitas ed Biblia. Tan diad ministeryo tayo et ontan met so gagawaen tayo, a panggugunaetan tayon ibasa tan ipaliwawa so Kasulatan kapagno mitotongtong itayo ed totoo. (2 Timoteo 3:16) Talagan panlikliketan tayo no walay siopaman ya onabuloy ya ibasaan na Biblia tan itongtong ed sikato so kakanaan tan kabaliksan na Salita na Dios! Aliwa itayon singa si Jesus a perpekto so memorya to, balet dakel so nausar tayo natan a katulongan ya anggapo ni nen panaon to. Nilikud ni ed kompleton Biblia a niiimprinta ed ondarakel a bilang na lenguahe, dakel so katulongan ed Biblia ya ontulong ed sikatayon naromog so anggan dinan a tekston aanapen tayo. Pampelengan tayon itultuloy ya aonen so Biblia tan ipabasa itan ed totoo diad amin a pankanawnawa!

Panangidepensa ed Salita na Dios

11. Akin a kaukolan a naynay ya idepensa nen Jesus so Salita na Dios?

¹¹ Naimatonan nen Jesus a mabetbet ya aatakien so Salita na Dios, balet seguradon agto la itan nankelawan. Sanen sikatoy manpipikasi, onia so inkuan to ed Ama to: “Say salitam sikato so katuaan.” (Juan 17:17) Tan amta nen Jesus a si Satanas, a “prinsipe na mundo,” so “matila, tan ama na tila.” (Juan 8:44; 14:30) Sanen impulisay nen Jesus iray pananukso nen Satanas, amitlo ton inaon so Kasulatan. Inaon met nen Satanas so sakey a bersikulo ed Salmos, balet ta ginagala ton lingon iyaplika itan, kanian kinmiwas si Jesus diad impangidepensa ed Salita na Dios sumpad sayan lingon impangusar.​—Mateo 4:6, 7.

12-14. (a) Panon ya impanengneng na saray lider na relihyon so agpanagrespeto ed Mosaikon Ganggan? (b) Panon ya indepensa nen Jesus so Salita na Dios?

¹² Naynay ya idedepensa nen Jesus so Masanton Kasulatan sumpad saray lingon panangusar, lingon panangipaliwawa, tan lingon panangipresenta. Nen panaon to, pinikewet na saray managbangat na relihyon so Salita na Dios. Say inikdan day importansia et say panumbok ed angkekelag a detalye na Mosaikon Ganggan imbes a say pangiyaplika ed saray prinsipyo na saratan a ganggan. Say inlagyat da sirin et say paspasaray a klase na panagdayew, ya interesado labat ed saray nanengneng na mata imbes a diad saray bengatlan mas importante, a singa say hustisya, panangasi, tan katooran. (Mateo 23:23) Panon ya indepensa nen Jesus so Ganggan na Dios?

¹³ Diad Sermon nen Jesus ed Palandey, aminpiga ton inulit so balikas a “nadngelan yo a nibaga” pian iparungtal so sakey a ley na Mosaikon Ganggan. Insan to pinatumbokan na saray balikas a “balet kuan ko ed sikayo” pian ipaliwawa so walan prinsipyo imbes a paspasaray a tumboken so Ganggan. Kasin susumlangen to so Ganggan? Andi, idedepensa to ingen itan. Alimbawa, kabkabisado na saray totoo so ganggan ya “Agka mamatey.” Balet inkuan nen Jesus ed sikara a say panggula ed sakey a too et pananumlang la ed gagala na satan a ganggan. Ontan met, say pamayubo na pantindek ed asawa na sananey a too so manumlang la ed prinsipyon angibasiyan ed ganggan na Dios sumpad pikakalugoran.​—Mateo 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

¹⁴ Bilang kaunoran ya alimbawa et inkuan nen Jesus: “Nadngelan yo lan asalita, Aroen moy kaparam a too, tan gulaen moy kabusol mo: Et ingen kuan ko ed sikayo, Aroen yo ray kabusol yo, tan pikasi so saray mamasegsegang ed sikayo.” (Mateo 5:43, 44) Kasin nanlapu ed Biblia so ganggan a “gulaen moy kabusol mo”? Andi, say angibangat tan nanlapuan na satan a ganggan et saray lider na relihyon. Pinakapuy day puersa na perpekton Ganggan na Dios panamegley na opinyon na too. Makpel ya indepensa nen Jesus so Salita na Dios sumpad makaderal iran epekto na saray tradisyon na too.​—Marcos 7:9-13.

15. Panon ya indepensa nen Jesus so Ganggan na Dios sumpad saramay papawayen dan satan so mapegpeget tan maruksa ni ingen?

¹⁵ Inataki met na saray lider na relihyon so Ganggan na Dios, a pinapaway dan mapegpeget odino maruksa ni ingen itan. Sanen angarorot na pigaran dawa na trigo iray babangatan nen Jesus legan iran ondadalan ed uma, inyakusa na arum a Fariseo ya susumlangen da so Sabaton. Pian idepensa so Salita na Dios ed sayan aliwan makatunongan a panmoria, inusar nen Jesus so sakey ya alimbawa ed Kasulatan. Tinukoy to imay alenleneg a salaysay ed Kasulatan nipaakar ed impangusar ed apay a tinapay na templo diad paway na santuaryo, sanen kinan iratan nen David tan saray narasan a bataan to. Impanengneng nen Jesus ed saraman a Fariseo a kinapuyan dan tebeken so panangasi tan inkamaabagey nen Jehova.​—Marcos 2:23-27.

16. Anto so ginawa na saray lider na relihyon ed ganggan nen Moises nipaakar ed diborsio, tan antoy ginawa nen Jesus?

¹⁶ Nanggawa met iray lider na relihyon na paraan a lusotan so Ganggan na Dios, pian palemewen so belat na satan. Singa bilang, iyaabuloy na Ganggan ya isian odino idiborsio na laki so asawa to no walay nasukayan ton “ag-onkanepegan” ed asawa to, a maseguron sakey a seryoson problema a mangiter na kababaingan ed pamilya. (Deuteronomio 24:1) Balet, nen panaon nen Jesus, saman ya impangiyabuloy et inusar laingen na saray lider na relihyon a pangirasonan pian abuloyan so laki ya idiborsio toy asawa to ed amin lan sengegan, ya anggan say pakatektek na asawan bii ed pangdeman na masiken to!a Impanengneng nen Jesus a talagan pinikewet da so impuyan iran salita nen Moises. Sirin et impawil nen Jesus so orihinal ya estandarte nen Jehova ed panangasawa, salanti, say pangasawa na sakey labat, a diad satan et say seksual ya imoralidad so mogmon manepeg a rason na pandiborsio.​—Mateo 19:3-12.

17. Panon a naalig na saray Kristiano natan si Jesus sano idedepensa ray Salita na Dios?

¹⁷ Ipapasen met na saray patumbok nen Kristo natan a kaukolan dan idepensa so Sagradon Kasulatan. Sano ipapasiki na saray lider na relihyon a kadaanan la iray moral ya estandarte na Salita na Dios, diad tua et aatakien da so Biblia. Naaataki met so Biblia sano ibangat na saray relihyon iray katilaan, insan da ibagan doktrina iratan na Biblia. Ipapasen tayo a pribilehyon idepensa so dalisay a katuaan na Salitay Dios. Alimbawa, nayari tayon paneknekan a say Dios et aliwan kabiangan na Trinidad. (Deuteronomio 4:39) Balet, mapagalang, mauyamo, tan marespeto tayon gagawaen itan.​—1 Pedro 3:15.

Panangipaliwawa ed Salita na Dios

18, 19. Antoran alimbawa so mangipapanengneng a makapadinayew so abilidad nen Jesus a mangipaliwawa ed Salita na Dios?

¹⁸ Si Jesus so wala ed tawen sanen isusulat so Hebreon Kasulatan. Seguradon nanliketan toy pankanawnawan onla dia ed dalin tan mibiang ed pangipaliwawa ed Salita na Dios! Alimbawa, nonot yo pa imay agnalinglingwanan ya agew kayari inkioli to, sanen sikatoy akibana ed duara’d saray babangatan to diad dalan a mamaarap ed Emmaus. Sanen agda ni abidbir, imbaga ra ed sikato so kaermenan tan pakawewetwet da ed impatey na inadaro ran Katawan. Antoy ginawa to ey? “Nanlapu ed Moises tan manlapu ed saray amin a propetas impaliwawa to ed sikara dia ed saray amin a sulat so saray bengatla nipaakar ed sikato lanlamang.” Tan antoy epekto na satan ed sikara? Diad saginonor et oniay inkuan da ed sakey tan sakey: “Agta dinmalang so puso ta ed loob ta, legan a nansalita ed sikata ed dalan sanen nilukasan to ed sikata so saray sulsulat?”​—Lucas 24:15-32.

¹⁹ Diad saginonor na saman ya agew, akibana si Jesus ed saray apostol to tan ed arum ni ra. Imanoen no anto so ginawa to parad sikara: “Nilukasan to so saray kaisipan da, pian natalosan da so saray sulat.” (Lucas 24:45) Seguradon lapud satan a maliket ya inkagawa et anonotan da iramay dakel a panaon sanen ontan so ginawa nen Jesus ed sikara tan ed siopaman ya ondengel. Mabetbet ton aonen iray kabkabisadon teksto insan to ipaliwawa iratan diad paraan a namoria na saray onderengel so bengatlan makapadinayew, salanti, balo tan mas aralem a pakatalos ed Salita na Dios.

20, 21. Panon ya impaliwawa nen Jesus so imbaga nen Jehova ed si Moises diad abay na mandarlang a kiew?

²⁰ Diad sakey nin mipadparan inkagawa, katongtong nen Jesus so ulop na saray Saduceo, a sekta na Judaismo a maasingger ed saray Judion saserdote, tan agmanisia ed kikioli. Oniay inkuan nen Jesus ed sikara: “No nipaakar ed kioli ed bilay na saray inatey, agyo ta abasa so sinalita na Dios ed sikayo, a kuan to, Siak so Dios nen Abraham, tan Dios nen Isaac, tan Dios nen Jacob? Say Dios aliwan Dios na saray inaatey, noag saray mabilay.” (Mateo 22:31, 32) Amta na saray Saduceo a satan a teksto et insulat na too a gagalangen da, salanti si Moises. Balet, kasin natetebek yo ed saya so puersa na impangipaliwawa nen Jesus?

²¹ Nen manga 1514 B.C.E., akapitongtong si Moises ed si Jehova diad abay na melag a kiew a mandarlang. (Exodo 3:2, 6) Diad saman a panaon, 329 a taon lan inatey si Abraham, si Isaac et 224 a taon, tan si Jacob et 197 a taon lan inatey. Balet, say imbaga nin siansia nen Jehova et “siak” so Dios da. Amta na saraman a Saduceo a si Jehova et aliwan singa saray paganon dios na inaatey, a kukuan dan manuuley ed dalem na mundo. Sikato so Dios na “saray mabilay,” unong ya inkuan nen Jesus. Anto sirin so makatunongan a konklusyon? Onia so mapuersan inkuan nen Jesus: ‘Parad sikato et mabilay iran amin.’ (Lucas 20:38) Saray inaatey lan inadaron lingkor nen Jehova so maligen la’d anggapoy limitasyon tan agnaumas a memorya na Dios. Ontan lay inkasegurado na pamaoli nen Jehova ed sikara kanian sikaray atukoy a singano mabilay ira. (Roma 4:16, 17) Agta alay abig itan a panangipaliwawa ed Salita na Dios? Kampegan ‘ontan lay pankelaw na saray totoo’!​—Mateo 22:33, Maung a Balita.

22, 23. (a) Panon tayon naalig so panangipaliwawa nen Jesus ed Salita na Dios? (b) Anto so aralen tayo ed onsublay a kapitulo?

²² Pribilehyo natan na saray Kristiano ya aligen so paraan na panangipaliwawa nen Jesus ed Salita na Dios. Tua, aliwan perpekto so utek tayo. Balet, mabetbet tayon ninanabang ed arum so tekston kabisado da la tan ipapaliwawa tayo ed sikara iray aspekto na satan ya agda nin balot adalepdep. Alimbawa, nayarin interon bilay da lan uulit-uliten so “Nagalang komon so ngaran mo” tan “Onsabi komon so panarian mo” balet ta agda nin balot naamtaan so ngaran na Dios odino no anto so Panarian to. (Mateo 6:9, 10) Agaylan abig a pankanawnawa tayo sano walay malabay ya ondengel ed malinew, tan simpli a panangipaliwawa tayo ed saratan a katuaan na Biblia!

²³ Say pangaon, pangidepensa, tan pangipaliwawa ed Salita na Dios so tombok pian naalig so paraan na pananginabang nen Jesus ed katuaan. Isublay tayon aralen so pigaran epektibon metodo ya inusar nen Jesus pian ontanek ed kapusoan na saray onderengel ed sikato iray katuaan na Biblia.