Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Palauan
  • BIBLIA
  • BABIER
  • MITING
  • 1 A Ngklel a Dios el Ngar er Aike el Bades el Tekoi er a Hebru
    Ngeso el Kirel a Omesubel a Tekingel a Dios
    • 1

      A Ngklel a Dios el Ngar er Aike el Bades el Tekoi er a Hebru

      Tetragrammaton er a Tekoi er a Hebru er a Irechar

      A ngklel a Dios el llechukl er a tekoi er a Hebru a luluusbech er ngii er a uchei er a bo leblebaol er a Babilon

      Tetragrammaton er a Tekoi er a Hebru er a Uriul

      A ngklel a Dios el llechukl er a tekoi er a Hebru el luluusbech er ngii er a uriul er a bo leblebaol er a Babilon

      A ngklel a Dios, el lousbech aike el kleuang el llechukl er a Hebru el meluches er ngii el יהוה, a lluches er a Biblia el bekord el 7,000 el taem er aike el Bades el tekoi er a Hebru. A New World Translation a oliuid aika el kleuang el llechukl el domekedong el Tetragrammaton el “Jehovah.” Tia el ngakl a lluches er a Biblia el kmal betok el taem. Me alta tirke el milluches er a Biblia a blechoel el omekedong er a Dios el ousbech a betok el dui me a lechub e ngomesodel a omerellel el uai a “Dios el Olab a Bek el Klisiich,” me a “Kot el Ngarbab el Dios,” me a “Rubak el Dios,” engdi a Tetragrammaton a di chimo el ngakl el ousbech er ngii el omekedong er a Dios.​—Momes er a Genesis 2:4, footnote.

      A Jehovah el Dios a ulemekrael er a remilluches er a Biblia el mo ousbech er a ngklel. El uai tiang, ngulemekrael er a profet el Joel el mo meluches el kmo: “Ngdi tirkel rokui el mo olengit a ngesou er a RUBAK a mo suobel.” (Joel 2:32) A Dios a dirrek el rirellii ngike el milluches er a psalm el mo meluches el kmo: “Bo lodengei el kmo, ng di kau el tang a RUBAK, ke ngarbab el merreder er a beluulchad el rokir.” (Psalm 83:18) Nguaisei, tia el ngklel a Dios a lluches el bekord el 700 el taem er a babier er a Psalm, el ngii el babier a lulengitakl me a lulenguiu a rechedal a Dios el klebokel, e melisiich el rolel a cheldecheduch. Me ngera uchul me tia el ngklel a Dios a diak el ngar er a betok el oidel a Biblia? Ngera uchul me a New World Translation a ousbech er a “Jehovah”? E ngera belkul a ngklel a Dios el Jehovah?

      Tetragrammaton el lomelekl er ngii er a babier er a Psalm

      Telkib er a babier er a Psalm el ngar er a ta er a Iluil el Babier el mla er a Ulekoad el Daob er a irechar. Aika el llechukl er a chelsel tia el iluil el babier a oltirakl er a tekoi er a Hebru el luluusbech er a uriul er a leblebaol er a Babilon, engdi a Tetragrammaton a mle blechoel el mocholt el ousbech a tekoi er a Hebru er a irechar

      Ngera uchul me tia el ngakl el Jehovah a diak debetik er ngii er a oumesingd el oidel a Biblia? Ngar er ngii a kakerous el uchul. A rebebil er a rechad a melatk el kmo ngika el Dios el Olab a Bek el Klisiich a diak a ultutelel a domekedong er ngii el lousbech er a ileakl el ngakl. E a rekuk bebil a milekesuseu er a siukang er a Rechijudea el diak lousbech er tia el ngakl, e le te medakt el merrekakl er ngii el ngakl. Engdi ngdirrek el ngar er ngii a rebebil el oumerang el kmo ngdiak a chad el medengelii a mera el rolel a dolekoi er a ngklel a Dios a uchul me ngbai ungil a dousbech a dui el uai a “Rubak” me a lechub e ng “Dios.” Engdi a chouaika el ultok a diak el kirel mo uchul e ngrullid me ngdiak dousbech er a ngklel a Dios e le:

      • Tirke el melekoi el kmo, ngdiak a ultutelel a domekedong er a ngklel a Dios el ngii a Olab a Bek el Klisiich, a diak el sorir el omtab el kmo aike el babier er a irechar, el uldimukl er aike el mla er ngii er a uchei er a taem er a Kristus, a mla er ngii a ngklel a Dios el lluches er a chelsel. Me ngdi ua aike el mla medung er bab, a Dios a ulemekrael me bo el sebechel a ngklel el ngar er a chelsel a Tekingel el Biblia el bekord el 7,000 el taem. Me ngkmal bleketakl el kmo, a Dios a mle soal a bo dodengelii a ngklel e bo dousbech er ngii.

      • A ruliuid a ultebedii a ngklel a Dios er a chelsel a Biblia e le tir el milengull a siukang er a Rechijudea el dimlak el lutebengii a klungel a ultutelel tia el tekoi. Me alta rebebil er a resensei er a Llach er a Judea a dimlak el sorir el omekedong er a ngklel a Dios, engdi te dimlak el lotebedii a ngklel a Dios er a chelsel a Biblia er tir. Aike el iluil el babier er a irechar el lebiltik er a Qumran, er a bita er a Ulekoad el Daob, a ngar er ngii a ngklel a Dios er a chelsel. E a rebebil er a ruliuid er a Biblia a olecholt el kmo tia el ngklel a Dios a mera el mla er aike el dimla babier er a irechar e le te miltechir el oba dui el “RUBAK” el di meklou el llechukl. Engdi a ker a kmo, Ngera uchul me tirke el uliuid er a Biblia a di mle subed er tir a mtechir me a lechub e te otebedii a ngklel a Dios er a Biblia a lsekum e te kongei el kmo tia el ngakl a ngar er a chelsel a Biblia el betok el telael el taem? Te ulemdasu el kmo ngtecha milsterir a llemeltir el mo meruul er a chouaisei el omelodech? Ngdi tir a sebechir el onger aika el ker.

      • Tirke el melekoi el kmo a ngklel a Dios a diak el kired el ousbech er ngii e le ngdiak a kmal medengelii a rolel a dolekoi er ngii el ngakl, a di ousbech er a ngakl el Jesus. Engdi tirke el disaiplo er a Jesus er a irechar er a lomekedong er a ngklel a kuk ngodech er a rolel a ruumesingd el Kristiano a lomekedong er ngii er chelecha el taem. A Rechijudea el Kristiano a locha ulemekedong er a Jesus el Ye·shuʹa‛. E a dui el “Kristus” a mle Ma·shiʹach, me a lechub e ng “Mesias.” A Rekristiano el melekoi a tekoi er a Grik a ulemekedong er ngii el I·e·sousʹ Khri·stosʹ, me a Rekristiano el melekoi a tekoi er a Latin a ulemekedong er ngii el Ieʹsus Chriʹstus. Ngar cheungel a ulekrael, e a oidel a ngklel a Jesus el tekoi er a Grik a luluusbech er ngii er a Biblia, el olecholt el kmo a Rekristiano er a irechar a uluusbech er a ngakl el ble lodengelii a rebetok el chad. Me nguaisei, a Resioning er a Jehovah el meliuekl er a beluulechad el rokir a blechoel el ousbech er a ngakl el “Jehovah,” alta e tiang a diak el sel rolel a lullekoi er a ngklel a Dios er a tekoi er a Hebru er a irechar.

      Ngera uchul me a New World Translation a ousbech er a ngakl el “Jehovah”? Ngar er a tekoi er a Merikel, e aike el kleua el llechukl er a Tetragrammaton (יהוה) a YHWH. Ngdi ua aike el llechukl el tekoi er a Hebru er a irechar, a Tetragrammaton a dimlak aike el omechelel el ua a, e, i, o, u. Me sera lousbech a tekoi er a Hebru, e a remilenguiu a di mle tir el locha a, e, i, o, u er ngii.

      A bekord el ta el telael el rak er a uriul er a omelechesel aike el bades er a Biblia el tekoi er a Hebru, e a rebetok el chad er a Judea a mla er ngii a cheleuid el uldesuir el kmo ngmle mekngit a domekedong er a ngklel a Dios. Me a bek el taem el longuiu er a ngklel a Dios e te mtechir er a dui el uai a “Rubak.” Sei a uchul me chelecha el sils e ngdiak dodengelii a mera el rolel a rechedal a Dios er a irechar er a lomekedong er a ngklel. (Genesis 13:4; Exodus 3:15) A rebebil er a rechellimosk er a Biblia a omdasu el kmo a ngklel a Dios a “Yahweh,” me a rekuk bebil a omdasu el kmo nglocha mle Iae, I·a·beʹ, me a I·a·ou·eʹ. Me alta e ngdiak dodengelii a mera el rolel e te ulemekedong er a ngklel a Dios er a irechar, engdi kede medengei el kmo tia el ngakl a luluusbech er ngii sel longedecheduch er a rebebil me a dirrek sel longedecheduch er a Dios.​—Exodus 6:2; 1 King 8:23; Psalm 99:9.

      Me ngera uchul me a New World Translation a ousbech er a ngakl el Jehovah? E le tia el ngklel a Dios a ngar er ngii a kemanget el reksi er ngii el ngar er a betok el omelekoi.

      A ngklel a Dios el Jehovah

      A ngklel a Dios el mocholt er a bades er a Genesis 15:2 a ngar er a oidel a William Tyndale er aike el kot el eim el babier er a Biblia er a rak er a 1530

      El uai tiang, a ngklel a Dios a mle kot el chemolt er a Biblia el tekoi er a Merikel er a rak er a 1530 er sel oidel a William Tyndale er aike el kot el eim el babier er a Biblia. Nguluusbech er a “Iehouah.” Engdi uriul, e a omelechesel tia el ngklel a Dios a mlo “Jehovah” el betok el chad a medengelii er chelecha el sils. El uai tiang, sera rak er a 1612 e a Henry Ainsworth a uluusbech er a “Iehovah” er sel oidel a babier er a Psalm. E sera rak er a 1639 er a lemukbeches e lemotobed seikid el babier el obengkel aike el kot el eim el babier er a Biblia, e a ngakl el “Jehovah” a luluusbech er ngii. E sera rak er a 1901, e tirke el uliuid er sel American Standard Version er a Biblia a uluusbech er a ngakl el Jehovah el oltirakl er a ngklel a Dios el milluches er aike el bades el tekoi er a Hebru.

      A Joseph Bryant Rotherham el ta er a chellimosk er a Biblia, a milsaod er a uchul me nguluusbech er a ngakl el “Jehovah” er a bai lousbech er a “Yahweh” er sel babilengel el mlotobed er a rak er a 1911 el dai er ngii a Studies in the Psalms. Ngdilu el kmo ngmle soal el ousbech er a “ngakl el oumesingd er tirke el chad el menguiu er a Biblia a ungil medengelii.” E sera rak er a 1930 e a kuk ta er a chellimosk er a Biblia el A. F. Kirkpatrick a millekoi er a osisiu el tekoi el kirel a usbechel a ngakl el “Jehovah.” Ngdilu el kmo: “Tirke el olisechakl a omelekoi a millekoi el kmo ngkired el menguiu er ngii el Yahveh me a lechub e ng Yahaveh; engdi a JEHOVAH a bla lousbech er ngii el kemanget el taem er a tekoi er a Merikel, e a kmal klou a ultutelel el tekoi a diak el rolel a dolekoi er ngii el ngakl, e ngbai sel klemedengei el kmo tiang a Ngakl, el diak el di el dui el uai a ‘Rubak.’”

      Tetragrammaton

      A Tetragrammaton, el YHWH a belkul a kmo: “Ngike el Uchul e Omekdubech”

      Tekoi er a Hebru el kirel a “ngike el omekdubech”

      A tekoi el HWH a belkul a kmo: “ngike el omekdubech”

      Ngera belkul tia el ngakl el Jehovah? A ngakl el Jehovah a mlengai er a tekoi er a Hebru el belkul a kmo “ngike el omekdubech.” Me a Resioning er a Jehovah a kongei el kmo a ngklel a Dios a belkul a kmo “Ngike el Uchul e Omekdubech.” A rechellimosk a kakerous a uldesuir el kirel tia el ngakl me a uchul e ngdiak el kired el melekoi el kmo ngdi tiakid a belkul a ngklel a Dios. Nguaisei engdi tiaikid el belkul a ngklel a Dios a kmal ungil smodii a deruchellel a Jehovah el Ngike el Ulemeob a rokui el tekoi e dirrek el Ngike el Oltaut a moktek er ngii. Me a Dios a dimlak di lomeob er a eanged me a chutem me a dirrek el rechad me a rechanghel, ngdirrek el oltaut er a moktek er ngii.

      Me a leuaisei, a belkul a ngakl el Jehovah a diak di el sel tekoi el llechukl er a Exodus 3:14 el kmo: “Ngak a Ngak” me a lechub “Ak Mo Ngii Di el Ngerang Me Kutaut a Moktek er Ngak.” (NW) Aika el tekoi a diak el mera el olecholt er a belkul a ngklel a Dios e ngbai olecholt a blekerdelel. Tiang a belkul a kmo ngii ngike el uchul e omekdubech me lemotaut a moktek er ngii. Alta e a ngklel a Jehovah a uldimukl er tia el uldasu, engdi ngdiak di el seikid a belkul. Ngdirrek el belkul a kmo, ngsebechel el remuul a ngii di el ngerang me lemotaut a uldesuel.

  • 2 A Ngklel a Dios el Ngar er Aike el Bades el Tekoi er a Grik
    Ngeso el Kirel a Omesubel a Tekingel a Dios
    • 2

      A Ngklel a Dios el Ngar er Aike el Bades el Tekoi er a Grik

      A rechellimosk er a Biblia a kilengei el kmo a ngklel a Dios el Tetragrammaton (יהוה), a mocholt er aike el Bades el tekoi er a Hebru er a irechar el bekord el 7,000 el taem. Engdi te betok a ulemdasu el kmo tia el ngklel a Dios a dimlak el ngar er aike el Bades el tekoi er a Grik er a irechar. Sei a uchul me a ruumesingd el oliuid er a Biblia a dimlak lousbech er a ngklel a Dios sel loliuid er a New Testament. Me sel loliuid a tekoi el mla er aike el Bades el tekoi er a Hebru el ngar er ngii a Tetragrammaton er ngii, e a ruumesingd er tir a uluusbech er a dui el “Rubak” er a bai lousbech er a ngklel a Dios.

      A New World Translation of the Holy Scriptures a diak el loruul el uaisei. Te bai ousbech er a ngakl el Jehovah el ngar er aike el Bades el tekoi er a Grik el 237 el taem. E ngera uchul? E le tirke el uliuid er tia el Biblia a millatk a teblo el meklou a ultutelel el tekoi: (1) Aike el manuscript er a Biblia el tekoi er a Grik el dolab er chelechang a diak el ike el kot el babier el milluches. A oumesingd er ngii a mileketmokl er a chelsel a eru el dart el rak er a uriul er a kot el omelechesel aike el manuscript er a Biblia el tekoi er a Grik. (2) Seikid el taem, e tirke el milluches aika el manuscript a miltechir a Tetragrammaton el oba Kyʹri·os, el tekoi er a Grik el “Rubak” me a lechub e te uluusbech aike el manuscript el mirruul er tia el osisiu el tekoi.

      A Resioning er a Jehovah a kongei el kmo ngar er ngii a bleketakl el olechotel a Tetragrammaton el mle llechukl er aike el kot el manuscript er a Biblia el tekoi er a Grik. Te kongei er tia el tekoi e le:

      • A Bades el tekoi er a Hebru el luluusbech er a taem er a Jesus me a rechapostol er ngii, a ngar er ngii a Tetragrammaton er a chelsel. A irechar, e te di mle kesai el chad a ulemtok er tia el tekoi. Engdi chelecha el taem el bla lebetik aika el Bades el tekoi er a Hebru er bita er a Qumran, e ngmla mo meringel er a rechad a omtok er ngii el tekoi e le ngmla moterekokl el kmo ngklemerang.

      • Sera taem er a Jesus me a rechapostol er ngii, e a Tetragrammaton a dirrek el mle llechukl er a oidel aike el Bades el tekoi er a Hebru el mo tekoi er a Grik. Ngar er a chelsel a betok el rak, e a rechellimosk a ulemdasu el kmo a Tetragrammaton a dimlak er aike el manuscript er a Septuagint el tekoi er a Grik el oidel a Bades el tekoi er a Hebru. E ngar er a delongelel a 1940 me a 1950, e a rechellimosk a mlo medengei el kirel a bebil er a oidel a Grik Septuagint el mla er a taem er a Jesus. E aika el babier a mla er ngii a ngklel a Dios er a chelsel el llechukl er a tekoi er a Hebru. Me sera taem er a Jesus, e aike el Bades el tekoi er a Grik a dimlak a ngklel a Dios er a chelsel. Engdi a bekord el 300 el rak er a uriul er a temir a rechapostol, e aike el merael a chisel el manuscript er a Septuagint el tekoi er a Grik el uai a Codex Vaticanus me a Codex Sinaiticus, a dimlak a ngklel a Dios er a chelsel el ngar er aike el babier er a Genesis el mo er a Malakai (el mla er ngii er a uchei). Me ngdiak el mechas a rengud el kmo aike el Bades el tekoi er a Grik el mlengai er seikid el taem a diak a ngklel a Dios er ngii.

        A Jesus a dilu el kmo: “Chedaol Chedam, mongkar er tir el oba klisichel a ngklem.” Ngdirrek el dilu el kmo: “Ser a kubengterir, e ak mle kerekikl er tir el oba klisichel a ngklem el bilskak”

      • Aike el Bades el tekoi er a Grik a olecholt el kmo a Jesus a mle blechoel el mesaod er a ngklel a Dios e uluuchais er ngii el mo er a rebebil. A Jesus a dilu el kmo: “Chedaol Chedam, mongkar er tir el oba klisichel a ngklem.” Ngdirrek el dilu el kmo: “Ser a kubengterir, e ak mle kerekikl er tir el oba klisichel a ngklem el bilskak.”​—Johanes 17:11, 12.

      • Aike el Bades el tekoi er a Grik a di uai aike el Bades el tekoi er a Hebru el mlukreng er a Dios me ngar er a chelsel a Biblia. Sei a uchul me ngkora ngodech el tekoi a lsekum e ngdiak a ngklel a Jehovah er a chelsel. Sel taem er a rekot el Kristiano, e a disaiplo el Jakobus a dilu er a remechuodel el ngar er a Jerusalem el kmo: “A Simeon a mla ouchais el kmo a Dios a mle ketengel loldingel rar Chisentail e ngilteterir ar chedal ra chelsir el kirel a ngklel.” (Rellir 15:14, BT) Me ngbleketakl el kmo a Jakobus a millekoi el uaisei e le rechad er sel taem a mle medengelii me a lechub e te uluusbech er a ngklel a Dios.

      • A kedeb el ngklel a Dios a mocholt el ngar er a Bades el tekoi er a Grik. Ngar er a Ocholt 19:1, 3, 4, 6 (BT) e a ngklel a Dios a debetik er ngii er a chelsel a tekoi el “Hallelujah.” Tiang a mlengai er a tekoi er a Hebru el belkul a kmo “Moldanges er a Jah.” E a “Jah” a kedeb el ngklel a Jehovah. Ngar er aike el bades el tekoi er a Grik e ngbetok el ngakl a mlengai er tia el ngklel a Dios. A betok el babier a dirrek el melekoi el kmo a ngklel a Jesus a belkul a kmo “A Jehovah a Olsobel.”

      • A babilengir a Rechijudea er a irechar a olecholt el kmo tir me te dirrek el uluusbech er a ngklel a Dios el ngar er a babilengir. A The Tosefta, el cheldellel a llecherir a Rechijudea el mlo merek er a bekord el 300 el rak er a uriul er a Kristus, a melekoi el kirel aike el babier er a Biblia el tekoi er a Grik el milseseb er a Ulengull el Sils el kmo: “Aike el babilengir a re Evangelist [el tirke el Kristiano el milluches el kirel a Jesus] me a re minim [el tirke el Chijudea el Kristiano] a di lesileseb el rokui. Te kilengei me te sueseb aika el babier el uldimukl er aike el babier el mla er ngii a Ngklel a Dios er a chelsel.” Ngar tia el osisiu el babier, e ngouchais el kirel a Rabbi Yosé el chad er a Galilea, el kiliei er a bekord el 100 el rak er a uriul er a Kristus, el millekoi el kmo ngar er aike el kuk bebil er a sils “e a chad a kirel el kot e otebedii a Ngklel a Dios er a chelsel aike el babier [e aikang a melutk el mo er aike el babier er a Biblia el tekoi er a Grik] e mo merek e sueseb.”

      • A rebebil el chellimosk er a Biblia a kilengei el kmo a ngklel a Dios a mla er aike el Bades el tekoi er a Hebru el debetik er a chelsel aike el Bades el tekoi er a Grik. A The Anchor Bible Dictionary a melekoi el kirel a “Tetragrammaton el ngar er a Beches el Testament” el kmo: “Ngar er ngii a bebil er a olechotel a Tetragrammaton, el Ngklel a Dios, el Yahweh, el chemolt er aike el bades er a Chuodel el Testament el lulemelekl er a chelsel aike el bades er a Beches el Testament er sera lekot el meluches.” A ta el chellimosk el chad el ngklel a George Howard a millekoi el kmo: “A Tetragram a dirk mle llechukl er a Biblia el tekoi er a Grik [el Septuagint] el luluusbech er ngii a Rekristiano er a irechar a uchul me ngmelemalt a dolekoi el kmo tirke el milluches er a Beches el Testament a di milecherei a Tetragram er a chelsel a Biblia.”    

      • A remerael a chisir el uliuid er a Biblia a mla ousbech er a ngklel a Dios el ngar er aike el Bades el tekoi er a Grik. A rebebil er tir a uluusbech er tia el ngakl er a uchei er a letobed a New World Translation el Biblia. A rebebil er tirka el uliuid me a urerir a uldimukl er a: A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican Manuscript, el lulluches er ngii a Herman Heinfetter (1863); The Emphatic Diaglott, el lulluches er ngii a Benjamin Wilson (1864); The Epistles of Paul in Modern English, el lulluches er ngii a George Barker Stevens (1898); St. Paul’s Epistle to the Romans, el lulluches er ngii a W. G. Rutherford (1900); The New Testament Letters, el lulluches er ngii a J.W.C. Wand, el Bishop er a London (1946). Ngdirrek el ngar sel oidel a Biblia el tekoi er a Sebangiol el tilobed er a rak er a 1919, e a Pablo Besson a uluusbech er a ngakl el “Jehová” el ngar er a bades er a Lukas 2:15 me a Jude 14, me a betok er a 100 el taem el ngar er aike el footnote er tia el Biblia el olecholt el kmo ngmle kirel ngar er ngii a ngklel a Dios er ngii. A bekord el 400 el rak er a uchei er aika el oidel a Biblia, e a oidel a Biblia el tekoi er a Hebru el kirel aike el Bades el tekoi er a Grik a ulemuchel el ousbech er a Tetragrammaton. Ngar er a omelekoi er a Dois e ngmle bekord el 11 el Biblia a uluusbech er a Jehovah (me a lechub e ngsel oidel a tekoi er a Hebru el “Yahweh”) el ngar er aike el Bades el tekoi er a Grik, e a reteua el oliuid a uldekiar tia el ngakl er bita er a tekoi el “Rubak.” E kuk betok er a 70 el chad er a Dois el oliuid a uluusbech er tia el ngklel a Dios el ngar er aike el footnote me a lechub e ngdi tekingir.

        A ngklel a Dios el Jehovah el Ngar er Aike el Bades el Tekoi er a Grik

        A ngklel a Dios el ngar er a bades er a Rellir 2:34 er sel Emphatic Diaglott, el lulluches er ngii a Benjamin Wilson er a rak er a 1864

      • Ngkuk betok er a 100 el oidel a Biblia a ousbech er a ngklel a Dios el ngar er aike el Bades el tekoi er a Grik. Ngbetok el omelekoi er a Africa, me a Native America, me a Asia, me a Europe, me a dirrek aika el iungs er a Pacific a di ousbech er a ngklel a Dios. Tirke el uliuid aika el Biblia a uluusbech er a ngklel a Dios, e le te millatk er a osisiu el tekoi el ua aike el bla desaod er a uchei. A bebil er a oidel aika el Bades el tekoi er a Grik el dirk tilobed, el uai sel Rotuman Bible er a rak er a 1999, a ousbech er a “Jihova” el 51 el taem er a chelsel a 48 el bades, me sel Batak (Toba) el Biblia el tilobed er a rak er a 1989 er a Indonesia, el ousbech er a “Jahowa” el 110 el taem.

        A ngklel a Dios el ngar er Aike el Bades el Tekoi er a Grik el ngar er a oidel a Biblia el tekoi er a Hawaii

        A ngklel a Dios el ngar er a bades er a Markus 12:29, 30 el ngar er a oidel a Biblia el tekoi er a Hawaii

      Me ngkmal bleketakl el kmo ngkirel a ngklel a Dios el Jehovah el ngar er a chelsel aike el Bades el tekoi er a Grik. E tiaikid a lurruul er ngii tirke el uliuid er a New World Translation el Biblia. Te kmal oba dmolech el omengull el kirel a ngklel a Dios me a uchul me ngdiak a llemeltir el oltobed a ngii di el ngerang el ngar er aike el kot el babier er a Biblia.​—Ocholt 22:18, 19.

      Bades er a tekoi er a Hebru, Grik, me a Merikel

      Kakerous el Omelekoi el Ngar er Ngii a Ngklel a Dios er Aike el Bades el Tekoi er a Grik

      Kakerous el Omelekoi: Ngklel a Dios

      • Aneityum: Ihova

      • Arawak: Jehovah

      • Awabakal: Yehóa

      • Bangi: Yawe

      • Batak (Toba): Jahowa

      • Benga: Jěhova

      • Bolia: Yawe

      • Bube: Yehovah

      • Bullom So: Jehovah

      • Chácobo: Jahué

      • Cherokee: Yihowa

      • Chin (Hakha): Zahova

      • Chippewa: Jehovah

      • Choctaw: Chihowa

      • Chuukese: Jiowa

      • Croatian: Jehova

      • Dakota: Jehowa

      • Dobu: Ieoba

      • Douala: Yehowa

      • Dutch: Jehovah

      • Efate (Diluches): Yehova

      • Efik: Jehovah

      • English: Jehovah

      • Éwé: Yehowa

      • Fang: Jehôva

      • Fijian: Jiova

      • French: Jéhovah; IHVH; yhwh

      • Ga: Iehowa

      • German: Jehovah; Jehova

      • Gibario (omelekoi er a Kerewo): Iehova

      • Grebo: Jehova

      • Hawaiian: Iehova

      • Hebrew: יהוה

      • Hindustani: Yihováh

      • Hiri Motu: Iehova

      • Ho-Chunk (Winnebago): Jehowa

      • Ila: Yaave

      • Iliku (omelekoi er a Lusengo): Yawe

      • Indonesian: YAHWEH

      • Kala Lagaw Ya: Iehovan

      • Kalanga: Yehova; Yahwe

      • Kalenjin: Jehovah

      • Kerewo: Iehova

      • Kiluba: Yehova

      • Kipsigis: Jehoba

      • Kiribati: Iehova

      • Kisonge: Yehowa

      • Korean: 여호와

      • Kosraean: Jeova

      • Kuanua: Ieova

      • Laotian: Yehowa

      • Lele: Jehova

      • Lewo: Yehova

      • Lingala: Yawe

      • Logo: Yehova

      • Lomongo: Yawe; Yova

      • Lonwolwol: Jehovah

      • Lugbara: Yehova

      • Luimbi: Yehova

      • Luna: Yeoba

      • Lunda: Yehova

      • Luo: Yawe

      • Luvale: Yehova

      • Malagasy: Jehovah; Iehôvah

      • Malo: Iova

      • Marquesan: Iehova

      • Marshallese: Jeova

      • Maskelynes: Iova

      • Mentawai: Jehoba

      • Meriam: Iehoua

      • Misima-Paneati: Iehova

      • Mizo: Jehovan; Jihova’n

      • Mohawk: Yehovah

      • Mortlockese: Jioua

      • Motu: Iehova

      • Mpongwe (omelekoi er a Myene): Jehova

      • Muskogee: Cehofv

      • Myene: Yeôva

      • Naga, Angami: Jihova

      • Naga, Konyak: Jihova

      • Naga, Lotha: Jihova

      • Naga, Mao: Jihova

      • Naga, Northern Rengma: Jihova

      • Naga, Sangtam: Jihova

      • Nandi: Jehova

      • Narrinyeri: Jehovah

      • Nauruan: Jehova

      • Navajo: Jîho’vah

      • Ndau: Jehova

      • Nembe: Jehovah

      • Nengone (me a lechub Maré): Iehova

      • Ngando: Yawe

      • Ntomba: Yawe

      • Nukuoro: Jehova

      • Polish: Jehowa

      • Portuguese: Iáhve

      • Rarotongan: Jehova; Iehova

      • Rerep: Iova

      • Rotuman: Jihova

      • Sakao: Ihova; Iehova

      • Samoan: Ieova

      • Seneca: Ya’wĕn

      • Sengele: Yawe

      • Sesotho: Yehofa

      • Sie: Iehōva

      • Spanish: Jehová; Yahvé; YHWH; Yahweh

      • Sranantongo: Jehova

      • Sukuma: Yahuwa; Jakwe

      • Tahitian: Iehova

      • Teke-Eboo: Yawe

      • Temne: Yehṓfa; Yehofa

      • Thai: Yahowa

      • Toaripi: Jehova; Iehova

      • Tonga: Jehova

      • Tongan: Jihova; Sihova

      • Tshiluba: Yehowa

      • Tswana: Jehofa; Yehova; Yehofa

      • Umbundu: Yehova

      • Uripiv: Iova

      • Wampanoag: Jehovah

      • Welsh: Iehofah

      • Xhosa: Yehova

      • Zande: Yekova

      • Zulu: Jehova; YAHWE

      (Tiang a diak el list er a rokui el omelekoi. A kuk bebil er a omelekoi a ousbech a ngklel a Dios el ngar er a footnote me a lechub e ngomesodel.)

      Kuk betok er a 300 el omelekoi

Palauan Publications (1996-2024)
Log Out
Log In
  • Palauan
  • Share
  • Preferences
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share