Saray Reperensya Parad Workbook ed Aral
AGOSTO 3-9
AYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 13-14
“Manpakpel Kayo tan Nengneng Yo so Panangilaban nen Jehova”
(Exodo 14:13, 14) Insan inkuan nen Moises ed saray totoo: “Agkayo ontatakot. Manpakpel kayo tan nengneng yo so panangilaban nen Jehova, a gawaen to natan parad sikayo. Ta agyo lan balot nanengneng iray Ehipsio a nanenengneng yo natan. 14 Si Jehova a mismo so milaban parad sikayo, tan manpareen kayo.”
Moises—Mabiskeg so Pananisia To
Nayarin agnaisip nen Moises ya palduaen na Dios so Ambalangan Dayat pian walay nabatikan na saray Israelita. Balet, sikatoy matalek a walay gawaen na Dios pian protektaan so totoo To. Tan labay nen Moises ya ontan met so panagmatalek na saray kapara ton Israelita. Oniay nabasa tayo: “Inkuan nen Moises ed saray totoo: ‘Agkayo ontatakot, mandeen kayo labat, et nengneng yo so panangiliktar nen Jehova a gawaen to naani ed sikayo ed sayan agew.’” (Exodo 14:13) Kasin apabiskeg toy pananisia na saray kapara ton Israelita? On, lapud oniay ibabaga na Biblia nipaakar ed si Moises tan amin ya Israelita: “Lapu ed pananisia linmabas ira ed pegley na Dayat ya Ambalanga a singa ed dalin ya amaga.” (Hebreos 11:29) Aliwa labat ya si Moises so agunggonaan lapud pananisia to, noagta amin met ya nanmatalek ed si Jehova.
(Exodo 14:21, 22) Inyunat natan nen Moises so lima to ed dayat; tan sanlabin pinasener nen Jehova so dayat ed panamegley na maksil a dagem a manlalapud bukig, ya impagmaliw ton amagan dalin so dayat, tan abelsay so danum. 22 Kanian dinmalan iray Israelita ed amagan dalin diad pegley na dayat, legan a say danum et nagmaliw a singa padir ed nikawanan tan nikawigi ra.
Makapanyarin-amin Balet Makonsidera
13 Basaen so Exodo 14:19-22. Imadyin mo pan wadman ka, diad benegan yo et saray sundalo na Faraon tan diad arapan yo et say Ambalangan Dayat. Balet walay ginawa na Dios. Inmalis ed benegan na kampo so singa lusek a lurem, kanian asaraan iray Ehipsio tan ambilbilunget so kawalaan da. Balet say maawa-awang a kampo yo et maliwliwawa! Insan mo anengneng si Moises ya inyunat toy lima to ed dayat, tan walay maksil a dagem ya manlalapud bukig ya amelsay ed danum kanian niwalay maawang a dalan paonlad basil na dayat. Diad mauksoy ya paraan, sika, say pamilyam, tan saray ayayep yo et manaakar ed buer kaiba iray arum a totoo. Insan biglan walay nikadkaduman naimanom. Say buer et aliwan ambasa odino makurinyas; amaga tan agka onkutep, tan agka nairapan ya manakar. Kanian anggan samay sankatantanan lan manakar et maligen ya akasabi ed basil.
(Exodo 14:26-28) Insan inkuan nen Jehova ed si Moises: “Iyunat moy limam ed dayat pian ontabon so danum ed saray Ehipsio, saray karwahe ran pan-guerra, tan saray sundalo ran akakabayo.” 27 Tampol ya inyunat nen Moises so lima to ed dayat, tan sanen onkakabuasan la et pinmawil so dayat ed datin kipapasen to. Sanen ombabatik iray Ehipsio, imbantak nen Jehova iray Ehipsio diad pegley na dayat. 28 Tinabonan na ompapawil a danum iray karwahen pan-guerra tan saray sundalon akakabayo tan say interon armada na Faraon a tinmumbok ed sikara diad dayat. Anggapoy anggan sakey ya akaliktar ed sikara.
Agyo Lilingwanan si Jehova
Legan a mamapasya iray Ehipsio a mangigagayugoy ed saray aderal a karwahe ra, amin ya Israelita et akasabi la’d bukig a baybay. Insan inyunat nen Moises so lima to ed Ambalangan Dayat, tan inggeba nen Jehova iray padir a danum. Minilyon a tonilada na danum so biglan tinmabon tan angilener ed si Faraon tan saray sundalo to. Anggapo anggan sakey ed sarayan kabusol so akaliktar. Bulos la natan iray Israelita!—Exo. 14:26-28; Sal. 136:13-15.
Sayan agawa so abalitaan tan tinakotan na saray kaabay a nasyon, anggan apalabas lay andukey a panaon. (Exo. 15:14-16) Kayari na 40 taon, si Rahab a taga Jerico so angikuan ed duaran laki ya Israelita: “Say takot nisengeg ed sikayo naplag ed sikami, . . . ta nadngelan mi no panon so impamaekat nen Jehova ed danum na Ambalanga a Dayat ed arap yo, sanen pinmaway kayo ed Ehipto.” (Jos. 2:9, 10) Ag-alingwanan na anggan saray paganon nasyon so impangiliktar nen Jehova ed baley to. Manepeg labat sirin a say Israel et walaan na mas dakel a rason pian sikatoy nonoten.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Exodo 13:17) Natan sanen imbulos na Faraon iray totoo, ag-ira intonton na Dios ed dalan a mamaarap ed dalin na saray Filisteo, anggaman asingger itan. Ta inkuan na Dios: “Ompano manguman so nonot na saray totoo sano nipaarap ira ed guerra, tan ompawil ira ed Ehipto.”
it-1 1117
Karsada
Say dadalanan na karaklan manlapud Ehipto no onla rad Palestina et saray syudad na Gaza tan Askelon, insan diad Megido, Hazor (Norte na Dayat na Galilea), insan makasabi ed Damasco. Aya so sankaasinggeran ya rota manlapud Ehipto paonlad Insipan ya Dalin. Balet maar-aro si Jehova ta pinadalan to ray Israelita ed sananey ya rota pian ag-ira nataktakot no bilang ta atakien ira na saray Filisteo.—Ex 13:17.
(Exodo 14:2) “Ibagam ed saray Israelita ya ompawil ira tan mankampo ra ed arap na Pihahirot, diad baetan na Migdol tan say dayat, a sankabantag so Baal-zefon. Mankampo kayod arap na satan diad abay na dayat.
it-1 782 ¶2-3
Exodo
Iner posiblin ingganggan nen Jehova si Moises ya belsayen so Ambalangan Dayat pian makabaliw iray Israelita?
Imanoen ya nen akasabi ra ed komaduan nankampoan da, diad Etam, “diad gilig na kalawakan,” ingganggan na Dios si Moises ya “ompawil ira tan mankampo ra ed arap na Pihahirot, . . . diad abay na dayat.” Kanian inisip na Faraon ya saray Israelita et “agda la amtay arapen da.”—Ex 13:20; 14:1-3.
No nengnengen so mapa, say itsura na Ambalangan Dayat et singa letran Y. Posiblin binmaliw iray Israelita diad kapegleyan na kawigin parte na Ambalangan Dayat. Kanian arawi ni no teleken na saray sundalo na Faraon so gilig na dayat pian onsabat ed basil tan erelen iray Israelita no akabaliw la ra.—Ex 14:22, 23.
Panagbasa ed Biblia
(Exodo 13:1-20) Onia ni inkuan nen Jehova ed si Moises: 2 “Pasantos mo parad siak so amin a panguloan a laki ed limog na saray Israelita. Kayarian ko so panguloan a laki ya iyanak na too odino ayep.” 3 Insan inkuan nen Moises ed saray totoo: “Tandaan yo iyan agew a pinmaway kayo ed Ehipto, manlapud abung ya akaaripenan yo, ta impaway kayo dia nen Jehova diad panamegley na mabiskeg a lima to. Kanian anggapoy alebaduraan a nayarin kanen. 4 Ompaway kayo ed sayan agew, diad bulan na Abib. 5 Sano niyakar kayo la nen Jehova ed dalin na saray Canaanita, Heteo, Amoreo, Heveo, tan saray Jebuseo, a satan et insipan tod saray inmuunan atateng yo ya iter tod sikayo, sakey a dalin a manag-agus so gatas tan dilo, gawaen yo iyan selebrasyon diad sayan bulan. 6 Pitoy agew a mangan kayoy andi-lebaduran tinapay, tan diad komapiton agew et walay nagawan piesta parad si Jehova. 7 Andi-lebaduran tinapay so nepeg a kanen ed pitoy agew; tan nepeg ya anggapoy alebaduraan a naromog ed sikayo, tan nepeg ya anggapoy pinaakseng a masa a naromog ed sikayo diad amin a teritorya yo. 8 Tan nepeg yon ibaga ed anak yo diad satan ya agew, ‘Lapu iyad samay ginawa nen Jehova ed siak sanen pinmaway ak ed Ehipto.’ 9 Tan onkana iyan tanda parad sikayo diad lima yo tan bilang sakey a pakanodnonotan diad moling yo, pian say ganggan nen Jehova et niwala ed sangi yo, ta diad panamegley na mabiskeg a lima nen Jehova et impaway to kayo ed Ehipto. 10 Nepeg yon unoren iyan ganggan diad aturon panaon na satan ed kada taon. 11 “Sano iyakar kayo nen Jehova ed dalin na saray Canaanita, ya insipan to ed sikayo tan ed saray inmuunan atateng yo ya iter to ed sikayo, 12 iyapay yod si Jehova so amin a panguloan a laki, ontan met ed amin a panguloan ya anak na ayayep a nakayarian yo. Kien nen Jehova iray lalaki. 13 Amin a panguloan ya asno et nepeg yon dondonen ed panamegley na sakey a karnero, tan no agyo dondonen itan et nepeg yon pakgeran. Tan amin a panguloan a laki ed saray ananak yo et nepeg yon dondonen. 14 “No bilang ta diad arapen et tepetan ka na anak mo, ‘Antoy kabaliksan na saya?’ diad satan et ikuan mod sikato, ‘Impaway kami nen Jehova ed Ehipto ed panamegley na mabiskeg a lima to, manlapud abung ya akaaripenan mi. 15 Sanen agkami ibulos na Faraon, pinatey nen Jehova so amin a panguloan diad dalin na Ehipto, manlapud panguloan na too ya anggad panguloan na ayep. Kanian ibabagat ko ed si Jehova so amin a panguloan a lalaki, tan dodondonen ko so amin a panguloan na saray ananak kon lalaki.’ 16 Onkana iyan tanda ed lima yo tan bedber ed moling yo, ta impaway itayo nen Jehova ed Ehipto diad panamegley na mabiskeg a lima to.” 17 Natan sanen imbulos na Faraon iray totoo, ag-ira intonton na Dios ed dalan a mamaarap ed dalin na saray Filisteo, anggaman asingger itan. Ta inkuan na Dios: “Ompano manguman so nonot na saray totoo sano nipaarap ira ed guerra, tan ompawil ira ed Ehipto.” 18 Kanian pinaliber ira na Dios ed dalan diad kalawakan ya asingger ed Ambalangan Dayat. Balet nandarasig a pinmaway iray Israelita ed dalin na Ehipto a singa ra miguerra. 19 Inawit met nen Moises iray pukel nen Jose, ta impansamba nen Jose iray ananak nen Israel, ya inkuan to: “Seguradon tulongan kayo na Dios, kanian ipila yon ipaway iray pukel ko dia.” 20 Tinaynan day Sucot tan nankampo ra ed Etam, diad gilig na kalawakan.
AGOSTO 10-16
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 15-16
“Idayew si Jehova Diad Pangansion”
(Exodo 15:1, 2) Diad saman et kinansion nen Moises tan saray Israelita iyan kansion parad si Jehova: “Kansionan koy Jehova, ta sikatoy nitandoron maong. Imbasileng tod dayat so kabayo tan samay akakabayo. 2 Si Jah so kasil tan biskeg ko, ta sikatoy nagmaliw a manangilaban ko. Saya so Dios ko, tan sikatoy idayew ko; say Dios nen amak, tan sikatoy itandorok.
Akin a Nepeg a Takotan so Tuan Dios Natan?
11 Say impaneral nen Jehova ed saray puersan militar na Ehipto so angitandoro ed sikato ed imaton na saray managdayew to tan angipabantog ed ngaran to. (Josue 2:9, 10; 4:23, 24) On, say ngaran to so nipaatagey ed tapew na anggapoy-pakayari, palson dirios na Ehipto, ya apaneknekan ya agmakapangiliktar ed saray managdayew da. Say panmamatalek ed saray diosa ra tan diad mortal a too tan ed puersan militar so nansumpal ed ampait ya inkasaew. (Salmo 146:3) Agpankelawan ya apakiwas iray Israelita a mankanta na saray panangidayew ya angipatnag na manepeg a takot ed mabilay a Dios, a makapanyarin mangililiktar ed totoo to!
(Exodo 15:11) Siopad saray dirios so mipara ed sika, O Jehova? Siopay mipara ed sika ed agaylan inkasantom? Sika a nepeg a takotan tan kansionan na panangidayew, sika a manggagawa na saray makapakelaw.
(Exodo 15:18) Si Jehova so manuley bilang ari ed anggad angga.
Akin a Nepeg a Takotan so Tuan Dios Natan?
15 No akaalagey tayon liktar a kaiba nen Moises, maseguron sikatayo so napakiwas a mankanta: “Siopa ed dirios so singano sika, O Jehova? Siopa so kaparam, a papaneknekan so inkasika a makapanyari ed inkasanto? Say Sakey a nepeg a takotan tekep na saray kanta na panangidayew, say Sakey a manggagawa na saray pakelaw.” (Exodo 15:11) Say ontan a liknaan so niyaaniweng ed loob na saray siglo nanlapulad saman. Diad kaunoran a libro na Biblia, dedeskribien nen apostol Juan so sakey a grupo na matoor ya alanaan ya ariripen na Dios: “Kakantaen da so kanta nen Moises ya aripen na Dios tan say kanta na Kordero.” Anto iyan baleg a kanta? “Baleg tan makapakelaw iray gawam, Jehova a Dios, say Makapanyarin-amin. Matunong tan tua iray dalan mo, Ari na inkamagnayon. Siopa so talagan ag-ontakot ed sika, Jehova, tan mangigloria ed ngaran mo, lapud sika lambengat so matoor?”—Apocalipsis 15:2-4.
16 Kanian natan met et walaray nibulos a managdayew ya aglambengat mangaapresya ed mapamaraan iran kimey na lima na Dios noagta ontan met ed saray ganggan to. Nibubulos ed espiritual a paraan iray totoon manlalapud amin a nasyon, a nisian manlapud sayan abulok a mundo lapud bibidbiren da tan iyaaplika daray matunong a ganggan na Dios. Tinaon et nilasus nilibo so makakaliktar ed sayan abulok a mundo pian miayam ed malinis tan maptek ya organisasyon na saray managdayew ed si Jehova. Agmanbayag, kayarin nipakat so mangapuy-apuy a panangukom na Dios sumpad palson relihyon tan ed nakekeraan a kabiangan na marelmeng a sistema, sikaray manbilay ya ando lan ando diad sakey a matunong a balon mundo.
(Exodo 15:20, 21) Insan angalay tamburin si Miriam a propetesa ya agi nen Aaron, tan sikatoy tinumbok na amin a bibii ya awit day tamburin, tan nansasayaw ira. 21 Oniay kinansion nen Miriam bilang ebat ed saray lalaki: “Kansionan yoy Jehova, ta sikatoy nitandoron maong. Imbasileng tod dayat so kabayo tan samay akakabayo.”
it-2 454 ¶1
Musika
Nensaman diad Israel, no mangakansion ira, maslak et walay duaran grupon mansublayan ya mangansion na parehon linya, odino walay sakey ya man-solo ya ebatan na sakey ya grupo, tan mansublayan iran mangansion.—Ex 15:21; 1Sa 18:6, 7.
it-2 698
Propetesa
Si Miriam so sankaunaan ya bii ya abitla ed Biblia ya propetesa. Nayarin inusar nen Jehova so kansion nen Miriam pian ipasabi iray mensahe To.—Ex 15:20, 21.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Exodo 16:13) Kanian diad saman a labi et dinmagsa iray pugo tan asakbongan day kampo, tan diad kabuasan et asakbongan na linaew so interon liber na kampo.
Base ed The New Westminster Dictionary of the Bible, saray pugo et “maples tan maong ya ontikyab, tan mibabansag irad dagem; balet no manguman so direksion na dagem, odino nakesawan ira lapud kabayag da lan ontitikyab, napattak iran amin, nameneng tan makapkapuy ira.” Ag-iran tampol makaalis paonlad destinasyon da, kaukolan da ni manpainawa na sakey odino duaran agew, kanian main-inomay iran erelen.
(Exodo 16:32-34) Insan inkuan nen Moises: “Oniay ingganggan nen Jehova, ‘Mangala kayoy sakey ya omer a sukat na satan ya iyatol yo parad amin a henerasyon yo, pian nanengneng da so tinapay ya inter kon kanen yo ed kalawakan sanen impaway ta kayo ed dalin na Ehipto.’” 33 Kanian inkuan nen Moises ed si Aaron: “Mangala kay banga tan ikargam imay sakey ya omer a sukat na mana tan iyan mod arapan nen Jehova pian niyatol itan parad amin a henerasyon yo.” 34 Unong ya ingganggan nen Jehova ed si Moises, inyan itan nen Aaron ed arap na Testimonya pian nisinop itan.
Tepetepet Manlapud Saray Managbasa
Kayarin tuloy na inkiliktar na saray Israelita manlapud Ehipto, sikaray nanmeremere lapud panaanap da na tagano. Kanian angitarya si Jehova na mana parad sikara. (Exodo 12:17, 18; 16:1-5) Diad saman, oniay imbilin nen Moises ed si Aaron: “Mangala ka na sakey a banga tan mangikarga ka na sakey ya omer na mana ed banga, tan isinop mo a sankaimaton nen Jehova, pian yatol ya onkana ed saray kailalakan yo.” Oniay inkuan ni na salaysay: “Unong na impangiganggan nen Jehova ed si Moises, ontan so impangisinop nen Aaron ed arapan na Panamatua [say panagsimpenan na importante iran dokumento], a yatol.” (Exodo 16:33, 34) Anggaman seguradon nantipon si Aaron na mana ed sakey a banga diad saman a panaon, agto ni itan inyatol ed arapan na Panamatua anggad sanen asumpal nen Moises so Kaban tan inkarga ditan iray tapyas a bato.
Panagbasa ed Biblia
(Exodo 16:1-18) Kayari ran tinmaynan ed Elim, akasabi so amin ya Israelita diad kalawakan na Sin, a walad baetan na Elim tan Sinai, diad koma-15 agew na komaduan bulan kayari na intaynan dad dalin na Ehipto. 2 Insan nanmeremere so amin a nantitipon ya Israelita sumpad si Moises tan si Aaron diad kalawakan. 3 Ibabaga na saray Israelita ed sikara: “No inatey kami la komon ed lima nen Jehova diad dalin na Ehipto legan ya akayurong kami ed abay na saray banga a walaay karne, legan a mamangan kami na tinapay ya anggad kapesel mi. Natan, inyakar yo kami ed sayan kalawakan pian ompatey iyan interon kongregasyon lapud eras.” 4 Insan inkuan nen Jehova ed si Moises: “Pauranen kod sikayo so tinapay a manlapud tawen, tan nepeg ya ompaway so balang too pian mangala na betang to diad kada agew, pian nasubok ko ra tan nanengneng ko no kasin ontumbok ira ed ganggan ko odino andi. 5 Balet diad komanem ya agew sano iparaan da imay inala ra, nepeg a mamidua itan ed karakel na samay dodokdoken da ed arum iran agew.” 6 Kanian inkuan nen Moises tan Aaron ed amin ya Israelita: “Diad labi et naamtaan yo a si Jehova so angipaway ed sikayo manlapud dalin na Ehipto. 7 Tan diad kabuasan et nanengneng yo so gloria nen Jehova, lapud nadngel to so panmemeremere yo sumpad si Jehova. Ta siopa kami a panmeremerean yo?” 8 Inkuan ni nen Moises: “Sano ikdan kayo nen Jehova na karne a kanen yo ed labi tan tinapay ed kabuasan anggad napesel kayo, nanengneng yo a nadngel nen Jehova so panmemeremere yo sumpad sikato. Balet siopa kami? Aliwan sumpad sikami so panmemeremere yo, noagta sumpad si Jehova.” 9 Insan inkuan nen Moises ed si Aaron: “Ibagam ed amin a nantitipon ya Israelita, ‘Singger kayod arapan nen Jehova, ta nadngel to so panmemeremere yo.’” 10 Kayarin nansalitay Aaron ed amin a nantitipon ya Israelita, inmarap irad kalawakan, tan pinmatnag ed lurem so gloria nen Jehova. 11 Onia ni inkuan nen Jehova ed si Moises: 12 “Nadngel ko so panmemeremere na saray Israelita. Ibagam ed sikara, ‘Diad pansirunget et mangan kayo na karne, tan diad kabuasan et napesel kayo na tinapay, tan naamtaan yo a siak si Jehova a Dios yo.’” 13 Kanian diad saman a labi et dinmagsa iray pugo tan asakbongan day kampo, tan diad kabuasan et asakbongan na linaew so interon liber na kampo. 14 Sanen sinmengaw so linaew, wala ray atilak a pinon bengatla a singa niebe diad tapew na dalin. 15 Sanen anengneng itan na saray Israelita, inkuan da ed balang sakey, “Anto ’ya?” ta agda amta no anto itan. Inkuan nen Moises ed sikara: “Saya so tinapay ya inter nen Jehova a kanen yo. 16 Oniay ingganggan nen Jehova, ‘Nepeg a say alaen na balang sakey et unong ed karakel na naakan to. Nepeg a say sukat na alaen yo et sakey ya omer parad balang too unong ed karakel na totoo a kaiba yo diad loob na tolda yo.’” 17 Ontan so ginawa na saray Israelita; angala ra, tan say arum et angalay dakel tan say arum et angalay daiset. 18 Sanen sinukat da itan ed panamegley na omer, samay angala na dakel et ag-akalay sobra tan samay angalay daiset et ag-akalay kulang. Angala so balang sakey ed sikara unong ed nayarian ton kanen.
AGOSTO 17-23
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 17-18
“Saray Mapaabeban Lalaki et Mangipapasal tan Mangimamatalek”
(Exodo 18:17, 18) Inkuan na katulangan nen Moises ed sikato: “Aliwan maabig so panggagawam ed saya. 18 Seguradon nakesawan ka tan sarayan totoo a kaibam, ta nabelatan kan maong ed saya tan agmo sarag iyan gawaen a bukor.
Moises—Maar-aro
Impanengneng met nen Moises so panangaro ed saray kapara ton Israelita. Amta dan sikatoy uusaren nen Jehova pian igiya iray totoo to, kanian inmasingger irad si Moises pian patulongan ed saray problema ra. Oniay nabasa tayo: “Saray katooan nanalagey ira ed abay nen Moises a nanlapu ed kabuasan ya angga ed [labi].” (Exodo 18:13-16) Seguradon makapakesaw ed si Moises so oras-oras ya idengel ed saray problema na saray Israelita! Balet ta sikatoy maliket ya ontulong ed saray totoon inaro to.
(Exodo 18:21, 22) Balet mamili kad saray totoo na makayarin lalaki ya ontatakot ed Dios, napanmatalkan a lalaki a kabusol day nabang ya agamoran ed panagsaol, tan ipasen mo ran manuley ed sikara bilang papangulo na nilibo, papangulo na nilasus, papangulo na alimamplo, tan papangulo na asamplora. 22 Mangukom ira ed totoo sano wala ray onlesan kaso, tan iyakar dad sika iray mairap a kaso, balet desisyonan da la iray anlemew a kaso. Mas nainomayan ka no abuloyan mo ran misakbatan ed aawiten mo.
Makana so Panagmatalek Parad Maliket a Bilay
Sarayan lalaki so angipatnag la na saray maridios a kalidad sakbay iran naturo ed saray posisyon a napanmatalkan. Pinaneknekan da la a matakot ira ed Dios; sikaray walaan na mabunigas a panamagalang ed Manamalsa tan takot a sikatoy agnapaliket. Kabat la na balang sakey a ginawa la na sarayan lalaki so anggaay nayarian da pian iyalibansa iray estandarte na Dios. Ginula ra so inkaagum, a pakapatnagan na inkabiskeg ed moral a mangamper ed sikaran magmaliw a mauges lapud pakayari. Agda abusoen so panagmatalek pian paaligwasen da iray dilin pankaabigan da odino na kakanayon odino kakaaro ra.
(Exodo 18:24, 25) Tampol a dinengel nen Moises so katulangan to tan ginawa to so amin ya imbaga to. 25 Amili si Moises na makayarin lalaki manlapud interon Israel tan impasen to ran pangulo ed saray totoo, bilang papangulo na nilibo, papangulo na nilasus, papangulo na alimamplo, tan papangulo na asamplora.
Say Katooran so Mangitotonton ed Maptek a Totoo
Si Moises met et mauyamo tan mapaabeba. Sanen sikato lay nakekesawan ed pangaasikaso ed saray problema na arum, sikatoy inopresian na katulangan to, si Jetro, na praktikal a solusyon: Ipabtang mo so arum a responsabilidad ed arum a kualipikadon lalaki. Lapud bibidbiren nen Moises iray dilin limitasyon to, makabat ton inawat so suhestion. (Exodo 18:17-26; Numeros 12:3) Say mauyamon too et aliwan masuyat a mangipabtang na autoridad ed arum, nisay natatakot ompan sikatoy nabalangan na pakauley diad panginabang na matukoy iran responsabilidad ed arum a kualipikadon lalaki. (Numeros 11:16, 17, 26-29) Imbes, labalabay to iran tulongan pian onaligwas ira ed espiritual. (1 Timoteo 4:15) Agta nepeg met ya ontan so gawaen tayo?
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Exodo 17:11-13) Sano akatagey iray lima nen Moises, manatalo iray Israelita, balet no iyabeba to iray lima to, manatalo iray Amalekita. 12 Sanen ambelat la ray lima nen Moises, angala ray bato tan inyan da ed silong to, tan niyurongan to itan. Insan binembenan nen Aaron tan Hur iray lima to, sakey ed kada diking, kanian nansiansian akatagey iray lima to anggad inselek na agew. 13 Kanian tinalo nen Josue iray Amalekita tan saray kaiba ra ed panamegley na espada.
“Agkomon Onlaylay Iray Limam”
14 Si Aaron tan Hur et binembenan day lima nen Moises legan na labanan. Diad sikatayo, sarag tayon suportaan tan tulongan so arum diad praktikal iran paraan. Singa bilang, saramay naiirapan lapud inkatatken, sakit, isusumpa na kapamilya, ermen, odino inateyan na inad-aro. Sarag tayo met ya pabiskegen iray kabataan ya napre-pressure ya manggaway mauges odino magmaliw ya sikat ed sayan mundo, mangalay atagey ya kurso tan propesyon, odino manpayaman. (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14) Manggaway paraan pian nipanengneng mon interesado kad pankaabigan na arum diad Kingdom Hall, diad ministeryo, no mamangan kayo, odino no mitotongtong ed telepono.
(Exodo 17:14) Inkuan natan nen Jehova ed si Moises: “Isulat mo iya ed libro bilang sakey a pakanodnonotan tan ibagam met ed si Josue, ‘Sigpot kon paandien ed silong na tawen so pakanodnonotan ed saray Amalekita.’”
it-1 406
Inunor to labat so ipapagawa na Dios tan sikatoy tinulongan na masanton espiritu ya isulat iray libro ya nagmaliw ya kabiangan na Biblia. Impasabi to ni iratan ed saray Israelita, insan to insulat.—Ex 17:14.
Panagbasa ed Biblia
(Exodo 17:1-16) Tinaynan na amin ya Israelita so kalawakan na Sin a nantunda-tunda ra ed nanduruman pasen, unong ed ganggan nen Jehova, tan nankampo ra ed Refidim. Balet anggapoy danum a nainum na saray totoo. 2 Kanian kinolkol na totoo si Moises tan inkuan da: “Ikdan mo kami danum ya inumen.” Balet inkuan nen Moises ed sikara: “Akin et kokolkolen yo ak? Akin et naynay yon susuboken si Jehova?” 3 Balet napgaan lan maong diman iray totoo, tan nanmeremere ra sumpad si Moises, ya inkuan da: “Akin ya impaway mo kami ed Ehipto pian pateyen mo kami tan saray ananak mi tan saray ayayep mi ed inkapgaan?” 4 Diad saman et tinmawag si Moises ed si Jehova, ya inkuan to: “Antoy gawaen kod sarayan totoo? Ta ngalngali da ak la tupaken!” 5 Insan inkuan nen Jehova ed si Moises: “La kad unaan na saray totoo, tan ipilam so arum a mamatatken na Israel tan awit mo so baston mo ya imbasig mod Ilog Nilo. Alam itan insan ka la onla. 6 Tan onalagey ak ed arapan mo, diman ed bato ed Horeb. Pekpek mo so bato, tan ompaway so danum ditan, tan inumen itan na totoo.” Ontan so ginawa nen Moises ed pakanengneng na saray mamatatken na Israel. 7 Kanian inngaran ton Massa tan Meriba iman a pasen lapud impikolkol na saray Israelita tan lapud sinubok da si Jehova diad impangibaga ran: “Kasin walad sikatayo si Jehova odino andi?” 8 Insan sinmabi iray Amalekita tan akilaban ira ed Israel diad Refidim. 9 Diad saman et inkuan nen Moises ed si Josue: “Mamili ka na lalaki tan labanan mo iray Amalekita. Onalagey ak nabuas ed toktok na pukdol, a sankaegnaan ko so baston na tuan Dios.” 10 Insan ginawa nen Josue so imbagad sikato nen Moises, tan nilabanan to iray Amalekita. Tan tinmatdang ed toktok na pukdol si Moises, Aaron, tan Hur. 11 Sano akatagey iray lima nen Moises, manatalo iray Israelita, balet no iyabeba to iray lima to, manatalo iray Amalekita. 12 Sanen ambelat la ray lima nen Moises, angala ray bato tan inyan da ed silong to, tan niyurongan to itan. Insan binembenan nen Aaron tan Hur iray lima to, sakey ed kada diking, kanian nansiansian akatagey iray lima to anggad inselek na agew. 13 Kanian tinalo nen Josue iray Amalekita tan saray kaiba ra ed panamegley na espada. 14 Inkuan natan nen Jehova ed si Moises: “Isulat mo iya ed libro bilang sakey a pakanodnonotan tan ibagam met ed si Josue, ‘Sigpot kon paandien ed silong na tawen so pakanodnonotan ed saray Amalekita.’” 15 Insan nanggaway altar si Moises tan inngaran ton Jehova-nissi, 16 ya inkuan to: “Lapud say lima to et sumpad trono nen Jah, miguerra si Jehova ed saray Amalekita diad ilabas na saray henerasyon.”
AGOSTO 24-30
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 19-20
“Say Samploran Ganggan tan Sika”
(Exodo 20:3-7) Agka nepeg a nawalaan na arum a dirios nilikud ed siak. 4 “Agka manggagawa na imahen mo odino sakey a bengatlan kaparpara na antokaman a walad tawen odino ed dalin odino ed karanuman ed dalin. 5 Agka ondadakmomo odino naayat a manlingkor ed saratan, ta siak, si Jehova a Dios mo, et sakey a Dios a kakaukolanen ton sikato labat so dayewen, a manusa ed saray ananak lapud impakalingo na saray kaamaan, diad komatlon henerasyon tan diad komapat a henerasyon na saramay mamubusol ed siak, 6 balet ipapatnag koy matoor a panangaro ed koma-sanlibon henerasyon na saramay mangaaro ed siak tan manusumpal ed saray ganggan ko. 7 “Agmo uusaren so ngaran nen Jehova a Dios mo ed andi-kakanaan, ta dusaen nen Jehova imay manguusar ed ngaran To ed andi-kakanaan.
w89 11/15 6 ¶1
Antoy Naaralan Mo ed Samploran Ganggan?
Say unona anggad komapat ya ganggan et nipaakar ed saray obligasyon tayod si Jehova. (Unona) Labay to ya sikato labat so dayewen tayo. (Mateo 4:10) (Komadua) Agtayo nayarin mangusar na saray imahen ed panagdayew tayod sikato. (1 Juan 5:21) (Komatlo) Nepeg ya marespeto tan duga so pangusar tayod ngaran na Dios. (Juan 17:26; Roma 10:13) (Komapat) Nepeg ya prayuridad tayo so panlingkor ed Dios.
(Exodo 20:8-11) “Agmo lilingwanan a ngilinan so agew na Sabaton pian mansiansia itan a sagrado. 9 Anem agew so pantrabahom tan panggawam ed amin a kimey mo, 10 balet say komapiton agew et sabaton parad si Jehova a Dios mo. Agka mankikimey, sika odino say anak mon laki odino bii, odino say aripen mon laki odino bii, odino say ayep mo odino say dayo a walad loob na panaayaman mo. 11 Ta anemiran agew a pinalsa nen Jehova so tawen tan dalin, say dayat, tan amin a wadtan, tan sikatoy nampainawa ed komapiton agew. Kanian benendisyonan nen Jehova so agew na Sabaton tan ginawa ton sagrado.
(Exodo 20:12-17) “Igalang moy amam tan inam, pian andukey so pambilay mo diad dalin ya iter ed sika nen Jehova a Dios mo. 13 “Agka mamapatey. 14 “Agka mikakalugoran. 15 “Agka mantatakew. 16 “Agka mantatasi na tila sumpad kaparam a too. 17 “Agmo pampipilalekan so abung na kaparam a too. Agmo pampipilalekan so asawa na kaparam a too, odino say aripen ton laki odino bii, odino say kalakian a baka to, odino say asno to, odino antokaman a kayarian na kaparam a too.”
w89 11/15 6 ¶2-3
Antoy Naaralan Mo ed Samploran Ganggan?
(Komalima) Importante ya unoren na ananak so atateng da pian mareen so pamilya tan bendisyonan ira nen Jehova. Tan balibali iyan “unonan ganggan [ta] walay katekep ton sipan”! Anto itan ya sipan? “Maabig so pansumpalan” na ananak, tan “mansiansia [rad] dalin diad andukey a panaon.” (Efeso 6:1-3) Lapud manbibilay tayo lad “kaunoran iran agew,” walay posibilidad ya aglan balot natawayan na saray maunor ya kabataan so patey.—2 Timoteo 3:1; Juan 11:26.
Lapud inaro tayoy kapara tayon too, agtayo manggaway mauges ed sikara, singa say (Komanem) pamatey, (Komapito) imoralidad, (Komawalo) pantakew, tan (Komasiam) pantila. (1 Juan 3:10-12; Hebreo 13:4; Efeso 4:28; Mateo 5:37; Proverbio 6:16-19) Kumusta balet so motibo tayo? (Komasamplo) Ipapanonot na ganggan nipaakar ed inkaagum ya labay nen Jehova ya malinis ya lanang so motibo tayo.—Proverbio 21:2.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Exodo 19:5, 6) Natan no maalwar yon tuloken so boses ko tan sumpalen yo so sipanan ko, magmaliw kayon espisyal a kayarian ko manlapud amin a totoo, lapud kayarian ko so interon dalin. 6 Magmaliw kayon sakey a panarian na saray saserdote tan sakey a masanton nasyon a kayarian ko.’ Sarayan salita so ibagam ed saray Israelita.”
it-2 687 ¶1-2
Saserdote
Daiset labat ya Judio so angawat ed si Kristo, kanian talagan kulang so niiter na bansan Israel ya magmaliw komon a kaiba ed tuan panarian na saray saserdote tan sakey a masanton nasyon. (Rom 11:7, 20) Lapud agnanmatoor so bansan Israel, oniay impasakbay na Dios ed sikara panamegley nen propetan Oseas: “Lapud impulisay yoy kakabatan, ipulisay ta kayo met diad panlilingkor yo bilang saserdotek; tan lapud nilingwanan yoy ganggan na Dios yo, lingwanan ko met iray ananak yo.” (Os 4:6) Ontan met so imbaga nen Jesus ed saray Judion lider: “Say Panarian na Dios so naekal ed sikayo tan niiter ed sakey a nasyon a mamapawala na saray bunga to.”—Mat 21:43.
(Exodo 20:4, 5) “Agka manggagawa na imahen mo odino sakey a bengatlan kaparpara na antokaman a walad tawen odino ed dalin odino ed karanuman ed dalin. 5 Agka ondadakmomo odino naayat a manlingkor ed saratan, ta siak, si Jehova a Dios mo, et sakey a Dios a kakaukolanen ton sikato labat so dayewen, a manusa ed saray ananak lapud impakalingo na saray kaamaan, diad komatlon henerasyon tan diad komapat a henerasyon na saramay mamubusol ed siak,
Saray Pabitar ed Libro na Exodo
20:5—Panon ya intarok nen Jehova so “inkauges na saray atateng ed saray anak” ed arapen iran kailalakan? Sano wala la’d edad so kada sakey a too, sikato so walaan lay eebatan nipaakar ed dilin kondukta tan awawey to. Balet sanen inagamil na nasyon na Israel so idolatriya, sinagmak na tinmumbok iran kailalakan so epekto na satan. Anggan saray matoor ya Israelita so akaeksperiensya ed saray epekto na satan kanian lapud relihyoson depekto na nasyon, nairapan ira a mamasiansia ed integridad da.
Panagbasa ed Biblia
(Exodo 19:1-19) Diad komatlon bulan kayari na impaway na saray Israelita manlapud dalin na Ehipto, diad saman met ya agew, sinmabi ra ed kalawakan na Sinai. 2 Tinaynan da so Refidim tan sinmabi ra ed kalawakan na Sinai tan nankampo ra ed kalawakan. Diad arap na palandey so nankampoan diman na Israel. 3 Insan tinmatdang si Moises pian onarap ed tuan Dios, tan sikatoy tinawag nen Jehova manlapud palandey, ya inkuan to: “Oniay ibagam ed sankaabungan nen Jacob, saray Israelita, 4 ‘Anengneng yon mismo so ginawak ed saray Ehipsio, tan no panon so impangawit kod sikayo a singa wala kayod saray payak na agila tan inyasingger ta kayod siak. 5 Natan no maalwar yon tuloken so boses ko tan sumpalen yo so sipanan ko, magmaliw kayon espisyal a kayarian ko manlapud amin a totoo, lapud kayarian ko so interon dalin. 6 Magmaliw kayon sakey a panarian na saray saserdote tan sakey a masanton nasyon a kayarian ko.’ Sarayan salita so ibagam ed saray Israelita.” 7 Kanian linmay Moises tan tinawag to ray mamatatken na totoo tan imbaga tod sikara so amin a salitan ingganggan nen Jehova ed sikato. 8 Kayari na saman et nankakasakey ya inmebat iray totoo: “Mabulos min gawaen so amin ya imbaga nen Jehova.” Tampol ya impasabi nen Moises ed si Jehova so ebat na saray totoo. 9 Tan inkuan nen Jehova ed si Moises: “Onla ak ed sika diad panamegley na ambilunget a lurem, pian narengel na totoo sano mitongtong ak ed sika tan naynay iran manisia ed sika.” Insan impaamta nen Moises ed si Jehova iray salita na totoo. 10 Diad saman et inkuan nen Jehova ed si Moises: “La kad saray totoo tan pasantos mo ra natan tan nabuas, tan nepeg dan ipesak iray kawes da. 11 Tan nepeg iran manparaan parad komatlon agew, ta diad komatlon agew et onleksab si Jehova ed Palandey Sinai diad pakanengneng na amin a totoo. 12 Mangiyan ka na saray ketegan ed paliber na palandey parad saray totoo, tan ibagam ed sikara, ‘Manalwar kayo, agkayo ontatatdang ed palandey odino onggagatin ed saray ketegan to. Siopaman a maniwit ed palandey et seguradon pateyen. 13 Anggapoy lima a maniwit ed sikato, noagta sikatoy tupaken odino panaen. Balanglan ayep odino too, sikatoy agmanbilay.’ Balet nayarian day ontatdang ed palandey sano paknolen so saklor na kalakian a karnero.” 14 Insan manlapud palandey et linmasur si Moises ed saray totoo, tan pinasanto to iray totoo, tan impesak da iray kawes da. 15 Inkuan tod saray totoo: “Manparaan kayo parad komatlon agew. Agkayo miaakdol.” 16 Diad kabuasan na komatlon agew et kinmarol tan kinmirmat, tan walay makapal a lurem ed tapew na palandey tan makmaksil a tanol na tambuyog, tan ginmiwgiw so amin a totoo ed kampo. 17 Impaway natan nen Moises iray totoo manlapud kampo pian miabet ira ed tuan Dios, tan pinmuesto ira ed leksab na palandey. 18 Napno na asewek so interon Palandey Sinai, ta linmeksab si Jehova ed tapew na satan diad panamegley na apoy; tan ontatagey so asewek a singa asewek na hurnoan, tan manmayegmeg a maong so interon palandey. 19 Sanen mankasil so tanol na tambuyog, nansalitay Moises, tan inmebat ed sikato so boses na tuan Dios.
AGOSTO 31–SETYEMBRE 6
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 21-22
“Aligen so Panmoria nen Jehova ed Bilay”
(Exodo 21:20) “No pekpeken na sakey a too so aripen ton laki odino bii tan ompatey, sikatoy nepeg a nadusa.
it-1 271
Pamekpek
Anggano nayarin pekpeken na Hebreon amo so aripen to no ag-onunor odino rebelde, nadusa so amo no napatey toy aripen to lapud impamekpek to. Sikatoy pateyen met.
(Exodo 21:22, 23) “No wala ray manlalaban tan nasakitan day sakey a malukon tan sikatoy mananak ya andi ed oras, balet agmanresulta ed ipatey, nepeg a bayaran na samay akapasakit no antoy kerewen na asawa na samay bii; tan bayaran to itan diad panamegley na saray ukom. 23 Balet no manresulta itan ed ipatey, nepeg ya iter moy bilay parad bilay,
Kasin Aaligen Moy Panamabli na Dios ed Bilay?
16 Say bilay na kada too et importante ed si Jehova. Anggan say agni niyanak ya ugaw et mabmabli ed sikato. Diad Ganggan ya inter ed si Moises, no aksidente ya asakitan na sakey ya too so biin malukon tan inatey, odino say ugaw ed eges to, parad si Jehova et sikatoy nankasalanan na panagpatey. Kabaliksan na saya ya anggano aksidente labat itan, walay inatey kanian nepeg ya bilay met so kasalat to. (Basaen so Exodo 21:22, 23.) Parad Dios, say agni niyanak ya ugaw et mabilay lan too. Kanian, anto kasi so nalilikna na Dios ed aborsion odino panagpaekal? Anto kasi nalilikna to no nanenengneng ton kada taon et minilyon ya agni niyanak ya ugugaw so papateyen?
(Exodo 21:28, 29) “No binuno na sakey a baka so sakey a laki odino bii tan sikatoy inatey, nepeg a tupaken so baka ya anggad ompatey tan agnepeg a kanen so karne to; balet agnadusa so akankayarian ed baka. 29 Balet no naynay lan mamubuno so baka tan apasakbayan la so akankayarian, balet agto itan babantayan, tan akapatey itan na laki odino bii, nepeg a tupaken so baka tan pateyen met imay akankayarian.
Labay nen Jehova a Nipaliis Ka ed Kapeligroan
Onaplika met iyan ganggan no walay sinakitan na ayep. No inatey so sakey a too lapud binuno na baka, nepeg itan a pateyen na akanggawa pian agla manrisgo na arum. Agto la nayarin kanen odino ilako so karne kanian baleg a pakaperdian to itan. Balet antoy nagawa sano agto ipukok so ayep anggano akarisgo la ed arum? No akapatey la lamet itan, nepeg a pateyen so baka tan say akanggawa. Sayan ganggan so mangipanonot ed siopaman a walaay tendensian mamaulyan ed ayep to.—Exo. 21:28, 29.
Pankotkot na Espiritual a Kayamanan
(Exodo 21:5, 6) Balet no ipilit na aripen tan ibaga ton, ‘Inarok so katawan ko, say asawak, tan saray ananak ko; agko labay so nibulos,’ 6 sikatoy iyakar na katawan to ed arapan na tuan Dios. Insan sikatoy iyasingger to ed puerta odino diad lusek na puerta, tan tebengen na katawan to so layag to ed panamegley na sakey a panagtebeng, tan sikatoy magmaliw ya aripen to legay bilay.
Akin ya Idedikam so Inkasika ed si Jehova?
4 Say dedikasyon na sakey a Kristiano et seryoson bengatla. Aliwa labat itan ya ordinaryon pisisipanan odino pipapaknaan. Balet, panon a makagunggona ed sikatayo so panggawa na dedikasyon? Pian lalo tayon natalosan, pantongtongan tayo pa no antoray gunggona na pisisipanan ed arum a too. Say sakey ya alimbawa et say pikakaaro. Pian maliket so pankakaaro, nepeg mon awaten so responsabilidad mo bilang kaaro. Say kabaliksan na satan et ipasen mon obligasyon so pangiyansakit ed kaarom. Sakey ed saray sankaabigan a pankakaaro ya asalambit ed Biblia et samay impankaaro di David tan Jonatan. Nansipanan ni ingen ira. (Basaen so 1 Samuel 17:57; 18:1, 3.) Anggaman mataltalag so walaay ontan a kaaralem na pankakaaro, sano saray sankaaro et matoor odino ipapasen dan walay obligasyon da ed balang sakey, onelet so pankakaaro ra.—Uli. 17:17; 18:24.
5 Idedeskribe na inter na Dios a Ganggan ed Israel so sananey nin klase na relasyon a pakagunggonaan sano manggaway paknaan. No labay na sakey ya aripen a sikatoy permanente lan kayarian na maong a katawan to, nayarian toy manggawa na agnauman a pipapaknaan ed katawan to. Oniay inkuan na Ganggan: ‘No say aripen et ikuan to a malinlinew, Inarok so katawan ko, say asawak a bii tan saray ana’ko; agko labay so ompaway a nabulos. Diad satan say katawan to yakar to ed Dios, tan yakar to ed pinto, odino angga ed patukok na pinto; tan say katawan to tebengen to so layag na aripen na sakey ya eser; et manserbi la ed sikato ya angga ed angga.’—Exo. 21:5, 6.
(Exodo 21:14) No onsanok a maong so sakey a too ed kapara ton too tan sikatoy gagalaen ton pateyen, sayan too et nepeg ya ompatey, anggano sikatoy kaukolan yon alaen ed altar ko.
it-1 1143
Saklor na Altar
Diad samay nabasa ed Exodo 21:14, anggan saray saserdote et nepeg ya pateyen no sikatoy amatey na too, tan agnaprotektaan so sakey anggano ombemben nid saklor na altar no ginagala toy amatey.—Ikompara so 1Ar 2:28-34.
Panagbasa ed Biblia
(Exodo 21:1-21) “Saraya so ganggan ya ipasabim ed sikara: 2 “No mangaliw kay sakey a Hebreon aripen, sikatoy anem taon a manlingkor bilang aripen, balet diad komapiton taon et sikatoy ibulos ya anggapoy bayaran to. 3 No bukor toy sinmabi, bukor toy onalis. No walay asawa to, kaiba ton onalis so asawa to. 4 No sikatoy inikdan na katawan to na asawa tan angiyanak ed sikato na lalaki odino bibii, say asawa to tan ananak to et magmaliw a kayarian na katawan to, tan sikatoy ontaynan a bukor. 5 Balet no ipilit na aripen tan ibaga ton, ‘Inarok so katawan ko, say asawak, tan saray ananak ko; agko labay so nibulos,’ 6 sikatoy iyakar na katawan to ed arapan na tuan Dios. Insan sikatoy iyasingger to ed puerta odino diad lusek na puerta, tan tebengen na katawan to so layag to ed panamegley na sakey a panagtebeng, tan sikatoy magmaliw ya aripen to legay bilay. 7 “No ilako na sakey a too so anak ton bii pian magmaliw ya aripen, sikatoy agnibulos a singa ed pangibubulos ed aripen a laki. 8 No ag-aliketan ed sikato so katawan to tan sikatoy agto la labay a magmaliw ya onkokomaduan asawa to, balet pasaliw tod arum, sikatoy agto nayarin ilako ed saray dayo, lapud sikatoy tinilaan to. 9 No sikatoy iyasawa tod anak to, iter tod sikato iray kanepegan na anak a bii. 10 No sikatoy mangasawa na sananey, agto nepeg a bawasan so iiter ton kakanen, kawesen, tan say kanepegan na samay inmunan asawa to. 11 No agto iter ed sikato irayan taloran bengatla, sikatoy nibulos ya anggapoy bayaran to. 12 “Siopaman a kabilen toy sakey a too a sengegay ipatey to et nepeg a pateyen. 13 Balet no agto itan ginagala tan inyabuloy na tuan Dios a nagawa itan, mamili ak parad sika na sakey a pasen a nayarin batikan to. 14 No onsanok a maong so sakey a too ed kapara ton too tan sikatoy gagalaen ton pateyen, sayan too et nepeg ya ompatey, anggano sikatoy kaukolan yon alaen ed altar ko. 15 Samay mangabil ed ama to odino ina to et nepeg a pateyen. 16 “No siopaman et puersaan ton alaen so sakey a too tan sikatoy ilako to, odino aromog ed sikato iman a too, nepeg a sikatoy pateyen. 17 “Siopaman a mangayew ed ama to odino ina to et nepeg a pateyen. 18 “Oniay gawaen no wala ray mankokolkol tan kabilen na sakey so kapara ton too ed panamegley na bato odino poniti balet sikatoy ag-inatey, noagta agmakabangon ed dukolan: 19 No sarag toy onalagey tan manakar ed paway diad tulong na baston, samay angabil ed sikato et agla nadusa. Bayaran to labat imay toon arisgo to parad panaon ya abalang tod trabaho ya anggad iyabig to. 20 “No pekpeken na sakey a too so aripen ton laki odino bii tan ompatey, sikatoy nepeg a nadusa. 21 Balet no sikatoy ag-ompatey ed sakey odino duaran agew, sikatoy agnadusa, lapud sikatoy asaliw na akankayarian ed sikato.