Kasin Aglan Balot Apanayaman so Juda?

IMPASAKBAY na Biblia a say dalin na panarian na Juda so deralen na saray taga-Babilonia tan mansiansian agnapanayaman anggad ipawil na saray adestieron Judio. (Jeremias 25:8-11) Say sankabiskegan a rason pian panisiaan ya agawa iyan propesiya et say impuyan a maawaran a salaysay a nirekord manga 75 taon kayari na impawil na saray inmunan grupo na adestiero dia ed dilin baley da. Inkuan na satan a say ari na Babilonia so ‘angiyakar ed saray akabatik manlapud kampilan dia ed Babilonia, tan nagmaliw ira ya ariripen ed sikato tan ed saray anak to angga ed impan-ari na nanarian na Persia.’ Tan nipaakar ed dalin na Juda, onia so nibaga: ‘Leleg a satan so nigaton a kibalatar, inunor na satan so sabaton.’ (2 Awaran 36:20, 21) Wala ta so antokaman ya ebidensya na arkeolohiya a manuporta ed saya?

Diad dyurnal a Biblical Archaeology Review, oniay impabitar nen Ephraim Stern, a propesor na arkeolohiya na Palestina diad Hebrew University: “Saray taga-Asirya tan taga-Babilonia so parehon aneral ed baleg a kabiangan na Israel nensaman, balet ta mandumaan a tuloy iray isasalaysay na ebidensya na arkeolohiya manlapud resulta na balang impangubkob da. Insalaysay to: “Anggaman angitilak iray taga-Asirya na malinew ya ebidensya na kiwawala ra ed Palestina, agmagenap a tuloy so ebidensya kayari na impaneral na Babilonia. . . . Anggapoy naromog min ebidensya na impanayam ya anggad peryodo na Persia . . . Talagan anggapo so ebidensya a mangipapatnag ed impanayam da. Diad loob na satan a panaon, amin a baley a dineral na saray taga-Babilonia so agla apanayaman.”

Miabobon si Propesor Lawrence E. Stager na Harvard University. Oniay inkuan to: “Lapu ed totontonen [na ari na Babilonia] a pamool ed dalin, say interon Filistia, tan diad saginonor et say interon Juda, so nagmaliw a peteg ya agnapanayaman a pasen ed sagur na Ilog Jordan.” Inyarum nen Stager: “Diad impanuley lambengat nen Ciro a Baleg, say Persianon sinmublay ed saray taga-Babilonia, so inggapo lamet na rekord na arkeolohiya . . . diad Jerusalem tan diad Juda, a no iner dakel ed saray adestieron Judio so pinmapawil ed dilin baley da.”

On, tinmua so salita nen Jehova nipaakar ed Juda a mansiansian agnapanayaman. Lawas nasusumpal so ipapasakbay nen Jehova a Dios. (Isaias 55: 10, 11) Sigpot itayon makapanmatalek ed si Jehova tan ed saray sipan to a nirekord ed Salita to, say Biblia.—2 Timoteo 3:16.

Kasin Labay Mon Walay Ombisita ed Sika?

Anggan diad sayan magulon mundo, nagamoran mo so liket manlapud suston pikakabat diad Biblia nipaakar ed Dios, ed Panarian to, tan ed makapakelaw a gagala to ed katooan. No labay mo so makaawat na kaaruman ya impormasyon odino labay mon walay mangiyaral na Biblia ed sika ya anggapoy bayar, ipangasin mansulat ed Watch Tower, P.O. Box 2044, 1060 Manila, odino diad matukoy ya address a nilista ed pahina 2.