No Antoy Nepeg Mon Naamtaan ed Malaria

Base ed tantiya na World Health Organization nen 2013, masulok ya 198 milyon so a-malaria tan manga 584,000 so inatey lapud satan. Diad kada 5 ya inatey, ngalngali 4 so ugaw ya anggapo ni limay taon da. Apektadod sayan sakit so nilasus iran bansa tan lugar ed interon mundo, manga 3.2 bilyon ya totoo so napepeligro.

1 ANTO ’TAY MALARIA?

Say malaria et sakit ya naalad parasite. Kaibad saray sintomas so pampetang, panggoligol, panlinget, sakit na ulo tan laman, panelew, tan panuta. Tubat-tubat irayan sintomas kada 48 anggad 72 oras, depende ed klase na parasite tan no panon kabayag lan mansasakit so too.

2 PANON YA ONKAKAYAT SO MALARIA?

Saray parasite na malaria et melmelanting iran organismo ya tatawagen a Plasmodia. Makaloob irayad dala na toon kinetket na biin ageyet ya Anopheles.
Sarayan parasite et onlad cells na altey, tan ditan ira manparakel.
No omputok iray cells na altey, onkayat iray parasite, ya onatakid red blood cells. Insan ditan mas manparakel iray parasite.
No omputok iray red blood cells, lalon onkayat iray parasite insan atakien day arum nin red blood cells.
Tuloytuloy so iyataki ed red blood cells tan iputok na saratan. Ontubat so sintomas na malaria kada no wala ray omputok ya red blood cells.

3 PANON MON NAPROTEKTAAY SARILIM?

No manaayam kad lugar ya dakel so a-malaria . . .

Seguroen ya
- tinambalay insecticide itan.
- anggapoy abot odino pilat to.
- akasuksok itan a maong ed dukolan.
Mangusar na spray ya parad loob na abung ya agbasta-basta naekal so epekto to.
No nayari, mangikabit na screen ed saray puerta tan bintana, tan man-aircon odino electric fan pian naablog iray ageyet.
Mansulong na kawes ya aliwan makolor tan nasakbongan toy interon laman.
No nayari, ag-oonlad masupok iran panaayamay ageyet, tan diad saray ag-onaagus ya danum ya paniiknolan da.
No a-malaria ka, manpatambal kan tampol.

No planom so onlad lugar ya dakel so a-malaria . . .

Amtaen ni kaplesan ya situasyon antis kan onla. Nandurumay klase na parasite na malaria ed nanduruman lugar, kanian akadependid saya no dinan ya tambal so sankaepektiboan. Tan kaukolan mon konsultaey doktor mo no anto ray nepeg mon panalwaran ed bunigas na laman mo.
Legan mon wadman, tumboken iray suhestion ed sayan artikulo parad saray manaayam ed lugar ya dakel so a-malaria.
No a-malaria ka, manpatambal kan tampol. Nalikas mo labat iray sintomas kayari sakey anggad apatiran simba.