“Mosiik a Osebechakl el Okiu a Ngklel a Jehovah”
“Mak mo mechititerir . . . a re ngariou a rengrir ma rultubokl er tir el chad, el tir a mer ngak e ousbech a ngesou.”—SEFANIA 3:12.
1, 2. Ngera el okesiu el sils er a omelemall a di kmedung el mo melemall er a klechad?
NGMLA ta el mngar er a melengel a omerael e mo kirem el osiik er a basio er a cheungel a did el kirem el mo omdor er ngii? Engdi a lsekum e ngmlei el kmal mesisiich el eolt me a lechub e ng iechadedaob e ngulterekokl tia el basio er a cheungel a did el mo diak el ungil el omderungel, nglocha mo kirem el osiik er a omderungel el ngar a chelsel a mesisiich el blai.
2 Me nguaisei, engdi ngngar ngii a lmuut el mesisiich el tekoi el merekung el ngii a kuk mesisiich er sel kot el klou, e kdekudel el eolt el sebechel el mo er ngii. Tiang a okesiu el kirel a “sils er omelemall ma omerruud.” Tia el “kloul sils er a [Jehovah]” a kmal mo klou a letemellii el kirel a klechad. Me nguaisei, engdi kid a sebeched el mo metik er a osebechakl el dousbech er ngii. (Monguiu er a Sefania 1:14-18.) Me kede mekerang e sebeched el mo metik er a osebechakl er sel “sils er a cheldechuderreng” er a Jehovah el di kmedung el mo er ngii?
Aike el Sils er a Omelemall er a Taem er a Biblia
3. Ngera el kerrekeriil el “mei el mo ua oiu” a mlo er aike el teruich el kebliil er a renged er a Israel?
3 Sel lemei sel sils er a Jehovah e ngmo omuchel el olekngemed aike el klsuul el klechelid el ngar tia el chutem. Me a lsekum e ngsoad el osiik a osebechakl e ngsebeched el osiik er sel rolel a osebechakl el ngar er a chelsel aike el reksi er a rechedal a Dios er a irechar. A Isaia el ngii a kiliei er a eai el dart el rak er uchei er a taem er a kid, a ulemekesiu er a kerrekerilel a Jehovah el mo er aike el teruich el kebliil er a renged er a Israel el mlo omtok er ngii el kmo, “ngmei el mo ua oiu” me ngkmal diak a chad el sebechel el chemiis er ngii. (Monguiu er a Isaia 28:1, 2.) Me tia el ulaoch a tilaut er a rak er a 740 er uchei er a taem er kid, el beluu er a Asiria a siliseb er a beluu el okngemedeterir a rechedal aike el teruich el renged el di mlo diak. Sel taem e a beluu er a Efraim a mle kot el mesisiich er aike el teruich el renged.
4. Ngmilekerang sel “kloul sils er a [Jehovah]” er a lolemall er a Jerusalem er a rak er a 607 er uchei er a taem er kid?
4 Me a kerrekeriil el mlo er tirke el mlo omtok el chad er a Israel a ulekiu uchei er a kerrekeriil el mlo er ngii er a rak er a 607 er uchei er a taem er kid, el oeak sel “kloul sils er a [Jehovah]” el mlo melemall er a Jerusalem me a dirrek el renged er a Juda. Tiang a mlo uaisei e le rechad er a Judea a dirrek el mlo omtok er a Dios. Me a rechad er a Babilon el ngar er a cheungel a omengederederel a Nebukadnesar a mlo omecheracheb er a rechad er a Juda me sel klou el mats er ngii el Jerusalem. Me a rechad er a Judea a mlo olengit a ngeso er a “rokui el blulak” el osebechakl, el ngii a beluu er a Ekipten. Me nguaisei, engdi a tellemall el mlei el ua oiu el rechad er a Babilon a di tilemellii sel rolel a “osebechakl.”—Isaia 28:14, 17.
5. Ngera mo duubech el mo er sel cheldebechel er a rechedal a Dios er sel taem er a telemellel aike el rokui el klsuul klechelid?
5 Sel klou el sils er a Jehovah el tilemellii a Jerusalem, a ochotii a rolel a kerrekeriil el mo er a Klsuul el Klekristiano er a taem er kid. Me aike el medechel el chederedellel a “Kloul Babilon,” el ngii a renged er a klsuul el klechelid el meliuekl er a beluulechad, a dirrek el mo mokngemed el rokui. E a uriul e aike el mlo medechel el blekeradel el cheltikaik er a Satan me ngdirrek el mo mokngemed. Me nguaisei, engdi sel cheldebechel er a rechad el oltirakl er a Jehovah a mo suobel e le tir el ulsiik a osebechakl er Ngii.—Chocholt 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.
Osebechakl el Kirel a Rengud Me a Bedenged
6. Te mekerang a rechedal a Jehovah e metik er a osebechakl?
6 Te mekerang a rechedal a Dios e sebechir el metik a osebechakl el ileakl er chelecha el taem er a ulebongel? Ngkmal sebeched el metik a osebecheklel a rengud sel doluluuch e de blechoel el ‘melatk’ er a ngklel a Jehovah, e leblak a rengud el mesiou er ngii. (Monguiu er a Malakai 3:16-18.) Ngdirrek el kmal kired el mo medengei el kmo ngngar ngii a lmuut el klou el tekoi el kired el meruul er ngii er a di dolatk el kirel a ngklel a Jehovah e lemerekong. Ngar er a Biblia e kede menguiu el kmo: “Tirikel rokui lomekedong ra ngklel a [Jehovah] a mosobel.” (Rom 10:13) Ngar ngii a omechelel a omeruul el omekedong er a ngklel a Jehovah me sel denguu a osobel el okiu Ngii. E a rebetok el melemalt a rengrir el chad a sebechir el mesang a klekakerous er a remera el Kristiano, el tir a blechoel el ‘melatk’ er a ngklel e dirrek el melemolem el Sioning er ngii, me tirke el diak losiou er ngii.
7, 8. Ngoeak a ngera el rolel e tirke el kot el Kristiano er a irechar a mle sebechir el metik er a osobel, e ngerang a okesiul er a chelecha el taem?
7 Me nguaisei, engdi a bo desobel e ngdiak di sel denguu a osebechakl el kirel a rengud e lemerekong. A osebelel a bedenged a mla metib el kirir a rechedal a Dios. Ngsebeched el mesang a olechotel tia el tekoi el dilubech er a rak er a 66, er a uriul er sel taem el resoldau er a Rom el ngar cheungel a omengederederel a Cestius Gallus er a bo lolemall er a Jerusalem. A Jesus a ulemlaoch el kmo ngmo “mekedeb a ikel sils.” (Matteus 24:15, 16, 21, 22) Me tia el tekoi a dilubech er sel taem el rechad a di dimlak lodengei e a resoldau er a Rom a merrael e mecherei a mats, el mlo uchul e a rebebil el “chad,” el tir a mera el Kristiano a “silobel.” Ngmlo er ngii a techellir el chemiis er a mats me aike el beluu el kmeed er a mats. A rebebil a mlo imuul er a omoachel er a Jordan, e dirrek el mlo metik a osebechakl er aike el rois el mo bedul a ongos er a omoachel.
8 Ngsebeched el mesang a omeruul el osisiu er a delongelir tirke el Kristiano er a irechar me a dirrek el rechedal a Jehovah er a chelecha el taem. Ngar er a mong e tirke el Kristiano er a irechar a ulsiik a osebechakl, me chelecha el taem e a remesiungel a Dios a dirrek el meruul er a osisiu el tekoi. Me nguaisei, engdi chelecha el taem e ngdiak a ulterekokl el basio el kirir a remera el Kristiano el chemiis el mo er ngii, e le remera el Kristiano a kiei er a bek el merekelel tia el beluulechad el rokir. Tirke el mla “mengilt” el chad el obengterir a reblak a rengrir el kldemir a mo suobel er a taem er a ulebongel er tia el beluulechad el cheltikaik er a Klsuul Klechelid, e le tir el osiik a osebechakl er a Jehovah me te mo soiseb er a cheldebechellel el ngar tia el beluulechad el lomekesiu er ngii el ua rois.
9. Te rua techang a melasem el mesuld er a ngklel a Jehovah el sorir a lobes er ngii a rechad? Ka mosaod.
9 Me a lmuut el tang, a Klsuul Klekristiano a kmal rredemelel a kirel el mo nguemed, e le ngii el diak lolisechakl a klemerang el kirel a Dios el mo er a rechederir e dirrek el melisiich er a kltui el kirel a ngklel a Dios. Ngar sel ulebongel er a Omengederederel a beluu er a Rom el mo lmuut er a rak er a 1400 el mora 1500 er a taem er kid, e a ngklel a Dios a ble lodengelii a rechad el meliuekl er a beluu er a Europe. Tia el ngakl a di uluusbech a kleuang el llechukl er a Hebru el lomekedong el Tetragrammaton e dirrek el mle blechoel el moiuid el YHWH (me a lechub el JHVH), e mle sebeched el mesang a llecheklel el ngar er a udoud me a dirrek el medal a tuangel er a obliil me a betok el babier me a dirrek el Biblia, el mo lmuut er a bebil el ikelesia er a rechad er a Katolik me a Protestant. Me nguaisei, engdi chelecha el taem e ngmla mo ua le siukang er a rechad el melai er a ngklel a Dios el mo diak lousbech er ngii sel loleiuid er a Biblia me a lmuut el bebil er a tekoi. A ta er a olechotel tiang a Babier el mlo er a ta el miting er a Rebishop el milsaod el kirel a tekoi el kmo ‘a Ngklel a Dios,’ er a June 29, 2008, e tiang a lultebedii a cheldebechel er a Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments. Ngar er a chelsel tia el babier e a Ikelesia el Roman Catholic a mengelechel er a rechad el kmo aike el rokui el llechukl er a Tetragrammaton me a lmuut el bebil er a omesodel a kired el mtechei el rokui el ousbech er a tekoi el “Rubak.” E a Vatican a millekoi el kmo a ngklel a Dios a diak el kired el ousbech er ngii er a chelsel a chelitakl me a dirrek el nglunguuch er a bek el temel a misang er a ikelesia er a Katolik. Me a dirrek el tirke el mengeteklel a bebil er a klechelid el ngar er a chelsel me a rengar a ikrel a Klsuul Klekristiano a dirrek el kmal mla mengeuid a uldesuir a rebetok el miliol el chad el kirel a olengchelel ngika el di ta el mera el Dios.
A Osebechakl el Kirir Tirke el Mengebkall er a Ngklel a Dios
10. Ngmekerang e mocholt a omengull el mo er a ngklel a Dios er a chelecha el taem?
10 A Resioning er a Jehovah a kmal ngodech a omerellir er aike el rokui el klechelid e le te kmal mengull, e dirrek el mengebkall er tia el ileakl el ngakl. Te mengebkall er tia el ngakl el ngar sel kot el klou a ultutelel el rolel. Me a Jehovah a kmal dmeu a rengul el kirir tirke el chad el tir a oumerang el kmo Ngii a mo er aike el rokui el sebechel el ngosuterir e omekerreu er a rechedal. Ngii el Jehovah a “mengeluolu er tirkel obult el mor ngii.”—Nahum 1:7; Rellir 15:14.
11, 12. Te rua techang a milengebkall er a ngklel a Jehovah el ngar er a Judea er a irechar, e rua techang a mengebkall er a ngklel er chelecha el taem?
11 Alta e a klou el ildois er a rechad er a Judea a mlo diak lolengesenges, engdi te mla er ngii a rebebil er tir el mlo er a “[Jehovah el kirel a] ngesou.” (Monguiu er a Sefania 3:12, 13.) Nguaisei, a Jehovah er sel taem er a bo lomals er a diak lolengesenges el beluu er a Judea me lebechititerir a rechad er a Babilon me lesiseb er a beluu el temellii e lengititerir a rechad el mo sibai, e te mla er ngii a rebebil el ua Jeremia me a Baruk, me a dirrek el Ebedmelek el silobel. Tirkang a kiliei er a ‘delongelir’ a rediak lolengesenges el chad. A rebebil a dirrek el mlekelebus engdi te di millemolem el blak a rengrir. Ngar er a bekord el 539 el rak er a uchei er a taem er kid, e a rechad er a Media me a Persia el mla er a cheungel a dereder er a Cyrus a mlo mesisiich er a Babilon. Me a Cyrus a rirellii a llach el mesterir a techellir a rechad er a Judea el lmuut el mo er a belurir.
12 Me a Sefania er a bo losaod er tirke el mo oba klou el deurreng sel lluut el meteketek a mera el omengull, e ngulemlaoch el kmo a Jehovah a mo osobelterir e dirrek el mo oldeu er a rengul el omes er tir. (Monguiu er a Sefania 3:14-17.) E tiang a kmal mla mocholt el klemerang er a taem er kid. A uriul er a lemeteketek a Rengedel a Dios er a eanged, e a Jehovah a ulsebelterir a reblak a rengrir el ngellitel er ngii er a lotebedeterir er a klsibai er a Kloul Babilon. Ngdirrek el kmal uleba klou el deurreng el ngellomel er tir el me lmuut er chelecha el taem.
13. Te mocha melechesuar a ngera el ilmokl a rechad er a bek el renged?
13 Me tirke el loba omelatk el mo kiei er tia el chutem el diak a ulebengelel a dirrek el mla tuobed er a Kloul Babilon me chelechang e te kiei el dmeu a rengrir el mla mekikiid er aike el betok el klsuul el osisecheklel a klsuul klechelid. (Chocholt 18:4) Me ngmera el toutang er a chelecha el taem a belkul a bades er a Sefania 2:3 el kmo: “Mobult el mor a [Jehovah] kemiu el ngariou a rengmiu el chad er a beluu.” Me a rokui el ngariou a rengrir er a chelsel a rokui el beluu, el loba omelatk el mo er a eanged me a lechub e te oba omelatk el mo kiei er tia el chutem, a mera el osiik a osebechakl el okiu a ngklel a Jehovah.
A Ngklel a Dios a Diak el Omeklusech
14, 15. (a) A rechad te uluusbech a ngerang el ua lomeklusech er tir? (b) E ngerang a kmal diak el kired el lousbech el ua lomeklusech er kid?
14 A rebebil el chad er a Israel a ulemes er a templo el kora ua el sebechel el omeklusech er a rechad me ngmo omekerreu er tir er a recherraro. (Jeremia 7:1-4). A irechar e a rechad er a Israel a ulemes er a blil a telbiil el ua lomeklusech er tir el omekerreu er tir sel lebo er a mekemad. (1 Samuel 4:3, 10, 11) A Klou el Constantine a uluusunga a okesiu el ngar a tekerengir a resoldau er ngii el lousbech a llechukl el tekoi er a Grik el khi me a rho, el kot el eru el llechukl er a dui el “Kristus” er a tekoi er a Grik el mo omekerreu er a resoldau er ngii er a mekemad. A King Gustav Adolph II er a beluu er a Sweden, el ngii a mle teloi er sel Okedei el Rak el Mekemad, a lolekoi a rechad el kirel el kmo nguluusbech er sel klekedall er a mekemad el mocholt er a 14 el llel. Momtab el kmo a ngakl el Iehova a lulemotk er ngii el ngar tia el deel.
15 A rebebil er a rechedal a Dios el tir a modechelakl er a remekngit el anghel a dirrek el metik a osebechakl er sel taem el lomekedong er a ngklel a Jehovah el klou a ngerir. Me nguaisei, engdi a ngii di el klalo el blotk a ngklel a Dios er ngii a diak el kired el mo ousbech el kora ua lomeklusech er kid me a lechub e dousbech er a bek el sils el omekerreu er kid, el ua lengar ngii a klisichel el omekerreu. Chouaika el omeruul a kmal diak el losaod er a mera el belkul a dosiik a osebechakl el lousbech er a ngklel a Jehovah.
A Rolel a Dosiik a Osebechakl er Chelechang
16. Ngmekerang a dosiik a osebechakl el kirel a ungil deleuill er kid lobengkel a Dios er a chelecha el taem?
16 Ngsebeched el metik er a osebechakl er a cheungel a ulekerreuil a Jehovah el Dios, el rokui el chedal a dmeu a rengrir el melechesuar er a chelecha el taem. (Psalm 91:1) Ngoeak a “blak a rengul e mellomes a rengul mesiou” me a dirrek el remechuodel er a ongdibel, e kede muklatk el kirel aike el betok el siukang me a beches el tekoi el meketmokl er a beluulechad, el ngii a sebechel el tomellii tia el ulekerreu el dobang. (Matteus 24:45-47; Isaia 32:1, 2) Ka di molatk aike el imis el betok el uleklatk el kirel a kerruul er a beluulechad, e dirrek el molebedebek aike el betok el uleklatk el mla sebechel el omekerreu er kid me lak bo lemechitechut a deleuill er kid el obengkel a Jehovah. Me sel kdekudel el tekoi el kirel a bleoterreng el sebechel el choitechetur a rengud el kirel a omesiunged el mo er a Jehovah. A Tekingel a Dios a kmo: “Ma re mekebelung el chad a metemall el okiu a bleoterreng er tir. Ngdi ngikel orrenges er ngak a mo ungilbesul. Ng mo selebechakl, ele ng diak a ngeral uchul me bo le medakt.” (Osisechakl 1:32, 33) Me a lsekum e kede melemolem el klikiid e ngdirrek el sebechel el ngosukid el mo omekerreu er tia el ungil el deleuill er kid lobengkel a Dios.
17, 18. Ngerang a mla ngosuterir a rebetok el miliol el mo osiik a osebechakl el okiu a ngklel a Jehovah er a chelecha el taem?
17 Ka di molatk aike el betok el omelisiich el dengai el okiu a blak a rengul mesiou el kirel a ureor el lulengelechel er ngii a Jesus, el mo omerk er a ungil chais el kirel a Renged er a beluulechad el rokir. (Matteus 24:14; 28:19, 20) A Sefania a milsaod er a ngeldechel a tekoi el ngii a mo ngosuterir a rechad el mo osiik a osebechakl er a ngklel a Dios. Kede menguiu a tekingel el kmo: “E sola e ak mo melodech er a re chad er a ngodech el beluu, me ng di mo ngak el tang a bo loluluuch er ngak; ng diak loluluuch a ngodech el chelid. Te rokui el di mo olengesenges er ngak. ”—Sefania 3:9.
18 Ngerang a bliochel el omelekoi? A bliochel el omelekoi a sel klemerang el kirel a Jehovah el Dios me a dirrek el moktek er ngii el sebeched el metik er ngii er a chelsel a Tekingel el Biblia. Me sel molisechakl er a rebebil el mo ungil medengelii a belkul a Rengedel a Dios, e mekerang a bo longebkall er a ngklel a Dios, e dirrek el mo ungil el smodii sel uchul me ngkired el kongei el kmo ngii el Jehovah a rredemelel a mengedereder er a eanged me a chutem, e moba klou el deurreng el mesaod aike el betok el diak a ulebengelel el klengeltengat el sebechir a reblak a rengrir el chad el mo ngmai, e seikid e ke mera el ochotii el kmo ke ousbech er a bliochel el omelekoi. Me ngoeak tiaikid el bliochel el omelekoi el lousbech er ngii a rebetok el chad, e ngmla mo uchul e a klou el ildois er a rechad er a chelechang a ‘omekedong er a ngklel a Jehovah’ e dirrek el dmak el rokui el ‘olengesenges er ngii.’ Nguaisei, a rebetok el miliol el chad el meliuekl er a beluulechad a osiik a osebechakl el okiu a ngklel a Jehovah.—Psalm 1:1, 3.
19, 20. Ngera uchul me ngdimlak el sebechir a rechad el mo selebechakl e le tir el mlo osiik a osebechakl er a “blulak ma cheleblad” er a taem er a omelechesel a Biblia?
19 A rechad er tia el beluulechad a kiei el chelebangel a kmal betok el mondai er a klengar er tir. Me te meringel el osiik a ngeso el mo sebechir el sumechokl aika el mondai er tir a uchul, me te mo olengit a ngeso er a rediak el mecherrungel el chad. Me a lechub e te mo osiik a ngeso el okiu a tekoi er a balatiks. Me a rechad er a Israel er a irechar a dirrek el ulsiik a ngeso er aike el beluu el mla er bita er tir, e dirrek el ulemak a klausechelei er tir el lobengterir. Me nguaisei, engdi kede medengei el kmo ngdimlak a ngera el sebechir el rullii el ngosuterir a rechad er a Israel. Me ngdi osisiu er a chelecha el taem, ngdiak a ta el chelechad er a balatiks me a lechub e ng cheldebechel er a United Nations el sebechel el mera el cherrungel el sumechokl a mondai er a klechad. Me chelecha el taem el bocha dodengei el kmo ngkmal diak a ta er aika el cheldebechel el sebechel el sobecheklid, e ngera uchul me kede melemolem el osiik a ngeso me a osebechakl er a cheungel? A ulaoch el ngar a Biblia a omekedong aikang el kmo, “blulak ma cheleblad” el osebechakl. Ngkmal sebechem el omes aika el cheldebechel el kmo ngmera el cheleblad el osebechakl e le tirke el rokui el ultuil a omeltkir er aika el cheldebechel a ulterekokl el di mo metemall a rengrir er a uriul.—Monguiu er a Isaia 28:15, 17.
20 Ngdi kmedung e tia el okesiu el sils er a Jehovah a mo melemall er tia el beluulechad. Me aike el uldesuir me a moktek er a rechad a mo obeketakl el kmo ngkmal diak el sebechel el lomekerreu me a dirrek aike el rokui el mla meketmokl el klekedall er a mekemad, me a blai me a dirrek el ilteet. Ngar er a Isaia 28:17 e ngmeketeklii el kmo: “Ngdi oiu er a chull el kori a mo ngmai el choroid a rokui el blulak el mulsirs, ma eeleb a mo tomellii a ungil osebechekliu.”
21. Ngsebeched el mo ngmai a ngera el klungiaol a lsekum kede otireklii a Bades er a rak er a 2011?
21 Chelecha el taem me a dirrek aike el merael el mei el taem, e a rechedal a Dios a mo metik er a mera el osebechakl er cheungel a ulekerreuil a Jehovah el Dios. A ngakl el Sefania el belkul a kmo, “Jehovah a Omerteled,” a ochotii a mera el uchul a omerotel. Me ngkmal melemalt el dousbech er a uleklatk el ngar er a Sefania 3:12 el kmo: “Mosiik a osebechakl el okiu a ngklel a Jehovah.” (Sefania 3:12, NW) Me chelecha el taem e ngkmal kired el osiik a osebechakl el okiu a ngklel a Jehovah, e mo cherrungel el oumerang er ngii. (Psalm 9:10) Me lak dobes er sel mlukrael el uleklatk el kmo: “A ngklel a [Jehovah] a mesisiich el cheuatel; a melemalt a remurt el mor ngii e mo selebechakl.”—Osisechakl 18:10.
Ke Dirk Melatk?
• Kede mekerang a dosiik a osebechakl el okiu a ngklel a Jehovah er a chelecha el taem?
• Ngera uchul me ngdiak el kired el ultuil a klaumerang er kid er tirke el meruul a “blulak ma cheleblad”?
• Ngera el rolel a osebechakl a oterekokl a rengud el kirel a ngar medad el klebesei?
[Blurb el ngar er a 13 el llel]
A mo Bades er a rak er a 2011 a kmo: “Mosiik a osebechakl el okiu a ngklel a Jehovah.”—Sefania 3:12, NW.
[Credit Line]
Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”