Si Jehova so “Manangiparungtal ed Saray Sekreto”

“Tua a say Dios yo et Dios na saray dirios tan Katawan na saray arari tan Manangiparungtal ed saray sekreto.”​—DAN. 2:47, NW.

PANON MON EBATAN?

Anto ran impormasyon nipaakar ed arapen so imparungtal nen Jehova ed sikatayo?

Antoy irerepresenta na unonan anemiran ulo na atap ya ayep?

Antoy koneksion na atap ya ayep ed imahen ya akugip nen Nabucodonosor?

1, 2. Anto so imparungtal nen Jehova ed sikatayo, tan akin ya ginawa to itan?

ANTO ran gobiernoy manuuley ed mundo sano deralen na Panarian na Dios so uley na too? Amta tayoy ebat ta impaamta itan ed sikatayo na say “Manangiparungtal ed saray sekreto,” si Jehova a Dios. Diad panamegley na saray sulat di propetan Daniel tan apostol Juan, tinulongan To itayon natebek no dinan iratan a gobierno.

² Imparungtal nen Jehova ed sarayan lalaki so serye na saray pasingawey nipaakar ed pantutumbokan na saray atap ya ayep. Imbaga to met ed si Daniel so kabaliksan na akugip ton pasingawey nipaakar ed balbaleg ya imahen. Impaisulat iratan nen Jehova ed Biblia parad pakagunggonaan tayo. (Roma 15:4) Ginawa to itan pian pabiskegey ilalo tayo ya magano lan buyaken na Panarian to so amin ya gobiernoy too.​—Dan. 2:44.

3. Pian sustoy pakatalos tayod saray propesiya, antoy kaukolan tayon amtaen nin unona, tan akin?

³ No ikonsidera tayo ray insulat di Daniel tan Juan, agda labat impaamta no siopa irayan waloran arari, odino gobierno na too, noagta impaamta da met so pantutumbokan na panuley da. Balet, pian sustoy pakatalos tayod saratan a propesiya, kaukolan tayon amtaen nin unona so kabaliksan na samay sankaunaan ya propesiya ed Biblia. Akin? Lapud say kasumpalan na satan ya propesiya so tema na Biblia. Singa itan sakey ya lubir a mangikokonekta ed arum ni ran propesiya.

SAY BINI NA ULEG TAN SAY ATAP YA AYEP

4. Siopa ray kabiangan na bini na bii, tan antoy gawaen na sayan bini?

⁴ Ag-abayag kayari impanrebelde ed Eden, insipan nen Jehova a say “bii” et mamawalay “ilalak,” odino bini.a (Basaen so Genesis 3:15.) Satan a bini so manugat ed ulo na uleg, si Satanas. Insan impaamta nen Jehova ya satan a bini et ompaway ed poli nen Abraham, manlapud bansa na Israel, sakey ya Judio, tan magmaliw ya ilalak nen Arin David. (Gen. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33) Say manunan kabiangan na satan a bini et si Jesu-Kristo. (Gal. 3:16) Say komaduan kabiangan et saray alanaan na espiritun membro na Kristianon kongregasyon. (Gal. 3:26-29) Si Jesus tan sarayan alanaan so manugyop ed Panarian na Dios​—say instrumento ya usaren na Dios pian mekmeken si Satanas.​—Luc. 12:32; Roma 16:20.

5, 6. (a) Pigaran makapanyarin gobierno so deneskribe nen Daniel tan Juan? (b) Antoy irerepresenta na saray ulo na atap ya ayep ed Apocalipsis?

⁵ Sinalambit met ed sankaunaan a propesiya diad Eden ya mamawala si Satanas na bini. Busolen na bini to so bini na bii. Siopa ray kabiangay bini na uleg? Amin iramay singa si Satanas ya mamubusol ed Dios tan onsusumpad saray totoo to. Nanlapu lad gapo, inorganisa nen Satanas so bini to diad nanduruman politikal iran grupo, odino panarian. (Luc. 4:5, 6) Balet, pigara labat lad saraya so awalaay baleg ya impluensya ed saray totoo na Dios, balanglan diad bansan Israel odino diad kongregasyon na saray alanaan a Kristiano. Akin ya importante iyan impormasyon? Lapud ipalinew na saya no akin a diad saray pasingawey nen Daniel tan Juan et walora labat so deneskribe dan makapanyari ed mundo.

⁶ Sakbay a manampot so unonan siglo C.E., inter na apaolin si Jesus ed si apostol Juan so serye na makapakelaw iran pasingawey. (Apo. 1:1) Sakey ed saraya et say impakanengneng nen Juan ed Diablo ya inrepresenta na sakey a dragon ya akaalagey ed buer na dayat. (Basaen so Apocalipsis 13:1, 2.) Anengneng met nen Juan so nikadkaduman atap ya ayep ya onsasakbit manlapud dayat tan angawat na baleg a pakauley manlapud Diablo. Insan imbaga na sakey ya anghel ed si Juan a saray pitoran ulo na ambalbalangan atap ya ayep ya nabasad Apocalipsis 13:1 so mangirerepresentad “pitoran arari,” odino gobierno. (Apo. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Diad samay panaon na impansulat nen Juan, limara ed saraya so nanuley la, say sakey so kaplesan a manuuley, tan “say sakey et agni sinmabi.” Antoy pakabidbiran ed sarayan panarian, odino makapanyari ed mundo? Pantongtongan tayoy kada sakey ed saray ulo na atap ya ayep ya deneskribe ed Apocalipsis. Nengnengen tayo met no panon a saray sulat nen Daniel et mangiiter na detalyadon impormasyon nipaakar ed sarayan panarian, a no maminsan et pigaran siglo ni antis iratan a manuley.

EHIPTO TAN ASIRYA​—SAY UNONAN DUARAN ULO

7. Anto so irerepresenta na unonan ulo, tan akin?

⁷ Say irerepresenta na unonan ulo na atap ya ayep et say Ehipto. Akin? Lapud say Ehipto so sankaunaan a makapanyari ed mundo ya amusol ed totoo na Dios. Saray ilalak nen Abraham​—say polin panlapuan na insipan a bini na bii—​et dinmakel diad Ehipto. Insan pinairap na saray Ehipsio iray Israelita. Sinali nen Satanas ya upoten so totoo na Dios antis ni ya onsabi so bini. Panon? Diad impangimpluensya tod si Faraon ya pateyen so amin ya ananak a laki na saray Israelita. Ag-itan inabuloyan nen Jehova a nagawa tan imbulos toy totoo to manlapud inkaaripen dad Ehipto. (Exo. 1:15-20; 14:13) Ag-abayag, inter nen Jehova so Insipan a Dalin ed saray Israelita.

8. Antoy irerepresenta na komaduan ulo, tan antoy sinali ton gawaen?

⁸ Say irerepresenta na komaduan ulo na atap ya ayep et say Asirya. Sinali met na sayan makapanyarin panarian ya upoten so totoo na Dios. Tua, inusar nen Jehova so Asirya pian dusaen so samploran tribu a panarian na Israel lapud impandayew dad idolo tan impanrebelde ra. Balet kayari na satan et inataki na Asirya so Jerusalem. Nayarin say labay nen Satanas a nagawa et upoten so poli na arari ya panlapuan nen Jesus. Satan ya inyataki et agkabiangan na gagala nen Jehova, kanian mamilagro ton inliktar iray matoor a totoo to diad impaneral ed saray inmataki.​—2 Ara. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15.

BABILONYA​—SAY KOMATLON ULO

9, 10. (a) Antoy inyabuloy nen Jehova ya gawaen na saray taga Babilonia? (b) Pian nasumpal so propesiya, antoy kaukolan ya nagawa?

⁹ Say irerepresenta na komatlon ulo na atap ya ayep ya anengneng nen Juan et say panarian a say kabisera to et Babilonia. Inabuloyan nen Jehova so Babilonia ya maneral ed Jerusalem tan mangaripen ed saray totoo to. Balet, antis na satan et pinasakbayan nen Jehova iray rebelyoson Israelita ya sagmaken day makapabaing a trahedya. (2 Ara. 20:16-18) Impropesiya Ton naekal so poli na saray ari ya yinmurong ed “trono nen Jehova” diad Jerusalem. (1 Awa. 29:23) Ingen, insipan to met a say ilalak nen Arin David, say sakey ya “akankanepegan” et onsabi tan mangala ed pakauley.​—Eze. 21:25-27.

¹⁰ Ipapanengneng na sananey nin propesiya a mandadayew nin siansia iray Judio diad templo ed Jerusalem sano onsabi so insipan a Mesias, odino Say Nilanaan. (Dan. 9:24-27) Diad mas akaunan propesiya a nisulat antis ya awiten iray Israelita ed Babilonia, asalambit a say Mesias et nianak ed Betlehem. (Miq. 5:2) Pian nasumpal iratan a propesiya, kaukolan a nibulos iray Judio, makapawil irad bansa ra, tan nipaalagey lamet so templo. Balet panon itan a nagawa anta agkagagawa na Babilonia so mangibulos na saray aripen to. Impaamta nen Jehova so ebat ed saray propeta to.​—Amos 3:7.

11. Anto ray mangirerepresentad Empiryo na Babilonia? (Nengnengen so footnote.)

¹¹ Kaibay propeta Daniel ed saramay inawit diad Babilonia. (Dan. 1:1-6) Diad panamegley to et imparungtal nen Jehova iray ontumbok a panarian ya onsalat ed satan a makapanyari ed mundo. Impaamta nen Jehova iratan a sekreto diad impangusar to na nanduruman simbolo. Singa bilang, diad sakey a kugip et impanengneng nen Jehova ed si Arin Nabucodonosor so sakey a balbaleg ya imahen a gawad nanduruman klase na metal. (Basaen so Daniel 2:1, 19, 31-38.) Diad panamegley nen Daniel et imparungtal nen Jehova a say balitok ya ulo na imahen et mangirerepresentad Empiryo na Babilonia.b Irerepresenta na saray pilak a pagew tan taklay na imahen so makapanyari ed mundo ya onsublay ed Babilonia. Dinan itan a panarian, tan panon ton tratoen so totoo na Dios?

MEDO-PERSIA​—SAY KOMAPAT YA ULO

12, 13. (a) Antoy imparungtal nen Jehova diad inkatalo na Babilonia? (b) Akin ya dugarugan say Medo-Persia so irerepresenta na komapat ya ulo na atap ya ayep?

¹² Masulok a sakey siglo antis na panaon nen Daniel, diad panamegley nen propeta Isaias et imparungtal nen Jehova iray detalye nipaakar ed makapanyari ed mundo ya manakop ed Babilonia. Aglabat imbaga nen Jehova no panon a naderal so syudad na Babilonia, noagta pati say ngaran na ari a manakop ed satan. Saya et si Ciro, sakey a Persiano. (Isa. 44:28–45:2) Akaawat si Daniel na duaran kaaruman a pasingawey nipaakar ed Medo-Persian Makapanyari ed Mundo. Diad sakey ed sarayan pasingawey, sayan panarian et deneskribe a singa oso ya akatagey so sakey a diking to. Niganggan a sikatoy ‘mangan na dakel a laman.’ (Dan. 7:5) Diad sananey nin pasingawey, anengneng nen Daniel a sayan saniban makapanyari ed mundo et isisimbolo na karneron walaay duaran saklor.​—Dan. 8:3, 20.

¹³ Pian nasumpal so propesiya, inusar nen Jehova so Empiryo na Medo-Persia a maneral ed Babilonia tan mangipawil ed saray Israelita ed bansa ra. (2 Awa. 36:22, 23) Balet, saya lanlamang ya pakauley so sengegay inkaupot lawari na totoo na Dios. Nabasad libro na Ester so mauges a plano na administrador na Persia a si Haman. Labay ton upoten so amin a Judio ya sakop na Empiryo na Persia tan sikatoy angigeter na petsa no kapigan to itan gawaen. Balet lapud tulong nen Jehova, aprotektaan lamet so totoo To manlapud panamusol na bini nen Satanas. (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Dugaruga sirin ya say Medo-Persia so irerepresenta na komapat ya ulo na atap ya ayep ed Apocalipsis.

GRESYA​—SAY KOMALIMAN ULO

14, 15. Anto ran impormasyon so imparungtal nen Jehova nipaakar ed Empiryo na Gresya nensaman?

¹⁴ Say irerepresenta na komaliman ulo na atap ya ayep et say Gresya. Diad samay interpretasyon nen Daniel ed kugip nen Nabucodonosor, sayan panarian et isisimbolo na gansan eges tan ulpo na imahen. Naawat met nen Daniel so duaran pasingawey ya angiter na saray detalyadon impormasyon nipaakar ed sayan empiryo tan ed kabkabat a mananguley to.

¹⁵ Diad sakey a pasingawey, anengneng nen Daniel a say Gresya et irerepresenta na sakey ya leopardo ya walaan na apatiran payak. Ipapatnag na satan a sayan empiryo et maples ya manakop. (Dan. 7:6) Diad sakey nin pasingawey, deneskribe nen Daniel no panon kapeles a pinatey na kanding ya walaan na sakey a baleg a saklor so karneron walaay duaran saklor​—say Medo-Persia. Imbaga nen Jehova ed si Daniel a say isisimbolo na kanding et say Gresya, tan say baleg a saklor na satan et mangirerepresentad sakey ed saray ari to. Insulat ni nen Daniel a naputer itan a baleg a saklor tan ontubo so apatiran angkelag a saklor ya onsalat ed satan. Anggaman nipropesiya iya nilasus taon ni antis ya nagmaliw ya prominente so Gresya, tinmua irayan amin. Indaulo nen Alejandro a Baleg, say kabkabat ya ari na Gresya nensaman so panakop ed Medo-Persia. Balet ag-abayag et aputer so saklor​—inatey iyan bantog ya ari sanen 32 años to—​legay kabisbiskegan na uley to. Insan, say panarian to et inapag na apatiran heneral to.​—Basaen so Daniel 8:20-22.

16. Antoy ginawa nen Antiochus IV?

¹⁶ Kayarin sinakop na Gresya so Persia, inuleyan to so nasyon na totoo na Dios. Legan na satan, akapawil lad Insipan a Dalin iray Judio tan nipaalagey da lamet so templo ed Jerusalem. Ipapasen ni ran siansia nen Jehova bilang pinili ton nasyon, tan say impaalagey a templo so siansia nin sentro na dugan panagdayew. Balet, nen komaduan siglo B.C.E., inataki na Gresya​—say komaliman ulo na atap ya ayep​—so totoo na Dios. Si Antiochus IV et sakey ed saray heneral a nanuley ed naapag ya empiryo nen Alejandro. Sikatoy nanggawa na paganon altar diad sular na templo ed Jerusalem tan ingganggan ton siopaman a mandayew ed Dios na saray Judio et napapatey. Agaylan panamusol na bini nen Satanas! Ingen, ag-abayag et asalatan so Gresya bilang makapanyari ed mundo. Siopa kasi so komanem ya ulo na atap ya ayep?

ROMA​—SAY KOMANEM YA ULO, “MAKAPATAKTAKOT TAN MAKAPAKEBBIEW”

17. Antoy importantin betang na komanem ya ulo diad kagawa na propesiyad Genesis 3:15?

¹⁷ Sanen naawat nen Juan so pasingawey nipaakar ed atap ya ayep, say Roma so kaplesan a makapanyari ed mundo. (Apo. 17:10) Sayan komanem ya ulo so walaan na importantin betang ed kagawa na propesiya a nabasad Genesis 3:15. Inusar nen Satanas iray Romanon opisyal pian temporaryon naparalisa so bini diad panugat ed “mukor” to. Panon? Inakusaan day Jesus na panagrebelde ed gobierno tan senentensiaan day ipapatey. (Mat. 27:26) Balet ta sikatoy pinaoli nen Jehova.

18. (a) Anton balon nasyon so pinili nen Jehova, tan akin? (b) Panon a siansia nin binusol na bini na uleg so bini na bii?

¹⁸ Akinonong ed saray Romano iray lider na relihyon ed Israel sumpad si Jesus, tan maslak ed saray Israelita so angipulisay ed sikato. Bilang resulta, impulisay met nen Jehova so nasyon na Israel. (Mat. 23:38; Gawa 2:22, 23) Sikatoy amili na balon nasyon, say “Israel na Dios.” (Gal. 3:26-29; 6:16) Satan a nasyon et kongregasyon na saray alanaan a Kristiano a tugyopen na saray Judio tan Gentil. (Efe. 2:11-18) Kayari impatey tan inkioli nen Jesus, siansia nin binusol na bini na uleg so bini na bii. Aminpigan sinali na Roma ya upoten so Kristianon kongregasyon​—say komaduan kabiangan na bini.c

19. (a) Panon a deneskribe nen Daniel so komanem a makapanyari ed mundo? (b) Antoy aralen ed onsublay ya artikulo?

¹⁹ Diad samay interpretasyon nen Daniel ed kugip nen Nabucodonosor, say irerepresenta na balatyang iran bikking et say Roma. (Dan. 2:33) Anengneng met nen Daniel so sakey a pasingawey ya aglabat manideskribe ed Empiryo na Roma, noagta ontan met ed onsublay a makapanyari ed mundo a manlapu ed Roma. (Basaen so Daniel 7:7, 8.) Diad loob na pigaran siglo, say Roma et nagmaliw a “makapataktakot tan makapakebbiew tan mabisbiskeg” ed saray kalaban to. Balet, nipropesiya met ya ontubo so “samploran saklor” a manlapud sayan empiryo, tan say sakey ed saratan et magmaliw ya prominente. Anto ray irerepresenta na samploran saklor, tan antoy pakabidbiran ed melag a saklor? Antoy koneksion na melag a saklor ed balbaleg ya imahen ya akugip nen Nabucodonosor? Ebatan na onsublay ya artikulo irayan tepet.

Ipaparungtal nen Jehova no Anto ray “Magano lan Nagawa”

“Say panangiparungtal nen Jesu-Kristo, ya inter na Dios ed sikato, pian ipanengneng ed saray aripen to no anto iray magano lan nagawa.”​—APO. 1:1.

Panon Mon Ebatan?

Anton parte na balbaleg ya imahen so mangirerepresentad Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo?

Panon a deneskribe nen Juan so koneksion na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo tan na United Nations?

Panon a deneskribe nen Daniel tan Juan so kaderal na amin a gobierno na too?

1, 2. (a) Antoy natalosan tayo no pankomparaen tayoy propesiya nen Daniel tan Juan? (b) Antoy irerepresenta na unonan anemiran ulo na atap ya ayep?

NO PANKOMPARAEN tayoy propesiya nen Daniel tan Juan natalosan tayoy kabaliksan na saray nagagawad mundo diad kaplesan tan diad arapen. Antoy naaralan tayod pasingawey nen Juan nipaakar ed atap ya ayep a walaan na pitoran ulo, say salaysay nen Daniel nipaakar ed makapataktakot ya atap ya ayep a walaan na samploran saklor, tan say interpretasyon nen Daniel ed balbaleg ya imahen ya akugip nen Nabucodonosor? Tan pakiwasen itayo na malinew a pakatalos ed saratan a propesiya a gawaen so anto?

² Pantongtongan tayo pay pasingawey nen Juan nipaakar ed atap ya ayep. (Apo., kap. 13) Diad samay apalabas ya artikulo, naaralan tayon say irerepresenta na unonan anemiran ulo na atap ya ayep et say Ehipto, Asirya, Babilonia, Medo-Persia, Gresya, tan Roma. Amin iraya et amusol ed bini na bii. (Gen. 3:15) Sanen insulat nen Juan so pasingawey, say Roma so kaplesan a makapanyari ed mundo. Tan nansiansia itan a mabiskeg diad loob na pigaran siglo. Balet agmanbayag et salatan na komapiton ulo so Roma. Dinan itan ya makapanyari ed mundo, tan panon ton tratoen so bini na bii?

NAGMALIW A MAKAPANYARI SO BRITANYA TAN ESTADOS UNIDOS

3. Antoy irerepresenta na atap ya ayep a walaan na samploran saklor, tan antoy isisimbolo na samploran saklor?

³ Nabidbiran tayo so komapiton ulo no ikompara tayoy imbaga nen Juan nipaakar ed atap ya ayep a nabasad Apocalipsis kapitulo 13 ed samay imbaga nen Daniel nipaakar ed makapataktakot ya atap ya ayep a walaan na samploran saklor.a (Basaen so Daniel 7:7, 8, 23, 24.) Sayan atap ya ayep a walaan na samploran saklor et mangirerepresentad say Makapanyari ed Mundo a Roma. (Nengnengen so chart ed pahina 12-13.) Nen komaliman siglo C.E., ginmapon naapag ed angkekelag a panarian so Empiryo na Roma. Say samploran saklor ya tinmubod ulo na atap ya ayep et mangirerepresentad saray panarian a nanlapu lanlamang ed Empiryo na Roma.

4, 5. (a) Antoy ginawa na melag a saklor? (b) Antoy irerepresenta na komapiton ulo na atap ya ayep?

⁴ Diad samay propesiya nen Daniel nipaakar ed atap ya ayep a walaan na samploran saklor, walay sananey a “melag a saklor” ya analat ed taloran saklor na atap ya ayep. Agawa iya sanen say Britanya, a datin melag a kabiangan na Empiryo na Roma et nagmaliw a makapanyari. Sakbay na koma 17 siglo, say Britanya et aliwa nin mabiskeg a pakauley. Mas makapanyari ni ray taloran rehyon na Empiryo na Roma​—say Espanya, Netherlands, tan Pransya. Sansakey a binagot na Britanya irayan pakauley tan naandi so prominentin posisyon da. Diad kapegleyan na koma 18 siglo, magmamaliw lan mabiskeg a pakauley ed interon mundo so Britanya. Balet, diad saman et agni nagmaliw a komapiton ulo na atap ya ayep.

⁵ Anggano nagmaliw lan makapanyari so Britanya, saray sakop tod North America et nanrebelde. Balet inabuloyan na Britanya so Estados Unidos ya ombiskeg ed pakayari tan prinotektaan na British naval power. Sanen ginmapo so agew na Katawan nen 1914, say Britanya so sankabalgan ya empiryo ed kapiganman, tan say Estados Unidos so nagmaliw a sankaaligwasan ed komersyo diad interon mundo.b Legan na Sankamundoan a Guerra I, akialyansa so Estados Unidos ed Britanya. Diad saya pinmatnag so komapiton ulo na atap ya ayep bilang say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo. Panoy pantrato na sayan ulo ed bini na bii?

6. Panoy impantrato na komapiton ulo ed totoo na Dios?

⁶ Ag-abayag kayari inggapo na agew na Katawan, inataki na komapiton ulo so totoo na Dios​—saray nakekeraan ya agagi nen Kristo diad dalin. (Mat. 25:40) Imbaga nen Jesus a legan na kiwawala to, say nakekeraan ed bini et magmaliw ya aktibo diad dalin. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Inataki na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo irayan masanto. (Apo. 13:3, 7) Legay Sankamundoan a Guerra I, saray totoo na Dios et pinasegsegang, insebel so arum a publikasyon da, tan arum ed saray kabiangan na matoor ya aripen et impriso. Ngalngali apatey, odino apatunda na komapiton ulo na atap ya ayep so panagpulong a kimey. Impaamta nen Jehova ed si Juan a nagawa iya. Imbaga To met ed si Juan a say komaduan kabiangan na bini et paolien tan manggawa na dakel nin espiritual a kimey. (Apo. 11:3, 7-11) Papaneknekan na saray modernon panaon a lingkor nen Jehova ya tinmua iraya.

SAY ANGLO-AMERIKANON MAKAPANYARI ED MUNDO TAN SAY SALI YA BALATYANG TAN LANGA

7. Antoy koneksion na komapiton ulo na atap ya ayep tan say balbaleg ya imahen?

⁷ Antoy koneksion na komapiton ulo na atap ya ayep tan say balbaleg ya imahen? Say Britanya tan Estados Unidos et parehon nanlapud Empiryo na Roma. Samay sali na imahen ey? Deneskribe a saratan et gawad nanlaok a balatyang tan langa. (Basaen so Daniel 2:41-43.) Sayan deskripsion et ontutukoy ed samay panaon sanen say komapiton ulo—​say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo​—et nagmaliw a prominente. No panon a say balatyang ya alaokan na langa et lupok no ikomparad puron balatyang, ontan met say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et lupok no ikomparad pakayari a nanlapuan to. Panon?

8, 9. (a) Panon ya impatnag na komapiton makapanyari ed mundo so singa balatyang a pakayari to? (b) Antoy irerepresenta na langa ed sali na imahen?

⁸ Wala ray pankanawnawan impatnag na komapiton ulo na atap ya ayep so singa balatyang a pakayari to. Singa bilang, apaneknekan itan diad impanalo tod Sankamundoan a Guerra I. Legan na Sankamundoan a Guerra II, impatnag to lamet so singa balatyang a pakayari to.c Kayari na satan a guerra, siansia nin impatnag na komapiton ulo so singa balatyang a pakayari to. Balet satan a balatyang et alaokay langa.

⁹ Abayag lan panggugunaetan na saray lingkor nen Jehova a talosan so kabaliksay sali na imahen. Deneskribe na Daniel 2:41 a say nanlaok a balatyang tan langa et saksakey a “panarian,” aliwan dakel. Kanian, irerepresenta na langa iray elementon sakop na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo a sengegay inkapuy na uley to no ikomparad puron balatyang ya uley na Empiryo na Roma. Say tutukoyen na langa et saray “bini na totoo,” odino saray kaslakan a totoo. (Dan. 2:43) Say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et papakapuyen na saray kampanya parad kanepegan na saray mibabaley, saray unyon, tan anggan saramay malabay a magmaliw ya independente so bansa ra. Nairapan so Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo ya manuley a singa balatyang lapud gagawaen na saray kaslakan a totoo. Ontan met, lapud mankokontraan a panmoriad politika tan dagdaiset a baetan ed saray resultay eleksion, kinmapuy so autoridad na anggan saray popular a lider, kanian agda sigpot a nipaakseb iray plataporma da. Impropesiya nen Daniel: ‘Say arum a parte na panarian et mabiskeg naani tan say arum a parte et nabuybuyak naani.’​—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Antoy nagawad “sali” diad arapen? (b) Antoy nibaga tayo nipaakar ed bilang na saray gamet na imahen?

¹⁰ Diad panaon tayo, sankaiba nin siansiay Britanya tan Estados Unidos, mabetbet iran saniba pian resolbien iray problemad mundo. Samay propesiya nipaakar ed balbaleg ya imahen tan samay atap ya ayep et mamaneknek a say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et aglan balot nasalatan. Tua, ompatnag a makapuy iyan unor a makapanyari ed mundo no ikomparad bikking a balatyang, balet ta agbuyaken na saya so inkasikato.

¹¹ Wala kasi kabaliksan na bilang na saray gamet na imahen? Imanoen a diad arum a pasingawey, sinalambit nen Daniel iray espisipikon bilang​—alimbawa, say bilang na saray saklor ed ulo na nanduruman atap ya ayep. Walay kabaliksan na saratan a bilang. Balet, sanen dedeskribien nen Daniel so imahen, agto binitla so bilang na saray gamet. Malinew sirin ya anggapoy kabaliksan na satan a bilang, no panon ya anggapo met so kabaliksay bilang na taklay, lima, gamet, bikking, tan sali. Ingen ta espisipikon binitla nen Daniel a saray gamet et gawad balatyang tan langa. Ipapanengneng na deskripsion to a say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo so kaplesan a manuuley sano say “bato” a mangirerepresentad Panarian na Dios et onkena ed sali na imahen.​—Dan. 2:45.

ANGLO-AMERIKA TAN SAY ATAP YA AYEP A WALAAN NA DUARAN SAKLOR

12, 13. Antoy irerepresenta na atap ya ayep a walaan na duaran saklor, tan antoy gawaen to?

¹² Anggaman say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et nanlaok a balatyang tan langa, ipapanengneng na pasingawey ya inter nen Jesus ed si Juan a sayan pakayari et siansian walaay importantin betang legan na kaunoran iran agew. Panon? Diad pasingawey ed si Juan, anengneng toy sakey ya atap ya ayep a walaan na duaran saklor a mansasalitan singa dragon. Antoy irerepresenta na sayan nikadkaduman atap ya ayep? Wala so duaran saklor na satan, kanian ipapatnag toy saniban pakayari. Anengneng lamet nen Juan so Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo balet ta natan et walaan itan na nikaduman betang.​—Basaen so Apocalipsis 13:11-15.

¹³ Ipapaseseg na sayan atap ya ayep so panggawa na imahen na atap ya ayep. Insulat nen Juan a sayan imahen na atap ya ayep et niwala, naandi, tan niwala lamet. Oniay eksakton agawa ed samay organisasyon ya iyaalibansa na Britanya tan Estados Unidos ya iilaloan dan mamakasakey tan mangirepresenta ed amin a panarian ed mundo.d Sayan organisasyon et niwala kayari na Sankamundoan a Guerra I tan akabkabat bilang Liga na Nasyones. Naandi itan sanen ginmapo so Sankamundoan a Guerra II. Legan na satan a guerra, imbaga na saray totoo na Dios ya unong ed propesiya a nabasad Apocalipsis, sayan imahen na atap ya ayep et niwala lamet. Tan tua ya niwala lamet​—bilang say United Nations.​—Apo. 17:8.

14. Akin a tinawag ya “komawalon ari” so imahen na atap ya ayep?

¹⁴ Deneskribe nen Juan so imahen na atap ya ayep bilang “komawalon ari.” Akin? Ag-iya atukoy bilang say komawalon ulo na atap ya ayep. Imahen labat iya na satan ya ayep. Antokaman a pakayarin walad sikato et nanlapud saray nasyon a membro to, lalo lad samay manunan manutulong ed sikato, say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo. (Apo. 17:10, 11) Balet sikatoy akaawat na autoridad ya onkiwas a singa ari pian sumpalen so sakey ya espisipikon kimey ya magmaliw a gapoan na nantutumbokan iran ebento a mangapektod interon mundo.

SAY IMAHEN NA ATAP YA AYEP SO MANERAL ED BALANGKANTIS

15, 16. Antoy irerepresenta na balangkantis, tan antoy agawad saramay manusuporta ed sikato?

¹⁵ Unong ed si Juan, sakey a simbolikon balangkantis so akayurong tan mangokontrol ed ambalbalangan atap ya ayep​—say imahen na atap ya ayep. Satan a balangkantis et tatawagen ya “Makapanyarin Babilonia.” (Apo. 17:1-6) Sayan balangkantis et matukoy a mangirerepresentad amin a palson relihyon, say manuna ed satan et say Kakristianoan. Saray organisasyon na palson relihyon et onsusuportad imahen na atap ya ayep tan sasalien dan impluensyaan itan.

¹⁶ Balet, legay agew na Katawan, naimatonan na Makapanyarin Babilonia so danum​—saray totoo a manusuporta ed sikato—​a nakatan. (Apo. 16:12; 17:15) Singa bilang, say maimpluensyan kabiangan na Makapanyarin Babilonia, say Kakristianoan et nagmaliw a makapanyari ed bandad sagur iran bansa sanen pinmatnag so imahen na atap ya ayep. Balet natan, nakal lay respeto tan suporta na saray totoo ed simbaan tan ed saray papangulo ra. Diad tua, dakel a totoo so manisian say relihyon et mangaarum odino sengegan ni ingen na saray problema. Ondarakel iray aktibista ed bandad sagur ya onkekerew na suportad publiko pian panampoten lay impluensya na saray relihyon ed totoo.

17. Antoy magano lan nagawa ed palson relihyon, tan akin?

¹⁷ Balet, agbastabasta naandi so palson relihyon. Mansiansian makapanyari so balangkantis, tan salien ton patuloken iray arari anggad iyan na Dios so sakey ya ideya ed kapusoan na saray manuuley. (Basaen so Apocalipsis 17:16, 17.) Magano lan pakiwasen nen Jehova iray politikal ya elemento nen Satanas ya irerepresenta na United Nations a mangataki ed palson relihyon. Ekalen day impluensya to tan deralen day kayamanan to. Singa imposiblin nagawa itan nensaman. Balet natan, ngalngali la napelag so balangkantis ya akayurong ed ambalbalangan atap ya ayep. Ingen, sikatoy agkalkalnan nakaruskos, noagta bigbigla tan mapmaples a napelag!​—Apo. 18:7, 8, 15-19.

SAY PANAMPOT NA SARAY ATAP YA AYEP

18. (a) Antoy gawaen na atap ya ayep, tan antoy resulta? (b) Unong ed Daniel 2:44, anto ran panarian so deralen na Panarian na Dios? (Nengnengen so kahon ed pahina 17.)

¹⁸ Kayarin naderal so palson relihyon, say atap ya ayep​—politikal ya uksoyan nen Satanas ed dalin—​so mangataki ed Panarian na Dios. Agsarag ya atakien na saray arari ed mundo so Panarian na Dios a walad tawen, kanian say pangipanggetan day sanok da et diad saray onsusuportad satan a walad dalin. Manresulta itan ed pibakal dad Dios. (Apo. 16:13-16; 17:12-14) Walay imbagad sikatayo nen Daniel nipaakar ed satan ya unor a bakal. (Basaen so Daniel 2:44.) Say atap ya ayep ya asalambit ed Apocalipsis 13:1, say imahen to, tan say atap ya ayep a walaan na duaran saklor et naderal.

19. Antoy magano lan nagawa, tan antoy nepeg tayon gawaen natan?

¹⁹ Manbibilay itayo la natan ed panaon na komapiton ulo. Anggapo lay arum nin ulo ya onlesa sakbay iyan naderal. Say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo so kaplesan ya uley ed mundo sano deralen so palson relihyon. Ontua ya amin iray propesiya nen Daniel tan Juan anggad sankamelagan a detalye. Matalek itayon asingger lay kaderal na palson relihyon tan say Armagedon et magano lan onsabi. Imparungtal la na Dios ed sikatayo so eksakton nagawa. Kasin iimanoen tayo irayan mapropetikon pasakbay? (2 Ped. 1:19) Natan la so panaon pian ondapag ed si Jehova tan suportaan so Panarian to.​—Apo. 14:6, 7.

[Saray paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 17]

SIOPA RAY TUTUKOYEN NA “SARAYA YA AMIN A PANARIAN”?

Unong ed propesiya a walad Daniel 2:44, say Panarian na Dios et “buybuyaken to naani tan upoten to naani so saraya ya amin a panarian.” Say tutukoyen labat na sayan propesiya et saray panarian ya irerepresenta na nanduruman parte na imahen.

Panon balet iray arum nin gobierno na too ey? Say miparan propesiya a walad Apocalipsis so mangiiter na mas malaknab a detalye. Ipapatnag na saya a “saray arari ed interon dalin” et tiponen sumpad si Jehova diad “baleg ya agew na Dios a Makapanyarin-amin.” (Apo. 16:14; 19:19-21) Kanian, aliwa labat lan saray panarian ya irerepresenta na imahen so deralen ed Armagedon, noagta say amin a gobierno na too.

Niparungtal so Waloran Ari

Saray libro na Biblia ya Daniel tan Apocalipsis et aglabat mangipapaamta no siopa so waloran arari, odino gobierno na too, noagta ipapaamta da met so pantutumbokan na panuley da. Natalosan tayo iratan ya propesiya no talosan tayo nin unona so labay ya ibaga na samay sankaunaan ya propesiya ed Biblia.

Nanlapu lad gapo, inorganisa nen Satanas so bini to diad nanduruman politikal iran grupo odino panarian. (Luc. 4:5, 6) Balet pigara labat lad saratan so awalaay baleg ya impluensya ed saray totoo na Dios, balanglan diad bansan Israel odino diad kongregasyon na saray alanaan a Kristiano. Deneskribe diad saray pasingawey nen Daniel tan Juan so walora labat ed saratan ya makapanyari ed mundo.

[Tsart/Saray litrato ed pahina 12, 13]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

1. Ehipto

2. Asirya

3. Babilonia

5. Gresya

6. Roma

TOTOO NA DIOS

2000 B.C.E.

Abraham

1500

Bansan Israel

1000

Daniel 500

B.C.E./C.E.

Juan

Israel na Dios 500

1000

1500

2000 C.E.

[Saray paimano ed leksab]

[Saray litrato]

Say balbaleg ya imahen (Dan. 2:31-45)

Apatiran ayep ya nanlapud dayat (Dan. 7:3-8, 17, 25)

Say karnero a kalakian tan say kanding a kalakian (Dan., kap. 8)

Say atap ya ayep a walaan na pitoran ulo (Apo. 13:1-10, 16-18)

Ipapaseseg na ayep ya walaan na duaran saklor so panggawa na imahen na atap ya ayep (Apo. 13:11-15)

[Credit Lines]

Photo credits: Egypt and Rome: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Medo-Persia: Musée du Louvre, Paris

Tepetepet na Saray Manbabasa

Kapigan a say Anglo-Amerikano et nagmaliw ya samay komapiton Makapanyari ed Mundo ya nipropesiyad Biblia?

▪ Samay balbaleg ya imahen ya anengneng nen Arin Nabucodonosor et agmangirerepresenta ed amin a bansan nagmaliw ya makapanyari ed mundo. (Dan. 2:31-45) Say irerepresenta labat na satan et saramay limara ya nanuley manlapud panaon nen Daniel ya aliwliway impideneng dad totoo na Dios.

Natalosan tayo diad impaneskribe nen Daniel ed imahen a say Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et agto taloen so Roma, noagta manlapu ed Roma. Anengneng nen Daniel ya balatyang so manlapud bikking anggad sali tan anggad saray gamet na sali na imahen. (Diad saray sali tan gamet na sali, alaokan na pitek so balatyang.)a Ipapatnag na satan ya say panlapuan na Anglo-Amerikanon Makapanyari ed Mundo et diad saray bikking a balatyang. Papaneknekan itan na history. Say Britanya, ya datin kabiangan na Empiryo na Roma et ginmapon nagmaliw ya maimpluensya diad bandad sampot na 1700’s. Insan, nagmaliw met ya mabiskeg a nasyon so Estados Unidos. Balet ta agni aporma so nipropesiya ed Biblia ya komapiton makapanyari ed mundo. Akin ey? Lapud anggapo ni baleg ya ginawa na Britanya tan Estados Unidos ya sankaiba. Agawa labat itan legay Sankamundoan a Guerra I.

Diad saman a panaon, saray “ananak na panarian” et nagkalalon aktibo ed Estados Unidos. Say kawalaay headquarters da et diad Brooklyn, New York. (Mat. 13:36-43) Saray kabiangan na alanaan a klase et aktibon manpupulong ed saray bansan uuleyan na Britanya. Legan na Sankamundoan a Guerra I, nanulop so pakayari na Britanya tan Amerika pian labanan iray bansan kalaban dad politika. Lapud binmiskeg so nasyonalismo ed guerra, nilabanan da met iramay kabiangan na bini na “bii” ya pinagka-asawa na Dios, diad impangisebel dad saray publikasyon ya ipa-publish da tan diad impangiprisod saramay mangidadaulod panagpulong a kimey.​—Apo. 12:17.

Sirin, based propesiya na Biblia, agni niletneg so komapiton makapanyari ed mundo diad bandad sampot na 1700’s sanen ginmapon nagmaliw ya maimpluensya so Britanya. Imbes, niletneg itan diad gapo na agew na Katawan.b