CAPITULO 2
Con Bo Por Mantene un Consenshi Limpi?
“Mantene un consenshi limpi.”—1 PEDRO 3:16.
1, 2. Dicon un compas ta un instrumento asina importante, y den ki sentido nos por compar’e cu consenshi?
BO SA kico un marinero cu ta nabega riba lama grandi tin en comun cu un persona cu ta crusa un desierto desola y cu un piloto cu ta bula halto riba e nubianan den cielo? Nan tur tres lo ta completamente perdi sin un compas, vooral si no tin ningun otro aparato moderno disponibel pa yuda nan orienta.
2 Un compas ta un instrumento simpel; basicamente, e tin un hangua magnetico cu semper ta mustra den direccion noord. Ora e compas ta funciona bon, vooral si uz’e hunto cu un mapa exacto, e por scapa nos bida. Den algun sentido por compara compas cu un regalo maraviyoso cu Jehova a duna nos: nos consenshi. (Santiago 1:17) Sin consenshi, nos lo ta completamente perdi. Ora nos uz’e bon, e por yuda nos haya nos rumbo den bida y keda riba e caminda corecto. Pues, laga nos wak kico e consenshi ta y con e ta funciona. Despues nos lo analisa e siguiente puntonan: (1) Con nos por educa nos consenshi, (2) pakico nos tin cu tene cuenta cu consenshi di otro hende y (3) e beneficionan di mantene un consenshi limpi.
CONSENSHI: KICO E TA Y CON E TA FUNCIONA
3. Kico ta e nificacion literal di e palabra Griego pa “consenshi”, y e ta describi ki capacidad unico cu hende tin?
3 Den Bijbel, e palabra Griego pa “consenshi” literalmente ta nifica “conocemento en comun of conocemento cu nos tin cu nos mes.” Es decir, nos tin e capacidad di conoce nos mes. Dios no a duna ningun otro criatura riba tera e capacidad aki. Den un sentido, nos por para keto un rato, wak nos mes y haci un evaluacion moral di nos accionnan. Nos consenshi ta actua manera un hues interno y por analisa nos accion-, actitud- y decisionnan. E por guia nos pa tuma un bon decision, of e por spierta nos pa un mal decision. Despues, si nos a tuma un bon decision, e ta laga nos sinti nos bon; si nos a tuma un mal decision, e ta castiga nos cu remordimento.
4, 5. (a) Con nos por sa cu tanto Adam como Eva tabatin consenshi, y kico tabata e consecuencia ora nan a desobedece e ley di Dios? (b) Menciona algun ehempel di e Scritura Hebreo cu ta mustra cu e consenshi di personanan fiel tabata traha.
4 Dios a crea hende for di principio cu e facultad aki. Tanto Adam como Eva a demostra cu nan tabatin consenshi, pasobra nan a sinti berguensa despues cu nan a peca. (Genesis 3:7, 8) Lamentablemente, e echo cu nan consenshi a molestia nan no por a yuda nan cu nada e ora ey. Dicon? Pasobra ta deliberadamente nan a desobedece e ley di Dios. Como hende perfecto, nan a dicidi conscientemente pa rebela contra Jehova Dios y bira su enemigo. Pues, nan tabata sa bon bon kico nan ta haci y no por a bolbe bek cerca Dios.
5 Pero hopi hende imperfecto, distinto for di Adam cu Eva, si a haci caso di nan consenshi. Por ehempel, e homber fiel Job por a bisa: “Mi ta tene mi husticia duro y no ta lag’e bay. Mi curason no ta reprocha ni un di mi dianan.”a (Job 27:6) Job tabata un homber cu a scucha su consenshi cu masha atencion y a lag’e guia su accion- y decisionnan. Pesey e por a bisa cu gran satisfaccion cu su consenshi no a reproch’e, esta, e no a molesti’e cu sintimentonan di berguensa of di culpa. Nota e contraste entre Job y David. Ora David a mustra un falta di respet pa Jehova su Rey ungi, Saul, ‘David su consenshi [na Hebreo, literalmente “su curason”] a molesti’e despues.’ (1 Samuel 24:5) E remordimento ey di consenshi sigur a beneficia David, pasobra el a siña cu djey padilanti e mester mustra mas respet.
6. Kico ta mustra cu tur hende tin e don di consenshi?
6 No ta e sirbidornan di Jehova so a haya e don di consenshi. Apostel Pablo a bisa bou di inspiracion: “Ki ora cu hende di e nacionnan, cu no tin ley, ta haci di naturaleza e cosnan di ley, e hendenan aki, aunke nan no tin ley, ta un ley pa nan mes. Ta nan ta esnan cu ta demostra cu e esencia di ley ta skirbi den nan curason, mientras cu nan consenshi tambe ta duna testimonio y, pa medio di nan mes pensamentonan, nan ta keda acusa of hasta disculpa.” (Romanonan 2:14, 15) Tin biaha hasta consenshi di hende cu no sa nada di e leynan di Jehova ta motiva nan pa actua di acuerdo cu e principionan di Dios.
7. Kico por pone cu tin biaha e consenshi no ta funciona bon?
7 Pero tin biaha e consenshi no ta funciona bon. Con por ta? Wel, laga nos bay bek na e compas. Si pon’e banda di un magnet, esey por pone su hangua cuminsa mustra den otro direccion. Ademas, si no uza un compas hunto cu un bon mapa, lo e no yuda dje hopi ey. Di igual manera, si e deseonan di nos curason tin demasiado influencia riba nos consenshi, nan por dirigi nos den e direccion robes. Anto si nos no uza nos consenshi hunto cu e guia confiabel di e Palabra di Dios, kisas ora di tuma decisionnan importante, nos lo no por haci un distincion entre bon y malo. En realidad, pa nos consenshi funciona corectamente, nos tin mester di e guia di Jehova su spirito santo. Pablo a skirbi: “Pa medio di spirito santo mi consenshi ta duna testimonio hunto cu mi.” (Romanonan 9:1) Pero con nos por haci sigur cu nos consenshi ta funciona na harmonia cu e guia di Jehova su spirito santo? Esey ta door di educ’e.
CON NOS POR EDUCA NOS CONSENSHI?
8. (a) Con nos curason por influencia nos consenshi, y kico mester ta e cos di mas importante pa nos ora di tuma decision? (b) Dicon no ta tur biaha ta basta pa un cristian tin un consenshi trankil? (Wak e nota na pia di pagina.)
8 Con bo ta tuma un decision cu ta basa riba consenshi? Algun hende aparentemente ta djis analisa kico nan mes ta pensa y sinti, y dicidi kico nan lo haci. Anto despues nan ta bisa: “Wel, e no ta molestia mi consenshi.” Pero, e deseonan di nos curason por ta masha fuerte, y por hasta influencia nos consenshi. Bijbel ta bisa: “E curason ta mas engañoso cu tur cos y ta totalmente corupto; ken por comprond’e?” (Jeremias 17:9) Pesey, e cos di mas importante pa nos mester ta di agrada Jehova Dios y no bay tras di loke nos curason ta desea.b
9. Kico ta temor di Dios, y con e temor aki mester influencia nos decisionnan?
9 Si un decision ta realmente basa riba nos consenshi bon educa, lo e refleha nos temor di Dios, no nos deseonan personal. Laga nos considera un ehempel. E fiel Gobernador Nehemias tabatin derecho di exigi cierto pago y belasting for di e hendenan di Jerusalem. Ma e no a haci esey. Dicon no? Pasobra esey lo por a oprimi e pueblo di Dios, y e no kier a core e minimo riesgo di desagrada Jehova pa motibo di esey. El a bisa: “Ami no a haci asina, pa motibo di e temor di Dios.” (Nehemias 5:15) Berdadero temor di Dios, esta, e temor sincero di desagrada nos Tata celestial, ta masha esencial. Tal temor respetuoso lo motiva nos pa busca e guia di e Palabra di Dios ora nos tin cu tuma decision.
10, 11. Ki principio biblico por yuda nos dicidi si nos ta bebe alcohol, y con nos por haya e guia di Dios pa aplica nan?
10 Tuma por ehempel e asunto di bibida alcoholico. Un decision cu hopi di nos tin cu tuma na reunionnan social ta: Lo mi bebe of no? Pa tuma un bon decision, nos tin cu educa nos consenshi prome y analisa e principionan biblico cu tin di haber cu e asunto. Bijbel no ta condena uzo modera di alcohol. De echo, Bijbel ta alaba Jehova pasobra el a duna nos biña. (Salmo 104:14, 15) Ma loke si e ta condena ta bebemento di mas y paranda. (Lucas 21:34; Romanonan 13:13) Ademas, e ta menciona buracheria entre pica serio, manera fornicacion y adulterio.c—1 Corintionan 6:9, 10.
11 Un cristian ta educa su consenshi ora e ta aplica e principionan ey den su bida. Di e manera ey su consenshi ta prepara pa spiert’e pa loke ta bon y loke ta malo. Pues, ora nos tin cu dicidi si nos lo bebe na un reunion social, nos lo puntra nos mes: ‘Ki ambiente lo bay tin? Tin chens cu e situacion ta sali for di man y bira un fiesta di bebemento di mas? Kico di ami? Mi tin hopi gana di bebe? Mi ta depende di alcohol? Mi mester di alcohol pa cambia e manera cu mi ta sinti mi y cu mi ta actua? Mi por bisa ta basta?’ Ta bon pa nos pidi Jehova su guia den oracion ora nos ta medita riba principio biblico y riba cualkier pregunta cu esakinan ta lanta. (Salmo 139:23, 24) Di e manera aki nos ta pidi Jehova guia nos cu su spirito santo y alabes nos ta educa nos consenshi pa e ta na harmonia cu Dios su principionan. Pero tin un factor mas cu nos tin cu tene cuenta cu ne ora di tuma decision.
PAKICO NOS TIN CU TENE CUENTA CU CONSENSHI DI OTRO HENDE?
Bo consenshi educa pa Bijbel por yuda bo dicidi si lo bo bebe alcohol of no
12, 13. Cua ta algun motibo pakico e consenshi di rumannan cristian ta diferente for di otro, y con nos mester trata cu e diferencianan ey?
12 Kisas bo ta keda straño cu tin biaha e consenshi di e rumannan por ta asina diferente for di otro. Un ruman ta desaproba un cierto practica of custumber, pero un otro ruman ta gust’e y no ta mira pakico mester conden’e. Tuma por ehempel e asunto di bebe alcohol na ocasionnan social. Un ruman kisas ta disfruta di dal un drinks cu algun amigo segun cu nan ta pasa un anochi ameno hunto, mientras cu esey ta molestia e consenshi di un otro ruman. Con bin tin e diferencianan ey, y ki efecto nan mester tin riba nos decisionnan?
13 Tin hopi motibo pakico hende ta diferente for di otro. Hopi biaha, nan a lanta den circunstancianan completamente distinto for di otro. Por ehempel, tin ruman ta masha consciente di cierto debilidad cu nan a lucha contra dje den pasado, y kisas no semper cu exito. (1 Reynan 8:38, 39) Ora ta trata di asunto di alcohol, personanan asina probablemente ta masha sensitivo. Imagina bo un persona asina bishita bo na cas y bo ta ofrec’e un drinks. Kisas su consenshi corectamente ta motiv’e pa nenga esey. Lo bo sinti bo ofendi? Lo bo insisti p’e beb’e? Claro cu no. Amor pa bo ruman lo motiva bo pa mustra consideracion y respeta su decision, sea cu e splica bo e motibo of e prefera di ten’e priva.
14, 15. Relaciona cu ki cuestion consenshi di e rumannan di prome siglo tabata diferencia for di otro, y ki solucion Pablo a recomenda?
14 Apostel Pablo a ripara cu consenshi di e rumannan cristian den prome siglo tabata diferencia hopi for di otro. E tempo ey tabatin algun cristian cu tabatin problema pa come cierto cuminda cu a ser sacrifica na dios falso y cu despues nan a bende na plasa. (1 Corintionan 10:25) Pero Pablo no a mira ningun problema pa come tal cuminda. P’e, e diosnan falso ey no tabata bal nada; nan no por tabata doño di cuminda cu a bin di Jehova y cu di tur manera tabata pertenece na dje. Ma Pablo a compronde cu no ta tur hende tabatin e mesun punto di bista cu ne. Tabatin ruman cu prome cu nan a bira cristian tabata masha envolvi den idolatria. Pa nan, tur cos cu tabata conecta anteriormente cu idolatria tabata repugnante. Kico tabata e solucion?
15 Pablo a bisa: “Nos cu ta fuerte den fe mester soporta e debilidadnan di esnan cu no ta fuerte, y no agrada nos mes. Pasobra ni Cristo no a agrada su mes.” (Romanonan 15:1, 3) Pues, Pablo a rasona cu nos mester pone e bienestar di nos rumannan prome cu di nos mes, mescos cu Cristo a haci. Den un contexto similar, Pablo a bisa cu lo e prefera di no come carni mes si esey ta pone un ruman trompica, ya cu un ruman ta un carne precioso pa kende Cristo a duna su bida.—1 Corintionan 8:13; 10:23, 24, 31-33.
16. Dicon nos no mester husga rumannan cu ta haci cosnan cu nos consenshi no ta permiti nos haci?
16 Di otro banda, si otro rumannan ta haci cosnan cu nos consenshi no ta permiti nos haci, nos no mester critica nan y insisti pa tur hende mira asunto di consenshi manera nos ta mira nan. (Romanonan 14:10) En realidad, e mihor cos ta pa nos uza nos consenshi pa husga nos mes, no pa husga otro hende. No lubida loke Hesus a bisa: “Stop di husga, pa boso no ser husga.” (Mateo 7:1) Den congregacion, e rumannan mester evita di haci asunto di consenshi un punto di discusion. Na luga di esey, nos ta busca manera pa promove amor y union y pa edifica otro, no pa kibra otro.—Romanonan 14:19.
E BENEFICIONAN DI MANTENE UN CONSENSHI LIMPI
Un consenshi limpi den bista di Jehova por guia nos den bida y duna nos goso y paz mental
17. Kico a pasa cu consenshi di hopi hende awe?
17 Apostel Pedro a skirbi: “Mantene un consenshi limpi.” (1 Pedro 3:16) Un consenshi limpi den bista di Jehova Dios ta un gran bendicion. Mayoria di hende awe no tin un consenshi asina. Pablo a describi hende “kende nan consenshi ta sin gevoel, comosifuera kima cu hero cayente.” (1 Timoteo 4:2) Carni kima cu hero cayente ta haya cicatriz y ta perde gevoel. Asina tambe, consenshi di hopi hende ta tapa cu cicatriz y ta sin gevoel; eigenlijk, nan consenshi ta cria cayo of ta muri. E no ta spierta nan ni e no ta protesta ni laga nan sinti remordimento of berguensa ora nan haci malo. Anto ta manera cos cu nan ta hasta contento cu e no ta molestia nan.
18, 19. (a) Ki beneficio sintimento di culpa y berguensa por tin? (b) Kico nos por haci si nos consenshi ta sigui tormenta nos maske nos a arepenti?
18 En realidad, sintimento di culpa ta e consenshi su manera di laga nos sa cu nos a haci algo malo. Ora e sintimentonan ey ta motiva un pecador pa arepenti, e por haya pordon, hasta pa e pica di mas grandi. Por ehempel, Rey David tabata culpabel di pica grandi, pero el a haya pordon principalmente pasobra el a arepenti sinceramente. El a haya rabia riba e malo cu el a haci y tabata determina pa nunca mas desobedece e leynan di Jehova. Pues, el a experencia personalmente cu Jehova “ta bon, y cla pa pordona.” (Salmo 51:1-19; 86:5) Pero kico si despues cu nos a arepenti, nos keda cu sintimentonan intenso di culpa y berguensa?
19 Tin biaha e consenshi por ta demasiado estricto y ta keda tormenta un pecador cu sintimentonan di culpa cu ya no ta yuda cu nada. Si nos curason no ta stop di condena nos, nos tin cu ‘convenc’e’ cu Jehova ta mas grandi cu tur sintimento humano. Nos lo tin cu aplica e conseho cu kisas nos mes a yega di duna otro hende: ‘Corda cu Jehova ta stima bo, y acepta cu el a pordona bo.’ (1 Juan 3:19, 20) Di otro banda, un consenshi limpi ta duna nos un paz mental, trankilidad y goso profundo cu masha poco biaha bo ta haya den e mundo aki. Hopi hende cu un tempo tabata envolvi den pica serio a experencia e alivio maraviyoso aki y awe nan por sirbi Jehova Dios cu un consenshi limpi.—1 Corintionan 6:11.
20, 21. (a) E meta di e buki aki ta pa yuda bo haci kico? (b) Como cristian, ki libertad nos tin y con nos mester uz’e?
20 E meta di e buki aki ta pa yuda bo alcansa e goso ey y mantene un consenshi limpi mientras cu bo ta lucha contra e mundo di Satanas den e ultimo dianan aki. Claro cu e buki no por splica detayadamente tur ley y principio biblico cu bo tin cu tene cuenta cu ne y aplica den bo bida diario. Ademas, no spera un lista di regla pa cada situacion ora ta trata di asuntonan di consenshi. E proposito di e buki aki ta pa yuda bo studia y aplica e Palabra di Dios den bo bida diario. Esaki lo educa y prepara bo consenshi di tal manera cu e por avisa bo kico ta bon y kico ta malo. Contrario na e Ley di Moises, cu a pone enfasis riba sigui regla skirbi, “ley di Cristo” ta duna mas importancia na sigui e guia di consenshi y di principio biblico. (Galationan 6:2) Pues, Jehova ta duna cristiannan hopi libertad. Ma su Palabra ta anima nos pa nunca uza e libertad ey “como capa pa haci malo”, sino, mas bien, uz’e pa algo mas maraviyoso: pa demostra nos amor pa Jehova.—1 Pedro 2:16.
21 Tempo cu bo a siña conoce Jehova, bo a cuminsa cu un proceso sumamente importante, esta, di uza bo ‘capacidad di compronde y asina entrena esaki pa distingui loke ta bon for di loke ta malo.’ Pa sigui cu e proceso ey ta necesario pa bo analisa hunto cu oracion con ta e mihor manera pa biba segun principio biblico, y despues, pone esakinan na practica. (Hebreonan 5:14) Lo bo experencia tur dia e beneficionan di bo consenshi educa pa Bijbel. Mescos cu e compas cu ta guia e biahero, asina bo consenshi lo yuda bo tuma decisionnan cu ta agrada bo Tata celestial. Esaki sigur ta un bon manera pa keda den e amor di Dios.
a E Scritura Hebreo no ta uza un palabra specifico pa “consenshi.” Sinembargo, ehempelnan manera esun aki ta mustra claramente cu aki e ta referi na e concepto di consenshi. E expresion “curason” por lo general ta referi na e persona di paden. Manera den e caso di Job, ta bisto cu e ta referi na un parti specifico di e persona di paden, esta, su consenshi. E Scritura Griego Cristian si tin un palabra specifico pa “consenshi” y e ta aparece rond di 30 biaha.
b Bijbel ta mustra cu no ta basta cu nos consenshi ta trankil. Por ehempel, Pablo a bisa: “Mi consenshi ta limpi den tur sentido. Pero esey no ta un prueba cu mi ta husto; esun cu ta husga mi ta Jehova.” (1 Corintionan 4:4) Hasta hende cu ta persigui e cristiannan, manera Pablo mes a haci un tempo, ta haci esey cu un consenshi trankil pasobra nan ta kere cu Dios ta aproba loke nan ta haci. Pues, ta masha importante pa nos consenshi ta trankil, pero e mester ta alabes limpi den bista di Dios.—Echonan 23:1; 2 Timoteo 1:3.
c Ta bon pa tuma nota cu hopi dokter ta bisa cu ta imposibel pa hende alcoholico limita e cantidad cu nan ta bebe; pa nan “limita e cantidad” ta nifica: no bebe mes.