BIBLIOTEKE YA MU INTERNET
Biblioteke
YA MU INTERNET
Kipende
  • BIBLIA
  • MIKANDA
  • GUDIBUNGISA
  • nwt Genesis 1:1-50:26
  • Gisendeselo

Gushigo nga video mukunda nu paragrafe nga verse watombi.

Gudi nu erreur yakalegewa mu tangua dia gutanga video eyi.

  • Gisendeselo
  • Biblia Gubalumuna gua Mavu Ahe-ahe
Biblia Gubalumuna gua Mavu Ahe-ahe
Gisendeselo

GISENDESELO

1 Gu gisendeselo Nzambi wafugile dilu nu mavu.

2 Mavu akhalelego agulondega muabonga, akhalele nji agithuhu, phipha yakhalele holu dia meya.* Ngolo jia Nzambi* jiakhalele muwenda holu dia meya.

3 Nzambi wazuelele egi: “Muanya uzoge.” Muanya wazogele. 4 Gungima Nzambi wamonele egi muanya wakhalele wabonga. Nzambi wasendesele gukhaphumuna muanya nu phipha. 5 Nzambi watamegele muanya egi Lusugu, uvi watamegele ufugu egi Phipha. Ngueze yabuile, guma guatshiele, yakhalele lusugu lua thomo.

6 Hangima Nzambi wazuelele egi: “Meya adikhaphumune mu itshinyi mbadi. Ako gosa, ako hashi, hakatshi hasale ha uhululu.” 7 Nzambi wakhaphumuine meya mu itshinyi mbadi: Ako gosa, ako hashi, wabembele hakatshi ha uhululu. Yakalegewe ngenyi. 8 Nzambi watamegele uhululu wene egi dilu. Ngueze yabuile, guma guatshiele, yakhalele lusugu lua mbadi.

9 Nzambi wazuelele luko egi: “Meya adi goshi’a dilu adibungise fundo dimoshi hagula mavu agimigina amuenege.” Yakalegewe ngenyi. 10 Nzambi watamegele fundo diagimigina egi Mavu, uvi watamegele meya adibungishile egi Kianga. Wamonele egi yakhalele yabonga. 11 Gungima Nzambi wazuelele egi: “Mavu azole muangu nu tumitshi tuazonda tuana zola mbale. Azole nji mitshi ya maluholo agasue yana haga mabundu nu mbale ha mavu.” Yakalegewe ngenyi. 12 Hene mavu asendesele guzola muangu nu tumitshi tuazonda tuana zola mbale nu mitshi ya maluholo agasue yana haga mabundu nu mbale. Gungima Nzambi wamonele egi yakhalele yabonga. 13 Ngueze yabuile, guma guatshiele, yakhalele lusugu lua thathu.

14 Gungima Nzambi wazuelele egi: “Tangua nu mbeji nu themua* jikhale mu dilu* ha gukhaphumuna muanya nu phipha. Mbayikhala nji ijiyishilo idi mumonesa sungi nu masugu nu ivo. 15 Mbayikhala mulema mu dilu ha guphelegetesa mavu.” Yakalegewe ngenyi. 16 Nzambi wafugile tangua nu mbeji. Wafugile tangua ha guphelegetesa mu muanya, uvi wafugile mbeji* ha guhana mueji mu phipha, wafugile nji themua. 17 Wahagele ima yene mu dilu ha guphelegetesa mavu, 18 ha guphelegetesa mu muanya nu ha guhana mueji mu phipha nu ha gukhaphumuna muanya nu phipha. Gungima Nzambi wamonele egi yakhalele yabonga. 19 Ngueze yabuile, guma guatshiele, yakhalele lusugu lua nguana.

20 Gungima Nzambi wazuelele egi: “Mita izale nu ima idi nu monyo. Ima yana zuga gosa, izuge gosa mu dilu holu dia mavu.” 21 Nzambi wafugile shitu jiakoma jiana khala mu mita nu ima iko ya maluholo agasue idi nu monyo yana wenda nu yana khala mu mita. Wafugile nji ima ya maluholo agasue idi nu mahambu yana zuga gosa. Nzambi wamonele egi yakhalele yabonga. 22 Gungima Nzambi wayisuanguluishile, wazuelele egi: “Vualenu, divudisenu muzalese mita; ima yana zuga gosa idivudise nji ha mavu.” 23 Ngueze yabuile, guma guatshiele, yakhalele lusugu lua thano.

24 Gungima Nzambi wazuelele egi: “Mavu azole shitu* jia maluholo agasue: shitu jia hembo nu shitu jiana wenda vumo mu mavu nu shitu jia mu foto jia maluholo agasue. Yakalegewe ngenyi. 25 Nzambi wafugile shitu jia maluholo agasue ha mavu, shitu jia mu foto, shitu jia hembo nu shitu jiagasue jiana wenda vumo mu mavu. Nzambi wamonele egi yakhalele yabonga.

26 Gungima Nzambi wazuelele egi: “Tutshite muthu mu gifuanesa gietu, akhale gifua esue hagula atuameze jishui jidi mu mita nu ima yana zuga gosa nu shitu jia hembo. Abambe nji mavu agasue nu shitu jiagasue jiana wenda vumo mu mavu.” 27 Nzambi wafugile muthu mu gifuanesa gienji, wamufugile mu gifuanesa gia Nzambi; waafugile yala nu mukhetu. 28 Gungima Nzambi waasuanguluishile, waawambelele egi: “Vualenu ana mudivudise, zalesenu mavu nu muahinyine. Hinyinenu jishui jia mu mita nu ima yana zuga gosa, nu ima yagasue idi nu monyo yana wenda ha mavu.”

29 Gungima Nzambi wazuelele egi: “Ngamihana mitshi yagasue yana haga mbale ha mavu a mudidi nu mitshi yagasue yana haga mabundu adi nu mbale mukatshi hagula imikuatese ha gudia. 30 Shitu jiagasue jia mu foto nu ima yagasue yana zuga gosa, nu ima yagasue idi nu monyo yana wenda ha mavu, ngudi guyihana muangu nu mayiji agasue ha gudia.” Yakalegewe ngenyi.

31 Gungima Nzambi watalele ima yagasue yafugile muene, wamonele egi yakhalele yabonga diago! Ngueze yabuile, guma guatshiele, yakhalele lusugu lua samano.

2 Nzambi wamanesele gufuga dilu nu mavu nu ima yagasue idi hene.* 2 Mu lusugu lua 7 Nzambi wamanesele mudimo wa gufuga. Wahulugugile mu lusugu luene gu midimo yagasue yakalegele muene. 3 Nzambi wazuelele ndaga jiabonga mukunda nu lusugu lua sambadi, walubuishile lusugu lua gijila; handaga mu lusugu luene, wahulugugile gu midimo yenji yagasue ya gufuga nu gu ndaga jiagasue jiatshiginyile muene gutshita.

4 Lulu lumene lua dilu nu mavu tangua yafugiwe. Yakotelesa, lusugu Yehowa* Nzambi walondele mavu nu dilu.

5 Guakhalelego nga gamutshi nga muangu ha mavu, handaga Yehowa Nzambi wakhalele khenji ganogesa galego mvula ha mavu. Guakhalelego nji nga muthu ha gudima mavu. 6 Uvi gimbundu-mbundu giakhalele muzoga mu mavu, giakhalele mutebesa mavu agasue.

7 Yehowa Nzambi wafugile muthu nu fuluguta dia mavu. Gungima wamufujile muhehe wa monyo mu mazulu. Hene muthu wabuile muthu wa monyo.* 8 Yehowa Nzambi walondele nji gilanga mu Edene gu khanda ya mazogelo a kumbi; wahagele muthu muene mu gilanga giene. 9 Yehowa Nzambi wazolele mitshi ya maluholo agasue yakhalele yabonga ha gutala nu yafula ha gudia, nu mutshi wa monyo wakhalele hakatshi na katshi dia gilanga, nu mutshi wa gujiya ndaga jiabonga nu jiabola.

10 Guakhalele nu muta umoshi mu Edene wakhalele mubulumuga ha gutebesa gilanga. Muta wene wadikhaphumuine, wazolele mita iko nguana.* 11 Muta wa thomo Phishona; wana jieta mavu agasue a Havila, fundo didi wolo. 12 Wolo wa mu mavu ene wakhala wabonga diago. Guakhala nji nu uhafu wa Bedeliyome nu maseso a onikise. 13 Muta wa mbadi Gihona, wana jieta mavu agasue a Kushi. 14 Muta wa thathu Hidekele,* udi muya gu khanda ya mazogelo a kumbi a gifutshi gia Asiliya. Muta wa nguana Efrata.

15 Yehowa Nzambi wazanguile muthu, wamuhagele mu gilanga gia Edene ha gugidima nu ha gugibamba. 16 Yehowa Nzambi wahanele nji muthu mukhuala egi: “Wajiya gudia mabundu a mitshi yagasue idi mu gilanga luholo watshigina. 17 Uvi ushigo naye gudia mabundu a mutshi wa gujiya ndaga jiabonga nu jiabola, handaga lusugu mbawaadia, mbawufua diago.”

18 Gungima Yehowa Nzambi wazuelele egi: “Ishigo ndaga yabonga egi yala akhale hakhenji. Ngumulondele mukuateshi wamufuana.” 19 Yehowa Nzambi wazanguile fuluguta dia mavu, wafugile shitu jia maluholo agasue jia mu foto nu ima yagasue yana zuga gosa. Gungima wayile nayo gudi muthu hagula ayihane majina; jina diagasue muthu muene wakhalele muhana shitu,* diene diakhalele mubua jina dia shitu yene. 20 Muthu wahanele shitu jiagasue jia hembo majina nu ima yagasue yana zuga gosa, nu shitu jiagasue jia mu foto. Uvi gakhalelego nu mukuateshi wamufuana. 21 Hene Yehowa Nzambi wabandesele yala tulo tuakola. Hakhalele muene gu tulo, wazanguile luphatshi luenji lumoshi, gungima watshuigile musunyi ha fundo diene. 22 Yehowa Nzambi wafugile mukhetu nu luphatshi luazudile muene gudi yala, gungima wamubatele gudi yala.

23 Yala wazuelele egi:

“Yowu gifuwa gia ifuwa yami,

Musunyi wa musunyi wami.

Mbawutamegewa egi Mukhetu,

Handaga wakatuga gudi yala.”

24 Gishina giene yala mbawubemba sh’enji nu gin’enji, mbawudibungisa nu* mukaji’enji, mbaabua muthu mumoshi. 25 Mu tangua diene, yala nu mukaji’enji akhalele thowa, uvi akhalelego muvua musonyi.

3 Nyoga yakhalele yatema gubalega shitu jiagasue jia mu foto jiafugile Yehowa Nzambi. Yahudile mukhetu egi: “Nzambi wazuelele diago egi mushigo naye gudia mabundu a mitshi yagasue ya mu gilanga ba?” 2 Mukhetu wawambelele nyoga egi: “Tuajiya gudia mabundu a mitshi idi mu gilanga. 3 Uvi mukunda nu mabundu a mutshi udi hakatshi na katshi dia gilanga, Nzambi wazuelele egi: ‘Mushigo naye guadia, mushigo naye nji guakuata, gula ndo mbamufua.’” 4 Uvi nyoga yawambelele mukhetu egi: “Mbamushigo mufua nga hazonda, 5 handaga Nzambi udi mujiya egi lusugu mbamudia mabundu ene, meso enu mbaakanguluga, mbamubua gifua muene, mbamujiya ndaga jiabonga nu jiabola.”

6 Gungima mukhetu wamonele egi mabundu a mutshi wene akhalele abonga ha gudia nu abonga gu meso. Yadiago mutshi wene wakhalele wabonga ha gutala. Hene wazanguile bundu dimoshi wadile. Hajile mulumi’enji, wamuhanele nji bundu diene, wadile. 7 Gungima meso awo akangulugile, akotelesele egi akhalele thowa. Hene atungile mayiji a mutshi wa figi, asudigile.

8 Mu ngueze* hakhalele Yehowa Nzambi muwenda mu gilanga, yala nu mukhetu avuile dijui dienji; adisuegele mukatshi dia mitshi ya gilanga hagula Yehowa Nzambi gaamonyigo.* 9 Yehowa Nzambi wakhalele mutamega yala nu gumuhula egi: “Udi gui?” 10 Gungima yala wazuelele egi: “Ngavui dijui diaye mu gilanga, uvi ngavui woma handaga ngakhadi thowa hene ngadisuegi.” 11 Uvi Nzambi wamuhudile egi: “Nanyi waguwambela egi udi thowa? Wadi bundu dia mutshi ngagutunyishile ha gudia ba?” 12 Yala wazuelele egi: “Mukhetu wanguhanele muene wanguhanyi bundu dia mutshi, hene ngadi.” 13 Yehowa Nzambi wahudile mukhetu egi: “Ndaga itshi wakalagala?” Mukhetu wamuvutudile egi: “Nyoga yanguhuigi, hene ngadi!”

14 Yehowa Nzambi wawambelele nyoga egi: “Luholo wakalagala ndaga eyi, ngudi guguta mukumbu mukatshi dia shitu jiagasue jia hembo nu jia mu foto. Mbawukhala muwenda vumo mu mavu, mbawukhala mudia fuphi monyo waye wagasue. 15 Mbanguhaga umbalagaji hakatshi diaye nu mukhetu, nu hakatshi dia vungu* diaye nu vungu* dia mukhetu. Muene mbawugudiata gu muto, uvi aye mbawumusuma gu sashi.”*

16 Gungima Nzambi wawambelele mukhetu egi: “Mbangukolesa lamba diaye tangua mbawukhala gu vumo; mbawukhala nu misongo yabala ha guvuala ana. Mutshima waye mbawukhala gudi mulumi’aye, muene mbawuguhinyina.”

17 Nzambi wawambelele Adama* egi: “Luholo walandula ndaga yaguwambela mukaji’aye nu wadia bundu dia mutshi ngaguhanele mukhuala egi: ‘Ushigo naye gudia,’ ngudi muta mavu mukumbu mukunda nu aye. Mbawumona lamba monyo waye wagasue ha guheta ima ya gudia idi mukatuga mu mavu ene. 18 Mavu mbaaguzolela miya* nu mayiji adi nu miya. Mbawukhala mudia mayiji a mu gilanga. 19 Mbawuheta ima ya gudia* mu kiza giaye uu nu tangua mbawuvutuga mu mavu, handaga wakatugile mu mavu. Udi fuluguta dia mavu, mbawuvutuga mu fuluguta dia mavu.”

20 Gungima, Adama wahanele mukaji’enji jina egi Eva,* handaga muene wakhalele naye gubua mama wa athu agasue adi nu monyo. 21 Yehowa Nzambi walondele milele yaleha ya ilema ya shitu mukunda nu Adama nu mukaji’enji hagula asudige. 22 Gungima Yehowa Nzambi wazuelele egi: “Henyaha muthu wabua gifua esue, handaga udi mujiya ndaga jiabonga nu jiabola. Uvi hagula gasununago koko dienji nu gakuatshigo bundu dia mutshi wa monyo ha gudia hagula ajinge ivo nu ivo...”* 23 Hene Yehowa Nzambi wamukayele mu gilanga gia Edene ha guya mudima mavu fundo diakatugile muene. 24 Ngenyi Nzambi wakayele muthu mu gilanga gia Edene. Gungima wahagele basheribe gu khanda ya mazogelo a kumbi a gilanga giene. Wahagele nji phogo ya khusa yakhalele mulema tshuya nu yakhalele mubalumuga tangua diagasue ha gubamba njila ya mutshi wa monyo.

4 Adama wabungishile muila nu mukaji’enji Eva, gungima Eva wamitshile vumo. Havualele muene Gayino, wazuelele egi: “Ngavuala mona wa yala mu ukuateshi wa Yehowa.” 2 Gungima wavualele Abele phangi’a Gayino.

Abele wabuile mubambi wa imeme, uvi Gayino wabuile mudimi wa mahia. 3 Lusugu lumoshi Gayino wazanguile mbuto jia mu mahia enji ha guhana Yehowa mulambu. 4 Uvi Abele wazanguile mitumba ya somi ya imeme yenji wayihanele mulambu nu maji ayo. Yehowa watshiginyile Abele nu mulambu wenji, 5 uvi gatshiginyilego Gayino nu mulambu wenji. Hene Gayino wavuile khabu jiabala, muila nji wamulebele.* 6 Gungima Yehowa wahudile Gayino egi: “Mukunda natshi udi nu khabu jiakola nu waleba muila ngenyi? 7 Gula wabemba ndaga jiabola, wakalagala ndaga jiabonga, mbagugutshigina. Uvi gula watuna gukalagala ndaga jiabonga, gubola gudi gugubandemena ha mufulo, gudi mutshigina guguhinyina; aye mbawubinga gubola guene ba?”

8 Gungima Gayino wawambelele phangi’enji Abele egi: “Tuye gu mahia.” Tangua diakhalele ene mu mahia, Gayino wabetele phangi’enji Abele, wamushiyile. 9 Gungima Yehowa wahudile Gayino egi: “Phangi’aye Abele udi gui?” Gayino wamuvutudile egi: “Ngushigo mujiya. Ame ngudi mubambi wa phangi’ami ba?” 10 Uvi Nzambi wamuhudile egi: “Ndaga itshi wakalagala? Tegelela! Mahatshi a phangi’aye adi mudila mu dijui diakola mu mavu uu nu gudi ame. 11 Henyaha ngudi guguta mukumbu, ngudi gugukaya nji ha mavu wawa aminyi mahatshi a phangi’aye washiyi.* 12 Tangua mbawudima mavu, mbaashigo guguzolela mbuto.* Mbawuya nu guwungagana nu gulaba guwenda ha mavu.” 13 Uvi Gayino wawambelele Yehowa egi: “Ndola wanguhana mukunda nu gubola guami idi yakola diago, yangubalegela. 14 Mangino wangukaya ha mavu, mbangudisuega gu phala yaye; mbangubua mawunga nu mbanguya nu gulenga ha mavu. Muthu wagasue mbangutagana n’enji, mbawungushiya gami diago.” 15 Yehowa wamuwambelele egi: “Gula idi ngenyi, muthu wagasue mbawushiya Gayino, mbawuhanewa ndola mbala sambadi.”

Yehowa wahagele gijiyishilo ha gutemesa muthu wagasue wajiya gutagana nu Gayino, hagula gamushiyigo. 16 Gungima Gayino wakatugile gu phala ya Yehowa, wayile mukhala mu gifutshi giko gia gualeha* gu khanda ya mazogelo a kumbi a gilanga gia Edene.

17 Gungima Gayino wabungishile muila nu mukaji’enji. Mukhetu muene wamitshile vumo, wavualele Enoke. Gayino wasendesele gutunga dimbo, wahanele dimbo diene jina dia mun’enji Enoke. 18 Gungima Enoke wavualele Ilada, Ilada wavualele Mehuyaele, Mehuyaele wavualele Metushaele, Metushaele wavualele Lameke.

19 Lameke wazudile akhetu mbadi mu ulo. Mukhetu wa thomo jina dienji Ada, uvi wa mbadi jina dienji Sila. 20 Ada wavualele Yabale. Yabale wakhalele khakha wa athu ana khala mu jinzo jia tenta nu ana fuga shitu. 21 Jina dia phangi’enji wa yala diakhalele Yubala. Yubala wakhalele khakha wa athu agasue ana shiga gitare nu lumbinga.* 22 Uvi Sila wavualele Tubale-Gayino. Tubale-Gayino wakhalele mbembo wakhalele mufula ima ya maluholo agasue, ya kuivre nu ya utadi. Phangi’enji wa mukhetu jina dienji diakhalele Naama. 23 Gungima Lameke wawambelele akaji’enji Ada nu Sila egi:

“Akaji’a Lameke ngutegelelenu,

Vuenu ndaga ngudi muzuela,

Ngashiyile muthu handaga wangunamenesele,

Ayi, muvuala wa yala handaga wangubetele.

24 Gula muthu washiya Gayino, udi naye guhanewa ndola mbala 7,

Uvi mukunda nu Lameke, udi naye guhanewa ndola mbala 77.”

25 Adama wabungishile luko muila nu mukaji’eji. Mukhetu muene wavualele mona wa yala, wamuhanele jina egi Sete.* Handaga wazuelele egi: “ Nzambi wanguhana mona muko ha fundo dia Abele, handaga Gayino wamushiyile.” 26 Sete nji wavualele mona wa yala, wamuhanele jina egi Enoshe. Mu tangua diene, athu asendesele gutamega jina dia Yehowa.

5 Wuwu mukanda wa lumene lua Adama. Tangua Nzambi wafugile Adama, wamufugile mu gifuanesa gienji. 2 Nzambi waafugile yala nu mukhetu. Lusugu luaafugile muene, waasuanguluishile, waatamegele egi Athu.

3 Hakhalele Adama nu ivo 130, wavualele mona wa yala mu gifuanesa gienji, wamuhanele jina egi Sete. 4 Gungima dia guvuala Sete, Adama wasalele luko nu monyo ivo 800. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 5 Adama watagenesele ivo 930, gungima wafuile.

6 Hakhalele Sete nu ivo 105, wavualele Enoshe. 7 Gungima dia guvuala Enoshe, Sete wasalele luko nu monyo ivo 807. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 8 Sete watagenesele ivo 912, gungima wafuile.

9 Hakhalele Enoshe nu ivo 90, wavualele Kenana. 10 Gungima dia guvuala Kenana, Enoshe wasalele luko nu monyo ivo 815. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 11 Enoshe watagenesele ivo 905, gungima wafuile.

12 Hakhalele Kenana nu ivo 70, wavualele Mahalalele. 13 Gungima dia guvuala Mahalalele, Kenana wasalele luko nu monyo ivo 840. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 14 Kenana watagenesele ivo 910, gungima wafuile.

15 Hakhalele Mahalalele nu ivo 65, wavualele Yalede. 16 Gungima dia guvuala Yalede, Mahalalele wasalele luko nu monyo ivo 830. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 17 Mahalalele watagenesele ivo 895, gungima wafuile.

18 Hakhalele Yalede nu ivo 162, wavualele Enoke. 19 Gungima dia guvuala Enoke, Yalede wasalele luko nu monyo ivo 800. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 20 Yalede watagenesele ivo 962, gungima wafuile.

21 Hakhalele Enoke nu ivo 65, wavualele Metusela. 22 Gungima dia guvuala Metusela, Enoke walanduile guwenda nu Nzambi wa giamatshidia* ivo 300. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 23 Enoke watagenesele ivo 365. 24 Wakhalele muwenda nu Nzambi wa giamatshidia. Uvi gungima athu amumonelego luko, handaga Nzambi wamuzanguile.

25 Hakhalele Metusela nu ivo 187, wavualele Lameke. 26 Gungima dia guvuala Lameke, Metusela wasalele luko nu monyo ivo 782. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 27 Metusela watagenesele ivo 969, gungima wafuile.

28 Hakhalele Lameke nu ivo 182, wavualele mona wa yala. 29 Wamuhanele jina egi Nowa,* wazuelele egi: “Mona yowu mbawutukuatesa gu mudimo wakola tudi nawo mukunda nu mavu atewe mukumbu gudi Yehowa.” 30 Gungima dia guvuala Nowa, Lameke wasalele luko nu monyo ivo 595. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu. 31 Lameke watagenesele ivo 777, gungima wafuile.

32 Hataganesele Nowa ivo 500, wavualele Sheme nu Kame nu Yafete.

6 Tangua athu asendesele guvula ha mavu, asendesele nji guvuala ana a akhetu; 2 mu tangua diene, ana a Nzambi wa giamatshidia* amonele egi ana a akhetu ene akhalele abonga diago. Hene asendesele guditombela akhetu anyi akhalele ene mutshigina. 3 Gungima Yehowa wazuelele egi: “Mbangushigo mubemba luko egi muthu alandule gukhala nu monyo handaga udi mutshita ndaga jiabola.* Mbawukhala nu monyo phamba ivo 120.”

4 Ba Nefilime* akhalele ha mavu mu tangua diene nu mu masugu a gungima. Mu tangua diene, ana a Nzambi wa giamatshidia alanduile gubungisa muila nu ana a akhetu, avualele nawo an’a mala. Ana ene akhalele enya ngolo a mu tangua dikulu, akhalele nji athu a lukuma.

5 Gishina giene Yehowa wamonele egi muthu wakhalele mukalagala ndaga jiavula jiabola ha mavu. Ndaga jiakhalele mutangiza muthu tangua diagasue mu mutshima wenji, jiakhalele phamba jiabola. 6 Yehowa wadibelele* luholo luafugile muene athu ha mavu, wavuile gikenene.* 7 Hene Yehowa wazuelele egi: “Ngudi mushiya athu ngafugile ha mavu hamoshi nu shitu jia hembo nu shitu jiana wenda vumo mu mavu nu ima yana zuga gosa, handaga ngudi gudibela luholo ngayifugile.” 8 Uvi Yehowa wakhalele musuanguluga nu Nowa.

9 Lulu lumene lua Nowa.

Nowa wakhalele muthu wabonga gu meso a Nzambi. Wakhalele mutshita ndaga jiabonga gubalega athu agasue a mu tangua dienji.* Nowa wakhalele muwenda nu Nzambi wa giamatshidia. 10 Gungima Nowa wavualele an’a mala thathu: Sheme, Kame nu Yafete. 11 Uvi mavu abolele diago gu meso a Nzambi wa giamatshidia, akhalele aguzala pha nu umbundudi. 12 Yadiago Nzambi watalele mavu, wamonele egi akhalele abola diago. Athu agasue akhalele mukalagala ndaga jiabola ha mavu.

13 Hene Nzambi wawambelele Nowa egi: “Ngudi mushiya athu agasue handaga azalesa mavu pha nu umbundudi; ngudi guashiya hamoshi nu ima yagasue idi ha mavu. 14 Tunga masuwa* nu mabaya abonga.* Mbawulonda sugu mukatshi, mbawaakunga nji gudro moshi nu hanze. 15 Mbawutunga masuwa ene luholo elu: Mbaakhala nu ulehelo wa bakude 300, gukoma bakude 50; mbaakhala nji bakude 30 sendese hashi uu nu gosa.* 16 Mbawulonda fenetre ha gunginyisa muanya* mu masuwa. Fenetre yene mbayikhala kude imoshi* sendese gu yangi uu nu gu gibayi* gia masuwa. Udi naye gulonda mufulo wa gunginyila mu masuwa ene. Udi naye nji gulonda etaje ya thomo, ya mbadi nu ya thathu.

17 “Mbangunogesa mvula yakola ha mavu ha gushiya ima yagasue idi nu monyo. Ima yagasue idi ha mavu mbayifua. 18 Ngudi mukota naye gikotelo, udi naye gungina mu masuwa nu an’aye nu mukaji’aye nu akaji’a an’aye. 19 Udi naye gunginyisa shitu jiyadi-jiyadi jia maluholo agasue mu masuwa, jia alume nu jia akaji ha gujibamba hamoshi nu aye hagula jifuigo. 20 Udi naye gunginyisa nji ima ya maluholo agasue yana zuga gosa, nu shitu jia maluholo agasue jia hembo, nu shitu jiagasue jia luholo nu luholo jiana wenda vumo mu mavu. Shitu jiene mbajiza jiyadi-jiyadi gudi aye ha gungina mu masuwa hagula jifuigo. 21 Udi naye nji guzula ima ya gudia ya maluholo agasue mukunda nu aye nu mukunda nu shitu.”

22 Nowa watshitshile ndaga jiagasue jiamuwambelele Nzambi. Wajikalegele diago gifua luholo luamuwambelele muene.

7 Gungima Yehowa wawambelele Nowa egi: “Ngina mu masuwa nu fami yaye yagasue, handaga ngamonyi egi udi muthu wabonga gubalega athu agasue a mu gindongo egi. 2 Udi naye guzula shitu sambadi jia maluholo agasue jishigo jia usala,* mulume nu mukaji.* Uvi shitu jia usala* jia maluholo agasue udi naye guzula phamba mbadi, mulume nu mukaji. 3 Udi naye nji guzula ima sambadi yana zuga gosa,* mulume nu mukaji, hagula ifuigo uvi isale nu monyo ha mavu agasue, 4 handaga guasala masugu phamba 7 hagula ngunogese mvula ha mavu masugu 40 phipha nu muanya. Mbangushiya ima yagasue ngafugile idi nu monyo ha mavu. 5 Nowa wakalegele ndaga jiagasue jiamuwambelele Yehowa.

6 Tangua mvula yakola yanogele ha mavu, Nowa wakhalele nu ivo 600. 7 Nowa nu an’enji nu mukaji’enji nu akaji’a an’enji anginyile mu masuwa gutuama egi mvula yakola isendese gunoga. 8 Shitu jiagasue jishigo jia usala nu shitu jiagasue jia usala, nu ima yagasue yana zuga gosa nu ima yagasue yana wenda mu mavu, 9 yakhalele mungina mu masuwa mbadi-mbadi, mulume nu mukaji, ha guya gudi Nowa gifua luholo luamuwambelele Nzambi. 10 Gungima dia masugu sambadi, mvula yakola yanogele ha mavu.

11 Tangua diakhalele Nowa nu ivo 600, mu lusugu lua 17 lua mbeji ya mbadi, mididi yagasue ya mita yakoma yakangulugile, dilu nji diakangulugile. 12 Mvula yanogele ha mavu masugu 40 phipha nu muanya. 13 Mu lusugu luene, Nowa wanginyile mu masuwa nu mun’enji Sheme nu Kame nu Yafete nu mukaji’enji nu akaji’a an’enji thathu. 14 Anginyile nu shitu jia maluholo agasue jia mu foto nu jia hembo nu shitu jiana wenda vumo mu mavu nu ima ya maluholo agasue yana zuga gosa, yakotelesa egi tunjila tuagasue nu ima iko yagasue idi nu mahambu. 15 Ima yagasue idi nu monyo yakhalele muya mbadi-mbadi gudi Nowa mukatshi dia masuwa. 16 Yanginyile mu masuwa mulume nu mukaji gifua luholo Nzambi wawambelele Nowa. Hanginyile Nowa mu masuwa, Yehowa wakangele gijidigo.

17 Mvula yakola yanogele masugu 40 ha mavu. Meya azalele, asendesele guthuphula masuwa. Gungima masuwa asendesele guzaluga holu dia meya. 18 Meya akhalele muzala ha mavu, akhalele nji mukanduga muavula. Uvi masuwa akhalele muzaluga holu dia meya. 19 Meya adivudishile mangololo ha mavu, atshuigile milundu yagasue yabalega guleha ya ha mavu a mudidi. 20 Meya abalegele milundu, akandugile uu nu mu ulehelo wa bakude 15.*

21 Ima yagasue idi nu monyo nu yakhalele muwenda ha mavu yafuile: Ima yana zuga gosa, shitu jia hembo nu shitu jia mu foto nu tushitu tuko tuazonda-zonda* nu athu agasue. 22 Ima yagasue yakhalele nu monyo ha mavu yafuile. 23 Nzambi washiyile ima yagasue yakhalele nu monyo ha mavu, athu nu shitu nu shitu jiana wenda vumo mu mavu nu ima yana zuga gosa. Wayishiyile yagasue ha mavu, phamba Nowa nu athu akhalele n’enji mu masuwa asalele nu monyo. 24 Meya azalele ha mavu agasue, akalegele masugu 150.

8 Gungima Nzambi watangijile* Nowa nu shitu jiagasue jia mu foto nu jia hembo jiakhalele n’enji mu masuwa. Nzambi watumine funji ha mavu, meya asendesele gumigina. 2 Mididi ya mita yakoma yakangewe, dilu nji diakangewe. Mvula yabembele gunoga. 3 Gungima meya asendesele gumigina ha mavu mage-mage. Hataganele masugu 150, meya amiginyine. 4 Mu lusugu lua 17 lua mbeji ya sambadi, masuwa ayile mumagana holu dia milundu ya Ararate. 5 Meya akhalele mumigina mage-mage uu nu mu mbeji ya kumi. Mu lusugu lua thomo lua mbeji ya kumi, songi jia milundu jiamonegene.

6 Gungima dia masugu 40, Nowa wakangudile fenetre ya masuwa; 7 watumine gikuanga hanze. Gikuanga giene giakhalele muya givutuga, giyi givutuga uu nu tangua meya amiginyile ha mavu.

8 Gungima watumine yembe ha gutala gula meya akhalele amigina gale ha mavu. 9 Yembe diamonelego fundo dia gubuila, hene diavutugile gudi Nowa mu masuwa, handaga meya akhalele khenji amigina galego ha mavu agasue. Nowa wasunuine koko, wakuatele yembe diene, wadinginyishile mu masuwa. 10 Nowa wanengele luko masugu sambadi, gungima watumine luko yembe. 11 Tangua yembe diavutugile mu ngueze, Nowa wamonele egi diakhalele nu diyiji dia gitebe dia mutshi wa olive gu mulungu! Wakotelesele egi meya asendesa gale gumigina ha mavu. 12 Nowa wanengele luko masugu sambadi. Gungima watumine yembe, uvi diavutugilego luko.

13 Mu lusugu lua thomo lua mbeji ya thomo ya givo 601, meya amiginyile ha mavu. Nowa wakatudile gitshinyi gia yangi* dia masuwa, wamonele egi mavu akhalele mumigina. 14 Mu lusugu lua 27 lua mbeji ya mbadi, mavu akhalele amigina gale diago.

15 Gungima Nzambi wawambelele Nowa egi: 16 “Zoga mu masuwa nu mukaji’aye nu an’aye nu akaji’a an’aye. 17 Zoga nu ima ya luholo nu luholo idi nu monyo: ima yana zuga gosa, shitu, nu shitu jiagasue jiana wenda vumo mu mavu, hagula jivuale, jidivudise ha mavu.

18 Nowa wazogele mu masuwa nu an’enji nu mukaji’enji nu akaji’a an’enji. 19 Ima yagasue idi nu monyo, nu shitu jiagasue jiana wenda vumo mu mavu nu ima yagasue yana zuga gosa, nu ima yagasue yana wenda ha mavu, yazogele mu masuwa mu mahunji. 20 Gungima Nowa watungile giwotshielo mukunda nu Yehowa. Wazanguile ndambo ya shitu jishigo jia usala nu ndambo ya tunjila tushigo tua usala, wayiwotshiele ha giwotshielo ha guhana mulambu. 21 Yehowa wasuangulugile muavula* nu vumba diabonga dia mulambu wene. Gungima Yehowa wazuelele* egi: “Mbangushigo muta luko mavu mukumbu mukunda nu muthu, handaga sendese ulenge wenji, matangi enji adi phamba mu ndaga jiabola. Mbangushigo luko mushiya ima yagasue idi nu monyo nga hazonda gifua luholo ngatshita. 22 Sendese mangino, mavu mbaalandula gukhala nu sungi ya gukuna mbuto nu sungi ya gujikatula. Mbaakhala nji nu guhuma nu kiza nu sungi ya mvula nu sungi ya guhuma, nu muanya nu phipha.

9 Gungima Nzambi wasuanguluishile Nowa nu an’enji, waawambelele egi: “Vualenu ana, mudivudise, zalesenu mavu. 2 Ima yagasue idi nu monyo ha mavu nu ima yagasue yana zuga gosa, nu ima yagasue yana wenda ha mavu nu jishui jiagasue jia mu muta mbayikhala gumivuila woma. Henyaha ngayihana ha mago enu.* 3 Muajiya gudia shitu jiagasue jiana wenda jidi nu monyo. Ngamihana najio jiagasue gifua luholo ngamihanele mayiji a gibisu. 4 Uvi mushigo naye gudia musunyi nu mahatshi enji, handaga mahatshi adi monyo. 5 Gula muthu wamishiya, mbangumuhana ndola.* Shitu yagasue yamishiya, idi naye nji gushiyiwa. Muthu wagasue washiya phangi’enji, mbangumuhana ndola. 6 Gula muthu washiya muthu n’a muko,* muene nji udi naye gushiyiwa, handaga Nzambi wafugile muthu mu gifuanesa gienji. 7 Uvi enue vualenu ana mudivudise; divudisenu diago muzalese mavu.”

8 Gungima Nzambi wawambelele Nowa nu an’enji egi: 9 “Henyaha ngudi mukota n’enu gikotelo hamoshi nu an’enu nu ajigulu enu. 10 Ngudi mukota nji gikotelo nu ima yagasue idi nu monyo muazogele nayo mu masuwa, yakotelesa egi athu, tunjila, shitu jia mu foto nu shitu jia hembo. Yadiago, ima yagasue ya ha mavu idi nu monyo. 11 Ayi, ngudi mukota n’enu gikotelo egi: Mbangushigo munogesa luko mvula yakola nga hazonda ha gushiya ima yagasue idi nu monyo. Mbangushigo nji munogesa mvula yakola ha gubolesa mavu.”

12 Nzambi wazuelele luko egi: “Gigi gijiyishilo gia gikotelo ngudi mukota n’enu hamoshi nu ima yagasue idi nu monyo mudi nayo, mukunda nu indongo yagasue mbayiza. 13 Ngudi muhaga khongolo yami mu matuta; mbayikhala gijiyishilo gidi mumonesa gikotelo ngakotshi nu mavu. 14 Tangua diagasue mbanguzola tuta gosa, gula khongolo yamonega mu tuta diene, 15 mbanguwunguluga gikotelo ngakotele n’enu hamoshi nu ima ya maluholo agasue idi nu monyo. Mbangushigo munogesa luko mvula yakola nga hazonda ha gushiya ima yagasue idi nu monyo. 16 Tangua diagasue mbangumona khongolo muzoga mu matuta, mbangutangiza gikotelo gia mayilago ngakotele nu ima yagasue idi nu monyo ha mavu.”

17 Nzambi wawambelele luko Nowa egi: “Gigi gijiyishilo gia gikotelo ngudi mukota nu ima yagasue idi nu monyo ha mavu.”

18 Ana a Nowa azogele mu masuwa enyawa: Sheme, Kame nu Yafete. Gungima Kame wavualele Kanana. 19 Ana a mala awa mutatu a Nowa, ene avualele athu agasue a ha mavu.

20 Nowa wasendesele gudima mahia, wadimine nji dihia dia vinyo. 21 Lusugu lumoshi Nowa wanuile matombe a vinyo, amukuatele, gungima wakatuile milele, wasalele thowa mu inzo yenji ya tenta. 22 Kame, sh’a Kanana, wamonele thowa ya sh’enji. Wayile muwambela aphangi’enji mbadi akhalele hanze. 23 Sheme nu Yafete azanguile mulele, awuhagele ha phanga jiawo, anginyile giakunda monzo ya tenta, atshuigile thowa ya sh’awo. Amonelego thowa yenji handaga amutele dikunda.

24 Tangua matombe amuhuile gu meso, Nowa wajiyile ndaga yamukalagele mun’enji wa gasala-songi. 25 Gungima wazuelele egi:

“Ngudi muta Kanana mukumbu.

Muene mbawukhala muhiga* wa aphangi’enji.”

26 Wazuelele luko egi:

“Yehowa, Nzambi wa Sheme atumbuishiwe,

Kanana abue muhiga wa Sheme.

27 Nzambi ahane Yafete mavu akoma,

Akhale nji mu jinzo jia tenta jia Sheme.

Kanana abue nji muhiga wa Yafete.”

28 Gungima dia Mvula Yakola, Nowa wasalele luko nu monyo ivo 350. 29 Nowa wataganesele ivo 950, gungima wafuile.

10 Lulu lumene lua ana a Nowa, Sheme nu Kame nu Yafete.

Gungima dia Mvula Yakola, ene nji avualele ana. 2 Yafete wavualele Gomere, nu Magoga, nu Madayi, nu Yavana, nu Tubale, nu Mesheke, nu Tirase.

3 Gomere wavualele Ashekenaze nu Lifata nu Togalama.

4 Yavana wavualele Elisha nu Talesise nu Kitime nu Dodanime.

5 Athu awa ene avualele athu anyi ana khala mu mahongo. Gungima athu amuanganele mu ifutshi yawo mu mazuelelo agudisha, mu fami jia gudisha nu mu iphuta ya gudisha.

6 Kame wavualele Kushi nu Mizelayime nu Pute nu Kanana.

7 Kushi wavualele Seba nu Havila nu Sabeta nu Lama nu Sabateka.

Lama wavualele Sheba nu Dedane.

8 Kushi wavualele Nimelode. Nimelode wakhalele muthu wa thomo wakhalele nu ngolo jiavula ha mavu. 9 Nimelode wakhalele yanga diakola,* wakhalele mbalagaji wa Yehowa. Gishina giene athu ana wambela athu ako egi: “Aye udi gifua Nimelode yanga diakola, mbalagaji wa Yehowa.” 10 Membo a thomo a ufumu wenji akhalele* Babele, Eleke nu Akada nu Kalene mu mavu a Shineale. 11 Nimelode wakatugile mu mavu ene wayile gu Asiliya, watungile dimbo dia Ninive, nu dia Rehobote-Ile nu dia Kala, 12 nu dimbo dia Lesene. Dimbo dia Lesene diakhalele gugu dimbo dia Ninive gugu dimbo dia Kala diene hakatshi. Membo awa agasue gula abungishiwa, akhalele mubua dimbo dimoshi diakoma.*

13 Mizelayime wavualele Ludime nu Anamime nu Lehabime nu Nafetuhime, 14 nu Phatulusime nu Kaseluhime (khakha wa enya Filistiya) nu Kafetolime.

15 Kanana wavualele Sidona, Sidona wakhalele mun’enji wa somi. Gungima wavualele Hete, 16 nu enya Yebuse, nu enya Amole, nu enya Gilegase, 17 nu enya Hivi, nu enya Aleka, nu enya Sinite, 18 nu enya Alevade, nu enya Semalite, nu enya Hamate. Gungima iphuta ya enya Kanana yamuanganele. 19 Membo a enya Kanana akhalele sendese gu Sidona uu nu gu Gelale hehi nu Gaza, uu nu gu Sodoma nu Gomola nu Adema nu Seboyime hehi nu Lasha. 20 Athu awa agasue a mu iphuta ya gudisha, nu mazuelelo a gudisha, nu membo a gudisha nu ifutshi ya gudisha, akhalele ana a Kame.

21 Sheme wavualele nji ana. Muene khakha wa ajigulu agasue a Ebere, wakhalele nji phangi’a Yafete, mona wa somi.* 22 Sheme wavualele Elama nu Asula nu Alephakeshada nu Ludime nu Alama.

23 Alama wavualele Uze nu Hula nu Getele nu Masha.

24 Alephakeshada wavualele Shela, Shela wavualele Ebere.

25 Ebere wavualele ana a mala mbadi. Mumoshi jina dienji Phelege* handaga mu tangua dienji, athu a ha mavu amuanganele.* Uvi muko jina dienji Yoketana.

26 Yoketana wavualele Alemodada nu Shelefe nu Hasalemavete nu Yela, 27 nu Hadolama nu Uzale nu Dikela, 28 nu Obale nu Abimayele nu Sheba, 29 nu Ofile nu Havila nu Yobaba. Mukut’awo agasue akhalele an’a Yoketana.

30 Membo awo akhalele sendese gu Mesha uu nu gu Sefale gu khanda ya milundu ya gu mazogelo a kumbi.

31 Athu awa agasue a mu iphuta ya gudisha, a mazuelelo a gudisha, a mu membo a gudisha nu a mu ifutshi ya gudisha, akhalele ana a Sheme.

32 Athu awa agasue a mu iphuta ya gudisha nu a mu ifutshi ya gudisha, akhalele mu iphuta ya ana a Nowa. Ene avualele athu a ifutshi yagasue yamuanganele ha mavu gungima dia Mvula Yakola.

11 Athu agasue a ha mavu akhalele muzuela zuelelo dimoshi, akhalele nji mukalegela mbimbi jia luholo lumoshi. 2 Hakhalele ene muya gu khanda ya mazogelo a kumbi, amonele baba* dimoshi mu mavu a Shineale, atungile guene. 3 Gungima adiwambelele egi: “Tulondenu jibrike, tujiwetshie ha tshuya.” Ha fundo dia gutunga nu maseso, atungile nu jibrike. Ha fundo dia gutunga nu mortie,* atungile nu gudro. 4 Azuelele luko egi: “Izenu tutungenu dimbo dimoshi, tutunge nji inzo yaleha idi muya uu nu mu dilu hagula jina dietu dijiyiwe muavula, ngenyi tuajiyilego gumuangana ha mavu agasue.”

5 Gungima Yehowa wabulumugile ha gutala dimbo nu inzo yaleha athu ene akhalele mutunga. 6 Yehowa wazuelele egi: “Athu awa adi nu gudivua guabonga mukatshi diawo, adi muzuela nji zuelelo dimoshi, tala ndaga asendesa gukalagala. Henyaha gushigo nga gima gimoshi mbagiakanga njila ha gutshita ndaga ajiya gutangiza. 7 Tubulumugenu guene, tutunganese zuelelo diawo hagula akhadigo gudikotelesa tangua adi muzuela.” 8 Yehowa waamuangele ha mavu agasue hene abembele gutunga dimbo diene. 9 Gishina giene dimbo diene diatamegewe egi Babele,* handaga guene Yehowa watunganesele zuelelo dia athu agasue a ha mavu; guene nji Yehowa wamuangele athu ha mavu agasue.

10 Elu lumene lua Sheme.

Sheme wavualele mun’enji Alephakeshada ivo mbadi gungima dia Mvula Yakola. Wakhalele nu ivo 100 mu tangua diene. 11 Gungima dia guvuala Alephakeshada, Sheme wasalele luko nu monyo ivo 500. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

12 Hakhalele Alephakeshada nu ivo 35, wavualele Shela. 13 Gungima dia guvuala Shela, Alephakeshada wasalele luko nu monyo ivo 403. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

14 Hakhalele Shela nu ivo 30, wavualele Ebere. 15 Gungima dia guvuala Ebere, Shela wasalele luko nu monyo ivo 403. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

16 Hakhalele Ebere nu ivo 34, wavualele Phelege. 17 Gungima dia guvuala Phelege, Ebere wasalele luko nu monyo ivo 430. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

18 Hakhalele Phelege nu ivo 30, wavualele Lewu. 19 Gungima dia guvuala Lewu, Phelege wasalele luko nu monyo ivo 209. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

20 Hakhalele Lewu nu ivo 32, wavualele Seluga. 21 Gungima dia guvuala Seluga, Lewu wasalele luko nu monyo ivo 207. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

22 Hakhalele Seluga nu ivo 30, wavualele Naore. 23 Gungima dia guvuala Naore, Seluga wasalele luko nu monyo ivo 200. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

24 Hakhalele Naore nu ivo 29, wavualele Tera. 25 Gungima dia guvuala Tera, Naore wasalele luko nu monyo ivo 119. Wavualele nji ana ako a mala nu a akhetu.

26 Hakhalele Tera nu ivo 70, wavualele Abalama nu Naore nu Halana.

27 Elu lumene lua Tera.

Tera wavualele Abalama nu Naore nu Halana; Halana wavualele Lota. 28 Halana wafuile mu gifutshi giavualewe muene gu Ure mu mavu a enya Kaldea. Hafuile muene, sh’enji Tera wakhalele nu monyo. 29 Abalama nu Naore azudile akhetu mu ulo. Mukaji’a Abalama jina dienji diakhalele Sarayi, uvi mukaji’a Naore jina dienji diakhalele Milka, mun’a Halana. Halana wakhalele nji sh’a Iseka. 30 Sarayi wakhalele gikunya,* gakhalelego nga nu mona mumoshi.

31 Tera wazudile mun’enji Abalama nu mujigulu’enji Lota mun’a Halana nu giwaji* gienji Sarayi mukaji’a Abalama, akatugile mu dimbo dia Ure mu mavu a enya Kaldea ha guya mu gifutshi gia Kanana. Uvi tangua ahetele mu dimbo dia Halana, atungile guene. 32 Tera wasalele nu monyo ivo 205. Gungima wafuile mu dimbo dia Halana.

12 Yehowa wawambelele Abalama egi: “Katuga mu gifutshi giaye, bemba aphangi’aye nu enya fami ya sh’aye, nda mu gifutshi ginyi mbangugudijiga. 2 Mbagugubuisa gifutshi giakoma, mbangugushimbiga, mbangubuisa jina diaye jina dia lutumbu luakoma, mbangukuatesa nji athu agasue a ha mavu mu njila yaye. 3 Mbangukuatesa athu adi gugukuatesa, mbanguta mukumbu gudi muthu udi guguta mukumbu; yadiago mbangukuatesa* fami jiagasue jia ha mavu mu njila yaye.”

4 Abalama wayile gifua luholo luamuwambelele Yehowa, Lota nji wayile n’enji. Abalama wakhalele nu ivo 75 tangua diakatugile muene mu dimbo dia Halana. 5 Abalama wazanguile mukaji’enji Sarayi nu Lota mun’a phangi’enji nu ima yawo yagasue nu enya mudimo* ahetele gu Halana, akatugile ha guya gu gifutshi gia Kanana. Tangua ahetele gu Kanana, 6 Abalama wawendele mu gifutshi giene uu nu gu khanda ya Shekeme hehi nu mitshi yakoma ya Mole. Mu tangua diene, enya Kanana akhalele mujinga mu gifutshi giene. 7 Yehowa wamonegene gudi Abalama, wamuwambelele egi: “Mbanguhana gifutshi gigi gudi ajigulu* aye.” Hene Abalama watungile giwotshielo ha fundo diene mukunda nu Yehowa yago wamuenegene gudi muene. 8 Gungima wakatugile ha fundo diene, wayile gu khanda ya milundu idi gu mazogelo a kumbi a dimbo dia Betele. Wajigile tenta yenji hakatshi na katshi, gugu dimbo dia Betele gu khanda ya mayilo a kumbi, gugu dimbo dia Ai gu khanda ya mazogelo a kumbi. Watungile giwotshielo mukunda nu Yehowa, wasendesele nji gutumbuisa* jina dia Yehowa. 9 Gungima Abalama wakatudile phundo yenji wayile guyihaga gu khanda ya Negebe. Wakhalele muya nu guhaga phundo mu mafundo a gudisha.

10 Mu masugu ene nzala yakola yanginyile mu gifutshi. Hene Abalama wabulumugile gu Ejipitu ha gukhala guene mukunda nu tangua diazonda* handaga nzala yakhalele yakola diago. 11 Tangua akhalele mutshigina gungina mu Ejipitu, Abalama wawambelele mukaji’enji Sarayi egi: “Ngabuba tegelela! Ngudi mujiya egi udi mukhetu wabonga diago. 12 Gula enya gu Ejipitu agumona, mbaazuela egi: ‘Yowu mukaji’enji.’ Ngenyi mbaangushiya uvi aye mbaagubemba nu monyo. 13 Ngabuba awambele egi udi phangi’ami hagula angutshitshigo gubola mukunda nu aye nu angushiyigo.”*

14 Tangua dianginyile Abalama mu Ejipitu, enya gu Ejipitu amonele egi mukaji’enji wakhalele wabonga diago. 15 Tangua tuphungu tua Farao tuamumonele, tuayile muwambela Farao egi mukhetu muene udi wabonga diago; hene azanguile mukhetu muene, ayile n’enji gu inzo ya Farao. 16 Farao wakalegele Abalama ndaga jiabonga mukunda nu Sarayi. Wamuhanele imeme nu ngombe nu phunda jia alume nu phunda jia akaji nu enya mudimo a mala nu a akhetu nu shamo. 17 Yehowa wahanele ndola yakola* gudi Farao nu athu a mu inzo yenji nu enya mudimo enji mukunda nu Sarayi mukaji’a Abalama. 18 Farao watamegele Abalama wamuwambelele egi: “Ndaga itshi wangukalagala? Mukunda natshi wanguwambelelego egi mukhetu yowu udi mukaji’aye? 19 Mukunda natshi wazuedi egi ‘Mukhetu yowu udi phangi’ami?’ Ngakhadi hehi ha gumubuisa mukaji’ami. Mukaji’aye muen’yowu. Muzangule muye!” 20 Hene Farao wawambelele enya mudimo enji ha guya mutuala Abalama ha guzoga mu Ejipitu nu mukaji’enji nu ima yagasue akhalele nayo.

13 Abalama wakatugile gu Ejipitu wayile gu Negebe. Wayile nu mukaji’enji nu Lota nu ima yagasue akhalele nayo. 2 Abalama wakhalele nu umonyi wavula diago. Wakhalele nu shitu nu utadi wa siliva nu wolo. 3 Gungima wakatugile gu Negebe wakandugile gu Betele. Hakhalele muene muya, wakhalele mukatula phundo yenji ha fundo dimoshi gayihagi ha fundo diko uu nu tangua diahetele muene ha fundo diadiangele muene guhaga phundo yenji hakatshi dia dimbo dia Betele nu dia Ai, 4 fundo diadiangele muene gutunga giwotshielo. Abalama watumbuishile* jina dia Yehowa ha fundo diene.

5 Lota wakhalele muwenda nu Abalama, wakhalele nji nu imeme nu ngombe nu matenta. 6 Fundo diakhalele ene diakhalele diazonda handaga akhalelele nu shitu jiavula;* gishina giene akhalelego luko nu luholo lua gukhala fundo dimoshi. 7 Abambi a shitu jia Abalama asendesele gumana nu abambi a shitu jia Lota. (Mu tangua diene, enya Kanana nu enya Phelese akhalele mu gifutshi giene.) 8 Hene Abalama wawambelele Lota egi: “Ngabuba, tumanyigo. Abambi a shitu jiami amanyigo nji nu abambi a shitu jiaye handaga tudi aphangi. 9 Wajiya gutomba fundo diagasue watshigina guya. Ngabuba tudikhaphe. Gula waya gu khanda ya koko dia mahidi, ame ngudi muya gu khanda ya koko dia madia; uvi gula waya gu khanda ya koko dia madia, ame ngudi muya gu khanda ya koko dia mahidi.” 10 Lota watalele khanda nu khanda, wamonele egi baba diagasue dia Yordane uu nu gu dimbo dia Soale diakhalele nu meya avula gifua dihia dia Yehowa, nga gifua mavu a Ejipitu. (Mu tangua diene, Yehowa wakhalele khenji gashiya galego dimbo dia Sodoma nu dia Gomola.) 11 Lota watombele baba diagasue dia Yordane, wakatudile phundo yenji wayile nayo gu khanda ya mazogelo a kumbi. Wadikaphele nu Abalama. 12 Abalama wasalele mu gifutshi gia Kanana uvi Lota wayile mukhala mu membo a mu baba dia Yordane. Gungima, wajigile tenta yenji hehi nu dimbo dia Sodoma. 13 Uvi enya gu Sodoma akhalele athu abola, akhalele mutshita gubola guavula diago gu meso a Yehowa.

14 Tangua Lota wadikhaphele nu Abalama, Yehowa wawambelele Abalama egi: “Ngabuba, tala gu nord nu gu sud nu gu mazogelo a kumbi nu gu mayilo a kumbi, 15 mavu awa agasue udi mumona, mbanguguhana nawo aye nu ajigulu* aye, mbaakhala enu mayilago. 16 Mbanguvudisa ajigulu* aye gifua fuluguta dia mavu, gula muthu wajiya gutanga fuluguta dia mavu, ngenyi ajigulu* aye nji ajiya gutangewa. 17 Zuga, wenda mu gifutshi giagasue songi nu songi handaga mbanguguhana nagio.” 18 Abalama walanduile gukhala mu matenta. Gungima wayile mukhala hehi nu mitshi yakoma ya Mamele idi gu Hebrone, watungile giwotshielo guene mukunda nu Yehowa.

14 Mu tangua diene, Amelafele fumu wa gu Shineale nu Alioke fumu wa Elasale nu Kedole-Laomele fumu wa gu Elama nu Tidale fumu wa gu Goyime, 2 ayile muluisa Bera fumu wa gu Sodoma, nu Bilesha fumu wa gu Gomola, nu Shinaba fumu wa gu Adema, nu Shemebele fumu wa gu Seboyime, nu fumu wa gu Bela yakotelesa egi Soale. 3 Mafumu awa mutano abungishile masuta awo mu Baba dia Sidima, yakotelesa egi Kianga gia Mungua.*

4 Kedole-Laomele wahinyine mafumu awa mutano ivo 12, uvi mu givo gia 13 mafumu ene amulumbugile. 5 Mu givo gia 14, Kedole-Laomele nu mafumu agasue adibungishile n’enji, abingile enya Lefayima gu Ashetalote-Kalenayima, nu enya Zuza gu Hama nu enya Emime gu Shave-Kiliatayime, 6 nu enya Holi gu mulundu wawo wa Seyile uu nu gu Ele-phalana hehi nu mavu a luselenga. 7 Gungima avutugile, ahetele gu Ene-Mishephate yakotelesa egi Kadeshe, atambudile membo agasue a enya Amaleke nu a enya Amole anyi akhalele gu Hasasana-Tamale.

8 Mu tangua diene, fumu wa gu Sodoma nu wa Gomola nu wa gu Adema nu wa gu Seboyime nu fumu wa gu Bela yakotelesa egi Soale, adilondele ha guya mulua ita mu Baba dia Sidima, 9 ayile muluisa Kedole-Laomele fumu wa gu Elama nu Tidale fumu wa gu Goyime nu Amelafele fumu wa gu Shineale nu Alioke fumu wa gu Elasale. Mafumu awa nguana aluile ita nu mafumu thano. 10 Uvi Baba dia Sidima diakhalele dia guzala pha nu mawina akhalele nu gudro; tangua fumu wa gu Sodoma nu wa gu Gomola akhalele mutshigina gulenga, abuile mu mawina ene, uvi athu ako anyi asalele alengele gu khanda ya milundu. 11 Mafumu anyi abingile, azudile ima yagasue ya enya gu Sodoma nu Gomola nu ima yawo yagasue ya gudia, ayile nayo. 12 Mu tangua diene, Lota mun’a phangi’a Abalama wakhalele mujinga mu dimbo dia Sodoma; amukuatele, azudile nji ima yenji, ayile n’enji.

13 Gungima muthu mumoshi walengele, wayile mutela Abalama muenya Hebelu lumene lua ndaga yene. Mu tangua diene, Abalama wakhalele mujinga* hehi nu mitshi yakoma ya Mamele muenya Amole. Mamele wakhalele phangi’a Eshekola nu Anele. Athu awa akhalele mafuta a Abalama. 14 Abalama wavuile egi akuatele mun’a phangi’enji.* Hene wabungishile athu enji akhalele mujiya gulua ita, enya mudimo enji 318 avualewe gumbo dienji, alanduile mafumu ene uu nu gu dimbo dia Dane. 15 Mu phipha, Abalama nu enya mudimo wenji adikaphele mu mahunji, aluishile mbalagaji jiawo nu a abingile. A alanduile uu nu gu Hoba gu khanda ya nord ya Damase. 16 Abalama wazudile Lota mun’a phangi’enji nu ima yenji; watambuile nji ima yagasue nu akhetu nu athu ako anyi akuatewe.

17 Abalama wabingile Kedole-Laomele nu mafumu ako anyi akhalele n’enji. Hakhalele muene muvutuga, fumu wa gu Sodoma wayile gumutagana mu Baba dia Shave, yakotelesa egi Baba dia Fumu. 18 Melekisedeke fumu wa gu Salema wabatele Abalama mapha nu matombe a vinyo; Melekisedeke wakhalele nganga-nzambi wa Nzambi wa Gudinyinyiga.

19 Gungima Melekisedeke washimbigile Abalama, wazuelele egi:

“Nzambi wa Gudinyinyiga, mufugi wa dilu nu mavu,

Ashimbige Abalama;

20 Nzambi wa Gudinyinyiga atumbuishiwe,

Handaga muene wahanyi mbalagaji jiaye ha mago aye!”

Gungima Abalama wamuhanele giakumi gia ima yagasue.

21 Gungima fumu wa gu Sodoma wawambelele Abalama egi: “Nguhane athu,* uvi aye zula ima.” 22 Abalama wawambelele fumu wa gu Sodoma egi: “Ngatuphula koko diami ha gudiloga gutuama dia Yehowa Nzambi wa Gudinyinyiga, Mufugi wa dilu nu mavu egi, 23 ngushigo muzangula gima giaye gimoshi, ikhale wanda wa gunyigila milele nga shinga ya saphata, hagula lusugu uzuedigo egi ‘Ngabuishile Abalama muenya umonyi.’ 24 Ngushigo muzula nga gima giaye gimoshi, phamba ima inyi mavuala awa a mala adi. Uvi athu awa ngaji nawo: Anele nu Eshekola nu Mamele, azule gawo shinda diawo.”

15 Gungima Yehowa wawambelele Abalama mu vizio egi: “Abalama, uvuigo woma handaga ngudi mubambi waye.* Lufuto luaye mbalukhala luavula diago.” 2 Abalama wazuelele egi: “Yehowa Fumu Wabalega Gukoma, itshi mbawunguhana handaga uu nu luenyelu ngushigo nu mona. Muthu mbawuzula ima yami yagasue udi Eliezele, muenya gu Damase.” 3 Abalama wazuelele luko egi: “Wanguhanelego mona;* muenya mudimo wami* mbawuzula ima yami.” 4 Uvi Yehowa wamuvutuile egi: “Muthu owu mbagashigo muzula ima yaye. Mona mbawuvuala, muene mbawuzula ima yaye.”

5 Nzambi wamuwambelele ha guzoga hanze; gungima wazuelele egi: “Ngabuba, tala gosa mu dilu utange jithemua gula wajiya gujitanga.” Gungima wamuwambelele luko egi: “An’aye* nji mbaakhala avula gifua themua.” 6 Abalama washile gutshigina gudi Yehowa, hene Nzambi wamumonele egi udi muthu wabonga gu meso enji. 7 Nzambi wazuelele luko egi: “Ame Yehowa ngaguzolele mu dimbo dia Ure mu mavu a enya Kaldea, ha guguhana mavu awa hagula abue aye.” 8 Abalama wamuvutudile egi: “Yehowa Fumu Wabalega Gukoma, luholo lutshi mbangujiya egi mavu ene mbabua ami?” 9 Nzambi wamuwambelele egi: “Zangula mutumba wa ngombe wa ivo thathu nu khombo ya mukaji ya ivo thathu, nu gimeme gia mulume gia ivo thathu, nu gakhulumbia nu yembe.” 10 Abalama wazanguile shitu jiene jiagasue, wajibatuile mu itshinyi mbadi, wahagele gitshinyi giagasue gia shitu khanda nu khanda, yakhalele guditala. Uvi gatawilego tunjila. 11 Tunjila tunu tuana dia mbiji, tuakhalele muza mubua holu dia shitu jiene. Uvi Abalama wakhalele gutukaya.

12 Tangua kumbi diakhalele mutshigina gushiwuga, Abalama wabandele tulo tuakola. Phipha yakola idi muhana woma yamubuidile. 13 Gungima Nzambi wawambelele Abalama egi: “Udi naye gujiya egi ajigulu’aye* mbaabua ngenji mu gifutshi giangane. Athu a mu gifutshi giene mbaabuisa ahiga nu mbaamonesa lamba ivo 400. 14 Uvi mbangusophesa gifutshi mbagiabuisa ahiga. Gungima ene mbaazoga mu gifutshi giene nu ima yavula. 15 Uvi aye, mbawubalegesa ivo yavula ha mavu nu gusuanguluga. Gungima mbawufua mu guhuima, mbawufundjiwa gifua luholo luafundjiwe akhakh’aye. 16 Uvi ajigulu’aye a mu gindongo gia nguana mbaavutuga haha, handaga tangua khenji ditagana galego hagula enya Amole ahanewe ndola mukunda nu gubola guawo.”

17 Tangua kumbi diashiwugile, phipha yakola yabuile. Jigo dimoshi dia tshuya diazogele, diakhalele muzola mishi. Gamutshi gamoshi gakhalele mulema tshuya, gabalegele hakatshi dia itshinyi ya shitu. 18 Mu lusugu luene, Yehowa wakotele gikotelo nu Abalama, wamuwambelele egi: “Mbanguhana gifutshi egi gudi ajigulu’aye,* sendese gu muta wa Ejipitu uu nu gu muta wakoma wa Efrata: 19 Mavu a enya Kena nu enya Kenaze nu enya Kadelona, 20 nu a enya Hete, nu a enya Phelese, nu a enya Lefayima, 21 nu a enya Amole, nu a enya Kanana, nu a enya Gilegase nu a enya Yebuse.”

16 Sarayi mukaji’a Abalama gakhalelego muvuala ana. Uvi wakhalele nu muenya mudimo mumoshi wa muenya Ejipitu, jina dienji Agare. 2 Sarayi wawambelele Abalama egi: “Ngabuba, ngutegelele. Yehowa wangukangele gamvuaji. Bungisa muila nu muenya mudimo wami, matangua ako muene wajiya gunguvualela ana.” Abalama wategelele ndaga jiamuwambelele Sarayi. 3 Mu tangua diene Abalama wakhalele watshitshi gale ivo kumi mu mavu a enya Kanana. Sarayi mukaji’a Abalama wazanguile Agare, muenya mudimo wenji wa muenya Ejipitu, wamuhanele gudi Abalama hagula abue mukaji’enji. 4 Abalama wabungishile muila nu Agare, gungima Agare wamitshile vumo. Hajiyile Agare egi wakhalele gu vumo, wasendesele gusegulula fumi’enji Sarayi.

5 Sarayi wawambelele Abalama egi: “Ndaga yabola yangutshita Agare idi ha muto waye. Ame hakhami ngaguhuile n’enji hagula abue mukaji’aye. Uvi tangua diajiya muene egi udi gu vumo, wasendesa gungusegulula. Yehowa atusophese ha gujiya gula gubola gudi guami nga guaye.” 6 Abalama wamuvutudile egi: “Tala! Agare udi muenya mudimo waye, mukalagale ndaga yagasue udi mumona egi idi yabonga.” Hene Sarayi wahanele Agare musonyi. Gungima Agare walengele.

7 Gungima muanjelo wa Yehowa wamonele Agare hehi nu gito gia muta mu mavu a luselenga, mu njila ya Shule. 8 Wamuhudile egi: “Agare, muenya mudimo wa Sarayi, gui wakatuga? Gui udi muya?” Agare wamuvutudile egi: “Ngudi mulenga fumi’ami Sarayi.” 9 Muanjelo wa Yehowa wamuwambelele egi: “Vutuga gudi fumi’aye; nda udibulumuise gutuama dienji.” 10 Muanjelo wa Yehowa wamuwambelele luko egi: “Mbanguvudisa diago an’aye.* Mbaakhala avula diago, ajiyilego gutangewa.” 11 Muanjelo wa Yehowa wamuwambelele nji egi: “Udi gu vumo, mbawuvuala mona wa yala, mbawumuhana jina egi Ishemayele* handaga Yehowa wavua gudila guaye. 12 Muene mbawukhala gifua phunda* ya mu foto. Mbawuluisa athu agasue, athu agasue nji mbaamuluisa, mbawujinga gualeha nu aphangi’enji agasue.*

13 Gungima Agare wakombelele Yehowa* yago wakhalele muta n’enji maga. Wamuwambelele egi: “Aye udi Nzambi wana mona ndaga jiagasue,” wazuelele luko egi: “Ngamona diago Nzambi munu wana gungumona.” 14 Gishina giene wina diene dia meya diatamegewe egi Bele-Lahayi-Loyi.* (Diana khala hakatshi dia dimbo dia Kadeshe nu Belede.) 15 Agare wavualele Abalama mona wa yala, Abalama wamuhanele jina egi Ishemayele. 16 Abalama wakhalele nu ivo 86 tangua Agare wamuvualele Ishemayele.

17 Tangua diakhalele Abalama nu ivo 99, Yehowa wamonegele gudi muene. Wamuwambelele egi: “Ngudi Nzambi wa Ngolo Jiagasue. Ngukalegele mudimo nu gujinginyina guagasue,* khala nji wa gujinginyina gudi ame. 2 Mbangukota naye gikotelo, mbanguguhana nji ajigulu avula, avula diago.”

3 Mu tangua diene, Abalama wafugamele phala mu mavu; Nzambi walanduile guzuela n’enji wamuwambelele egi: 4 “Ngudi mukota naye gikotelo, yadiago mbawubua khakha wa ifutshi yavula. 5 Jina diaye mbadishigo luko mukhala Abalama;* uvi mbadibua Abalahama* handaga mbangugubuisa tata wa ifutshi yavula. 6 Mbanguguhana ajigulu avula diago, ifutshi yavula mbayizoga gudi aye, ajigulu aye ako mbaabua mafumu.

7 “Mbangunemesa gikotelo ngakotele nu aye, gikotelo giene gidi mutadila nji ajigulu* aye mu indongo yawo yagasue; gidi gikotelo gia ivo nu ivo hagula ngukhale Nzambi waye nu wa ajigulu* aye. 8 Mavu anyi wakhalele mukhala gifua ngenji, yakotelesa egi mavu agasue a Kanana, mbanguguhana nawo nu ajigulu* aye. Mavu ene mbaabua enu mayilago, ame mbangukhala Nzambi wenu.”

9 Nzambi wawambelele luko Abalahama egi: “Aye nu ajigulu* aye a mu indongo yagasue mudi naye gunemesa gikotelo giami. 10 Ngudi mukota n’enu gikotelo. Aye nu ajigulu* aye mudi naye gunemesa gikotelo gigi: Yala wagasue mukatshi dienu udi naye gumbiwa gu mukanda. 11 Gumbiwa gu mukanda mbagukhala gijiyishilo gia gikotelo giami nu enue. 12 Mu indongo yenu yagasue gula ana a mala ataganesa masugu nage gungima dia guvualewa guawo, adi naye gumbiwa gu mukanda. Ana a mala agasue avualewe mu inzo yaye, nu ana a mala asumbiwe gudi ngenji anyi ashigo ajigulu* aye, adi naye gumbiwa gu mukanda. 13 Mala agasue avualewe mu inzo yaye nu mala agasue wasumbile adi naye gumbiwa gu mukanda. Gikotelo giami nu enue gia gumbiwa gu mukanda gidi naye gusala mayilago. 14 Yala wagasue watuna gumbiwa gu mukanda udi naye gushiyiwa handaga ganemeselego gikotelo giami.”

15 Gungima Nzambi wawambelele Abalahama egi: “Ushigo naye luko gutamega mukaji’aye egi Sarayi* handaga sendese mangino jina dienji diabua Sara.* 16 Mbangumukuatesa, mbawuguvualela mona wa yala; mbangumukuatesa, muene mbawubua khakha wa ifutshi yavula; ajigulu enji ako mbaabua mafumu.” 17 Abalahama wafugamene phala mu mavu, wasendesele gulela nu wazuelele mu mutshima wenji egi: “Yala wa ivo 100 wajiya guvuala luko mona ba? Sara mukhetu wa ivo 90 wajiya guvuala mona ba?”

18 Abalahama wawambelele Nzambi wa giamatshidia egi: “Ishemayele akhale nu monyo gutuama diaye!” 19 Uvi Nzambi wamuwambelele egi: “Mukaji’aye Sara mbawuguvualela mona wa yala, udi naye gumutamega egi Izake.* Mbangukota n’enji gikotelo, gikotelo gienji mbagikhala gia ivo nu ivo mukunda nu ajigulu* enji. 20 Uvi ngavua ndaga wazuela mukunda nu Ishemayele. Mbangumukuatesa, mbangumuhana ana avula, mbanguvudisa nji ajigulu enji muavula diago. Mbawuvuala mafumu 12, mbangumubuisa gifutshi giakoma. 21 Uvi mbangukota gikotelo nu Izake munu Sara mbawuguvualela mu sungi eyi mu givo gidi muza.”

22 Hamanesele Nzambi guzuela nu Abalahama, wakatugile ha fundo diene. 23 Gungima Abalahama wazudile mun’enji Ishemayele, nu mala agasue avualewe mu inzo yenji, nu mala agasue asumbile muene nu mala agasue akhalele mu inzo yenji, waambile gu mukanda lusugu luene gifua luholo Nzambi wamuwambelele. 24 Abalahama wakhalele nu ivo 99 tangua amumbile gu mukanda. 25 Mun’enji Ishemayele wakhalele nu ivo 13 tangua amumbile gu mukanda. 26 Abalahama nu mun’enji Ishemayele ambiwe gu mukanda mu lusugu luene. 27 Mala agasue a mu inzo ya Abalahama, nu mala agasue avualewe mu inzo yenji, nu mala agasue asumbiwe gudi ngenji ambiwe nji gu mukanda hamoshi nu Abalahama.

18 Gungima Yehowa wamonegene gudi Abalahama mukatshi dia mitshi yakoma ya Mamele. Mu tangua diene Abalahama wakhalele hashi ha mufulo wa tenta, tangua muanya wana khala wabala. 2 Abalahama watuphuile meso wamonele mala thathu mumagana ndambo gualeha. Tangua diaamonele muene, wakatugile muphushi ha mufulo wa tenta, wayile ha guatagana, wafugamele phala mu mavu. 3 Gungima wazuelele egi: “Ngabuba Yehowa, gula wangutshigina, ubalegago muenya mudimo waye ngenyi. 4 Ngabuba, amibatele ndambo ya meya, amiweve malu; muhuluguge ha mushin’a mutshi. 5 Luholo muaza haha gudi muenya mudimo wenu, maganenu ngumihane gitshinyi gia dipha hagula mudie muhete ngolo.* Gungima muajiya guya genu.” Athu ene azuelele egi: “Gima ndo. Wajiya gutshita gifua luholo wazuela.”

6 Abalahama wayile muphushi mu tenta gudi Sara, wamuwambelele egi: “Zula izongelo* thathu ya phupha yabonga, uyifutule nu meya ulonde mapha. Tshita muphushi.” 7 Gungima Abalahama wayile muphushi gu luphango lua ngombe, watombele mutumba wa ngombe umoshi wabonga wa mulume, wawuhanele gudi muenya mudimo wenji. Muenya mudimo muene wayile muphushi ha guwutelega. 8 Gungima Abalahama wazudile manteka nu miliki nu mutumba wa ngombe watelegele muene, wahagele gutuama diawo. Tangua diakhalele ene mudia ha mushin’a mutshi, muene wamaganele hehi nawo.

9 Amuhudile egi: “Mukaji’aye Sara udi gui?” Muene waavutudile egi: “Udi mukatshi dia tenta.” 10 Mumoshi mukatshi diawo wazuelele luko egi: “Mbanguza luko haha mu sungi eyi mu givo gidi muza, mukaji’aye Sara mbawuvuala mona wa yala.” Mu tangua diene Sara wakhalele mutegelela ha mufulo wa tenta yakhalele gungima dia yala muene. 11 Abalahama nu Sara akhalele abui gale athu a gukola nu ivo yavula diago. Sara wakhalele wabalegesa gale nji ivo ya guvuala.* 12 Sara wasendesele gudilelela hakhenji, wazuelele egi: “Henyaha ngudi gale muthu wa gukola, fumu wami nji udi gale muthu wa gukola, mbanguheta diago gusuanguluga guagukhala nu mona ba?” 13 Gungima Yehowa wahudile Abalahama egi: “Mukunda natshi Sara udi mulela? Mukunda natshi gadi muzuela egi: ‘Ame henyaha ngudi gale muthu wa gukola, mbanguvuala diago mona ba?’ 14 Gudi nu ndaga yakola gu meso a Yehowa ba? Mbanguza luko haha mu sungi eyi mu givo gidi muza, Sara mbawuvuala mona wa yala.” 15 Uvi Sara waditunyile wazuelele egi: “Ngalelelego!” Wazuelele ngenyi handaga wakhalele muvua woma. Uvi Nzambi wamuwambelele egi: “Ndo! Waledi.”

16 Tangua mala ene azugile ha guya, atalele gu khanda ya dimbo dia Sodoma, Abalahama wayile guatuala. 17 Yehowa wazuelele egi: “Ngajiyilego gusuegela Abalahama ndaga ngumutshigina gukalagala. 18 Abalahama mbawubua diago gifutshi giakoma gia ngolo, athu a ifutshi yagasue ya ha mavu mbayiheta gubonga mu njila yenji. 19 Ngamutombele hagula wajiya guwambela an’enji nu ajigulu enji ha gutumagela mikhuala ya Yehowa, nu ha gutshita ndaga jiabonga nu jiatagana, hagula egi Yehowa atagenese ndaga jialayele muene gudi Abalahama.”

20 Gungima Yehowa wazuelele egi: “Ngavua ndaga jiavula mukunda nu Sodoma nu Gomola, gubola guawo gudi guavula diago. 21 Ngudi mubulumuga guene ha gutala nu ha gujiya gula ndaga jiene jidi jia giamatshidia nga ndo.”

22 Gungima mala ene mbadi abembele Abalahama, ayile gu dimbo dia Sodoma, uvi Yehowa wasalele nu Abalahama. 23 Abalahama wasuenene hehi nu Nzambi, wazuelele egi: “Mbawushiya athu abonga hamoshi nu athu abola ba? 24 Gula mu dimbo diene mudi nu athu abonga 50. Mbawushiya athu agasue a mu dimbo diene ba? Mbawushigo guatotesela mukunda nu athu abonga 50 adi muene ba? 25 Ngajiyilego gutangiza egi aye wajiya gushiya athu abonga hamoshi nu athu abola, handaga gula watshita ngenyi idi gifua gudisha gushigo guene mukatshi dia athu abonga nu athu abola! Ngushigo mutangiza egi aye wajiya gutshita ndaga ya luholo elu. Nzuji wa athu agasue a ha mavu gajiyilego gutshita ndaga yabonga ba?” 26 Gungima Yehowa wazuelele egi: “Gula ngasanga athu abonga 50 mu dimbo dia Sodoma, mbangutotesela enya mu dimbo diene mukunda nu athu ene.” 27 Uvi Abalahama wawambelele luko Nzambi egi: “Yehowa, ngutotesele, ngudi muzuela naye uvi ame ngudi fuluguta dia mavu nu fuphi. 28 Gula mukatshi dia athu ene abonga 50 gushigo nu athu thano, na mbawushiya gaye dimbo diene mukunda nu athu ene thano ba? Nzambi wamuvutudile egi: “Mbangushigo mushiya dimbo diene gula ngasanga athu abonga 45.”

29 Uvi Abalahama walanduile guzuela nu Nzambi, wamuhudile egi: “Mbawutshita itshi gula wasanga athu abonga 40 mu dimbo diene?” Nzambi wamuvutudile egi: “Mbangushigo mushiya dimbo diene gula ngasanga athu abonga 40.” 30 Abalahama wazuelele luko egi: “Ngabuba Yehowa, unguvuilago khabu jiavula, ngubembe nguzuele luko: Mbawutshita itshi gula wasanga athu abonga phamba 30 mu dimbo diene?” Nzambi wamuvutudile egi: “Mbangushigo mushiya dimbo diene gula ngasanga athu abonga 30.” 31 Abalahama wazuelele luko egi: “Yehowa ngutotesele luholo ngudi muzuela naye: Mbawutshita itshi gula wasanga athu abonga phamba 20 mu dimbo diene?” Nzambi wamuvutudile egi: “Mbangushigo mushiya dimbo diene gula ngasanga athu abonga 20.” 32 Gungima Abalahama wazuelele luko egi: “Ngabuba Yehowa, unguvuilago khabu jiavula, nguzuele luko: Mbawutshita itshi gula wasanga phamba athu kumi mu dimbo diene?” Nzambi wamuvutudile egi: “Mbangushigo mushiya dimbo diene gula ngasanga athu abonga kumi.” 33 Tangua Yehowa wamanesele guzuela nu Abalahama wayile genji, Abalahama nji wavutugile gumbo dienji.

19 Anjelo ene mbadi ahetele gu Sodoma mu ngueze. Mu tangua diene Lota wakhalele ha mufolo wa dimbo dia Sodoma. Tangua Lota waamonele, wayile guatagana, wafugamele, wafulumigile phala mu mavu. 2 Wazuelele egi: “Mafumu, ngabuba, izenu gumbo dia muenya mudimo wenu, mubande guene, amiweve nji malu. Hamene muajiya guzuga nu gimenegena giagasue muye genu.” Uvi ene amuvutudile egi: “Ndo, tuza mubanda getu mu bala-bala.” 3 Uvi Lota waabubidile muavula, hene ayile n’enji gumbo dienji. Watelegele ima ya gudia, walondele nji mapha ashigo nu levire; waahanele, adile.

4 Gutuama egi aye abande, mala agasue a mu dimbo dia Sodoma: Ana azonda nu athu a gukola, ayile mujieta inzo ya Lota. 5 Akhalele muhula Lota mu dijui diakola egi: “Mala aji gumbo diaye mu ngueze adi gui? Azole haha hagula tubungise nawo muila.”

6 Lota wazogele hanze, gungima wakangele gijidigo. 7 Wazuelele egi: “Ngabuba aphangi, mukalagalago ndaga yabola. 8 Ngabuba, ngudi nu ana a akhetu mbadi adi khenji abungishile galego muila nu mala. Maganenu ngumihane nawo hagula muatshite yagasue muatshigina. Uvi athu awa muatshitshigo nga ndaga imoshi handaga adi mu inzo yami,* adi ha mago ami.” 9 Uvi ene amuwambelele egi: “Katuga!” Azuelele luko egi: “Muthu owu udi ngenji wajile mutunga mu dimbo dietu, uvi udi mutshigina gutusophesa! Henyaha tudi gugumonesa lamba diavula gubalega athu anyi.” Hene alutuile Lota,* asuenele nji ha gumuanga gijidigo gia inzo yenji. 10 Mala mbadi anyi akhalele mu inzo ya Lota akuatele Lota amunginyishile monzo, akangele gijidigo. 11 Ashiyile meso* a athu agasue akhalele ha mufulo wa inzo, sendese gudi ana azonda uu nu gudi athu agukola, athu ene ahuidile nu gukamba mufulo.

12 Mala anyi akhalele mu inzo ya Lota amuhudile egi: “Udi nu muthu muko mu dimbo edi ba? Gula udi nu iwaji yaye ya mala nga an’aye a mala nga an’aye a akhetu nga aphangi’aye ako agasue adi mu dimbo edi, azole! 13 Tudi mushiya dimbo edi, handaga Yehowa wavui ndaga jiavula jiabola mukunda nu enya mu dimbo edi. Yehowa watutumi ha guza mushiya dimbo diene.” 14 Lota wayile mumona mala anyi akhalele mutshigina guzula an’enji a akhetu mu ulo, waawambelele egi: “Zogenu muphushi mu dimbo edi handaga Yehowa udi mutshigina gudishiya!” Uvi ene amonele gifua wakhalele mutshita ilelesa.

15 Tangua guma guakhalele mutshigina gutshia, anjelo awambelele Lota ha guzoga muphushi. Azuelele egi: “Tshita muphushi! Zangula mukaji’aye nu an’aye mbadi a akhetu hagula mufuigo mukunda nu gubola gua enya mu dimbo edi.” 16 Lota wakhalele mushipha, uvi mala anyi mbadi amukuatele gu koko akuatele nji mukaji’enji nu an’enji mbadi a akhetu a azolele mu dimbo diene; handaga Yehowa wakhalele gumuvuila khenda. 17 Tangua diaazolele ene mu dimbo, muanjelo mumoshi waawambelele egi: “Lengenu hagula mudihuluise! Mutadigo gungima, mumaganago nji nga ha fundo dimoshi dia mu baba edi! Uvi lengenu gu khanda ya milundu hagula mushiyiwago!”

18 Uvi Lota waawambelele egi: “Ngabuba Yehowa,* gununu ndo! 19 Wangumonesela mutshima wabonga, wanguvuila ame muenya mudimo waye khenda* luholo wahuluisa monyo wami, uvi ngushigo nu luholo lua gulenga gu khanda ya milundu handaga ngudi muvua woma egi lamba dimoshi diajiya gungubuila nga ngajiya gufua. 20 Gudi nu gadimbo gamoshi gazonda gadi hehi, ngajiya gulenga guene. Ngabuba, ngajiya gulengela guene hagula ngufuigo.* Gadi gadimbo gazonda diago.” 21 Nzambi wamuvutudile egi: “Gima ndo, ngudi mutshita ndaga wangutoga, ngushigo mushiya gadimbo gene. 22 Tshita muphushi! Lenga uye guene handaga ngajiyilego gutshita nga gima gimoshi uu nu tangua uya muheta guene!” Gishina giene dimbo diene diatamegewe egi Soale.*

23 Hahetele Lota gu Soale, muanya wakhalele wazogi gale. 24 Gungima Yehowa wanogesele sufre nu tshuya mu dimbo dia Sodoma nu Gomola. Sufre nu tshuya tuene tuakhalele mukatuga gudi Yehowa mu dilu. 25 Nzambi washiyile membo awa nu membo ako agasue a mu baba dia Yordane, washiyile athu agasue, washiyile nji mitshi ya mu membo ene. 26 Uvi mukaji’a Lota wakhalele gungima dia mulumi’enji, watalele gungima, wabuile kunji dia mungua.

27 Abalahama wazugile nu gimenegena giagasue, wayile ha fundo diamaganele muene thomo gutuama dia Yehowa. 28 Watalele gu khanda ya dimbo dia Sodoma nu Gomola nu membo agasue a mu baba dia Yordane; wamonele mishi yavula mu membo ene mukanduga gosa gifua mishi yavula ya jigo dia tshuya! 29 Tangua Nzambi washiyile membo a mu baba dia Yordane, gabuitshilego Abalahama mutshima, hene wazolele Lota mu membo ashiyile muene. Lota wakhalele mukhala mu membo ene.

30 Gungima Lota wakatugile gu dimbo dia Soale nu an’enji mbadi a akhetu, wayile mukhala gu khanda ya milundu handaga wakhalele muvua woma ha gukhala gu Soale. Wayile mukhala mu wina dia seso nu an’enji mbadi a akhetu. 31 Lusugu lumoshi mona wa somi wawambelele galenge genji egi: “Tata wakodi gale genji, gushigo nji nga nu yala muko ha fundo edi tuajiya gubungisa n’enji muila gifua luholo athu ako ana kalagala ha mavu agasue. 32 Iza tuhane tata matombe anue, tubungise n’enji muila hagula tuvuale n’enji ana.*

33 Mu phipha, ana ene ahanele sh’awo matombe avula ha gunua; gungima mona wa somi wanginyile, wabungishile muila nu sh’enji, uvi sh’enji gajiyilego tangua mun’enji abungishile n’enji muila nu tangua diazugile muene. 34 Mu lusugu lualanduile, mona wa somi wawambelele galenge genji egi: “Hamene mu phipha ngabungisa muila nu tata. Tumuhane luko matombe anue mu phipha ya mangino, aye nji ungine ubungise n’enji muila, hagula tuvuale n’enji ana.”* 35 Mu phipha yene, ahanele sh’awo matombe avula ha gunua; gungima mona wa galenge wanginyine, wabungishile muila nu sh’enji, uvi sh’enji gajiyilego tangua mun’enji abuingishile n’enji muila nu tangua diazugile muene. 36 Hene, ana a Lota mbadi a akhetu amitshile mavumo gudi sh’awo. 37 Mona wa somi wavualele mona wa yala wamuhanele jina egi Moaba. Muene khakha wa enya Moaba. 38 Mona wa galenge wavualele nji mona wa yala wamuhanele jina Bene-Ami. Muene khakha wa enya Amona.

20 Abalahama wakatugile fundo diakhalele muene ha guya gu gifutshi gia Negebe. Wayile mutunga hakatshi dia dimbo dia Kadeshe nu dia Shule. Hakhalele muene gu Gelale,* 2 wazuelele luko egi mukaji’enji Sara wakhalele phangi’enji. Hene Abimeleke fumu wa gu Gelale watumile enya mudimo enji ha guzula Sara. Athu ene ayile n’enji gumbo dia Abimeleke. 3 Mu phipha Nzambi wawambelele Abimeleke mu nzoji egi: “Udi mufua handaga mukhetu yowu wazudi udi mukaji’a ngane.” 4 Uvi Abimeleke gabungishilego n’enji muila.* Hene wazuelele egi: “Yehowa udi mutshigina gushiya athu atshitshilego diago gubola ba?* 5 Abalahama hakhenji wanguwambela egi Sara udi phangi’enji, Sara nji wazuedi egi Abalahama udi phangi’enji. Ngakhalelego nu matangi abola, ngakhalelego nji mujiya egi ngudi mutshita ndaga yabola.” 6 Nzambi wa giamatshidia wamuwambelele mu nzoji egi: “Ngudi mujiya egi wayitshitshilego nu matangi abola, hene ngagukangi njila hagula ubungisago n’enji muila hagula ungukalegelago gubola. 7 Henyaha vutula mukaji’a ngane handaga mulumi’enji udi profete, muene mbawukombelela mukunda nu aye hagula ufuigo. Uvi gula wamuvutuilego, jiya egi udi mufua gaye nu athu agasue a mu inzo yaye.”

8 Abimeleke wazugile nu gimenegena giagasue, watamegele enya mudimo enji agasue, waawambelele ndaga jiagasue jiamonele muene mu nzoji, avuile woma wavula diago. 9 Gungima Abimeleke watamegele Abalahama, wamuhudile egi: “Ndaga itshi watukalagala? Gubola gutshi ngagutshitshi hagula ungukalegele nu athu ami ndaga yabola ya luholo elu? Ndaga wangukalegela idi yabola.” 10 Abimeleke wawambelele luko Abalahama egi: “Matangi atshi wakhadi nawo tangua wakalagala ndaga eyi?” 11 Abalahama wamuvutudile egi: “Ngatshitshi ngenyi handaga ngatangiza egi ‘Athu a mu dimbo edi anago guvuila Nzambi woma, mbaangushiya ha guzula mukaji’ami.’ 12 Sara udi nji phangi’ami diago, mun’a sh’ami uvi gashigo mun’a mama wami, ngamuzudile mu ulo. 13 Tangua Nzambi wanguwambelele ha gukatuga gu inzo ya tata ha guya gualeha, ngawambelele Sara egi: ‘Gula wana gunguzumba diago, fundo diagasue mbatuya, mbawukhala muzuela egi ngudi phangi’aye.’”

14 Abimeleke wazanguile imeme nu ngombe nu enya mudimo a mala nu a akhetu wahanele Abalahama, wamuvutudile nji mukaji’enji Sara. 15 Abimeleke wamuwambelele luko egi: “Gifutshi giami gidi ha mago aye, wajiya gukhala fundo diagasue watshigina.” 16 Wawambelele Sara egi: “Ngahana phangi’aye makuta 1 000 a utadi wa siliva. Makuta ene adi gijiyishilo gidi mumonesa gudi athu agasue egi ushigo nu mulonga, watshitshilego nji ndaga yabola.” 17 Gungima Abalahama wakombelele Nzambi wa giamatshidia mukunda nu Abimeleke, hene Nzambi wasagele Abimeleke nu mukaji’enji nu enya mudimo enji a akhetu. Asendesele guvuala ana; 18 handaga Yehowa wabuishile akhetu agasue a mu inzo ya Abimeleke ikunya* mukunda nu Sara mukaji’a Abalahama.

21 Yehowa wawungulugile Sara gifua luholo luazuelele muene. Yehowa wamukalegele ndaga gifua luholo lualayele muene. 2 Hene Sara wamitshile vumo, wavualele Abalahama mona wa yala tangua diakhalele muene muthu wa gukola. Wamuvualele diago mu sungi inyi Nzambi wamulayele egi mbawuvuala mona. 3 Abalahama wahanele mona wamuvualele Sara jina egi Izake. 4 Hataganesele Izake masugu nage, Abalahama wamumbile gu mukanda gifua luholo luamuwambelele Nzambi. 5 Tangua diavualewe mun’enji Izake, Abalahama wakhalele nu ivo 100. 6 Sara wazuelele egi: “Nzambi wanguhana luendu lua gulela; muthu wagasue mbawuvua ndaga eyi mbawulela hamoshi nu ame.”* 7 Wazuelele luko egi: “Nanyi wakhalele mutangiza egi ame Sara mbanguvualela Abalahama mona? Uvi ngamuvualela mona hadi muene muthu wa gukola.”

8 Mona muene wakudile, wabembele nji guwamua mele, Abalahama wakalegele wano wakoma mu lusugu Izake wabembele guwamua mele. 9 Uvi Sara wakhalele mumona luholo mun’a Agare muenya gu Ejipitu wakhalele mulela Izake. (Ishemayele wakhalele mun’a Abalahama nu Agare). 10 Sara wawambelele Abalahama egi: “Kaya muhiga owu wa mukhetu nu mun’enji, handaga mun’enji gajiyilego gukapha umonyi waye hamoshi nu Izake.” 11 Uvi ndaga jiazuelele Sara mukunda nu Ishemayele jiasuanguluishilego Abalahama nga hazonda. 12 Nzambi wawambelele Abalahama egi: “Uvuigo khabu mukunda nu ndaga jia guwambela Sara mukunda nu mun’aye nu muenya mudimo waye wa mukhetu. Mutegelele* handaga ajigulu* aye mbaazoga mu njila ya Izake. 13 Uvi mun’a muhiga yowu mbangumubuisa nji gifutshi giakoma, handaga udi mun’aye.”*

14 Abalahama wazugile nu gimenegena giagasue, wazanguile dipha nu mulondo wa meya walondewe nu ilema ya shitu wayihagele ha phanga ya Agare. Gungima wamukayele nu mun’enji. Agare wakatugile, wayile nu guwungagana mu mavu a luselenga a Belesheba. 15 Gungima meya akhalele mu mulondo ahuile, Agare wabembele mun’enji ha mushin’a gamutshi. 16 Wayile mukhala ndambo gualeha handaga wakhalele muzuela egi: “Ngushigo mutshigina gumona gufua gua mun’ami.” Hene wayile gudikhalela gualeha, wasendesele gudila mangololo.

17 Nzambi wavuile dijui dia mona muene. Muanjelo wa Nzambi mu dilu watamegele Agare, wamuhudile egi: “Agare mukunda natshi udi mudila? Uvuigo woma handaga Nzambi wavua dijui dia mun’aye. 18 Zuga, nda uzugise mun’aye, mukuatese ha guwenda, handaga mbangumubuisa gifutshi giakoma.” 19 Gungima Nzambi wamukanguile meso, wamonele wina dia meya, wayile muthaya* meya nu mulondo walondewe nu ilema ya shitu, wahanele mun’enji ha gunua. 20 Nzambi wakuatesele Ishemayele uu nu tangua diakudile muene. Wakhalele mu mavu a luselenga, wabuile nji yanga, wakhalele musonona mifula. 21 Ishemayele wayile mukhala mu mavu a luselenga a Pharane, gin’enji wamuzanguile mukhetu wa gu Ejipitu.

22 Mu tangua diene, Abimeleke nu Phikole fumu wa masuta enji awambelele Abalahama egi: “Nzambi udi gugukuatesa mu ndaga jiagasue udi mukalagala. 23 Henyaha diloge gudi ame gutuama dia Nzambi egi mbawushigo gungukalegela ndaga yabola, nu gudi an’ami nu ajigulu ami; diloge nji egi mbawunguzumba, mbawuzumba nji athu a mu gifutshi wana khala gifua luholo ame nji ngaguzumbile.” 24 Abalahama wazuelele egi: “Ayi ngadiloga.”

25 Uvi Abalahama wawambelele Abimeleke ndaga yakalegele enya mudimo enji luholo atambudile wina dia meya dia Abalahama gu ngolo. 26 Abimeleke wamuvutudile egi: “Ngushigo mujiya gula nanyi wakalagala ndaga yene; aye nji wanguwambelelego nayo, guvua guagasue guene ngudi muvua luenyelu.” 27 Abalahama wazudile imeme nu ngombe wahanele Abimeleke, gungima mukut’awo agasue akotele gikotelo. 28 Abalahama wazanguile mitumba sambadi ya imeme ya mikaji mukatshi dia shitu jienji, wayihagele mu khanda. 29 Abimeleke wamuhudile egi: “Mukunda natshi wazangula mitumba ya imeme ya mikaji sambadi wayihaga mu khanda?” 30 Muene wamuvutudile egi: “Udi naye gutshigina mitumba ya imeme sambadi ya akaji eyi ngudi guguhana hagula ikhale gijiyishilo gidi mumonesa egi ame ngahagele* wina edi dia meya.” 31 Gishina giene watamegele fundo diene egi Belesheba* handaga mukut’awo agasue mbadi adilogele ha fundo diene. 32 Hene akotele gikotelo gu Belesheba, gungima Abimeleke nu Phikole fumu wa masuta enji avutugile mu gifutshi gia enya Filistiya. 33 Gungima Abalahama wakunyile mutshi wa tamalise gu Belesheba, watumbuishile* jina dia Yehowa Nzambi wa ivo nu ivo guene. 34 Abalahama wabalegesele* ivo yavula mu gifutshi gia enya Filistiya.

22 Gungima Nzambi wa giamatshidia walolele Abalahama, wamutamegele egi: “Abalahama!” muene watayele egi: “Ame yowu!” 2 Wamuwambelele egi: “Ngabuba, zangula mun’aye Izake mumoshi ha mumoshi wana zumba muavula, nda n’enji gu gifutshi gia Moria, unguhane n’enji gifua mulambu* holu dia mulundu mbangugudijiga.”

3 Abalahama wazugile nu gimenegena giagasue, walondele phunda yenji, wazanguile nji enya mudimo enji mbadi nu mun’enji Izake. Watawile khunyi jia guwotshiela mulambu, gungima wayile ha fundo diamuwambelele Nzambi wa giamatshidia. 4 Mu lusugu lua thathu, Abalahama watuphuile meso hakhalele muene gualeha, wamonele fundo diene. 5 Abalahama wawambelele enya mudimo enji egi: “Enue salenu haha nu phunda, uvi ame nu Izake tuaya gunu tukombelele Nzambi, tumuza gumisanga.”

6 Abalahama wazudile khunyi jia guwotshiela mulambu wajihagele ha phanga ya mun’enji Izake. Gungima wazudile tshuya nu gaphogo,* wayile nu Izake. 7 Izake watamegele sh’enji egi: “Tata!” Abalahama wamuvutudile egi: “Ayi mun’ami!” Izake wamuhudile egi: “Tudi nu tshuya nu khunyi, uvi gimeme tuya muhanela mulambu gidi gui?” 8 Abalahama wamuvutudile egi: “Mun’ami, Nzambi hakhenji uza gutuhana gimeme gia guhanela mulambu.” Gungima alanduile guya.

9 Ahetele ha fundo diamuwambelele Nzambi wa giamatshidia, Abalahama watungile giwotshielo ha fundo diene, wahagele khunyi holu. Gungima wajitshigile mun’enji Izake gu mago nu gu malu, wamuhagele ha giwotshielo holu dia khunyi. 10 Abalahama wazanguile gaphogo* ha gushiya mun’enji. 11 Uvi muanjelo wa Yehowa mu dilu watamegele Abalahama egi: “Abalahama, Abalahama!” Muene watayele egi: “Ame yowu!” 12 Muanjelo wamuwambelele egi: “Ukalagalago mona gubola, umutshitshigo nga gima gimoshi, henyaha ngajiya giwa egi wana vuila Nzambi woma handaga watunyilego ha gunguhana mun’aye mumoshi ha mumoshi.” 13 Abalahama watuphuile meso, wamonele gimeme gia mulume giakhalele ndambo gualeha nu muene, mbinga jienji jiakhalele jia gukuatagana gu gamutshi. Abalahama wayile, wazanguile gimeme giene, wagihanele mulambu ha fundo dia mun’enji. 14 Gungima watamegene fundo diene egi Yehowa-Yile.* Gishina giene athu ana zuela uu nu mangino egi: “Yehowa mbawuhana ima ya funu gu mulundu wenji.”

15 Muanjelo wa Yehowa mu dilu watamegele Abalahama mbala ya ngiadi, 16 wazuelele egi: “Yehowa udi muzuela egi: ‘Ngudi gudiloga mu jina diami egi luholo wakalagala ndaga eyi nu watunyilego gunguhana mun’aye mumoshi ha mumoshi, 17 mbangugusuanguluisa diago, mbanguvudisa ajigulu* aye gifua themua mu dilu, mbaakhala nji avula gifua gishegele gu khulo ya muta. Vungu* diaye mbaditambula membo a mbalagaji jienji. 18 Athu a mu ifutshi yagasue ya ha mavu mbaaheta gubonga mu njila ya vungu* diaye handaga wangutumagela.’”

19 Gungima Abalahama wavutugile gudi enya mudimo enji, mukut’awo agasue avutugile gu Belesheba; Abalahama walanduile gukhala gu Belesheba.

20 Gungima awambelele Abalahama egi: “Milka wavualela nji phangi’aye Naore ana a mala: 21 Mun’enji wa thomo jina dienji Uze, wa mbadi Buze, wa thathu Kemuele sh’a Alama, 22 Milka wavualele nji Kesede nu Hazo nu Philidashe nu Yidelafe nu Betuele.” 23 Betuele wavualele Rebeka. Milka wavualele ana awa nage nu Naore phangi’a Abalahama. 24 Naore wakhalele nu mukhetu muko jina dienji Leuma, muene nji wavualele ana a mala; wavualele: Teba nu Gahama nu Tabasha nu Maka.

23 Tangua Sara wafile, wakhalele nu ivo 127. 2 Wafuile gu Kiriyate-Arba, yakotelesa egi gu Hebrone, mu mavu a enya Kanana; Abalahama washile masaga, wadidile Sara. 3 Gungima Abalahama wakatugile fundo diakhalele kimbi gia mukaji’enji, wayile muwambela ana a Hete egi: 4 “Ngajile mukhala mukatshi dienu uvi ngudi ngenji. Nguhanenu gitshinyi gia mavu mu gifutshi gienu hagula ngufunde mukaji’ami.” 5 Ana a Hete awambelele Abalahama egi: 6 “Tutegelele fumu. Nzambi waguhagele fumu* mukatshi dietu. Wajiya gutomba malumba abalega gubonga ufunde mukaji’aye. Gushigo nga muthu wajiya gutunyisa malumba enji hagula ufunde mukaji’aye.”

7 Abalahama wazugile, washigudile phala yenji gutuama dia ana a Hete, 8 waawambelele egi: “Gula muatshigina egi ngufunde mukaji’ami, ngutegelelenu, wambelenu Efelone mun’a Sohale 9 angudigile wina dienji dia gu Makephela didi gu songi ya dihia dienji. Angudigile nadio ha meso enu mu ndando yatagana diago hagula nguhete fundo dia gufunda mukaji’ami.”

10 Efelone mujigulu wa Hete wakhalele mukatshi dia ana a Hete. Wawambelele Abalahama ha meso a ana a Hete nu gutuama dia athu agasue akhalele mungina ha mufulo wa dimbo egi: 11 “Ndo fumu, ngutegelele. Ngudi guguhana nu dihia nu wina udi muene ha meso a akuaku’ami. Ngudi guguhana naye hagula ufunde mukaji’aye.” 12 Abalahama washigudile phala yenji gutuama dia enya gifutshi giene, 13 wawambelele Efelone gutuama diawo egi: “Ngutegelele gula watshigina! Ngudi guguhana mutango watagana wa utadi wa siliva mukunda nu dihia diene. Tshigina utadi wene hagula ngufunde mukaji’ami guene.”

14 Gungima Efelone wawambelele Abalahama egi: 15 “Fumu ngutegelele, ndando ya mavu awa idi bashekele* 400 a utadi wa siliva, uvi ishigo yene idi nu ndando. Funda mukaji’aye.” 16 Abalahama watshiginyile ndaga yazuelele Efelone, wamuhanele bashekele* 400 a utadi wa siliva gutuama dia ana a Hete gifua luholo enya mungenda akhalele mutshita. 17 Efelone wadigile dihia dienji dia Makephela diakhalele hehi nu Mamele, yakotelesa egi dihia nu wina nu mitshi yagasue yakhalele muene. 18 Abalahama wasumbile ima eyi yagasue gutuama dia ana a Hete nu gutuama dia athu agasue akhalele mungina ha mufulo wa dimbo. 19 Gungima Abalahama wafundjile mukaji’enji Sara mu wina dia dihia dia Makephela hehi nu Mamele, yakotelesa egi Hebrone, mu mavu a enya Kanana. 20 Hene ana a Hete ahanele Abalahama dihia nu wina diakhalele mukatshi dia dihia diene, diabuile dienji ha gukhala mufundjila athu.

24 Abalahama wakhalele muthu wa gukola diago, Yehowa wamukuatesele mu ndaga jiagasue. 2 Abalahama wakhalele nu muenya mudimo wenji mumoshi, wakhalele mbuta wa enya mudimo agasue a mu inzo yenji. Muene nji wakhalele mutuameza ima yenji yagasue. Wamuwambelele egi: “Ngabuba, mba koko diaye goshi’a shina dia kulu diami. 3 Ngudi gugutoga udiloge mu jina dia Yehowa Nzambi wafugile dilu nu mavu egi, uzudilago mun’ami mukhetu wa muenya Kanana mu mavu ngudi mukhala. 4 Uvi udi naye guya mu gifutshi giami, mu fami yami ha guzudila mun’ami Izake mukhetu.”

5 Uvi muenya mudimo muene wamuwambelele egi: “Gula mukhetu muene watuna genji guza gugu, mbanguzula mun’aye nguyi n’enji mu gifutshi wakatugile ba?” 6 Abalahama wamuvutudile egi: “Ndo, uphagigo guya nu mun’ami guene. 7 Yehowa Nzambi wa mu dilu yago wangukatuile mu inzo ya tata, mu gifutshi gia enya fami yami wadilogele gutuama diami, wanguwambelele egi: ‘Mbanguhana mavu awa gudi ajigulu* aye,’ muene mbawutuma muanjelo wenji gutuama diaye, aye mbawuzula diago mukhetu guene mukunda nu mun’ami. 8 Uvi gula mukhetu muene watuna guza gugu, mbawushigo mukhala nu mulonga mukunda nu ndaga wadilogi. Uvi ushigo naye guya nu mun’ami gununu.” 9 Muenya mudimo wambile koko dienji goshi’a shina dia kulu dia fumi’enji Abalahama, wadilogele egi mbawukalagala ndaga jiagasue jiazuelele fumi’enji.

10 Gungima wazudile shamo kumi jia fumi’enji nu ima yabonga ya maluholo agasue wayile nayo gu Mezopotamiya gu dimbo dia Naore. 11 Tangua diahetele muene hehi nu wina dia meya diakhalele gonze ya dimbo, wafugamesele shamo. Yakhalele mu ngueze tangua akhetu ana zoga ha guya mutaha* meya. 12 Gungima wazuelele egi: “Yehowa Nzambi wa fumi’ami Abalahama, ngabuba ngutagenesele ndaga ngudi gugutoga mangino, monesa guzumba guaye gua giamatshidia gudi fumi’ami Abalahama. 13 Henyaha ngamagana hehi nu wina dia meya, ana a akhetu a mu dimbo amuzoga nji ha guza mutaha meya. 14 Mona wa mukhetu wagasue nguza muwambela egi, ‘ngabuba, tulula bungu diaye unguhane meya ngunue,’ gula muene wanguwambela egi, ‘nua, ngudi munuisa nji shamo jiaye,’ muene mbawukhala mukhetu watombi mukunda nu muenya mudimo waye Izake. Gula watshita ngenyi mbangujiya egi wana zumba fumi’ami muavula.”

15 Wakhalele khenji gamanesa ndo guzuela, Rebeka wajile nu bungu dienji ha phanga. Rebeka wakhalele mun’a Betuele, Betuele wakhalele mun’a Milka mukaji’a Naore phangi’a Abalahama. 16 Rebeka wakhalele wabonga diago, wakhalele khenji gabungishile galego muila nga nu yala mumoshi. Wabulumugile gu wina dia meya, wathahele* meya mu bungu dienji, wakandugile. 17 Muenya mudimo wa Abalahama wayile muphushi gudi Rebeka, wamuwambelele egi: “Ngabuba, nguhane ndambo ya meya a mu bungu diaye ngunue.” 18 Rebeka wamuvutudile egi: “Nua fumi’ami.” Gungima watuluile bungu dienji ha phanga muphushi, wamuhanele meya a gunua. 19 Hamanesele muene gumuhana meya, wazuelele egi: “Ngudi muthaha nji meya mukunda nu shamo jiaye uu nu tangua jiza mumanesela gunua.” 20 Wayile muphushi mumba meya akhalele mu bungu dienji ha fundo shitu jiana gunuila meya, gungima wavutugile muphushi gu wina dia meya ha guthaha* meya ako; wathahele meya mbala jiavula uu nu tangua shamo jiagasue jianuile meya. 21 Mu tangua diene diagasue, muenya mudimo wa Abalahama wahenele tedie, wakhalele mutala nu gudihula gula Yehowa wamukuatesa gale ha gutaganesa ginemo giamuhanele fumi’enji.

22 Tangua shamo jiamanesele gunua meya, muenya mudimo wa Abalahama wahanele Rebeka gazeya ga wolo ga guhaga gu mazulu, gazeya gene gakhalele nu unemelo wa gitshinyi gia shekele* imoshi. Wamuhanele nji minengu mbadi yalondewe nu wolo, minengu yene yakhalele nu unemelo wa shekele* kumi, 23 gungima wamuhudile egi: “Ngabuba, nguwambele, udi mun’a nanyi? Gumbo dia sh’aye gudi nu fundo tuajiya gubanda ba?” 24 Rebeka wamuvutudile egi: “Ngudi mun’a Betuele. Tata wami Betuele udi mun’a Naore nu Milka.” 25 Wazuelele luko egi: “Tudi nu muangu nu ima yavula ya gudisa shitu, tudi nji nu fundo dia gubanda.” 26 Muthu muene washiguile phala mu mavu, wafugamele gutuama dia Yehowa, 27 wazuelele egi: “Yehowa Nzambi wa fumi’ami Abalahama atumbuishiwe handaga wana gumumonesela guzumba guenji gua giamatshidia tangua diagasue nu wana tagenesa ndaga jiagasue jiana gumulaya muene. Yehowa wangutuameza diago mu inzo ya aphangi’a fumi’ami.”

28 Rebeka wayile muphushi gudi gin’enji ha gumutela lumene lua ndaga jiene. 29 Rebeka wakhalele nu phangi’enji wa yala jina dienji Labana. Labana wayile muphushi gudi muenya mudimo wa Abalahama wakhalele gu wina dia meya gonze ya dimbo. 30 Labana wamonele gazeya ga gu mazulu nu minengu gu mago a phangi’enji Rebeka; havuile muene Rebeka muzuela ndaga jiamuwambelele muthu muene, wayile gumutagana. Mu tangua diene, muthu muene wakhalele yowu genji mumagana nu shamo gu wina dia meya. 31 Labana wazuelele egi: “Iza, aye muthu wasuanguluishiwe gale gudi Yehowa. Mukunda natshi udi mumagana haha? Ngalondji gale inzo nu fundo mukunda nu shamo.” 32 Muenya mudimo wa Abalahama wanginyile monzo. Labana wakatudile inemo yakhalele holu dia shamo, wahanele shamo muangu nu ima ya gudia, wahanele muenya mudimo wa Abalahama meya ha guweva malu enji nu ha guweva malu a athu akhalele n’enji. 33 Uvi tangua amuhanele ima ya gudia, wazuelele egi: “Ngajiyilego gudia gula khenji ngumiwambela ndo ndaga ngudi naye guzuela.” Hene Labana wamuwambelele egi: “Zuela!”

34 Yala muene wazuelele egi: “Ngudi muenya mudimo wa Abalahama. 35 Yehowa wakuatesele fumi’ami muavula diago, wamubuishile muenya umonyi wavula, wamuhanele imeme nu ngombe nu utadi wa siliva nu wolo, nu enya mudimo a mala nu a akhetu, nu shamo nu phunda. 36 Sara, mukaji’a fumi’ami wavualele mona wa yala tangua diakhalele muene muthu wa gukola, fumi’ami mbawuhana mona muene ima yenji yagasue. 37 Fumi’ami wanguwambelele ha gudiloga egi: ‘Ushigo naye guzudila mun’ami mukhetu mukatshi dia ana a akhetu a gu Kanana mu mavu ngudi. 38 Uvi udi naye guya mu inzo ya tata mu fami yami ha guzudila mun’ami mukhetu.’ 39 Ngahudile fumi’ami egi: ‘Itshi mbangukalagala gula mukhetu muene watuna genji guza?’ 40 Muene wanguwambelele egi: “Yehowa Nzambi ngana kombelela* mbawutuma muanjelo wenji ha gugukuatesa mu njila mbawuwenda, udi naye guzanguila mun’ami mukhetu wa mu fami yami, wa mu inzo ya tata wami. 41 Gula waya mu fami yami uvi ene atuna gawo guguhana mukhetu, mbawushigo mukhala nga nu mulonga umoshi mu ndaga wadilogi gudi ame.’

42 “Tangua ngahetshi gu wina dia meya mangino, ngazuedi egi, ‘Yehowa Nzambi wa fumi’ami Abalahama, gula watshigina, ngukuatese mu ndaga ngudi mukalagala, 43 ndaga idi naye gukalegewa yene eyi: Ngudi gu mudidi wa meya, gula muvuala wa mukhetu waza guthaha meya, mbangumuwambela egi: “Ngabuba, nguhane ndambo ya meya mu bungu diaye ngunue.” 44 Gula muene wanguvutudila egi, “nua, ngudi muthaha nji meya mukunda nu shamo jiaye,” mbangujiya diago egi muene mukhetu Yehowa watombi mukunda nu mun’a fumi’ami.’

45 “Ngakhadi khenji ngumanesa ndo guzuela, Rebeka waji nu bungu dienji ha phanga, wabulumuga gu mudidi wa meya, wasendesa guthaha meya. Gungima ngamuwambela egi: ‘Ngabuba, nguhane meya ngunue.’ 46 Watulula muphushi bungu dia meya diakhadi ha phanga, wazuedi egi: ‘Nua, ngudi munuisa nji shamo jiaye.’ Hene nganui, wanuishi nji shamo. 47 Gungima ngamuhudi egi, ‘udi mun’a nanyi?’ muene wanguvutudila egi, ‘ngudi mun’a Betuele. Tata wami Betuele udi mun’a Naore nu Milka.’ Hene ngamuhagi gazeya gu mazulu nu ngamumbi minengu gu koko. 48 Gungima ngafugama gutuama dia Yehowa, ngatumbuisa Yehowa Nzambi wa fumi’ami Abalahama yago wangutuameza ha guza mukambela mun’a fumi’ami mukhetu gumbo dia phangi’a fumi’ami. 49 Henyaha nguwambelenu gula mudi mutshigina gumonesela fumi’ami guzumba gua giamatshidia; gula ndo nguwambelenu nji hagula ngujiye ndaga ngajiya gutshita.”*

50 Gungima Labana nu Betuele amuvutudile egi: “Ndaga eyi yakatuga gudi Yehowa. Esue tudi akuatshi ha guyituna nga ha guyitshigina?* 51 Rebeka muene yowu, muzule uye n’enji abue mukaji’a mun’a fumi’aye gifua luholo luazuedi Yehowa.” 52 Tangua muenya mudimo wa Abalahama wavuile mbimbi jiawo, wafugamene mbala imoshi gutuama dia Yehowa. 53 Gungima muenya mudimo wa Abalahama wazolele ima yalondewe nu utadi wa siliva nu ima iko yalondewe nu wolo nu milele wayihanele Rebeka. Wahanele nji ima iko ya ndando gudi phangi’enji wa yala nu gudi gin’enji. 54 Gungima muenya mudimo wa Abalahama nu athu anyi ayile n’enji adile, anuile, abandele guene.

Mu gimenegena wazugile, wazuelele egi: “Ngubembenu nguvutuge gudi fumi’ami.” 55 Labana phangi’a Rebeka nu gin’enji azuelele egi: “Rebeka akhale gale nu esue masugu kumi. Gungima wajiya giwa guya.” 56 Uvi muthu muene waawambelele egi: “Mungushiphisago, Yehowa wangukuatesa ha gutagenesa ndaga ngajidile. Ngubembenu nguvutuge gudi fumi’ami.” 57 Ene azuelele egi: “Tutamege Rebeka hakhenji tumuhule.” 58 Hene atamegele Rebeka amuhudile egi: “Watshigina guya nu yala owu ba?” Muene wazuelele egi: “Ayi, ngatshigina.”

59 Hene, abembele Rebeka ha guya nu giledi* gienji nu muenya mudimo wa Abalahama nu athu ajile n’enji. 60 Ahanele Rebeka phemba, amuwambelele egi: “Mun’etu wa mukhetu, ajigulu aye akhale avula diago,* ajigulu* aye ahingane membo* a athu anyi anago guazumba.” 61 Gungima Rebeka nu enya mudimo enji a akhetu anginyine ha shamo, alanduile yala muene. Muenya mudimo wa Abalahama wazanguile Rebeka, wayile n’enji.

62 Izake wakatugile gu khanda ya Bele-Lahayi-Loyi handaga wakhalele mu mavu a Negebe. 63 Lusugu lumoshi mu ngueze, Izake wakhalele muwenda mu temu ha gutangigiza. Wathuphuile meso, wamonele shamo jiakhalele muza! 64 Tangua Rebeka wathuphuile meso, wamonele Izake, watulugile muphushi holu dia shamo. 65 Gungima Rebeka wahudile muenya mudimo egi: “Yonu nanyi udi muwenda mu temu ha guza gututagana?” Muene wamuvutudile egi: “Yonu fumi’ami.” Hene Rebeka wazanguile gilengo* gienji, waditshuigile. 66 Muenya mudimo wawambelele Izake ndaga jiagasue jiakalegele muene. 67 Gungima Izake wanginyishile Rebeka mu tenta ya gin’enji Sara. Wamuzudile mu ulo; wamuzumbile nji muavula diago, ngenyi yamukuatesele ha gukatula gikenene gia gufua gua gin’enji.

25 Abalahama wazudile mukhetu muko mu ulo jina dienji Ketura. 2 Gungima Ketura wavualele Zimalane nu Yokashana nu Medane nu Madiana nu Yishebake nu Shua.

3 Yokashana wavualele Sheba nu Dedane.

Dedane wavualele Ashulime nu Letushime nu Leumime.

4 Madiana wavualele Efa nu Efele nu Hanoka nu Abida nu Eleda.

Mukut’awo agasue akhalele ana a Ketura.

5 Gungima Abalahama wazudile ima yenji yagasue wayihanele Izake, 6 uvi ana a akaji’enji ako waahanele bakado. Hakhalele muene nu monyo, waatumine ha guya mukhala gu khanda ya mazogelo a kumbi gualeha nu Izake. 7 Abalahama wasalele nu monyo ivo 175. 8 Wakolele diago nu wajingile lujingu luabonga, gungima wafuile, amufundjile gifua luholo afundjile akuaku’enji ako.* 9 An’enji a mala Izake nu Ishemayele amufundjile mu wina dia seso dia Makephela mu gilanga gia Efelone mun’a Sohale muenya Hete, gilanga giene gidi gu Mamele. 10 Abalahama wagisumbile gudi ana a Hete. Afundjile Abalahama nu mukaji’enji Sara mu gilanga giene. 11 Gungima dia gufua gua Abalahama, Nzambi walanduile gukuatesa mun’enji Izake. Izake wakhalele mukhala hehi nu Bele-Lahayi-Loyi.

12 Elu lumene lua Ishemayele mun’a Abalahama nu Agare muenya gu Ejipitu, muenya mudimo wa Sara.

13 Wawa majina a ana a Ishemayele nu majina a fami jiavuadiwe ene: Mun’enji wa somi wakhalele Nebayota, gungima wavualele Kedale, nu Adebele, nu Mibisama, 14 nu Mishima, nu Duma, nu Masa, 15 nu Hadada, nu Tema, nu Yetule, nu Nafishi nu Kedema. 16 Wawa ana a Ishemayele, nu majina awo ha gutadila membo awo nu mafundo akhalele muhaga phundo jiawo. Akhalele mafumu 12 ha gutadila iphuta yawo. 17 Ishemayele wafuile nu ivo 137, amufundjile gifua luholo afundjile akuaku’enji. 18 Ajigulu enji alanduile gukhala gu Havila uu nu gu Asiliya. Havila idi hehi nu Shule; Shule idi hehi nu Ejipitu. Akhalele hehi nu aphangi’awo agasue.*

19 Elu lumene lua Izake mun’a Abalahama.

Abalahama wavualele Izake. 20 Hakhalele Izake nu ivo 40, wadizudile mu ulo nu Rebeka. Rebeka wakhalele mun’a Betuele muenya Alama wa gu Padana-Alama, wakhalele nji phangi’a Labana muenya Alama. 21 Izake walanduile gububila Yehowa mukunda nu mukaji’enji, handaga Rebeka wakhalele gikunya;* Yehowa wavuile gudila guenji, Rebeka wamitshile vumo. 22 Uvi ana akhalele mu vumo dienji akhalele gudiluisa, hene Rebeka wazuelele egi: “Gula idi ngenyi na mukunda natshi ngudi naye gulandula gukhala nu monyo?” Wahudile Yehowa mukunda nu ndaga yene. 23 Yehowa wamuwambelele egi: “Ifutshi mbadi idi mu vumo diaye, iphuta mbadi idi mu vumo diaye mbayidikhapha; gifutshi gimoshi mbagikhala giakola gubalega giko, mbuta mbawukhala muenya mudimo wa galenge.”

24 Tangua lusugu lua guvuala luataganele, Rebeka wavualele maphasa! 25 Mona wa thomo wazogele wakhalele wabenguluga muila wagasue, wakhalele nji gifua muthu wasudiga mulele wa uvuji, amuhanele jina egi Ezau.* 26 Gungima phangi’enji wazogele, koko dienji diakhalele diagukuata gu sashi* ya Ezau, amuhanele jina egi Yakoba.* Izake wakhalele nu ivo 60 tangua Rebeka wavualele ana ene.

27 Tangua ana ene akudile, Ezau wabuile yanga watema, wakhalele munanga mu foto, uvi Yakoba wakhalele muthu wabonga, wakhalele munanga mu tenta. 28 Izake wakhalele muzumba Ezau muavula handaga wakhalele gumubatela mbiji ha gudia, uvi Rebeka wakhalele muzumba Yakoba. 29 Lusugu lumoshi, Yakoba wakhalele mutelega suphu ya makunde, Ezau wakatugile mu foto, wakhalele waguhuila diago. 30 Ezau wawambelele Yakoba egi: “Tshita muphushi, nguhane suphu inyi yabenga handaga ngudi ya guhuila!”* Gishina giene amuhanele jina egi Edome.* 31 Uvi Yakoba wamuwambelele egi: “Ngudigile thomo umbuta waye!” 32 Uvi Ezau wazuelele egi: “Henyaha ngudi mutshigina gufua, umbuta wene mbanguwutshitshila itshi?” 33 Yakoba wamuwambelele egi: “Diloge thomo!” Hene Ezau wadilogele, wadigile Yakoba umbuta wenji. 34 Gungima Yakoba wahanele Ezau dipha nu suphu ya makunde. Ezau wadile, wanuile, wazugile, wayile genji. Elu luholo Ezau waseguluile umbuta wenji.

26 Nzala yanginyile mu gifutshi gifua inyi yanginyile tangua Abalahama wakhalele nu monyo. Izake wayile gudi Abimeleke fumu wa enya Filistiya gu Gelale. 2 Yehowa wamonegele gudi muene, wamuwambelele egi: “Uyigo gu Ejipitu. Nda ukhale mu gifutshi nguza guguwambela. 3 Nda ukhale mu gifutshi giene gifua ngenji. Mbangushigo gugubemba, mbangugukuatesa handaga mbanguguhana ifutshi eyi yagasue, mbanguyihana nji gudi ajigulu* aye. Mbangutagenesa ndaga ngalayele sh’aye Abalahama egi: 4 ‘Mbanguvudisa ajigulu* aye gifua themua mu dilu; mbanguhana ifutshi eyi yagasue gudi ajigulu* aye. Mu njila yawo, ifutshi yagasue ya ha mavu mbayiheta gusuanguluga,’ 5 handaga Abalahama wangutumagele, walanduile mbimbi yami nu malongo ami nu mikhuala yami yagasue.” 6 Izake walanduile gukhala mu dimbo dia Gelale.

7 Tangua athu akhalele muhula Izake mukunda nu mukaji’enji, muene wakhalele guawambela egi: “Udi phangi’ami wa mukhetu.” Wakhalele muvua woma ha guzuela egi Rebeka udi mukaji’enji handaga wakhalele mutangiza egi: “Mala a mu dimbo edi ajiya gungushiya mukunda nu Rebeka,” handaga Rebeka wakhalele wabonga diago. 8 Gungima dia masugu, Abimeleke fumu wa enya Filistiya wakhalele mutala ha fenetre, wamonele Izake mumonesela mukaji’enji Rebeka guzumba.* 9 Abimeleke watamegele Izake mbala imoshi, wamuwambelele egi: “Mukhetu owu udi mukaji’aye! Mukunda natshi wazuedi egi : ‘Udi phangi’aye’?” Izake wamuwambelele egi: “Ngazuelele ngenyi handaga ngakhalele muvua woma egi ajiya gungushiya mukunda nu muene.” 10 Abimeleke wazuelele egi: “Mukunda natshi watutshitshila ngegi? Gula nga muthu mumoshi wabungisa muila nu mukaji’aye, nga watubatela malamba!” 11 Abimeleke wawambelele athu agasue egi: “Muthu wagasue wakuata muthu yowu nga mukaji’enji udi naye gushiyiwa!”

12 Izake wasendesele gukuna mbuto mu gifutshi giene. Mu givo giene wakatuile mbuto mbala 100 gubalega jinyi jiakunyile muene, handaga Yehowa wakhalele diago gumukuatesa. 13 Izake wabuile nu umonyi wavula, umonyi wene walanduile diago gudivudisa uu nu tangua diabuile muene nu umonyi wavula diago. 14 Wabuile nu imeme yavula nu ngombe jiavula nu enya midimo avula. Enya Filistiya asendesele gumuvuila giphi.

15 Enya Filistiya azudile mavu, ashitshile mawina agasue a meya ahagele* enya mudimo a Abalahama hakhalele muene nu monyo. 16 Abimeleke wawambelele Izake egi: “Katuga mu mavu etu handaga wabua nu ngolo jiavula gutubalega esue.” 17 Izake wakatugile guene, wayile muhaga phundo yenji mu baba dia Gelale, wasendesele gukhala guene. 18 Izake wahagele luko mawina a meya a sh’enji Abalahama anyi enya Filistiya ashitshile tangua diafuile Abalahama, waatamegele gifua luholo sh’enji wakhalele guatamega.

19 Tangua enya mudimo a Izake akhalele muhaga mawina mu baba, ahetele wina dia meya abonga. 20 Abambi a imeme a gu Gelale asendesele gumana nu abambi a imeme a Izake, akhalele muzuela egi: “Meya awa adi meya etu!” Hene Izake wahanele wina diene jina egi Eseke,* handaga amanele n’enji. 21 Ahagele luko wina diko, uvi asendesele luko gumana mukunda nu wina diene. Hene Izake waditamegele egi Sitena.* 22 Gungima wakatugile ha fundo diene, wayile muhaga wina diko, uvi amanelego mukunda nu wina diene. Hene Izake wahanele wina diene jina egi Rehobote,* wazuelele egi: “Henyaha Yehowa watuhana fundo diakoma, watuvudisa mu ifutshi.”

23 Gungima wakatugile guene, wayile gu Belesheba. 24 Mu phipha yene, Yehowa wamonegele gudi muene, wamuwambelele egi: “Ngudi Nzambi wa sh’aye Abalahama. Uvuigo woma handaga ngudi nu aye, mbangugukuatesa, mbanguvudisa ajigulu* aye mukunda nu muenya mudimo wami Abalahama.” 25 Izake watungile giwotshielo ha fundo diene, watumbuishile jina dia Yehowa.* Wajigile tenta ha fundo diene, enya mudimo enji ahagele wina dia meya ha fundo diene.

26 Gungima Abimeleke wakatugile gu Gelale, wajile ha fundo diene nu Ahuzata, muhanyi wenji wa malongo nu Phikole, fumu wa masuta enji. 27 Izake waawambelele egi: “Mukunda natshi muaza gumbo diami? Enue muakhalelego gungutshigina, muangukayele gumbo dienu.” 28 Ene amuwambelele egi : “Tuamona diago egi Yehowa udi nu aye. Hene tuadivui ha guguwambela egi: ‘Tuabuba, tudivue ha guvutula guhuima mukatshi dietu nu aye, tukote gikotelo 29 egi mbawushigo gutukalegela ndaga jiabola gifua luholo esue nji tuagukalegelego ndaga jiabola. Tuagukalegele ndaga mu luholo luabonga, tuaguwambelele ha gukatuga mu gifutshi gietu mu guhuima. Henyaha tuakotelesa diago egi Yehowa wana gugukuatesa diago.’” 30 Gungima Izake wakalegele wano mukunda nu ene; adile, anuile. 31 Azugile nu gimenegena giagasue adilogele. Gungima Izake waabembele ha guya, avutugile mu guhuima.

32 Mu lusugu luene, enya mudimo a Izake ajile muvutuga, amuwambelele ndaga ya wina dia meya akhalele muhaga, azuelele egi: “Tuaheta meya!” 33 Watamegele wina diene egi Shiba. Gishina giene dimbo diene diana tamegewa egi Belesheba uu nu mangino.

34 Tangua Ezau wataganesele ivo 40, wazudile Jidite mun’a Beli muenya Hete mu ulo nu Basemate mun’a Elona muenya Hete. 35 Izake nu Rebeka akhalele nu gikenene giavula mukunda nu akhetu ene.

27 Izake wabuile muthu wa gukola, gakhalelego luko mumona. Lusugu lumoshi watamegele mun’enji wa somi Ezau, wamuwambelele egi: “Mun’ami!” Muene watayele egi: “Ame owu tata!” 2 Izake wamuwambelele egi: “Ngakola gami. Ngushigo mujiya lusugu mbangufua. 3 Henyaha zula uta waye nu mifula yaye nu uta wa manana, nda uzombe, ungushiyile shitu. 4 Gungima ngutelegele ima ya gudia ngana zumba, ungubatele nayo hagula ngajiya gudia, nguguhane phemba gutuama egi ngufue.”

5 Hakhalele Izake muzuela nu mun’enji Ezau, Rebeka wakhalele mutegelela. Gungima Ezau wazogele, wayile muzomba shitu mu gishitu ha guyibatela sh’enji. 6 Rebeka wawambelele mun’enji Yakoba egi: “Ngavui sh’aye muwambela phangi’aye Ezau egi: 7 ‘Ngubatele mbiji, ngulondele ima ya gudia yabonga, hagula ngajiya gudia nguguhane phemba gutuama dia Yehowa gutuama egi ngufue gami.’ 8 Henyaha mun’ami tegelela muabonga, tshita ndaga ngudi guguwambela. 9 Nda gu dinda dia shitu, ngubatele mitumba ya khombo mbadi yabonga hagula ngulondele sh’aye ima ya gudia yafula gifua luholo luana zumba muene. 10 Gungima mubatele nayo ha gudia hagula aguhane phemba gutuama egi afue.”

11 Uvi Yakoba wawambelele gin’enji Rebeka egi: “Phangi’ami Ezau udi nu uvuji wavula mu muila uvi ame ndo. 12 Itshi mbayikalegewa gula tata wangubabata mu muila? Mbawutangiza egi ngudi gumulela. Ha fundo dia gunguhana phemba, mbawunguta mukumbu.” 13 Gin’enji wamuwambelele egi: “Gula waguta mukumbu, mukumbu wene ungukuate ame. Aye tshita ndaga ngudi guguwambela, nda ungubatele mitumba ya khombo.” 14 Yakoba wayile, wazanguile mitumba ya khombo, wajile nayo gudi gin’enji. Gin’enji walondele ima ya gudia yafula gifua luholo luakhalele muzumba sh’enji. 15 Gungima Rebeka wanginyile monzo, wazudile milele yabonga ya mun’enji wa somi Ezau, wayisudigile mun’enji wa galenge Yakoba. 16 Wahagele nji ilema ya mitumba ya khombo gu mago enji nu gu shingo yenji, fundo gakhalelego nu uvuji. 17 Gungima wahanele mun’enji Yakoba ima ya gudia yabonga nu mapha alondele muene.

18 Yakoba wayile gudi sh’enji, wamutamegele egi: “Tata!” Muene wamuvutudile egi: “Ame yowu mun’ami! Aye nanyi?” 19 Yakoba wawambelele sh’enji egi: “Ame Ezau mun’aye wa somi. Ngatshitshi gifua luholo wanguwambela. Ngabuba, zuga udie mbiji ngagushiyila hagula unguhane phemba.” 20 Izake wahudile mun’enji egi: “Mun’ami, luholo lutshi waheta mbiji yene muphushi?” Muene wamuvutudile egi: “Yehowa Nzambi waye wangukuatesa ha guyiheta.” 21 Gungima Izake wamuwambelele egi: “Mun’ami suena hehi ngugubabate ha gujiya gula aye diago mun’ami Ezau nga ndo.” 22 Yakoba wasuenele gudi sh’enji Izake, sh’enji wamubabatele, wazuelele egi: “Ngudi muvua dijui dia Yakoba uvi mago adi a Ezau.” 23 Gamujiyilego handaga mago enji akhalele nu uvuji gifua mago a phangi’enji Ezau, hene amuhanele phemba.

24 Gungima wamuhudile egi: “Aye diago mun’ami Ezau ba?” muene wamuvutudile egi: “Ayi ame.” 25 Wamuwambelele egi: “Mun’ami, nguhane mbiji ngudie hagula nguguhane phemba.” Yakoba wamuhanele nayo, wadile; wamuhuile nji matombe, wanuile. 26 Gungima sh’enji wamuwambelele egi: “Mun’ami suena gugu unguhane beze.” 27 Yakoba wasuenele gudi sh’enji, wamuhanele beze, sh’enji wavuile vumba dia milele yenji. Wamuhanele phemba, wazuelele egi:

“Vumba dia mun’ami didi gifua vumba dia dihia diashimbigiwa gudi Yehowa. 28 Nzambi wa giamatshidia aguhane mame a mu dilu, nu mavu a mbuto nu mbuto jiavula, nu matombe ahe-ahe. 29 Athu agukalegele mudimo, ifutshi nji igufugamele. Khala fumu ya aphangi’aye, ana a gin’aye agufugamele. Athu agasue adi guguta mukumbu, atewe nji mikumbu, athu agasue adi mutshigina egi Nzambi agukuatese, akuatesewe nji.”

30 Hamanesele Izake guhana Yakoba phemba, Yakoba wayile genji. Mu tangua diene, Ezau wajile mu foto muayile muene muzomba. 31 Muene nji walondele ima ya gudia yabonga, wayile nayo gudi sh’enji, wamuwambelele egi: “Tata, zuga udie ndambo ya mbiji ngagutelegela hagula unguhane phemba.” 32 Uvi sh’enji wamuhudile egi: “Aye nanyi?” Muene wamuvutudile egi: “Ame Ezau mun’aye wa somi.” 33 Izake wasendesele gudigita mangololo, wazuelele egi: “Nanyi wayi gunguzombela shitu, wangubatela nayo ha gudia? Ngayidi gale gutuama egi aye uze, ngamuhanyi nji phemba. Gushigo nga nu muthu mumoshi wajiya gusombegesa ndaga yene!”

34 Tangua Ezau wavuile sh’enji muzuela mbimbi eji, wadidile mangololo, wavuile gikenene giavula, wawambelele sh’enji egi: “Tata, nguhane ame nji phemba!” 35 Uvi Izake wamuwambelele egi: “Phangi’aye waji gunguhuiga hagula ngumuhane phemba ha fundo diaye.” 36 Ezau wazuelele egi: “Gishina giene ana gumutamega egi Yakoba,* eyi mbala ya mbadi yanguhuiga muene. Watambudile gale fundo diami dia mona wa somi, henyaha wazula luko phemba ha fundo diami!” Wawambelele luko sh’enji egi: “Wajiyilego gunguhana nu ame nji phemba ba?” 37 Uvi Izake wawambelele Ezau egi: “Ngamubuisa gale fumu waye, ngamuhanyi nji aphangi’enji agasue ha gukhala enya mudimo enji, ngamuhana nu mbuto nu matombe ahe-ahe. Itshi yasala luko hagula nguguhane mun’ami?”

38 Ezau wawambelele sh’enji egi: “Ushigo nu luholo lua gunguhana nu ame phemba ba? Nguhane phemba tata, ngabuba!” Wasendesele gudila mangololo diago. 39 Uvi Izake wamuvutudile egi:

“Mavu mbaashigo guguzolela mbuto jiavula, mahia aye mbaashigo muheta mame a mu dilu. 40 Mbawukalegela phogo yaye ya khusa monyo waye wagasue, mbawukhala nji muenya mudimo wa phangi’aye. Uvi gula gikenene giagubalegela, mbawudikatula mu uhiga* wenji.”

41 Ezau walanduile guvuila Yakoba khabu jiabala handaga sh’enji wamuhanele phemba. Wakhalele muzuela egi: “Masugu azonda asala hagula tata afue. Gula wafua, mbangushiya phangi’ami Yakoba.” 42 Tangua athu awambelele Rebeka ndaga jiakhalele muzuela mun’enji wa somi Ezau, Rebeka watumine athu ha gutamega mun’enji wa galenge Yakoba, wamuwambelele egi: “Tala! Phangi’aye Ezau udi gudilondega ha gugushiya mukunda nu ndaga wamutshitshile. 43 Henyaha tshita ndaga ngudi guguwambela mun’ami. Zuga, nda gumbo dia phangi’ami Labana gu Halana. 44 Ukhale gale gumbo dienji uu nu tangua mbaditulula phangi’aye mutshima. 45 Gula khabu jienji jiahua nu wabuita mutshima gu ndaga wamukalegele, mbangutuma athu ha guza guguzula. Ngajiyilego gumitotesa mukut’enu agasue mbadi mu lusugu lumoshi.”

46 Lusugu nu lusugu Rebeka wakhalele muwambela Izake egi: “Mulonga wa akhetu azudile Ezau mu mavu awa udi gunguhana gisegela. Gula Yakoba nji wazula mukhetu mukatshi dia enya Hete awa, na nzala ya monyo mbayinguhua gami.”

28 Izake watamegele Yakoba, wamuhanele phemba, wamuwambelele egi: “Ushigo naye guzula mukhetu mukatshi dia ana a akhetu a gu Kanana. 2 Nda gu Padana-Alama gumbo dia khakh’aye Betuele, uzule mukhetu mukatshi dia ana a lemba diaye Labana. 3 Nzambi wa Ngolo Jiagasue mbawugukuatesa, mbawuguhana ana avula, mbawuvudisa ajigulu aye, aye mbawubua diago tata wa athu avula. 4 Muene mbawugukuatesa, mbawukuatesa nji ajigulu* aye gifua luholo luakuatesele muene Abalahama, hagula uhinyine mavu awa udi mukhala gifua ngenji, mavu ahanele muene gudi Abalahama.”

5 Hene Izake watumine Yakoba ha guya gu Padana-Alama gumbo dia Labana mun’a Betuele, muenya Alama. Labana wakhalele phangi’a Rebeka, gin’a Yakoba nu Ezau.

6 Ezau wamonele egi Izake wahanele Yakoba phemba nu wamutumine ha guya muzula mukhetu gu Padana-Alama. Wamonele nji egi tangua Izake wamuhanele phemba, wamuwambelele egi: “Ushigo naye guzula mukhetu mukatshi dia ana a akhetu a gu Kanana.” 7 Wamonele luko egi Yakoba watumagele sh’enji nu gin’enji, wayile gu Padana-Alama. 8 Ezau wakotelesele egi sh’enji Izake gakhalelego musuanguluga nu ana a akhetu a gu Kanana. 9 Hene wayile gumbo dia Ishemayele mun’a Abalahama, wazudile mukhetu muko guene. Mukhetu muene jina dienji Mahalata, phangi’a Nebayota, mun’a Ishemayele.

10 Yakoba wakatugile gu Belesheba wayile gu Halana. 11 Wahetele ha fundo dimoshi ngenyi, wadilondele ha gubanda handaga guma guakhalele guabuitshi gale. Wabandele hene, wazanguile seso ha guhagela muto. 12 Walotele nzoji, wamonele gikalo* gia gumagenesa sendese mu mavu uu nu mu dilu; anjelo a Nzambi akhalele mukanduga nu gubulumuga ha gikalo giene. 13 Yehowa wakhalele holu dia gikalo giene, wawambelele Yakoba egi:

“Ame Yehowa Nzambi wa khakh’aye Abalahama nu wa sh’aye Izake. Mavu awa udi yagubanda mbanguahana gudi aye nu gudi ajigulu* aye. 14 Ajigulu* aye mbaabua avula gifua fuluguta dia mavu, mbaadimuanga gu khanda ya mayilo a kumbi nu ya mazogelo a kumbi, nu gu nord nu gu sud. Fami jiagasue jia ha mavu mbajiheta gubonga mu njila yaye nu mu njila ya ajigulu* aye. 15 Ngudi nu aye, mbangugubamba fundo diagasue mbawuya, mbanguguvutula nji mu gifutshi egi. Mbangushigo gugubemba, mbangutaganesa ndaga ngagulayele.”

16 Yakoba waphaphumugile gu tulo, wazuelele egi: “Yadiago, Yehowa udi ha fundo edi, uvi ngakhalelego mujiya.” 17 Gungima Yakoba wavuile woma, wazuelele egi: “Fundo edi dikuatesa woma! Yajiya gukhala inzo ya Nzambi, mufulo wa dilu udi haha.” 18 Yakoba wazugile nu gimenegena giagasue, wazudile seso diahagele muene muto wadihagele gifua kunji, wabundudile maji holu dia seso yene. 19 Wahanele fundo diene jina egi Betele,* uvi dimbo diene diakhalele thomo mutamegewa egi Luze.

20 Gungima Yakoba wadilogele egi: “Gula Nzambi walandula gukhala nu ame nu wangubamba mu njila ngudi muya, wanguhana nji ima ya gudia* nu milele ya gusudiga, 21 gula ngavutuga nji mu guhuima gumbo dia tata, ngenyi Yehowa mbawumonesa egi udi diago Nzambi wami. 22 Seso edi ngahaga gifua kunji mbadibua inzo ya Nzambi. Mbanguhana diago Nzambi giakumi gia ima yagasue mbayinguhana muene.”

29 Gungima Yakoba wakuatele njila, wayile gu gifutshi gia enya gu khanda ya Mazogelo a Kumbi. 2 Wamonele wina dimoshi dia meya mu temu; thundu thathu jia imeme jiakhalele jia gubanda hehi nu wina wene handaga diene fundo akhalele gujinuisa meya. Seso dimoshi diakoma diakhalele diagutshuiga holu dia wina wene. 3 Tangua imeme yagasue yakhalele gudibungisa fundo dimoshi, abambi a imeme akhalele mukatula seso diakoma ha guyinuisa meya. Gungima akhalele muvutula seso diene ha fundo dienji.

4 Yakoba waahudile egi: “Aphangi, muakatuga mu dimbo ditshi?” Ene amuwambelele egi: “Tuakatuga gu Halana.” 5 Muene waahudile egi: “Mudi mujiya Labana mujigulu wa Naore?” Ene amuvutudile egi: “Ayi tudi gumujiya.” 6 Yakoba waahudile egi: “Yowu muabonga?” Ene amuvutudile egi: “Ayi yowu muabonga. Tala, mun’enji Rashele muene yowu muza nu imeme!” 7 Waawambelele egi: “Tudi mu midi, ishigo tangua dia gubungisa shitu. Jinuisenu meya, muye mujidise.” 8 Ene amuwambelele egi: “Tushigo naye gutshita ngenyi. Tudi naye thomo gubungisa imeme yagasue, gungima tukatula giwa seso ha wina ha guyinuisa meya.”

9 Tangua Yakoba wakhalele muta nawo maga, Rashele wajile nu imeme ya sh’enji handaga wakhalele mubambi wa imeme. 10 Tangua Yakoba wamonele Rashele mun’a lemba dienji Labana nu imeme ya Labana, wayile muphushi ha gukatula seso diakhalele mutshuiga wina dia meya, wanuishile imeme ya lemba dienji Labana meya. 11 Gungima Yakoba wahanele Rashele beze, wasendesele gudila mangololo. 12 Yakoba wawambelele Rashele egi: “Ngudi muehu’a sh’aye,* ngudi mun’a Rebeka.” Hene Rashele wayile muphushi muwambela sh’enji.

13 Tangua Labana wavuile lumene lua muehu’enji Yakoba, wayile muphushi ha gumutagana. Wamuyambele, wamuhanele beze, wayile n’enji gumbo dienji. Gungima Yakoba wamutele lumene lua ndaga jiagasue. 14 Labana wamuwambelele egi: “Aye udi diago mahatshi ami.”* Yakoba wasalele gumbo dia Labana mbeji imoshi.

15 Labana wawambelele Yakoba egi: “Ushigo naye gungutshitshila mudimo wa gituhu handaga udi muenya fami yami.* Nguwambele, itshi udi mutshigina egi ngukhale gugufuta?” 16 Labana wakhalele nu ana mbadi a akhetu. Mona wa somi jina dienji Lea, wa galenge jina dienji Rashele. 17 Rashele wakhalele wabonga diago, uvi Lea gakhalelego wabonga gifua Rashele. 18 Yakoba wakhalele muzumba Rashele muavula, hene wawambele Labana egi: “Ngudi mutshigina gugukalegela mudimo ivo sambadi mukunda nu mun’aye wa galenge Rashele.” 19 Labana wamuwambelele egi: “Idi diago ndaga yabonga ha guguhana n’enji ha fundo dia gumuhana gudi yala muko. Khala haha nu ame.” 20 Yakoba wakalegele mudimo ivo sambadi mukunda nu Rashele. Uvi ivo yene yakhalele gifua masugu azonda gu meso enji handaga wakhalele muzumba Rashele.

21 Gungima Yakoba wawambelele Labana egi: “Tangua tuadivuile diatagana, nguhane mukaji’ami hagula ngubungise n’enji muila.” 22 Labana wabungishile athu agasue a gu khanda inyi, watshitshile wano. 23 Uvi mu ngueze, wazudile mun’enji Lea, wamuhanele gudi Yakoba hagula abungise n’enji muila. 24 Labana wahanele nji Zilpa muenya mudimo wenji wa mukhetu gudi Lea ha gubua muenya mudimo wenji. 25 Tangua azugile mu gimenegena, Yakoba wamonele egi amuhanele Lea! Wawambelele Labana egi: “Ndaga itshi wangukalagala? Ngagukalegele mudimo mukunda nu Rashele, mukunda natshi wanguhuiga?” 26 Labana wamuwambelele egi: “Esue haha tuana hana ndo galenge mu ulo gula mbuta wenji khenji gazudiwa galego. 27 Nenga uu nu hahua phoso eyi ya wano wa Lea. Gungima mbanguguhana nji Rashele gula wangukalegela luko mudimo ivo sambadi.” 28 Yakoba watshiginyile, wanengenene uu nu hahuile phoso ya wano wa Lea; gungima Labana wamuhanele nji Rashele ha gubua mukaji’enji. 29 Labana wahanele muenya mudimo wenji Bila gudi Rashele ha gubua muenya mudimo wenji.

30 Yakoba wabungishile nji muila nu Rashele, wamuzumbile muavula gubalega Lea. Yakoba wakalegele luko ivo sambadi gu mudimo wa Labana. 31 Tangua Yehowa wamonele egi Lea gakhalelego muzumbiwa, wamukuatesele ha guvuala ana, uvi Rashele wakhalele gikunya.* 32 Gungima Lea wamitshile vumo, wavualele mona wa yala, wamuhanele jina egi Ribene.* Wazuelele egi: “Handaga Yehowa wamonyi lamba diami, henyaha mulumi’ami mbawusendesa gunguzumba.” 33 Wamitshile luko vumo, wavualele mona wa yala, wazuelele egi: “Yehowa wategelela gudila guami handaga ngakhalelego muzumbiwa; wanguhana mona muko.” Gishina giene, wamuhanele jina egi Simeone.* 34 Gungima Lea wamitshile luko vumo, wavualele mona wa yala, wazuelele egi: “Henyaha mulumi’ami mbawujinginyina mangololo gudi ame handaga ngamuvualela ana a mala mutatu.” Gishina giene wamuhanele jina egi Levi.* 35 Wamitshile luko vumo, wavualele mona wa yala, wazuelele egi: “Henyaha mbangutumbuisa Yehowa.” Wamuhanele jina egi Yuda.* Gungima Lea wabembele guvuala.

30 Hamonele Rashele egi Lea wavualela Yakoba ana, wamuvuidile giphi; wakhalele muwambela Yakoba egi: “Nguhane ana, gula ndo ngudi mufua.” 2 Uvi Yakoba wamuvuidile khabu jiavula, wamuwambelele egi: “Nzambi wagukangi gamvuaji, ame ngushigo Nzambi. Bemba gunguvuila khabu.” 3 Rashele wamuwambelele egi: “Muenya mudimo wami Bila muene yowu, bungisa n’enji muila hagula wajiya gunguvualela ana,* ngenyi mu njila yenji ame nji ngajiya guheta ana.” 4 Wamuhanele muenya mudimo wenji Bila ha gubua mukaji’enji, Yakoba wabungishile n’enji muila. 5 Bila wamitshile vumo, wavualele Yakoba mona wa yala. 6 Rashele wazuelele egi: “Nzambi udi diago nzuji wami, wavui gudila guami, hene anguhanyi mona wa yala.” Gishina giene, wamuhanele jina egi Dane.* 7 Bila muenya mudimo wa Rashele wamitshile vumo diko, wavualele Yakoba mona wa yala wa mbadi. 8 Rashele wazuelele egi: “Ngalua ita yakola nu phangi’ami wa mukhetu, ngamubinga nji!” Wahanele mona muene jina egi Nefetali.*

9 Hamonele Lea egi gakhalelego luko muvuala ana, wahanele muenya mudimo wenji Zilpa gudi Yakoba hagula abue mukaji’enji. 10 Zilpa muenya mudimo wa Lea wavualele Yakoba mona wa yala. 11 Lea wazuelele egi: “Ngaheta luendu!” Wahanele mona muene jina egi Gade.* 12 Gungima Zilpa muenya mudimo wa Lea wavualele Yakoba mona wa yala wa mbadi. 13 Lea wazuelele egi: “Ngudi diago nu gusuanguluga! Akhetu mbaazuela diago egi ngudi nu gusuanguluga.” Wahanele mona muene jina egi Asele.*

14 Mu sungi ya gukatula mbuto jia ble, Ribene wayile nu guwenda mu temu. Wahelele mabundu a mandragore, wayile nawo gudi gin’enji Lea. Rashele wawambelele phangi’enji Lea egi: “Ngabuba, nguhane ndambo ya mandragore agubatela mun’aye.” 15 Lea wamuvutuile egi: “Aye wangutambuile gale mulumi’ami, yagutaganelego? Henyaha udi mutshigina guzangula luko mandragore a mun’ami?” Rashele wamuvutuile egi: “Gima ndo. Gula wanguhana mandragore a mun’aye, mangino Yakoba udi muza mubanda nu eye mu phipha.”

16 Mu ngueze tangua Yakoba wakatugile mu temu, Lea wayile gumutagana, wamuwambelele egi: “Mangino uza mubungisa nu ame muila handaga ngahanyi Rashele mandragore a mun’ami hagula uze ubande nu ame.” Yakoba wabandele n’enji mu phipha yene. 17 Gungima Nzambi wavuile isambu ya Lea. Lea wamitshile vumo, wavualele Yakoba mona wa yala wa thano. 18 Lea wazuelele egi: “Nzambi wanguhana lufuto luami handaga ngahanyi muenya mudimo wami gudi mulumi’ami.” Gishina giene, wahanele mona muene jina egi Yisakale.* 19 Lea wamitshile luko vumo, wavualele Yakoba mona wa yala wa samano, 20 wazuelele egi: “Nzambi wanguhana kado gabonga diago. Henyaha mulumi’ami mbawungutshigina handaga ngamuvualela ana a mala samano.” Wahanele mona muene jina egi Zabulona.* 21 Gungima wavualele mona wa mukhetu, wamuhanele jina egi Dina.

22 Gungima Nzambi wawungulugile Rashele, wavuile isambu yenji, wamukuatesele ha gumita vumo. 23 Rashele wamitshile vumo, wavualele mona wa yala. Wazuelele egi: “Nzambi wangukatula musonyi!” 24 Wamuhanele jina egi Yozefe,* wazuelele egi: “Yehowa wangulezela mona muko.”

25 Tangua Rashele wavualele Yozefe, Yakoba wawambelele Labana mbala imoshi egi: “Ngubembe nguvutuge gumbo diami, mu gifutshi giami. 26 Nguhane akaji’ami nu an’ami nguye gami, handaga ngagukalegele mudimo mukunda nu ene, udi mujiya muabonga luholo ngagukalegela mudimo.” 27 Labana wamuwambelele egi: “Ngudi gugububila, khala haha nu ame, handaga ngudi nu ijiyishilo* idi mumonesa egi Yehowa udi gungukuatesa mukunda nu aye.” 28 Wamuwambelele luko egi: “Ngutoge lufuto luagasue watshigina, mbanguguhana nalo.” 29 Yakoba wamuwambelele egi: “Udi mujiya muabonga luholo ngagukalegele mudimo nu luholo shitu jiaye jiavudi mukunda nu ame; 30 gutuama egi nguze haha, wakhalele nu shitu jiazonda uvi henyaha udi najio diago jiavula, Yehowa wana gugukuatesa diago sendese tangua ngajile haha. Na tangua ditshi mbangukalagala mudimo mukunda nu enya fami yami?”

31 Labana wazuelele egi: “Itshi ngugufuta?” Yakoba wamuvutuile egi: “Ushigo gungufuta nga gima gimoshi! Mbangulandula gudisa nu gubamba shitu jiaye, uvi udi naye gungukalegela ndaga eyi: 32 Mangino ngudi muya nu gubalega mukatshi dia shitu jiaye jiagasue. Ukhaphumune imeme yagasue idi matona-matona nu idi nu mukubu mu muila, nu mitumba ya imeme ya milume yagasue idi yabenguluga, nu khombo jiagasue jia mikaji jidi jia matona-matona nu jinyi jidi nu mikubu mu muila. Udi naye gunguhana shitu jinyi jiagasue gifua lufuto luami. 33 Mu masugu adi muza tangua mbawuza mutala lufuto luami, mbawujiya gula ngana zuela giamatshidia nga ndo; gula wasanga khombo ya mukaji ishigo nu matona-matona nga ishigo nu mukubu mu muila, nga gimeme gia mulume gishigo giabenguluga, ngenyi mbayikhala gifua ngayikuyi.”

34 Labana wazuelele egi: “Gima ndo! Ikhale ngenyi.” 35 Mu lusugu luene, Labana wakhaphumuine milume ya khombo yagasue yakhalele ilakaji-kaji nu inyi yakhalele nu mikubu mu muila, nu mikaji ya khombo yagasue yakhalele matona-matona nu inyi yakhalele nu mikubu mu muila, nu shitu jiagasue jiakhalele nu mukubu ulaphe nu mitumba ya imeme ya milume yagasue yakhalele yabenguluga, wayihanele gudi an’enji a mala ha guyibamba. 36 Gungima Labana wayile ha fundo diko gualeha nu Yakoba, watshitshile masugu thathu ha guheta ha fundo diene. Uvi Yakoba wakhalele mubamba shitu jiko jia Labana jinyi jiasalele.

37 Yakoba wakokele thango jia gibisu jia mutshi wa stirakse nu jia mutshi wa amandiye nu jia mutshi wa platane. Wakatudile thango jiene izula mu mafundo ako hagula jisale nu matona alaphe. 38 Gungima wahagele thango jiene gutuama dia shitu mu ginuilo gia meya fundo shitu jiakhalele muza ha gunua meya, hagula mitshi yene ikhale gutuama dia shitu tangua shitu jia mikaji jidi mu sungi jiajiya gumita.

39 Thango jiene jiakhalele gutuama dia shitu tangua jiakhalele mu sungi jiajiya gumita, ngenyi jiakhalele muvuala ana alakaji-kaji, matona-matona nu akhalele nu mikubu mu muila. 40 Yakoba wakatudile mitumba ya imeme ya milume, gungima wahagele shitu gutuama dia shitu jia Labana jiakhalele jilakaji-kaji nu gutuama dia shitu jiagasue jiakhalele jiabenguluga. Wakatudile shitu jienji, gajibungishilego nu shitu jia Labana. 41 Tangua diagasue shitu jiakoma jiakhalele mu sungi jiajiya gumita, Yakoba wakhalele muhaga thango gutuama diajio mu ginuilo gia meya, hagula jikhale hehi nu thango jiene tangua jidi mu sungi jiajiya gumita. 42 Uvi Yakoba gakhalelego muhaga thango jiene tangua shitu jia gukhuwa jiakhalele mu sungi jiajiya gumita. Gishina giene shitu jiagasue jia gukhuwa jiakhalele jia Labana, uvi shitu jiakoma jiakhalele jia Yakoba.

43 Yakoba wahetele umonyi wavula, wabuile nu shitu jiavula nu enya mudimo a mala nu a akhetu nu shamo nu phunda.

31 Gungima Yakoba wavuile ndaga jiagasue jiakhalele muzuela ana a Labana egi: “Yakoba wazula ima yagasue ya sh’etu, wabua nu umonyi wavula mukunda nu ima yazudi muene gudi tata.” 2 Hakhalele Yakoba mutala Labana gu phala, wamonele egi makalegelo enji akhalelego luko gifua luholo akhalele thomo. 3 Yehowa wawambelele Yakoba egi: “Vutuga mu gifutshi gia akhakh’aye nu gudi enya fami yaye, mbangulandula gukhala nu aye.” 4 Gungima Yakoba watumile athu ha gutamega Rashele nu Lea ha guza mu temu, fundo diakhalele shitu jienji, 5 waawambelele egi:

“Ngamona egi sh’enu wasombegesa makalegelo enji gudi ame, uvi Nzambi wa tata wami udi nu ame. 6 Enue hakhenu mudi mujiya muabonga egi ngakalegele sh’enu mudimo nu ngolo jiami jiagasue. 7 Sh’enu wakhalele mukamba luholo lua gunguhuiga, wasombegesele lufuto luami mbala kumi; uvi Nzambi gamuhanelego njila ha gungukalagala gubola. 8 Gula wazuela egi: ‘Mbangukhala gugufuta shitu jia matona-matona,’ shitu jiagasue jiakhalele muvuala ana a matona-matona; uvi gula wazuela egi ‘mbangukhala gugufuta shitu jilakaji-kaji,’ shitu jiagasue jiakhalele muvuala ana alakaji-kaji. 9 Ngenyi Nzambi watambudile shitu jia sh’enu, wanguhanele najio. 10 Lusugu lumoshi tangua shitu jia mikaji jiakhalele mu sungi jiajiya gumita, ngalotele nzoji. Mu nzoji yene ngamonele khombo jia milume jilakaji-kaji nu jia matona-matona nu jiko jiakhalele nu mikubu mu muila, jidi mulandula jia mikaji ha gujimitshisa. 11 Gungima muanjelo wa Nzambi wa giamatshidia wangutamegele mu nzoji yene, wazuele egi: ‘Yakoba!’ Ngatayele egi: ‘Ame yowu.’ 12 Wazuelele egi: ‘Ngabuba tuphula meso utale, milume ya khombo yagasue idi mulandula shitu jia mikaji ha gujimitshisa idi ya matona-matona, idi ilakaji-kaji, idi nji nu mikubu mu muila, handaga ngamonyi ndaga jiagasue jidi gugukalegela Labana. 13 Ngudi Nzambi wa giamatshidia wamonegele gudi aye gu Betele, fundo wabunduile maji holu dia kunji nu wadilogele gutuama diami. Henyaha zuga, katuga mu gifutshi egi, vutuga mu gifutshi wavualewe.’”

14 Rashele nu Lea amuvutudile egi: “Tudi luko nga nu gima gimoshi gia guzula mu inzo ya tata ba? 15 Muene wana gutuzula gifua ngenji, watudigile, wakalegele makuta agasue ahanewe mukunda nu esue. 16 Umonyi wagasue wamutambuile Nzambi, udi wetu nu an’etu. Tshita ndaga jiagasue jiaguwambela Nzambi.”

17 Yakoba wazugile, wanginyishile an’enji nu akaji’enji holu dia shamo. 18 Wazudile shitu jiagasue nu ima yagasue yahetele muene gu Padana-Alama ha guvutuga gudi sh’enji Izake mu gifutshi gia Kanana.

19 Labana wayile mubatula uvuji wa imeme; mu tangua diene Rashele wakuyile isongo ya telafime* ya sh’enji. 20 Yakoba wahuigile Labana muenya Alama, handaga gamuwambelelego egi udi mutshigina guya genji. 21 Walengele nu ima yagasue akhalele nayo, wazawugile muta wa Efrata. Gungima wayile gu khanda ya milundu ya Gileade. 22 Mu lusugu lua thathu, Labana wavuile egi Yakoba walengi gale. 23 Wazudile aphangi’enji,* walanduile Yakoba mu njila masugu sambadi, wamusangele gu khanda ya milundu ya Gileade. 24 Mu phipha Nzambi wamonegele gudi Labana muenya Alama mu nzoji, wamuwambelele egi: “Tema gaye mu ndaga jiagasue uza muwambela Yakoba.”

25 Yakoba wajigile tenta yenji holu dia mulundu, uvi Labana nu aphangi’enji ajigile tenta jiawo gu khanda ya milundu ya Gileade. Gungima Labana wayile gudi Yakoba. 26 Wamuhudile egi: “Itshi wakalagala? Mukunda natshi wanguhuiga nu walengesa an’ami a akhetu gifua ahiga wakuatshi gu ita? 27 Mukunda natshi walengi mu gisuegi? Mukunda natshi wanguhuigi nu gunguwambela ndo? Gula nga wanguwambela, nga ngaji gumituala mu njila nu gusuanguluga nu ngimbo nu ngoma nu gitare.* 28 Uvi aye wanguhanelego luendu lua guhana ajigulu ami* nu an’ami beze. Watshita diago ndaga gifua muthu waheya. 29 Ngudi nu ngolo jia gugukalagala gubola, uvi Nzambi wa sh’aye wanguwambela mu phipha egi: ‘Tema gaye mu ndaga jiagasue uza muwambela Yakoba.’ 30 Ngudi mujiya egi walengi handaga udi muvua uhote wavula wa guvutuga gumbo dia sh’aye, uvi mukunda natshi wakuyi nzambi jiami?”

31 Yakoba wavutuile Labana egi: “Ngatshitshi ngenyi handaga ngakhalele muvua woma, ngakhalele mutangiza egi, wajiya gungutambula an’aye a akhetu gu ngolo. 32 Muthu wagasue uza mukuata nu nzambi jiaye udi naye gufua. Kamba muabonga mu ima yami ha meso a aphangi’etu awa, gula wamona gima giaye, ugizule.” Uvi Yakoba gakhalelego mujiya egi Rashele wakuyile nzambi jiene. 33 Labana wanginyile mu tenta ya Yakoba nu mu tenta ya Lea nu mu tenta ya enya mudimo mbadi a akhetu, uvi gamonelego nzambi jiene. Hazogele muene mu tenta ya Lea, wanginyile mu tenta ya Rashele. 34 Mu tangua diene, Rashele wazudile isongo ya telafime, wayihagele goshi’a ganguasa* akhalele mukhalela holu dia shamo, gungima wakhalele ha ganguasa gene. Labana wakambele mu tenta yagasue uvi gayimonelego. 35 Rashele wawambelele sh’enji egi: “Unguvuilago khabu fumu wami, ngushigo nu luholo lua guzuga handaga ngudi gu ngonda.” Labana walanduile gukamba muabonga isongo ya telafime uvi gayimonelego.

36 Yakoba wavuile khabu, wasendesele guwamba* Labana. Wazuelele egi: “Gubola gutshi ngakalagala? Mukunda natshi udi gungulandula gifua muthu wakalagala ndaga yabola? 37 Henyaha wasanda ima yami yagasue, gima gitshi giaye wamona? Gizole haha ha meso a aphangi’ami nu aphangi’aye hagula abatule mulonga wene. 38 Ngatshitshi nu aye ivo 20 uvi gushigo nga gimeme nga khombo yaye imoshi yaseluile, ngadilego nji nga gimeme giaye gia mulume. 39 Tangua shitu ya mu foto yakhalele mushiya shitu yaye, ngakhalelego muza nayo gudi aye. Ame hakhami ngakhalele guyifuta. Gula nji shitu yaye imoshi yakuyiwa mu muanya nga mu phipha, wakhalele gungufutshisa nayo. 40 Ngakhalele mumona lamba mukunda nu muanya wakola nu guhuma mu phipha, ngakhalele nji mubanda gikole-kole. 41 Ngatshitshi ivo 20 gumbo diaye. Ngagukalegele mudimo ivo 14 mukunda nu an’aye mbadi a akhetu, ngagutshitshile nji mudimo ivo 6 mukunda nu shitu jiaye. Uvi aye wasombegesele lufuto luami mbala kumi. 42 Gula nga Nzambi wa sh’ami, Nzambi wa Abalahama yago Izake wakhalele muvuila woma* gakhalelego nu ame, nga wanguvutula mago a gituhu. Nzambi wamonele lamba diami nu mudimo wakola ngakalegele, gishina giene wagutemesa mu phipha.”

43 Labana wamuvutudile egi: “Akhetu awa adi an’ami, ana awa adi ajigulu ami, shitu eji jidi jiami, ima eyi yagasue udi mumona idi yami nu ya an’ami a akhetu. Luholo lutshi mangino ngajiya guatshita gubola nu ene nu an’awo? 44 Henyaha iza, aye nu ame tukote gikotelo, mbagikhala gifua temue hakatshi dietu.” 45 Yakoba wazudile seso, wadihagele gifua kunji. 46 Yakoba wawambelele aphangi’enji egi: “Nonenu maseso!” Anonele maseso, alondele musonga wa maseso. Gungima adile holu dia musonga wene. 47 Labana watamegele musonga wene egi Yegale-Sahaduta,* uvi Yakoba wawutamegele egi Galede.*

48 Labana wazuelele egi: “Mangino musonga owu wa maseso udi temue hakatshi dietu.” Gishina giene awuhanele jina egi Galede, 49 awutamegele nji egi Inzo Yaleha ya Mutaledi handaga Labana wazuelele egi: “Yehowa akhale gututala aye nu ame tangua mbatushigo mukhala gudimona luko. 50 Gula wasendesa gusagesa an’ami a akhetu nu wasendesa guzula akhetu ako, jiya egi ikhale gushigo nu muthu udi gugumona, uvi Nzambi mbawukhala temue hakatshi diaye nu ame.” 51 Labana wawambelele luko Yakoba egi: “Tala musonga wa maseso nu kunji ngajiga hakatshi diaye nu eme. 52 Musonga owu wa maseso nu kunji edi idi gifua matemue adi mumonesa egi mbangushigo guyibalega ha guza gugutshita gubola, aye nji mbawushigo guyibalega ha guza gungutshita gubola. 53 Nzambi wa Abalahama nu Nzambi wa Naore, Nzambi wa sh’awo akhale nzuji mukatshi dietu.” Yakoba wadilogele mu jina dia Nzambi yago sh’enji Izake wakhalele muvuila woma.

54 Yakoba wahanele mulambu holu dia mulundu, watamegele aphangi’enji ha gudia mapha. Adile, abandele holu dia mulundu wene. 55 Labana wazugile nu gimenegena giagasue, wahanele ajigulu enji* nu an’enji a akhetu beze, waahanele nji phemba. Gungima wakuatele njila, wavutugile gumbo dienji.

32 Yakoba wakuatele njila wayile, anjelo a Nzambi ayile ha gumutagana. 2 Tangua Yakoba waamonele, wazuelele egi: “Eyi phundo ya masuta a Nzambi!” Watamegele fundo diene egi Mahanayime.*

3 Gungima Yakoba watumine athu ha gudiangela guya gudi phangi’enji Ezau mu gifutshi gia Seyile, mu mavu* a enya Edome. 4 Waawambelele egi: “Ndenu muwambele fumu wami Ezau egi: ‘Muenya mudimo waye Yakoba wazuela egi: “Ngakhalele* gumbo dia Labana ivo yavula. 5 Ngudi nu ngombe nu phunda nu imeme nu enya mudimo a mala nu a akhetu. Ngatuma athu ha guguwambela aye fumu wami hagula wajiya gunguvuila khenda.”’”

6 Tangua athu ene avutugile gudi Yakoba, amuwambelele egi: “Tuadimonyi nu phangi’aye Ezau, henyaha udi muza nu athu 400 ha gugutagana.” 7 Yakoba wavuile woma wavula nu gikenene. Wazanguile athu akhalele n’enji nu imeme nu ngombe nu shamo, waakhaphele mu mahunji mbadi. 8 Wazuelele egi: “Gula Ezau waluisa hunji dimoshi, hunji diko diajiya gulenga.”

9 Gungima Yakoba wazuelele egi: “Yehowa Nzambi wa khakh’ami Abalahama, Nzambi wa sh’ami Izake, aye wanguwambelele egi: ‘Vutuga mu gifutshi giaye, gudi enya fami yaye, mbangugukalegela ndaga mu luholo luabonga.’ 10 Ngushigo ngatagana hagula ungumonesele diago mutshima waye wabonga nu hagula utagenese ndaga jiagasue wangulayele ame muenya mudimo waye, handaga tangua ngazawugile muta owu wa Yordane, ngakhalele phamba nu muhango wami uvi henyaha ngabua nu mahunji mbadi. 11 Ngabuba, nguhuluise ha mago a phangi’ami Ezau handaga ngudi muvua woma egi wajiya guza gunguluisa nu akaji’ami nu an’ami. 12 Aye wanguwambelele egi: ‘Mbangugukalegela diago ndaga jiabonga, mbanguvudisa nji ajigulu* aye gifua gishegele gia mu muta giajiyilego gutangewa.’”

13 Yakoba wabandele ha fundo diene. Gungima wazudile shitu ha guhana kado gudi phangi’enji Ezau; wazudile: 14 khombo jia mikaji 200, jia milume 20, imeme ya mikaji 200, ya milume 20, 15 shamo 30 jiakhalele muwamuesa ana, ngombe jia mikaji 40, jia milume 10, phunda jia mikaji 20 nu jia milume 10.

16 Yakoba wahanele thundu imoshi-imoshi ya shitu gudi enya mudimo enji, waawambelele egi: “Diangelenu gutuama diami. Thundu imoshi ikhadigo muya hehi-hehi nu thundu iko.” 17 Wawambelele muenya mudimo wa thomo egi: “Gula watagana nu phangi’ami Ezau waguhula egi: ‘Udi muenya mudimo wa nanyi? Udi muya gui? Shitu eji jidi gutuama diaye jidi jia nanyi?’ 18 Muwambele egi: ‘Jidi jia muenya mudimo waye Yakoba. Wajitumi ha guhana fumi’ami Ezau kado, muene nji yowu muza nu gulandula gungima dietu.’” 19 Wawambelele nji muenya mudimo wa mbadi nu wa thathu nu enya midimo agasue akhalele gudilandula nu thundu jia shitu egi: “Gula muatagana nu Ezau, muwambelenu ngenyi. 20 Muwambelenu nji egi: ‘Muenya mudimo waye Yakoba yowu muza nu gulandula gungima dietu.’” Yakoba wakhalele mutangiza egi: ‘Gula ngadianga gumutumina kado, mbayimutulula mutshima, ngenyi mbawunguyamba diago muabonga tangua mbangutagana n’enji.’ 21 Enya mudimo adiangele guzawuga nu shitu jiene, uvi Yakoba wasalele mubanda ha phundo.

22 Mu phipha yene, Yakoba wazugile, wazudile akaji’enji mbadi nu enya mudimo enji a akhetu mbadi nu an’enji 11, wazawugile muta wa Yaboke ha fundo meya akhalele a hihia. 23 Waakuatesele ha guzawuga muta, wazawuile nji ima yagasue akhalele nayo.

24 Yakoba wasalele hakhenji. Gungima yala mumoshi wasendesele gulua n’enji uu nu hatshiele gisugu. 25 Tangua yala muene wamonele egi gashigo mubinga Yakoba, wamukuatele ha shina dia kulu, shina dia kulu dia Yakoba diatshingumugile tangua akhalele mulua n’enji. 26 Muthu muene wazuelele egi: “Ngubembe nguye handaga gisugu gidi mutshigina gutshia.” Uvi Yakoba wamuwambelele egi: “Ngushigo gugubemba gula wangushimbigilego.” 27 Yala muene wamuhudile egi: “Jina diaye nanyi?” Muene wamuvutuile egi: “Yakoba.” 28 Wamuwambelele egi: “Mbawushigo luko mutamegewa egi Yakoba, uvi mbawutamegewa egi Isalele* handaga walua nu Nzambi nu athu uvi wabinga.” 29 Yakoba wamuhudile egi: “Ngabuba nguwambele, jina diaye nanyi?” Uvi muene wamuvutudile egi: “Mukunda natshi udi mutshigina gujiya jina diami?” Gungima wamushimbigile ha fundo diene. 30 Yakoba watamegele fundo diene egi Phenyele,* handaga wazuelele egi: “Ngamona Nzambi nu meso, uvi ngafuilego.”

31 Hazogele tangua, Yakoba wabalegele hehi nu Penuele,* uvi wakhalele musumbuta* handaga shina dia kulu dienji diatshingumugile. 32 Gishina giene uu nu mangino enya Isalele anago gudia musunyi wa mu shina dia kulu, handaga muanjelo wakuatele Yakoba ha musunyi wa mu shina dia kulu.

33 Tangua Yakoba wamonele Ezau muza nu athu 400, wakhaphumuine ana. Wahanele ako gudi Lea, ako gudi Rashele, ako gudi enya mudimo enji mbadi a akhetu. 2 Wahagele enya mudimo a akhetu nu an’awo gutuama, Lea nu an’enji hakatshi uvi wahagele Rashele nu Yozefe gungima diawo. 3 Gungima Yakoba wabalegele gutuama diawo, wasuenele hehi nu phangi’enji Ezau, wafugamele phala mu mavu mbala sambadi.

4 Uvi Ezau wayile muphushi ha gumutagana, wamuyambele, wamuhanele beze, asendesele gudila. 5 Hamonele Ezau akhetu nu ana, wahudile Yakoba egi: “Awa akuatshi?” Yakoba wamuvutudile egi: “Fumu, adi an’ami, Nzambi wanguhanele nawo.” 6 Enya mudimo a akhetu ajile nu an’awo afugamele, afulumigile phala mu mavu, 7 Lea nji wajile nu an’enji afugamele, afulumigile phala mu mavu. Gungima Yozefe wajile nu Rashele, ene nji afugamele phala mu mavu.

8 Ezau wamuhudile egi: “Mukunda natshi watumi athu ngatagana nawo nu shitu?” Yakoba wamuvutudile egi: “Ngaatumi hagula fumi’ami anguvuile khenda.” 9 Ezau wazuelele egi: “Mun’etu, ngudi nu ima yavula. Khala nu ima yaye.” 10 Uvi Yakoba wazuelele egi: “Ndo, ngabuba. Gula wanguvuila diago khenda, tshigina ima ngudi guguhana, handaga ngayibatshi hagula ngajiya gumona phala yaye. Hangamona phala yaye, idi gifua ngamona phala ya Nzambi, handaga wanguyamba nu gusuanguluga guagasue. 11 Ngabuba, tshigina ima ngudi guguhana handaga Nzambi wangukuatesa ha guheta ima eyi yagasue ngudi nayo.” Luholo akhalele gumububila, Ezau watshiginyile ima yene.

12 Gungima Ezau wazuelele egi: “Zugenu, tuyenu. Ame ngudi mubalega gutuama dienu.” 13 Uvi Yakoba wazuelele egi: “Fumi’ami, udi mujiya muabonga egi ngudi nu ana azonda, ngudi nji nu imeme nu ngombe jidi muwamuesa ana. Gula tuajiwendesa phushi-phushi, mu lusugu lumoshi shitu jiagasue mbajifua. 14 Ngabuba fumu, wajiya gudiangela gaye, ngumuza nu gulandula mage-mage nu shitu nu ana uu nu tangua mbanguheta gumbo diaye gu Seyile.” 15 Ezau wazuelele egi: “Gula watshigina, ngajiya gugubembela enya mudimo ami ako.” Uvi Yakoba wamuvutudile egi: “Ishigo nu ndando. Ngufuile phamba khenda fumi’ami.” 16 Mu lusugu luene Ezau wavutugile gu Seyile.

17 Yakoba wayile gu Sukote. Watungile inzo yenji guene, watungile nji madinda mukunda nu shitu jienji. Gishina giene atamegele fundo diene egi Sukote.*

18 Gungima Yakoba wakatugile gu Padana-Alama, wahetele kiawaha mu dimbo dia Shekeme mu mavu a enya Kanana. Wahagele phundo yenji hehi nu dimbo diene. 19 Gungima wasumbile gitshinyi gia mavu ha fundo diajigile muene tenta yenji gudi ana a Hamole sh’a Shekeme. Wagisumbile nu makuta a utadi 100. 20 Watungile giwotshielo ha fundo diene, wagihanele jina egi: “Nzambi wa giamatshidia udi Nzambi wa Isalele.”

34 Dina mun’a Yakoba nu Lea wakhalele nu khadilo dia guya mubalegesa tangua nu ana a akhetu a mu dimbo. 2 Tangua Shekeme mun’a Hamole muenya Hivi fumu wa gifutshi giene wamumonele, wamuzudile, wabungishile n’enji muila gu ngolo. 3 Shekeme wasendesele guzumba Dina mun’a Yakoba muavula, wakhalele gumutangiza tangua diagasue. Wakhalele mutshita yagasue hagula Dina amutshigine. 4 Shekeme wawambelele sh’enji Hamole egi: “Nguzudile mona wa mukhetu yowu hagula abue mukaji’ami.”

5 Tangua Yakoba wavuile egi Shekeme wazangela mun’enji Dina, an’enji a mala akhalele mudisa shitu jienji mu temu. Hene Yakoba wahenele tedie uu nu tangua ajile muvutuga. 6 Gungima Hamole sh’a Shekeme wayile mumona Yakoba ha guta n’enji maga. 7 Tangua ana a Yakoba avuile lumene luene, akatugile mbala imoshi mu temu. Musonyi waakuatele, avuile khabu jiabala handaga Shekeme wahanele Isalele musonyi luholo luabungishile muene muila nu mun’a Yakoba. Ndaga ya luholo elu yajiyilego gukalegewa.

8 Hamole waawambelele egi: “Mun’ami Shekeme wana zumba mun’enu wa mukhetu muavula. Ngabuba, muhanenu n’enji abue mukaji’enji, 9 tukotenu gikotelo hagula tukhale gudizula mu ulo. Khalenu gutuhana an’enu a akhetu mu ulo, esue nji tukhale gumihana an’etu a akhetu. 10 Khalenu nu esue, muajiya gukhala fundo diagasue muatshigina mu gifutshi egi. Tshitenu mungenda, mavu agasue adi ha mago enu.” 11 Gungima Shekeme wawambelele Yakoba nu an’enji a mala egi: “Gula muangutshigina, mbangumihana ima yagasue mbamutoga. 12 Muajiya gungutoga makuta nu ima iko yavula ha guzula mun’enu. Ima yagasue mbamungutoga, mbangumihana nayo. Nguhanenu mun’enu wa mukhetu abue mukaji’ami.”

13 Ana a Yakoba ahanele Shekeme nu sh’enji Hamole mvutu ya mambo, handaga wazangelele phangi’awo wa mukhetu Dina. 14 A awambelele egi: “Tuajiyilego gutshigina egi phangi’etu wa mukhetu azudiwe gudi muthu udi khenji gambiwe galego gu mukanda. Idi diago ndaga ya musonyi mukunda nu esue. 15 Tuajiya gutshigina gila muabua gifua esue: muamba mala enu agasue gu mukanda. 16 Ngenyi mbatukhala gumihana an’etu a akhetu, esue nji mbatukhala muzula an’enu a akhetu mu ulo. Mbatukhala hamoshi, mbatubua nji giphuta gimoshi. 17 Uvi gila muatuna gututegelela, muatuna nji gumbiwa gu mukanda, mbatuza muzula mun’etu wa mukhetu, tuyi n’enji.”

18 Hamole nu mun’enji Shekeme atshiginyile ndaga yene. 19 Shekeme wakalegele mbala imoshi ndaga amutogele, handaga wakhalele muzumba mun’a Yakoba muavula. Shekeme wakhalele munemesewa muavula gubalega athu agasue a mu inzo ya sh’enji.

20 Gungima Hamole nu mun’enji Shekeme ayile ha mufulo wa dimbo diawo, awambelele mala a mu dimbo diene egi: 21 “Athu awa adi mutshigina gukhala mu guhuima nu esue. Tuabembenu akhale mu gifutshi gietu atshite mungenda, handaga gifutshi gidi diago giakoma ha guayamba. Ngenyi tuajiya guzula an’awo a akhetu mu ulo, ene nji ajiya guzula an’etu a akhetu mu ulo. 22 Mbaatshigina gukhala nu esue hamoshi hagula tubue nawo giphuta gimoshi, gula mala agasue mukatshi dietu ambiwa gu mukanda gifua ene. 23 Ngenyi ima yawo nu umonyi wawo nu shitu jiawo jiagasue mbajibua jietu. Tutshiginenu ndaga adi gututoga hagula akhale nu esue.” 24 Athu agasue a mu dimbo avuile ndaga jiazuelele Hamole nu mun’enji Shekeme, hene mala agasue a mu dimbo diene ambiwe gu mukanda.

25 Mu lusugu lua thathu, mala agasue a mu dimbo diene akhalele awa gawo muvua gubala mukunda nu phuta jiawo. Mu tangua diene, ana mbadi a Yakoba, Simeone nu Levi aphangi’a Dina, azudile phogo jiawo, anginyile mu gisuegi mu dimbo, ashiyile mala agasue. 26 Ashiyile nji Hamole nu mun’enji Shekeme gu phogo. Azudile Dina mu inzo ya Shekeme, avutugile n’enji. 27 Tangua ana ako a Yakoba ajile, asangele mala agasue ashiyiwa gale. Azudile ima yavula mu dimbo handaga azangelele phangi’awo wa mukhetu. 28 Azanguile imeme yawo, nu ngombe jiawo, nu phunda jiawo nu ima yawo yagasue yakhalele mu dimbo nu mu ilanga. 29 Azanguile nji ima yawo yagasue, akuatele ana azonda nu akhetu, azangudile nji ima yagasue yakhalele mu jinzo jiawo.

30 Gungima Yakoba wawambelele Simeone nu Levi egi: “Muangukambela milonga.* Muangubuisa mbalagaji wa athu agasue a mu gifutshi egi enya Kanana nu enya Phelese. Ame ngushigo nu athu avula. Gula ene adibungisa ha guza gunguluisa, mbaangushiya nu athu agasue a mu inzo yami.” 31 Uvi ene amuvutudile egi: “Tuajiyilego gubemba egi muthu akalegele phangi’etu wa mukhetu ndaga gifua udi thambi.”

35 Gungima Nzambi wawambelele Yakoba egi: “Katuga uye gu Betele ukhale guene. Utunge giwotshielo guene mukunda nu Nzambi wa giamatshidia, munu wamonegele gudi aye tangua wakhalele mulenga phangi’aye Ezau.”

2 Yakoba wawambelele enya fami yenji nu athu agasue akhalele n’enji egi: “Katulenu nzambi jiagasue jia isongo mukatshi dienu, diphelegetesenu, sombegesenu nji milele, 3 tukatugenu haha, tuyenu gu Betele. Mbangutunga giwotshielo guene mukunda nu Nzambi wa giamatshidia yago wangukuatesele tangua ngakhalele mu lamba. Wakhalele nji nu ame mafundo* agasue ngakhalele muya.” 4 Ahanele Yakoba nzambi jiagasue jia isongo akhalele najio nu tuzeya tua gu matshui. Yakoba wayivumbigile* ha mushin’a mutshi wakoma wakhalele hehi nu dimbo dia Shekeme.

5 Tangua ayile, Nzambi wahanele membo agasue a hehi woma, athu a mu membo ene alanduilego ana a Yakoba. 6 Gungima Yakoba nu athu agasue akhalele n’enji ahetele mu dimbo dia Luze, yakotelesa egi Betele, mu gifutshi gia Kanana. 7 Watungile giwotshielo guene. Watamegele fundo diene egi Ele-Betele,* handaga diene fundo Nzambi wa giamatshidia wamonegele gudi muene, tangua diakhalele muene mulenga phangi’enji. 8 Gungima Debora giledi gia Rebeka wafuile. Amufundjile ha mushina mutshi wakoma* wakhalele hehi nu Betele. Yakoba wahanele fundo diene jina egi Alone-Bakute.*

9 Nzambi wamonegele luko gudi Yakoba hakatugile muene gu Padana-Alama nu wamushimbigile. 10 Wamuwambelele egi: “Jina diaye Yakoba. Uvi mbawushigo mutamegewa luko egi Yakoba, mbawutamegewa egi Isalele.” Wasendesele gumutamega egi Isalele. 11 Nzambi wamuwambelele luko egi: “Ngudi Nzambi wa Ngolo Jiagasue. Mbanguvudisa ajigulu aye, mbaabua akhakha a ifutshi nu a athu avula. Ajigulu aye ako mbaabua mafumu.* 12 Mavu awa ngahanele Abalahama nu Izake, mbanguguhana nawo nu ajigulu* aye.” 13 Gungima Nzambi wabembele Yakoba ha fundo diakhalele muene muzuela n’enji, wayile genji.

14 Yakoba wahagele kunji ha fundo akhalele muzuela nu Nzambi. Kunji diene diakhalele dia seso. Wabunduile matombe holu gifua mulambu nu maji. 15 Yakoba walanduile gutamega fundo azuelele nu Nzambi egi Betele.

16 Yakoba nu athu enji akatugile gu Betele. Hakhalele ene ndambo gualeha nu dimbo dia Efrata, Rashele wasendesele guvuala. Wamonele lamba diavula ha guvuala. 17 Uvi hakhalele muene mukatshi dia misongo ya guvuala, mukhetu wakhalele gumukuatesa ha guvuala wamuwambelele egi: “Uvuigo woma, udi muvuala mona muko wa yala.” 18 Rashele wakhalele hehi nu gufua. Hakhalele muene mukamba gubatula monyo, wahanele mona muene jina egi Bene-Oni.* Uvi sh’enji wamutamegele egi Benjame.* 19 Rashele wafuile. Amufundjile mu njila ya Efrata, yakotelesa egi Beteleheme. 20 Yakoba wahagele kunji holu dia malumba a Rashele. Kunji diene diana khala hene uu nu mangino.

21 Isalele wakatugile fundo diene, wabalegele inzo yaleha ya Edele, gungima wajigile tenta yenji. 22 Lusugu lumoshi hakhalele Isalele mu mavu ene, Ribene wabungishile muila nu Bila mukaji’a sh’enji. Isalele wavuile ndaga yene.

Yakoba wavualele ana a mala 12. 23 Ana a Yakoba nu Lea enyawa: Wa thomo Ribene, gungima Simeone nu Levi nu Yuda nu Yisakale nu Zabulona. 24 Ana a Rashele akhalele: Yozefe nu Benjame. 25 Ana a Bila muenya mudimo wa Rashele akhalele: Dane nu Nefetali. 26 Ana a Zilpa muenya mudimo wa Lea akhalele: Gade nu Asele. Awa ana a Yakoba a mala avualewe gu Padana-Alama.

27 Yakoba wayile gudi sh’enji Izake gu Mamele gu Kiriyate-Arba, yakotelesa egi Hebrone, fundo diakhalele Abalahama nu Izake gifua ngenji. 28 Izake wafuile nu ivo 180, 29 gungima dia gufua guenji, amufundjile gifua luholo afundjile akuaku’enji ako. Wabalegesele ivo yavula ha mavu nu gusuanguluga; an’enji a mala Ezau nu Yakoba amufundjile.

36 Elu lumene lua Ezau. Jina dienji diko Edome.

2 Akhetu azanguile Ezau gu Kanana enyawa: Ada mun’a Elona muenya Hete, nu Oholibama mun’a Ana mujigulu wa Sibeona, muenya Hivi; 3 nu Basemate phangi’a Nebayota, mun’a Ishemayele.

4 Ada mukaji’a Ezau wavualele Elifaze, Basemate wavualele Rewele,

5 Oholibama wavualele Yewushe nu Yalame nu Kora.

Awa ana a Ezau avualewe mu gifutshi gia Kanana. 6 Gungima Ezau wazudile akaji’enji nu an’enji a mala, nu an’enji a akhetu nu enya mudimo enji agasue, nu imeme yenji nu shitu jienji jiko jiagasue, nu ima yagasue yahetele muene mu gifutshi gia Kanana, wayile gu gifutshi giko gualeha nu phangi’enji Yakoba. 7 Akhalelego nu luholo lua gukhala hamoshi handaga ahetele ima yavula diago. Gifutshi giakhalele ene mukhala* giabuile giazonda handaga abuile nu shitu jiavula. 8 Ezau wayile mukhala gu khanda ya milundu ya Seyile. Jina dia Ezau diko Edome.

9 Elu lumene lua Ezau khakha wa enya Edome, akhalele gu khanda ya milundu ya Seyile.

10 Awa majina a ana a Ezau: Elifaze mun’a Ada mukaji’a Ezau nu Rewele mun’a Basemate mukaji’a Ezau.

11 Ana a Elifaze akhalele: Temana, Omale, Sefo, Gatama nu Kenaze. 12 Elifaze mun’a Ezau wakhalele nu mukhetu muko, jina dienji Timena. Wamuvualele mona wa yala, amuhanele jina egi Amaleke. Awa ana a Ada mukaji’a Ezau.

13 Ana a Rewele akhalele: Nahate, Zela, Shama nu Miza. Awa ajigulu a Basemate mukaji’a Ezau.

14 Ana a Oholibama mukaji’a Ezau akhalele: Yewushe, Yalame, Kora. Oholibama wakhalele mun’a Ana, mujigulu wa Sibeona.

15 Awa mafumu a iphuta avualewe gudi ana a mala a Ezau. Ana a Elifaze somi ya Ezau akhalele: Fumu Temana, fumu Omale, fumu Sefo, fumu Kenaze, 16 fumu Kora, fumu Gatama nu fumu Amaleke. Athu awa akhalele mafumu a iphuta mu gifutshi gia Edome, avualewe gudi Elifaze. Akhalele nji ajigulu a Ada.

17 Ana a Rewele mun’a Ezau akhalele: Fumu Nahate, fumu Zela, fumu Shama nu fumu Miza. Athu awa akhalele mafumu a iphuta mu gifutshi gia Edome, avualewe gudi Rewele. Akhalele nji ajigulu a Basemate mukaji’a Ezau.

18 Ana a Oholibama mukaji’a Ezau akhalele: Fumu Yewushe, fumu Yalame nu fumu Kora. Athu awa akhalele mafumu a iphuta avualewe gudi Oholibama mukaji’a Ezau. Oholibama wakhalele mun’a Ana.

19 Athu awa agasue akhalele ana a Ezau, nga Edome; akhalele mafumu a iphuta avualewe gudi muene.

20 Awa ana a mala a Seyile muenya Holi, adiangele gukhala mu gifutshi: Lotane, Shobale, Sibeona, Ana, 21 Dishona, Ezele nu Dishana. Athu awa agasue akhalele mafumu a iphuta a enya Holi, ana a Seyile, mu gifutshi gia Edome.

22 Lotane wavualele: Holi nu Hemame. Lotane wakhalele nu phangi’enji wa mukhetu jina dienji Timena.

23 Shobale wavuelele: Alevane, Manahata, Ebale, Shefo nu Oname.

24 Sibeona wavualele: Aya nu Ana. Ana yowu muene wamonele mididi ya meya a tshuya mu mavu a luselenga hakhalele muene mubamba phunda jia sh’enji Sibeona.

25 Ana wavualele: Dishona nu mun’enji wa mukhetu Oholibama.

26 Dishona wavualele: Hemedane, Eshebane, Yitelana nu Kelane.

27 Ezele wavualele: Bilehane, Zavane nu Akane.

28 Dishana wavualele: Uze nu Alane.

29 Awa majina a mafumu a iphuta a enya Holi: Fumu Lotane, fumu Shobale, fumu Sibeona, fumu Ana, 30 fumu Dishona, fumu Ezele nu fumu Dishana. Athu awa agasue akhalele mafumu a iphuta ya enya Holi mu mavu a Seyile.

31 Mafumu akhalele muhinyina gu gifutshi gia Edome gutuama egi mafumu asendese guhinyina gu Isalele enyawa: 32 Bela mun’a Beole wakhalele fumu gu Edome. Dimbo dienji diakhalele Dinaba. 33 Hafuile Bela, Yobaba mun’a Zela wa gu Bosela, wasendesele guhinyina ha fundo dienji. 34 Hafuile Yobaba, Hushama muenya gu Temana, wasendesele guhinyina ha fundo dienji. 35 Hafuile Hushama, Hadada mun’a Bedada munu wabingile enya Madiana mu mavu* a enya Moaba, wasendesele guhinyina ha fundo dienji. Dimbo dienji diakhalele Avite. 36 Hafuile Hadada, Samela muenya gu Maseleka, wasendesele guhinyina ha fundo dienji. 37 Hafuile Samela, Shaula wa gu dimbo dia Rehobote diakhalele hehi nu muta, wasendesele guhinyina ha fundo dienji. 38 Hafuile Shaula, Bale-Hanana mun’a Akebole, wasendesele guhinyina ha fundo dienji. 39 Hafuile Bale-Hanana mun’a Akebole, Hadale wasendesele guhinyina ha fundo dienji. Dimbo dienji diakhalele Phau, mukaji’enji wakhalele Mehetabela, mun’a Matelede, mujigulu wa Mezahabe.

40 Awa majina a mafumu a iphuta avualewe gudi Ezau ha gutadila fami jiawo nu mafundo akhalele mukhala ene: Fumu Timena, fumu Aleva, fumu Yeteta, 41 fumu Oholibama, fumu Ela, fumu Phinona, 42 fumu Kenaze, fumu Temana, fumu Mibesale, 43 fumu Magediele nu fumu Irame. Awa mafumu a iphuta a enya Edome ha gutadila mafundo akhalele ene mukhala mu gifutshi giawo. Akhalele enya Edome, ajigulu a Ezau.

37 Yakoba walanduile gukhala mu gifutshi gia Kanana, fundo diakhalele mukhala sh’enji gifua ngenji.

2 Elu lumene lua Yakoba.

Hakhalele Yozefe nu ivo 17, wakhalele mubamba shitu nu ana a Bila nu a Zilpa, akaji’a sh’enji Yakoba. Yozefe wayile mufunda aphangi’enji gudi Yakoba mukunda nu ndaga yabola akalegele. 3 Isalele wakhalele muzumba Yozefe muavula gubalega an’enji agasue, handaga wamuvualele hakhalele muene muthu wa gukola. Wamutungishile lopho dimoshi dialeha diabonga diago. 4 Tangua aphangi’a Yozefe amonele egi sh’awo wakhalele muzumba Yozefe muavula guabalega ene, akhalelego luko gumuzumba. Akhalelego nji gumuzuelesa nu gisemo.

5 Lusugu lumoshi, Yozefe walotele nzoji, wayiwambelele aphangi’enji. Uvi amuhagele luko umbalagaji wakola mukunda nu ndaga yene. 6 Waawambelele egi: “Vuenu nzoji ngalotshi. 7 Tuakhala mujitshiga itungu ya mbuto hakatshi na katshi dia dihia, gitungu giami giazuga, giamagana mu molu, uvi yenu yagijieta, yafugama gutuama diagio.” 8 Aphangi’enji amuwambelele egi: “Aye udi mutshigina gudibuisa fumu wetu, ukhale gutuhinyina?” Amuhagele luko umbalagaji wakola mukunda nu nzoji jienji nu ndaga jiazuelele muene.

9 Gungima Yozefe walotele nzoji iko. Wawambelele aphangi’enji egi: “Ngalotshi nzoji iko. Ngamonyi kumbi nu mbeji nu themua 11, jiafugama gutuama diami.” 10 Wawambelele nji sh’enji nzoji yene. Uvi Sh’enji wamubalele,* wamuwambelele egi: “Nzoji yaye idi mukotelesa itshi? Idi mukotelesa egi ame nu gin’aye nu aphangi’aye mbatuza mufugama gutuama diaye, phala mu mavu?” 11 Aphangi’enji akhalele gumuvuila giphi, uvi sh’enji wabambele ndaga jiene mu mutshima.

12 Aphangi’a Yozefe ayile mudisa shitu jia sh’awo mu temu, hehi nu dimbo dia Shekeme. 13 Gungima Isalele wawambelele Yozefe egi: “Aphangi’aye adi mudisa shitu hehi nu dimbo dia Shekeme. Ngudi mutshigina gugutuma gudi ene.” Yozefe wamuvutuile egi: “Gima ndo.” 14 Isalele wamuwambelele luko egi: “Ngabuba, nda utale gula aphangi’aye adi muabonga, utale nji gula shitu jidi muabonga, uze unguwambele.” Yozefe wakatugile gu baba dia Hebrone, wayile gu khanda ya Shekeme. 15 Muthu mumoshi wa mumonele muya nu guwenda mu temu. Wamuhudile egi: “Itshi udi mukamba?” 16 Yozefe wamuwambelele egi: “Ngudi mukamba aphangi’ami. Ngabuba nguwambele, gui ayi nu gudisa shitu?” 17 Muthu muene wazuelele egi: “Akatuga gale haha. Ngaavui muzuela egi: ‘Tuyenu gu Dotane.’” Hene Yozefe waalanduile, waasangele gu Dotane.

18 Aphangi’enji amumonele muza gualeha. Uvi gutuama egi ahete ha fundo diakhalele ene, ayile giphungi ha gumushiya. 19 Azuelele egi: “Talenu, mulotshi wa nzoji muene yowu muza. 20 Izenu tumushiye, tumumbe mu wina wa meya, mbatuzuela egi shitu yabala ya mu foto yamushiyi. Tutale gula nzoji jienji mbajimutaganesewa.” 21 Tangua Ribene wavuile ndaga eyi, wakambele luholo lua gumuhuluisa ha mago awo. Wazuelele egi: “Tumushiyigo.” 22 Wazuelele luko egi: “Tumonyigo mahatshi. Tumumbenu mu wina edi dia meya didi mu mavu a luselenga, uvi tumutshitshigo gubola.” Wakhalele mutshigina gumuhuluisa hagula a muvutule gudi sh’enji.

23 Tangua Yozefe wahetele ha fundo diakhalele aphangi’enji, amukatudile lopho dienji diabonga diasudigile muene, 24 amumbile mu wina wa meya. Mu tangua diene, wina wene wakhalele wa gituhu; wakhalelego nu meya mukatshi.

25 Gungima akhalele hashi ha gudia. Tangua atuphuile meso, amonele musunga wa enya mungenda wa enya Ishemayele muza gu Gileade. Shamo jiawo jiakhalele mubata uhafu wa ladanume, nu maji a balesame, nu izula ya mitshi ya vumba diabonga, akhalele mubulumuga gu Ejipitu. 26 Yuda wawambelele aphangi’enji egi: “Gubonga gutshi mbatuheta gula tuashiya phangi’etu, gungima tuasuega ndaga yene? 27 Tumudigenu gudi enya Ishemayele, tumutshitshigo gubola. Udi phangi’etu, tudi n’enji mahatshi* amoshi.” Aphangi’enji amuvuidile. 28 Tangua enya mungenda a enya Madiana ajile mubalega hehi nawo, aphangi’a Yozefe amuzolele mu wina wa meya, amudigile gudi enya Ishemayele mu makuta 20 a utadi wa siliva. Athu ene ayile n’enji gu Ejipitu.

29 Havutugile Ribene gu wina dia meya, gasangelego Yozefe mukatshi, watawile milele yenji. 30 Wavutugile gudi aphangi’enji, wakalugile egi: “Mona watota! Henyaha itshi ngutshita?”

31 Gungima ashiyile khombo ya mulume, azudile lopho dia Yozefe, adimbile mu mahatshi a khombo yene. 32 Atumine lopho diene gudi sh’awo, azuelele egi: “Tuamona lopho edi. Ditale muabonga gila didi dia mun’aye nga ndo.” 33 Yakoba watalele lopho diene, wakalugile egi: “Didi lopho dia mun’ami! Shitu yabala ya mu foto yamushiyi! Yozefe wamuangewa itshinyi-itshinyi!” 34 Yakoba watawile milele yenji, wasudigile sagi* mu mbunda, wadidile mun’enji masugu avula. 35 An’enji agasue a mala nu a akhetu akhalele gumuwalagana, uvi muene wakhalele mutuna. Wakhalele muzuela egi: “Mbangulandula gudila mun’ami uu nu tangua mbangufua!”* Yakoba walanduile gudila mun’enji.

36 Enya Madiana adigile Yozefe gu Ejipitu gudi Potifale. Potifale wakhalele nu ufumu wavula mu inzo ya Farao, wakhalele nji fumu wa masuta anyi akhalele mubamba Farao.

38 Mu tangua diene, Yuda wabembele aphangi’enji, wayile mujiga tenta yenji hehi nu fundo diakhalele muthu mumoshi wa gu Adulama, jina dienji Hila. 2 Yuda wamonele mona mukhetu mumoshi, mun’a Shuwa muenya gu Kanana. Wamuzudile mu ulo, wabungishile n’enji muila, 3 mukhetu muene wamitshile vumo. Gungima wavualele mona wa yala, Yuda wamuhanele jina egi Ele. 4 Wamitshile vumo diko, wavualele mona wa yala, wamuhanele jina egi Onane. 5 Wavualele mona muko wa yala, wamuhanele jina egi Shela. Havualewe Shela, Yuda wakhalele gu Akeziba.

6 Gungima Yuda wazudile mukhetu mukunda nu mun’enji wa somi Ele, mukhetu muene jina dienji Tamale. 7 Uvi Ele mun’a Yuda wa somi wakhalele mukalagala ndaga jiabola gu meso a Yehowa; hene Yehowa wamushiyile. 8 Yuda wawambelele Onane egi: “Nda uzule mukhetu wabembi phangi’aye, ubungise n’enji muila hagula uvualele phangi’aye ana.” 9 Uvi Onane wakhalele mujiya egi ana ene mbaashigo mukhala an’enji. Hene tangua diakhalele muene mubungisa muila nu mukaji’a phangi’enji, wakhalele mumba meya enji a uyala hashi hagula gavualelago phangi’enji ana. 10 Ndaga yakhalele muene mutshita yakhalele yabola gu meso a Yehowa, hene amushiyile. 11 Yuda wawambelele giwaji gienji Tamale egi: “Nda ukhale gumbo dia sh’aye gifua mukhetu wa gafunda uu nu tangua mbadikula mun’ami wa yala Shela.” Yuda wakhalele mutangiza egi: ‘Shela wajiya nji gufua gifua muafuile aphangi’enji.’ Hene Tamale wayile mukhala gumbo dia sh’enji.

12 Gungima dia masugu avula, mukaji’a Yuda mun’a Shuwa wafuile. Hahuile masaga, Yuda nu futa dienji Hila muenya gu Adulama, ayile mutala athu akhalele mubatula imeme yenji uvuji gu Timena. 13 Athu awambelele Tamale egi: “Giwaji giaye wa yala udi muya gu Timena ha gukoka imeme yenji uvuji.” 14 Tamale wakatudile milele ya gafunda, waditshuigile mulele, waditshuigile nji gilengo* gu phala; wayile mukhala ha mufulo wa dimbo dia Enayime, udi mu njila idi muya gu Timena. Handaga wamonele egi Shela wakudi gale uvi Yuda gashigo gumuhana n’enji ha gubua mukaji’enji.

15 Tangua Yuda wamumonele, watangijile egi udi thambi, handaga Tamale watshuigile phala yenji. 16 Wayile fundo diakhalele Tamale hehi nu njila, wamuwambelele egi: “Ngabuba, gula watshigina, iza tubungise muila.” Uvi gakhalelego mujiya egi mukhetu muene wakhalele giwaji* gienji. Tamale wamuhudile egi: “Itshi unguhana gula tuabungisa muila?” 17 Muene wamuwambelele egi: “Mbangugutumila mutumba wa khombo.” Tamale wamuhudile egi: “Gima gitshi ungubembela ha gumonesa egi mbawungutumila nawo?” 18 Yuda wamuhudile egi: “Gima gitshi ngugubembela?” Muene wamuvutudile egi: “Ngubembele luphete luaye wana gumbila kashe, nu shinga nu muhango udi nawo ha mago.” Yuda wamuhanele ima yene, wabungishile n’enji muila, Tamale wamitshile vumo. 19 Gungima Tamale wayile genji. Wakatudile gilengo giaditshuigile muene, wasudigile milele ya gafunda.

20 Yuda watumine futa dienji muenya gu Adulama nu mutumba wa khombo ha guhana mukhetu muene, hagula azule ima yenji. Uvi futa dienji gasangelego mukhetu muene. 21 Wahudile athu a ha fundo diene egi: “Thambi ya mu tempelo yana khala haha gu Enayime mu khulo ya njila, idi gui?” Uvi ene amuvutuile egi: “Tuana khalago nu thambi ya mu tempelo haha.” 22 Yala muene wavutugile, wawambelele Yuda egi: “Ngamonelego mukhetu muene. Enya mu dimbo diene anguwambela nji egi: ‘Tuana khalago nu thambi ya mu tempelo haha.’” 23 Yuda wazuelele egi: “Tumubembele ima yene, gila ndo athu mbaatulela. Ngamutumina mutumba wa khombo, uvi aye nu gumumona ndo.”

24 Gungima dia mbeji thathu, athu awambelele Yuda egi: “Giwaji giaye Tamale wadibuishile gale thambi, henyaha udi gu vumo dia undumbu.” Yuda wazuelele egi: “Muzolenu akondewe tshuya.” 25 Tangua akhalele gumuzola hanze, Tamale watumidile giwaji gienji mbimbi egi: “Ngudi gu vumo dia fumi’a ima eyi.” Wazuelele luko egi: “Ngabuba, tala muabonga luphete elu lua gumbila kashe nu shinga nu muhango owu gula idi ya nanyi.” 26 Yuda watalele ima yene, wazuelele egi: “Tamale udi muthu wabonga gungubalega ame, handaga ngamuhanelego mun’ami wa yala Shela.” Gungima Yuda gabungishilego luko n’enji muila.

27 Mu tangua dia guvuala, amonele egi Tamale wakhalele nu maphasa mu vumo. 28 Hakhalele muene muvuala, mona mumoshi wazolele koko. Mukhetu wakhalele gumuvualesa wazudile shinga yabenga, wajitshigile gu koko dia mona muene; wazuelele egi: “Yowu muene somi.” 29 Uvi havutudile muene koko, phangi’enji wazogele. Mukhetu wakhalele gumuvualesa wazuelele egi: “Kia! Aye wadibudila njila yaye hakhaye!” Hene amuhanele jina egi Phelese.* 30 Gungima phangi’enji munu wajitshigiwe shinga yabenga mu koko wazogele. Amuhanele jina egi Zela.

39 Enya Ishemayele ayile nu Yozefe gu Ejipitu, amudigile gudi muenya Ejipitu mumoshi jina dienji Potifale. Potifale wakhalele nu ufumu wavula mu inzo ya Farao, wakhalele nji fumu wa masuta akhalele mubamba Farao. 2 Uvi Yehowa wakhalele nu Yozefe, gishina giene Yozefe wakhalele mubinga mu ndaga jiagasue jiakhalele mukalagala muene. Wabuile nji fumu mu inzo ya fumi’enji muenya gu Ejipitu. 3 Fumi’enji wamonele egi Yehowa wakhalele nu Yozefe, wamonele nji egi Yehowa wakhalele mukuatesa Yozefe mu ndaga jiagasue jiakhalele mukalagala muene.

4 Potifale wakhalele musuanguluga nu Yozefe muavula, wakhalele nji gumushila mutshima. Gishina giene, wamuhanele ufumu wa gutala inzo yenji nu ima yenji iko yagasue. 5 Sendese tangua Potifale wahanele Yozefe ufumu wa gutuameza inzo yenji nu ima yenji iko yagasue; Yehowa wakhalele mukuatesa athu agasue a mu inzo ya Potifale mukunda nu Yosefe. Yehowa wakhalele nji muvudisa ima yagasue ya mu inzo yenji nu ya mu mahia enji. 6 Potifale wabembele ima yenji yagasue ha mago a Yozefe ha guyibamba, gakhalelego luko gudisagesa nga mukunda nu ndaga imoshi. Wakhalele mutala phamba ima yenji ya gudia. Luko, Yozefe wabuile nu ngolo jiavula, wakhalele nji wabonga.

7 Mukaji’a Potifale wasendesele gusuanguluga nu Yozefe, wamuwambelele egi: “Iza tubungise muila.” 8 Uvi Yozefe watunyile, wawambelele mukaji’a fumi’enji egi: “Fumu wami wanguhanele ginemo gia gubamba ima yenji yagasue, muene ganago gutala nga gima gimoshi gia mu inzo yenji. 9 Gushigo nga nu muthu mumoshi udi nu ufumu wavula mu inzo eyi gungubalega ame. Fumu wami gangutunyishilego nga gima gimoshi, phamba eye handaga udi mukaji’enji. Henyaha luholo lutshi ngajiya gukalagala gubola guakoma ngegi? Luholo lutshi ngajiya gukalagala gubola gu meso a Nzambi?”

10 Lusugu nu lusugu, mukhetu muene wakhalele mutoga Yozefe ha gubungisa n’enji muila, uvi Yozefe wakhalele mutuna, watunyile nji gubalegesa n’enji tangua. 11 Lusugu lumoshi, Yozefe wanginyile monzo ha gukalagala mudimo wenji, guakhalelego nga nu muenya mudimo muko mukatshi dia inzo. 12 Mu tangua diene, mukhetu muene wakuatele Yozefe gu mulele, wamuwambelele egi: “Iza tubungise muila!” Uvi Yozefe wabembele mulele ha mago enji, walengele hanze. 13 Hamonele mukhetu muene egi Yozefe wabemba mulele wenji ha mago enji walenga hanze, 14 wasendesele gukaluguga nu guwambela enya mudimo a mu inzo yenji egi: “Izenu mutale ndaga eyi! Mulumi’ami wajile nu muenya Hebelu owu mu inzo yetu, uvi henyaha udi mutshigina gutuhana musonyi. Waji ha gubungisa muila nu ame, hene ngasendesa gukaluguga mu dijui diakola. 15 Hanguvui muene mukaluguga mu dijui diakola, wabembi mulele wenji ha mago ami, walenga hanze.” 16 Mukhetu muene wabambele mulele wene uu nu tangua Potifale fumi’a Yozefe wajile muvutuga gu inzo.

17 Gungima mukhetu muene wawambelele mulumi’enji ndaga yene. Wazuelele egi: “Muenya mudimo wa muenya Hebelu wajile n’enji haha, watshigina gunguhana musonyi. 18 Uvi tangua ngakaluga mu dijui diakola, wabembi mulele wenji ha mago ami, hene alengi hanze.” 19 Havuile Potifale ndaga jiamuwambelele mukaji’enji egi: “Tala ndaga muenya mudimo waye wangukalagala,” wavuile khabu jiabala. 20 Hene Potifale wambile Yozefe mu bologo, fundo akhalele mumba enya bologo a fumu. Yozefe wasalele mu bologo.

21 Uvi Yehowa walanduile gukhala nu Yozefe nu gumumonesela guzumba gua giamatshidia. Watshitshile nji egi fumu wa bologo akhale musuanguluga nu Yozefe. 22 Fumu wa bologo wahanele Yozefe ufumu wa gutala enya bologo agasue. Muene wakhalele guatshitshisa midimo yagasue yakhalele mukalegewa mu bologo. 23 Fumu wa bologo gakhalelego gudisagesa mukunda nu midimo yakhalele mutuameza Yozefe, handaga Yehowa wakhalele gumukuatesa. Yehowa wakhalele mukuatesa Yozefe ha gubinga mu ndaga jiagasue jiakhalele muene mukalagala.

40 Gungima gaphita ga athu akhalele muhana fumu wa gu Ejipitu matombe nu gaphita ga athu akhalele mulonda mapha, akalegele ndaga yabola gutuama dia fumu wawo Farao. 2 Farao wavuidile enya mudimo ene mbadi khabu, 3 waambile mu bologo fundo dimoshi nu Yozefe. Bologo diene diakhalele mu inzo ya fumu wa masuta akhalele mubamba Farao. 4 Fumu wa masuta ana gubamba Farao wawambelele Yozefe ha gukhala nu enya mudimo ene nu ha guabamba. Enya mudimo ene akalegele ndambo ya masugu mu bologo.

5 Lusugu lumoshi mu phipha, muthu wakhalele muhana fumu matombe nu muthu wakhalele mulonda mapha a fumu wa gu Ejipitu, alotele nzoji mu bologo. Nzoji nu nzoji yakhalele nu ukoteleshi wenji. 6 Lusugu lualanduile, Yozefe wajile guatala mu gimenegena, waasangele hundundu. 7 Yozefe waahudile egi: “Mukunda natshi mangino mudi nu gikenene?” 8 Ene amuvutuile egi: “Mukut’etu agasue tualotshi nzoji, uvi gushigo nu muthu wajiya gutukotelesela najio.” Yozefe waawambelele egi: “Nzambi wana hana ukoteleshi wa nzoji. Ngabuba, ngutelenu najio.”

9 Gaphita ga athu akhalele muhana fumu matombe wawambelele Yozefe nzoji yenji egi: “Mu nzoji ngalotshi, gamonyi mutshi wa vinyo gutuama diami. 10 Wakhadi nu thango jitatu, wazodi mayiji, wahagi nji iyaji. Mabundu akhadi gu isuga yenji ahi. 11 Ngakhadi nu khopho dia Farao ha koko. Ngazudi mabundu a vinyo, ngaakami mu khopho diene. Gungima ngadihanyi Farao.” 12 Yozefe wamuwambelele egi: “Tegelela ukoteleshi wa nzoji yaye: Thango jitatu jidi mumonesa masugu thathu. 13 Guasala masugu thathu, Farao mbawuguzola ha fundo edi, mbawuguvutula gu mudimo. Eye mbawulandula gumuhana khopho ha koko dienji gifua luholo wakhalele guyitshita thomo tangua wakhalele gumuhana matombe. 14 Uvi gula ndaga jiaye jiabonga, ungubuitshigo mutshima. Ngabuba, ngumonesele guzumba, wambela Farao mulonga wami hagula anguzole ha fundo edi. 15 Angukuatele gu ngolo mu gifutshi gia enya Hebelu, ngakalegelego nga ndaga imoshi yabola haha hagula ngumbiwe mu bologo.”*

16 Hamonele gaphita ga athu ana londa mapha egi Yozefe wahana ukoteleshi wabonga wa nzoji, wamuwambelele egi: “Ame nji ngalotshi nzoji. Ngakhala nu inda thathu ya mapha alaphe ha muto wami. 17 Mu kinda gia holu, muakhala nu ima ya guwotshia ya maluholo agasue mukunda nu Farao. Tunjila tuakhadi mudia ima yakhadi mu kinda giene holu dia muto wami.” 18 Yozefe wamuwambelele egi: “Tala ukoteleshi wa nzoji yaye: Inda thathu idi mumonesa masugu thathu. 19 Guasala masugu thathu, Farao mbawugubatula muto. Mbawugukhokha ha mutshi, tunjila mbatudia misunyi yaye.”

20 Gungima dia masugu thathu, yakhalele lusugu lua wano wa guvualewa gua Farao. Farao watshitshile wano mukunda nu enya mudimo enji agasue. Wazolele gaphita ga athu akhalele muhana matombe nu gaphita ga athu akhalele mulonda mapha, waahagele gutuama dia enya mudimo enji agasue. 21 Farao wazudile gaphita ga athu akhalele muhana matombe, wamuvutuile gu mudimo, muthu muene walanduile gumuhana matombe. 22 Uvi wakhokhele gaphita ga athu akhalele mulonda mapha ha mutshi gifua muazuelele Yozefe. 23 Uvi gaphita ga athu akhalele muhana fumu matombe, gatangijilego Yozefe, wamubuitshile mutshima.

41 Gungima dia ivo mbadi, Farao walotele nzoji egi wakhalele wagumagana hehi nu muta wa Nile. 2 Wamonele ngombe jia mikaji sambadi jiabonga, jia maji-maji muzoga mu muta wa Nile. Jiakhalele mudia muangu wa mu muta wene. 3 Ngombe jiko sambadi jia mikaji jiabola, jiagukhuwa jiazogele nji mu Nile gungima dia ngombe jia maji-maji, jiayile mumagana hehi najio mu khulo ya muta wa Nile. 4 Gungima ngombe jinyi jia mikaji jiabola, jiagukhuwa jiasendesele gudia ngombe sambadi jiabonga jia maji-maji. Gungima Farao waphaphumugile gu tulo.

5 Wabandele luko, walotele nzoji ya mbadi. Wamonele isusu ya mbuto sambadi muzoga gu mutshi umoshi. Yakhalele ya guzala pha nu mbuto jiabonga diago. 6 Gungima isusu iko sambadi ya mbuto yazogele. Yakhalele ya gukhuwa, yagumigina gu funji ya gikalala ya gu khanda ya mazogelo a kumbi. 7 Isusu ya mbuto inyi ya gukhuwa, yasendesele guminya isusu sambadi yabonga yakhalele yaguzala nu mbuto. Gungima Farao waphaphumugile gu tulo, wakotelesele egi yakhalele nzoji.

8 Mu gimenegena, Farao wabuile tunga-tunga. Watamegele nganga-ngombo jiagasue nu enya ndunge agasue a gu Ejipitu, waawambelele nzoji jiene. Uvi guakhalelego nga muthu mumoshi wajiya gumukotelesela nzoji jiene.

9 Mu tangua diene, gaphita ga athu ana hana Farao matombe gamuwambelele egi: “Mangino ngudi muzuela gubola guami. 10 Fumu Farao, lusugu lumoshi wavuidile enya mudimo aye khabu. Watumbile nu gaphita ga athu ana londa mapha mu bologo dia fumu wa masuta ana bamba Farao. 11 Gungima mukut’etu agasue mbadi tualotele nzoji mu phipha imoshi. Nzoji nu nzoji yakhalele nu ukoteleshi wenji. 12 Tuakhalele nu muvuala mumoshi wa muenya Hebelu, muenya mudimo wa fumu wa masuta ana bamba Farao. Tangua tuamuwambelele nzoji jietu, watuhanele ukoteleshi wa nzoji jiene. 13 Ndaga jiabalegele gifua luholo luazuelele muene. Anguvutuile gu mudimo wami, uvi yala muko munu amukhokhele ha mutshi.”

14 Farao watumine athu ha guya mukamba Yozefe, amuzolele muphushi mu bologo.* Yozefe wakuluile sanga,* wasombegesele milele, wayile gudi Farao. 15 Farao wawambelele Yozefe egi: “Ngalotshi nzoji, uvi gushigo nga nu muthu wajiya gungukotelesela nayo. Anguwambela egi gula agutela nzoji, wajiya guhana ukoteleshi wenji.” 16 Uvi Yozefe wawambelele Farao egi: “Ishigo ame ndo! Nzambi mbawuhana ukoteleshi wabonga gudi Farao.”

17 Farao wawambelele Yozefe egi: “Ngalotshi, ngakhala yagumagana gu khulo ya muta wa Nile. 18 Ngamonyi ngombe jia mikaji sambadi jiabonga jia maji-maji muzoga mu muta wa Nile, jiasendesa gudia muangu wa mu khulo ya muta. 19 Ngombe jiko sambadi jia mikaji jiazogi gungima diajio, jiakhadi jialeba, jiabola, jia gukhuwa. Khenji ngumonele ndo ngombe jiabola luholo elu mu gifutshi gia Ejipitu. 20 Ngombe jinyi jia gukhuwa jiabola, jiasendesa gudia ngombe sambadi jia maji-maji. 21 Uvi tangua jiamanesela gudia, muthu gajiyilego gujiya egi jiadi ngombe jinyi jia maji-maji, handaga jiakhala jia gukhuwa, jiabola gifua luholo jiakhadi thomo. Gungima ngaphaphumuga.

22 “Gungima, ngalotshi nzoji iko. Ngamonyi isusu ya mbuto sambadi muzoga mu mutshi umoshi, yakhadi yabonga, ya guzala pha nu mbuto. 23 Isusu iko sambadi ya mbuto yazogi gungima. Yakhadi ya gukhuwa, ya gumigina gu funji ya gikalala ya gu khanda ya mazogelo a kumbi. 24 Isusu ya mbuto ya gukhuwa yasendesa guminya isusu sambadi ya mbuto yabonga. Ngawambela nganga-ngombo nzoji jiene, uvi nga muthu mumoshi gashigo gungukotelesela najio.”

25 Yozefe wawambelele Farao egi: “Nzoji mbadi jia Farao jidi mukotelesa gima gimoshi. Nzambi wa giamatshidia wawambela Farao ndaga mbayitshita muene. 26 Ngombe sambadi jiabonga jidi mukotelesa ivo sambadi. Luholo lumoshi nji, isusu sambadi ya mbuto yabonga idi mukotelesa ivo sambadi. Nzoji jiagasue mbadi jidi mukotelesa gima gimoshi. 27 Ngombe sambadi jiagukhuwa, jiabola jinyi jiazogele gungima jidi mukotelesa ivo sambadi; isusu sambadi ya githuhu yamiginyishiwe gu funji ya gu khanda ya mazogelo a kumbi, idi mumonesa ivo sambadi ya nzala. 28 Gifua luholo ngawambela Farao, Nzambi wa giamatshidia wamonesa Farao ndaga mbajikalagala muene.

29 “Mu ivo eyi sambadi idi muza, ima ya gudia mbayikhala yavula mu gifutshi gia Ejipitu. 30 Uvi gungima dienji, nzala mbayikhala guene ivo sambadi. Athu mbaajimbila ima ya gudia yavula yakhalele mu gifutshi gia Ejipitu, handaga nzala mbayikhala yakola diago. 31 Athu mbaashigo muwunguluga luko ima yavula ya gudia yakhalele mu gifutshi handaga nzala mbayikhala yakola diago. 32 Nzoji eyi yahanewa mbala jiyadi gudi Farao handaga Nzambi wa giamatshidia wazudi desizio dia gutagenesa ndaga jiagasue, mbagashigo nji mushipha ha gujitagenesa.

33 “Henyaha Farao akambe muthu watema udi nu ndunge, amuhane ginemo gia gutuameza Ejipitu. 34 Farao atombe nji atuameji mu gifutshi hagula azule gitshinyi gia thano gia mbuto jia mu Ejipitu mu sungi ya ivo sambadi hadi mbuto jiavula mu mahia. 35 Abungise ima yagasue ya gudia mu sungi ya ivo yabonga idi muza, alonde mafundo a gubambela mbuto mukunda nu Farao, abambe mbuto muabonga mu membo. 36 Ima yene ya gudia mbayibambewa mukunda nu nzala inyi mbayiza mu gifutshi gia Ejipitu ivo sambadi, hagula athu nu shitu afuigo gu nzala.”

37 Ndaga yene yasuanguluishile Farao nu enya mudimo enji agasue. 38 Farao wawambelele enya mudimo enji egi: “Tuajiya guheta muthu muko udi nu nyuma ya Nzambi gifua muthu yowu ba?” 39 Farao wawambelele Yozefe egi: “Luholo Nzambi waguwambela ndaga eji jiagasue, gushigo nu muthu muko watema udi nu ndunge gifua aye. 40 Aye mbawutuameza ima yagasue ya mu inzo yami, athu agasue mbaatumagela ndaga mbawuzuela. Ame mbangugubalega phamba gu ufumu.” 41 Farao wawambelele luko Yozefe egi: “Tala, ngaguhana ufumu mu gifutshi giagasue gia Ejipitu.” 42 Farao wakatuile luphete luenji lua gumbila kashe, wasudigile Yozefe gu muno; wamusudigile nji milele yabonga ya linene, wamuhagele musanga wa wolo mu shingo. 43 Wamunginyishile nji holu dia phusu-phusu yenji ya mbadi ya lutumbu, athu akhalele muya gutuama dienji nu guzuela mu dijui diakola egi: “Avreke!”* Ngenyi Farao wahanele Yozefe ufumu mu gifutshi giagasue gia Ejipitu.

44 Farao wawambelele Yozefe egi: “Ame ngudi Farao, uvi gula wahanelego njila, muthu mumoshi gajiyilego gutshita nga gima gimoshi* mu mavu agasue a Ejipitu.” 45 Gungima Farao wahanele Yozefe jina egi Safenate-Panea. Wamuhanele nji Asenate mun’a Potifela, nganga-nzambi wa gu One,* ha gubua mukaji’enji. Yozefe wasendesele gutuameza* gifutshi gia Ejipitu. 46 Yozefe wakhalele nu ivo 30 hanginyile muene mu mudimo wa* Farao, fumu wa gu Ejipitu.

Gungima Yozefe wakatugile gutuama dia Farao, wayile nu guwenda mu gifutshi giagasue gia Ejipitu. 47 Mu sungi ya ivo sambadi yabonga, mavu azolele mbuto jiavula. 48 Yozefe walanduile gubungisa ima yagasue ya gudia mu sungi ya ivo sambadi mu gifutshi gia Ejipitu, wakhalele guyibamba mu membo. Mu membo agasue, wakhalele mubamba ima ya gudia yakhalele mukatuga mu ilanga ya hehi. 49 Yozefe walanduile gubungisa mbuto jiavula diago, jiakhalele jiavula gifua gishegele gia mu muta. Gungima abembele gujitanga, handaga akhalelego luko nu luholo lua gujitanga.

50 Gutuama egi givo gia thomo gia nzala gisendese, Yozefe wavualele ana a mala mbadi nu mukaji’enji Asenate mun’a Potifela, nganga-nzambi wa gu One.* 51 Yozefe wahanele mun’enji wa somi jina egi Manase,* handaga wazuelele egi: “Nzambi wangukuatesa ha gubuita mutshima gu malamba ami agasue nu enya fami yami agasue.” 52 Wahanele mona wa mbadi jina egi Efrayime,* handaga wazuelele egi: “Nzambi wanguhana ana mu gifutshi ngajile mumona malamba.”

53 Ivo sambadi yabonga yahuile mu gifutshi gia Ejipitu. 54 Ivo sambadi ya nzala yasendesele gifua muazuelele Yozefe. Nzala yakhalele yakola mu ifutshi yagasue, uvi gu Ejipitu ima ya gudia* yakhalele guene. 55 Uvi gungima, nzala yanginyile nji mu gifutshi giagasue gia Ejipitu. Athu ayile mudidila Farao ha guahana ima ya gudia. Farao wawambelele enya gu Ejipitu agasue egi: “Ndenu gudi Yozefe, tshitenu yagasue iza gumiwambela muene.” 56 Nzala yanginyile ha mavu agasue. Gungima Yozefe wakangudile mafundo a gubambela mbuto, wasendesele gudigila enya gu Ejipitu mbuto, handaga nzala yakhalele yakola diago gu Ejipitu. 57 Athu a ha mavu agasue akhalele muya gu Ejipitu ha gusumba mbuto gudi Yozefe, handaga nzala yakhalele yakola ha mavu agasue.

42 Tangua Yakoba wavuile egi ima ya gudia* idi gu Ejipitu, wawambelele an’enji egi: “Mukunda natshi muahena tedie guditala ngenyi?” 2 Wazuelele luko egi: “Ngavui egi ima ya gudia idi gu Ejipitu. Ndenu guene musumbe ima ya gudia hagula tukhale nu monyo, tufuigo gu nzala.” 3 Aphangi a Yozefe kumi abulumugile gu Ejipitu ha gusumba ima ya gudia. 4 Uvi Yakoba gatuminego Benjame galenge ga Yozefe ha guya nu aphangi’enji ako, handaga wazuelele egi: “Ndaga yabola yajiya gumubuila.”

5 Ana a Isalele ahetele gu Ejipitu hamoshi nu athu ako akhalele muza ha gusumba ima ya gudia, handaga nzala yanginyine nji mu gifutshi gia Kanana. 6 Mu tangua diene, Yozefe wakhalele mutuameza gifutshi gia Ejipitu, muene nji wakhalele mudiga ima ya gudia gudi athu a ifutshi yagasue ya ha mavu. Aphangi’enji ajile, afugamele gutuama dienji phala mu mavu. 7 Hamonele Yozefe aphangi’enji, waajiyile mbala imoshi, uvi gadijiyishilego gudi ene. Waahudile nu khabu jiagasue egi: “Gui muakatuga?” Ene amuvutuile egi: “Tuakatuga mu gifutshi gia Kanana, tuaza musumba ima ya gudia.”

8 Yozefe wajiyile aphangi’enji, uvi ene amujiyilego. 9 Mu tangua diene, Yozefe watangijile nzoji jialotele muene mukunda nu aphangi’enji. Waawambelele egi: “Muaji mutala dimbo nu matangi abola! Muaza mutala dimbo dietu hagula mujiye fundo muajiya gunginyina ha gutuluisa.” 10 Ene amuwambelele egi: “Ndo fumu, tuaji ha gusumba ima ya gudia. 11 Mukut’etu agasue tudi ana a muthu mumoshi. Tudi athu abonga. Tuajilego mutala dimbo nu matangi abola.” 12 Uvi muene waawambelele egi: “Mambo! Muaza mutala dimbo dietu hagula mujiye fundo muajiya gunginyina ha gutuluisa.” 13 Ene amuvutuile egi: “Fumu, tuavualewe 12. Tudi ana a muthu mumoshi. Tuana khala mu gifutshi gia Kanana. Galenge getu gasadi nu tata, uvi phangi’etu muko gakhalago luko guene.”

14 Uvi Yozefe waawambelele egi: “Yene diago ndaga ngakhala gumiwambela: ‘Muaza mutala dimbo nu matangi abola!’ 15 Ngudi mukamba gujiya gula mudi muzuela giamatshidia: Ngudi gudiloga mu jina dia Farao egi mushigo mukatuga ha fundo edi gula phangi’enu wa galenge gajilego haha. 16 Tumenu muthu mumoshi mukatshi dienu, aye azule galenge genu. Uvi enue ako mudi musala haha mu bologo. Ngenyi mbangujiya gula mudi muzuela giamatshidia nga ndo. Uvi gula muatuna, ngudi gumiwambela mu jina dia Farao egi, ‘muaji mutala dimbo nu matangi abola.’” 17 Gungima waambile mu bologo, abalegesele guene masugu thathu.

18 Mu lusugu lua thathu, Yozefe waawambelele egi: “Ngana vuila Nzambi woma. Tshitenu ndaga ngudi gumiwambela hagula musale nu monyo: 19 Gula mudi muzuela giamatshidia, bembenu phangi’enu mumoshi wagujitshiga mu bologo, uvi enue ako muajiya guvutuga nu ima ya gudia hagula fami jienu jifuigo gu nzala. 20 Ha gujiya egi mudi muzuela giamatshidia, zenu nu phangi’enu wa galenge hagula mufuigo.” Atshiginyile ndaga yene.

21 Asendesele gudiwambela egi: “Yadiago tudi muhanewa ndola mukunda nu ndaga yabola tuatshitshile phangi’etu. Tuamonele luholo luakhalele muene mumona lamba, watububile ha gumuvuila khenda uvi esue tuamuvuidilego. Gishina giene malamba awa atubuila.” 22 Uvi Ribene waawambelele egi: “Ngamiwambelele egi mukalagalago mona gubola, uvi enue muanguvuidilego. Henyaha tudi mufuta diago mukudi wa mahatshi enji.” 23 Uvi ene akhalelego mujiya egi Yozefe wakhalele guategelela, handaga guakhalele nu muthu wakhalele guakuatesa ha gubalumuna ndaga jiakhalele ene muzuela gudi Yozefe. 24 Hene Yozefe wakatugile fundo diakhalele ene, wasendesele gudila. Havutugile muene ha guta nawo maga, wazudile Simeone, wamujitshigile ngonji ha meso awo. 25 Gungima Yozefe wawambelele athu ha guzalesa ima mu sagi jiawo, nu ha guvutula makuta a muthu wagasue mu sagi yenji nu ha guahana ima ya gudia mu njila. Athu ene akalegele ngenyi.

26 Ahagele ima ya gudia holu dia phunda jiawo, gungima ayile gawo. 27 Tangua amaganele ha fundo dimoshi ha gubanda, mumoshi mukatshi diawo wakangudile sagi yenji ha guhana phunda yenji ima ya gudia, wamonele makuta enji mu sagi holu dia ima. 28 Wawambelele aphangi’enji egi: “Anguvutudila makuta ami, enyawa mu sagi!” Mukut’awo agasue adihudile muavula. Avuile woma, aditalele, azuelele egi: “Itshi Nzambi udi gutukalagala?”

29 Tangua ahetele gumbo dia sh’awo Yakoba gu Kanana, amutele lumene lua ndaga jiagasue jiaabuidile. Amuwambelele egi: 30 “Fumi’a dimbo diene watuwambela ndaga nu khabu jiavula. Watuwambela nji egi tuayi mutala dimbo diawo nu matangi abola. 31 Uvi tuamuwambela egi: ‘Tudi athu abonga. Tuajilego mutala dimbo nu matangi abola. 32 Tuavualewe 12, tudi ana a muthu mumoshi. Phangi’etu muko gashigo luko guene, uvi galenge getu gasadi nu tata gu Kanana.’ 33 Uvi fumu wa gifutshi giene watuwambela egi: ‘Gula mudi muzuela giamatshidia, bembenu phangi’enu mumoshi haha nu ame. Zulenu ima ya gudia hagula fami jienu jifuigo gu nzala, vutugenu gumbo dienu. 34 Gungima muze nu phangi’enu wa galenge haha hagula ngujiye egi mudi athu abonga uvi muajilego mutala dimbo nu matangi abola. Ngenyi mbangumivutuila phangi’enu, muajiya gutshita mungenda mu gifutshi egi.’”

35 Hakhalele ene muzola ima ya gudia mu sagi jiawo, muthu nu muthu wamonele falanga mu sagi yenji. Tangua ene nu sh’awo amonele falanga jiene, woma waakuatele. 36 Sh’awo Yakoba wazuelele egi: “Na muangumanesela ana agasue! Yozefe gashigo luko guene, Simeone nji gashigo guene, henyaha muye luko nu Benjame? Ame na ngudi gami muenya lamba!” 37 Uvi Ribene wawambelele sh’enji egi: “Gula ngajilego muvutuga n’enji, wajiya gushiya an’ami mbadi a mala. Nguhane nguye n’enji, mbanguguvutudila n’enji.” 38 Uvi muene wazuelele egi: “Mbamushigo muya nu mun’ami, handaga phangi’enji wafuile gale, muene wasala hakhenji. Gula ndaga ya lamba yamubuila mu njila, mbamungushiyisa* nu gikenene mu umbuta wami.”

43 Nzala yakhalele yakola mu gifutshi. 2 Tangua amanesele gudia ima ajile nayo gu Ejipitu, sh’awo waawambelele egi: “Vutugenu mutusumbile ndambo ya ima ya gudia.”* 3 Uvi Yuda wamuvutuile egi: “Muthu muene watuwambelele egi, ‘Ngumimonyigo luko haha gula muajilego nu phangi’enu wa galenge.’ 4 Gula watshigina egi tuye nu phangi’etu, tudi muya gugusumbila ima ya gudia. 5 Uvi gula watuna, tushigo muya handaga muthu muene watuwambelele egi: ‘Ngumimonyigo luko haha gula muajilego nu phangi’enu wa galenge.’” 6 Isalele wazuelele egi: “Mukunda natshi muawambela muthu muene egi muana khala nu phangi’enu muko wa galenge? Henyaha muangumba mu lamba.” 7 Uvi ene amuwambelele egi: “Muthu muene watuhudi mihu ha gutujiya nu ha gujiya enya fami yetu. Watuhudi egi: ‘Sh’enu yowu nu monyo ba? Mudi nu phangi’enu muko ba?’ Hene tuamuwambela giamatshidia. Na luholo lutshi tuakhadi naye gujiya egi uza gutuwambela egi: ‘Izenu nu phangi’enu wa galenge haha.’”

8 Yuda wawambelele sh’enji Isalele egi: “Nguhane mona tuye n’enji hagula aye nu esue nu an’etu tufuigo gu nzala uvi tukhale nu monyo. 9 Mbangumubamba muabonga. Gula gima giabola giamubuila, mbawunguhana ndola. Gula ngavutugilego n’enji, mbangukhala muthu wabola gutuama diaye ivo nu ivo. 10 Mualeha-leha munu, nga tuayile, ngatuaji gale muvutuga nga mbala jiyadi.”

11 Sh’awo Isalele waawambelele egi: “Gula idi ngenyi, zangulenu ima yabonga ya mu mavu etu, muyimbe mu makuba, muye nayo ha guhana muthu muene. Zangulenu ndambo ya maji a balesame, nu ndambo ya wigi, nu ladanume,* nu izula ya mitshi ya vumba diabonga, nu mbale jia pisetashe, nu mabundu a amande. 12 Vutugenu nu makuta anyi amimbiwe mu sagi jienu, yajiya gukhala egi ajimbidile. Zangulenu nji mabunda mbadi a makuta muye nawo. 13 Zangulenu phangi’enu wa galenge, vutugenu gudi muthu muene. 14 Nzambi wa Ngolo Jiagasue akuatese muthu muene ha gumivuila khenda, hagula amivutuile phangi’enu muko munu nu Benjame. Uvi ame gula ngudi naye gutotesa ana, nguatotese gami!”

15 Ana a Isalele azudile ima yaawambelele sh’awo nu mabunda mbadi a makuta nu phangi’awo Benjame. Akuatele njila, abulumugile gu Ejipitu, ayile luko gudi Yozefe. 16 Tangua Yozefe waamonele nu Benjame, wawambelele muthu wakhalele mutuameza inzo yenji egi: “Zula athu awa, nda nawo gu inzo, shiya shitu, londega ima ya gudia, handaga nguza mudia nawo mu midi.” 17 Muthu muene watshitshile mbala imoshi ndaga jiamuwambelele Yozefe. Waazudile, wayile nawo gumbo dia Yozefe. 18 Uvi asendesele guvua woma tangua ayile nawo gumbo dia Yozefe. Asendesele guzuela egi: “Atubata haha mukunda nu makuta tuavutugile nawo mu makuba etu mbala ya thomo. Henyaha adi gutukuata, atubuise ahiga, atutambule phunda jietu!”

19 Ayile gudi muthu wakhalele mutuameza inzo ya Yozefe, atele n’enji maga ha mufulo wa inzo. 20 Amuwambelele egi: “Tuabuba fumu! Tuajile haha giphungu gia thomo ha gusumba ima ya gudia, 21 uvi tangua tuavutugile, tuahetele ha fundo tuakhalele naye gubanda, tuajituluile sagi jietu, muthu nu muthu wamonele makuta enji agasue mu sagi yenji. Hene tuaza nawo ha guavutula. 22 Tuaza nu makuta ako ha gusumba ima ya gudia. Tushigo mujiya nanyi wavutuile makuta etu mu sagi jietu.” 23 Muene wazuelele egi: “Gushigo mulonga. Muvuigo woma. Nzambi wenu nu Nzambi wa tata wenu wambi makuta* mu sagi jienu. Makuta enu, ngaazanguile.” Gungima wazolele Simeone, wajile n’enji gudi ene.

24 Muthu muene waanginyishile mu inzo ya Yozefe, waahanele meya ha guwevua ikanzo yawo, wahanele nji phunda jiawo ima ya gudia. 25 Hakhalele ene munenga Yozefe, alondele bakado ha guza gumuhana, handaga avuile egi uza mudia nawo mu midi. 26 Tangua Yozefe wanginyile monzo, amuhanele bakado, gungima afugamele gutuama dienji phala mu mavu. 27 Gungima Yozefe waahudile egi: “Mudi muabonga? Muanguwambelele egi sh’enu udi gale muthu wa gukola, udi gikuatshi? Yowu nu monyo ba?” 28 Ene amuvutudile egi: “Fumu, tata wetu udi muabonga. Yowu nu monyo.” Gungima ashiwugile, afugamele gutuama dienji.

29 Hamonele muene phangi’enji wa galenge Benjame, wavualewe n’enji vumo dimoshi, wazuelele egi: “Phangi’enu wa galenge muakhadi muzuela muen’yowu?” Wazuelele luko egi: “Nzambi agusuanguluise mun’ami.” 30 Yozefe wazogele muphushi hanze, handaga gikeya-keya giamukuatele hamonele muene phangi’enji. Wakambele fundo dia guya mudila. Wanginyile gu sugu imoshi, wasendesele gudila. 31 Habembele muene gudila, wazuile meya gu meso, wavutugile fundo diakhalele ene, wazuelele egi: “Izenu nu ima ya gudia.” 32 Ahanele Yozefe ima yenji ya gudia ha mesa enji hakhenji, aphangi’enji ha mesa ako, enya Ejipitu nji gu mesa awo hakhawo. Handaga enya Ejipitu ajiyilego gudia fundo dimoshi nu enya Hebelu. Mukunda nu ene, gudia nu enya Hebelu fundo dimoshi idi ndaga ya usala.

33 Aphangi a Yozefe* akhalele gu mesa gutuama dienji mu ndonga gifua muakhalele ivo ya guvualewa guawo, sendese gudi somi uu nu gudi gasala-songi. Ene akhalele guditala nu gudihula. 34 Yozefe wakhalele muhana aphangi’enji ima ya gudia yakhalele ha mesa enji, uvi wahanele Benjame ima ya gudia yavula* gubalega aphangi’enji ako. Mukut’awo agasue adile, anuile, akuta.

44 Gungima Yozefe wawambelele muthu wakhalele mutuameza inzo yenji egi: “Zalesa ima ya gudia mu sagi jia athu awa, azalesele nayo mu luholo ajiya gubata. Mba makuta a muthu nu muthu mu sagi* yenji. 2 Uvi haga khopho diami dia utadi wa siliva mu sagi ya galenge gawo. Muvutuile nji makuta ahanyi mukunda nu ima ya gudia.” Muthu muene watshitshile gifua muamuwambelele Yozefe.

3 Mu gimenegena tangua muanya wakhalele muzoga, awambelele mala ene ha guya nu phunda jiawo. 4 Uvi tangua akatugile, akhalele khenji aya galego gualeha nu dimbo, Yozefe wawambelele muthu wakhalele mutuameza inzo yenji egi: “Landula athu anyi! Gula waakuata ahule egi, ‘fumu wami wamikalegela ndaga yabonga, mukunda natshi enue muamutshitshila gubola? 5 Mukunda natshi muazudi khopho diana nuila fumu wami nu diana kalegela muene ha gujiya ndaga mbajibua mu masugu adi muza? Muatshita diago gubola.’”

6 Tangua muthu muene waakuatele, waawambelele ndaga jiene. 7 Uvi ene amuwambelele egi: “Fumu, mukunda natshi wazuela ngenyi? Tuajiyilego gukalagala ndaga ya luholo elu nga hazonda. 8 Tangua tuamonele makuta mu sagi jietu gu Kanana, tuajile ha guguvutuila nawo. Henyaha luholo lutshi tuajiya gukuya utadi wa siliva nga wolo wa fumu waye? 9 Gula wamona khopho diene mu sagi ya muthu mumoshi mukatshi dietu, muthu muene udi naye gushiyiwa. Uvi esue ako tuasala, mbatubua ahiga a fumu waye.” 10 Uvi muene waawambelele egi: “Ndaga muazuedi jikhale ngenyi. Muthu wagasue nguza mumona nu khopho diene mu sagi yenji, mbawubua muhiga wa fumu wami. Uvi enue ako mbangumibemba.” 11 Havuile ene ngenyi, atuluile sagi jiawo hashi muphushi, ajikanguile. 12 Muthu muene wasendesele gusanda muabonga sagi jiawo sendese gudi mona wa somi uu nu gudi galenge gawo. Gungima amonele khopho diene mu sagi ya Benjame.

13 Atawile milele yawo, gungima muthu nu muthu wahagele ginemo ha phunda yenji, avutugile mu dimbo. 14 Tangua Yuda nu aphangi’enji anginyile mu inzo ya Yozefe, amusangele guene. Gungima abuile mu malu enji. 15 Yozefe waawambelele egi: “Yiyi ndaga tshi muatshita? Mushigo mujiya egi muthu gifua ame ngajiya guzuela ndaga mbajibua mu masugu adi muza?” 16 Yuda wamuvutuile egi: “Fumu itshi tuajiya guzuela luko? Luholo lutshi tuajiya gumonesa egi tuakalegelego gubola? Nzambi wa giamatshidia wamonesa gubola guetu haphelo. Henyaha tudi ahiga aye, nu esue nu muthu muamonyi nu khopho mu sagi yenji!” 17 Uvi Yozefe waawambelele egi: “Ngajiyilego gukalagala ndaga ya luholo elu nga hazonda! Muthu wamonewa nu khopho diami mu sagi yenji, muene mbawubua muhiga wami. Uvi enue ako muajiya guvutuga mu guhuima gudi sh’enu.”

18 Yuda wasuenene hehi n’enji, wamuwambelele egi: “Ngabuba fumu wami, ngudi mutshigina guguwambela ndaga imoshi. Uvuilago muenya mudimo waye khabu handaga aye udi gifua Farao. 19 Fumu, eye watuhudile gula tuakhala nu tata nga nu phangi’etu muko. 20 Tuaguwambelele egi: ‘Tudi nu tata, udi gale muthu wa gukola; tudi nji nu phangi’etu wa galenge. Tata wamuvualele mu umbuta wenji, uvi phangi’enji muko wafuile gale. Mu vumo dia gin’enji, wasala hakhenji. Tata wana gumuzumba muavula.’ 21 Aye watuwambelele nji egi: ‘Izenu nu phangi’enu wa galenge hagula ngumumone.’ 22 Uvi tuaguwambelele egi: ‘Mona muene gajiyilego gubemba tata, handaga gula wamubemba, tata mbawufua.’ 23 Gungima watuwambelele egi: ‘Ngumimonyigo luko haha gula muajilego nu phangi’enu wa galenge.’

24 “Tuayile gudi tata, tuamulezele ndaga jiagasue watuwambelele. 25 Gungima tata watuwambelele egi: ‘Vutugenu musumbe ndambo ya ima ya gudia.’ 26 Uvi tuamuwambelele egi: ‘Tuajiyilego guya guene gula watuhanelego phangi’etu wa galenge ha guya n’enji; handaga muthu muene watuwambelele egi tuajiyilego gumona phala yenji gula tuayilego nu phangi’etu wa galenge.’ 27 Gungima tata watuwambelele egi: ‘Mudi mujiya muabonga egi mukaji’ami wanguvualele ana phamba mbadi a mala. 28 Uvi muko watotele, ngazuelele egi: “Idi naye gukhala egi shitu yabala ya mu foto yamushiyi!” Uu nu luenyelu, khenji ngamumonele ndo. 29 Gula muaya luko nu mona yowu gualeha nu ame, ndaga ya lamba yamubuila, mbamungushiyisa* nu gikenene mu umbuta wami.’

30 “Henyaha gula ngavutugilego gudi tata nu mona yowu, luholo tata wana gumuzumba muavula, 31 gula watumona mago a gituhu, mona ndo, mbawudi mufua genji. Ngenyi mbatushiyisa* diago tata nu gikenene mu umbuta wenji. 32 Ngadilogele gutuama dia tata mukunda nu mona yowu egi: ‘Gula ngavutugilego n’enji, mbangukhala muthu wabola gutuama diaye monyo wami wagasue.’ 33 Fumu ngabuba, ame ngubue gami muhiga ha fundo dia mona yowu, uvi muene avutuge nu aphangi’enji. 34 Luholo lutshi ngajiya guvutuga gudi tata gula mona yowu gashigo nu ame? Ngajiyilego gutshigina gumona luholo malamba adi mubuila tata!”

45 Yozefe gakhalelego luko nu luholo lua gusuega gikenene gienji gutuama dia enya mudimo enji agasue. Waawambelele egi: “Mukut’enu agasue zogenu!” Guakhalelego nga nu muthu muko hene, tangua Yozefe wasalele gudijiyisa gudi aphangi’enji.

2 Wasendesele gudila mu dijui diakola. Enya gu Ejipitu avuile, nu enya gu inzo ya Farao nji avuile luholo luakhalele mudila muene. 3 Gungima Yozefe wawambelele aphangi’enji egi: “Ame Yozefe. Tata yowu nu monyo ba?” Uvi aphangi’enji akhalelego nu luholo lua gumuhana mvutu, handaga akhalele gudihula muavula. 4 Yozefe wawambelele aphangi’enji egi: “Ngabuba, suenenu hehi nu ame.” Asuenele gudi muene.

Waawambelele egi: “Ame phangi’enu Yozefe, yonu muadigile gu Ejipitu. 5 Uvi mudisagesago, mumanyigo luholo muangudigile; handaga Nzambi wadiangele gungutuma haha gutuama dienu ha gubamba mionyo yenu. 6 Gigi givo gia mbadi sendese nzala idi ha mavu. Guasala luko ivo thano, athu mbaashigo mukuna nga gukatula mbuto. 7 Uvi Nzambi wadiangele gungutuma gutuama dienu ha gumihuluisa mu luholo lua gushimana, hagula fami jienu jitotshigo* ha mavu.* 8 Ishigo enue muangutumile haha, uvi Nzambi wa giamatshidia wangutumine ha gukhala muthu wa thomo* wana hana Farao malongo, ha gukhala fumu wa inzo yenji yagasue nu ha guhinyina gifutshi giagasue gia Ejipitu.

9 “Vutugenu muphushi gudi tata mumuwambele egi: ‘Mun’aye Yozefe wazuele egi, “Nzambi wangubuishile fumu mu gifutshi giagasue gia Ejipitu. Iza muphushi gudi ame. Ushiphigo. 10 Mbawukhala mu mavu a Goshene hehi nu ame, aye nu an’aye nu ajigulu aye nu ngombe jiaye nu imeme yaye nu ima yagasue udi nayo. 11 Aye nu enya fami yaye nu ima yagasue udi nayo, mbangukhala gumihana ima ya gudia hagula mumonyigo lamba nga dia gima gimoshi, mufuigo gu nzala; handaga ivo ya nzala yasala luko thano.”’ 12 Mukut’enu agasue nu phangi’ami Benjame muadimonela nu meso enu egi yowu ame ngudi muzuela n’enu. 13 Wambelenu tata lutumbu luami luagasue ngudi nalo gu Ejipitu nu ndaga jiagasue muamona. Ndenu muphushi muze n’enji haha.”

14 Gungima Yozefe wayambele* phangi’enji Benjame, wasendesele gudila; Benjame nji wadidile tangua Yozefe wamuyambele. 15 Wahanele aphangi’enji agasue beze, waayambele, wadidile. Gungima aphangi’enji atele n’enji maga.

16 Tangua diavuile enya inzo ya Farao egi: “Aphangi’a Yozefe aji gale!” Farao nu enya mudimo enji asuangulugile muavula. 17 Farao wawambelele Yozefe egi: “Wambela aphangi’aye egi, ‘Jitshigenu ima ha phunda, muvutuge gu Kanana, 18 zenu nu sh’enu nu enya fami jienu haha. Mbangumihana ima yabonga ya mu gifutshi gia Ejipitu, mbamudia ima yabalega gubonga* ya mu gifutshi egi. 19 Awambele luko egi: “Zulenu phusu-phusu jia gu Ejipitu mukunda nu an’enu nu akaji’enu. Hagenu sh’enu mu phusu-phusu imoshi, muze n’enji haha. 20 Mudisagesago mukunda nu ima yenu, handaga ima yabalega gubonga ya mu gifutshi giagasue gia Ejipitu idi yenu.”’”

21 Ana a Isalele atshitshile ngenyi. Yozefe waahanele phusu-phusu gifua muazuelele Farao, waahanele nji ima ya gudia mu njila. 22 Wahanele muthu wagasue mulele umoshi-umoshi uhe-uhe, uvi wahanele Benjame makuta 300 a utadi wa siliva nu milele ihe-ihe thano. 23 Watumine sh’enji phunda kumi jiakhalele mubata ima yabonga ya gu Ejipitu nu phunda kumi jia mikaji jiakhalele mubata mbuto nu mapha nu ima ya gudia mu njila. 24 Gungima wabembele aphangi’enji ha guya. Uvi hakhalele ene muya, waawambelele egi: “Mumanyigo mu njila.”

25 Akatugile gu Ejipitu, ayile gu Kanana, ahetele gumbo dia sh’awo Yakoba. 26 Amuwambelele egi: “Yozefe yowu nu monyo, muene udi muhinyina gifutshi giagasue gia Ejipitu!” Uvi Yakoba gazuelelego nga gima gimoshi handaga wakhalele mumona gifua mambo. 27 Tangua amuwambelele ndaga jiagasue jiazuelele Yozefe nu hamonele muene phusu-phusu jiatumine Yozefe ha gumuzula, monyo wamuvutugile mu thulo. 28 Isalele wazuelele egi: “Henyaha ngatshigina ndaga mudi muzuela! Mun’ami Yozefe yowu nu monyo! Ngudi naye guya gumumona gutuama egi ngufue!”

46 Isalele wazanguile ima yenji yagasue, wayile. Hahetele muene gu Belesheba, wahanele milambu gudi Nzambi wa sh’enji Izake. 2 Gungima Nzambi wazuelele nu Isalele mu vizio mu phipha, wamutamegele egi: “Yakoba, Yakoba!” Muene watayele egi: “Ame yowu!” 3 Nzambi wamuwambelele egi: “Ame Nzambi wa giamatshidia, Nzambi wa sh’aye. Uvuigo woma ha guya gu Ejipitu, handaga mbangugubuisa gifutshi giakoma guene. 4 Gula waheta gu Ejipitu, mbangukhala nu aye, ame mbanguguzola nji guene; Yozefe mbawukanga meso aye nu koko dienji.”*

5 Gungima Yakoba wakatugile gu Belesheba. Ana a Isalele abatele sh’awo nu an’awo nu akaji’awo mu phusu-phusu jiatumine Farao ha gubata Yakoba. 6 Ayile nu shitu jiawo nu ima ahetele mu mavu a Kanana. Gungima, Yakoba nu an’enji ahetele gu Ejipitu. 7 Wayile nu an’enji a mala nu an’enji a akhetu nu ajigulu enji a mala nu ajigulu enji a akhetu, yakotelesa egi, wayile nu fami yenji yagasue gu Ejipitu.

8 Majina a ana a Isalele, yakotelesa egi ana a Yakoba, anyi ayile gu Ejipitu enyawa: Mona wa somi wakhalele Ribene.

9 Ana a Ribene akhalele: Hanoka, Phalu, Heselona nu Kalemi.

10 Ana a Simeone akhalele: Yemuele, Yamine, Ohade, Yakine, Sohale nu Shaula munu avualele nu mukhetu wa gu Kanana.

11 Ana a Levi akhalele: Geleshona, Kehate nu Melali.

12 Ana a Yuda akhalele: Ele, Onane, Shela, Phelese nu Zela. Uvi Ele nu Onane afuile mu gifutshi gia Kanana.

Ana a Phelese akhalele: Heselona nu Hamule.

13 Ana a Yisakale akhalele: Tola, Phuwa, Iyobe nu Shimelone.

14 Ana a Zabulona akhalele: Selede, Elona nu Yalele.

15 Wawa ana a Lea nu Yakoba avualewe gu Padana-Alama. Mun’enji wa mukhetu Dina wavualewe nji guene. An’enji agasue a mala nu a akhetu akhalele 33.

16 Ana a Gade akhalele: Sifona, Hagi, Shuni, Esebone, Eli, Alodi nu Aleli.

17 Ana a Asele akhalele: Yimena, Yisheva, Yishevi, Beliya nu phangi’awo wa mukhetu Sela.

Ana a Beliya akhalele: Hebele nu Malakiele.

18 Wawa ana a Zilpa munu Labana wahanele gudi mun’enji Lea. Muene nu Yakoba avualele ana 16.

19 Ana a Rashele mukaji’a Yakoba akhalele: Yozefe nu Benjame.

20 Yozefe wavualele Manase nu Efrayime gu Ejipitu nu mukaji’enji Asenate mun’a Potifela nganga-nzambi wa gu One.*

21 Ana a Benjame akhalele: Bela, Bekere, Ashebele, Gela, Namana, Ehi, Loshe, Muphime, Huphime nu Alede.

22 Awa ana a Rashele avualele nu Yakoba. Mukut’awo agasue akhalele 14.

23 Mun’a* Dane wakhalele Hushime.

24 Ana a Nefetali akhalele: Yasiele, Guni, Yesele nu Shileme.

25 Wawa ana a Bila munu Labana wahanele gudi mun’enji Rashele. Muene nu Yakoba avualele ana sambadi.

26 Ana agasue a Yakoba ayile n’enji gu Ejipitu akhalele 66. Uvi akaji’a an’enji atangewe ndo. 27 Ana a Yozefe avualewe gu Ejipitu akhalele muyadi. Ngenyi athu agasue a mu inzo ya Yakoba ayile gu Ejipitu akhalele 70.

28 Yakoba watumine Yuda ha guya muwambela Yozefe egi ahetshi gale hehi nu Goshene. Tangua ahetele gu Goshene, 29 Yozefe watumine athu ha gumulondela phusu-phusu yenji, wayile mutagana sh’enji Isalele gu Goshene. Tangua adimonele n’enji, Yozefe wamuyambele,* wasendesele gudila muavula. 30 Gungima Isalele wawambelele Yozefe egi: “Henyaha ngajiya giwa gufua handaga ngamona phala yaye; ngajiya egi aye gaye nu monyo.”

31 Yozefe wawambelele aphangi’enji nu enya fami ya sh’enji egi: “Ngaya nguwambele Farao egi: ‘Aphangi’ami nu enya fami ya tata ana khala gu Kanana aji gale. 32 Athu ene adi abambi a imeme, ana fuga shitu. Aji nu ngombe jiawo nu imeme yawo nu ima yawo yagasue.’ 33 Gula Farao wamitamega, wamihula egi: ‘Mudimo utshi muana tshita?’ 34 Muwambelenu egi: ‘Fumu, tudi abambi a shitu sendese ulenge wetu gifua muakhalele akhakh’etu.’ Ngenyi muajiya gukhala mu mavu a Goshene handaga enya gu Ejipitu ana tshigina ndo nga hazonda abambi a shitu.”

47 Yozefe wayile muwambela Farao egi: “Tata nu aphangi’ami ahetshi gale gu Ejipitu nu imeme yawo nu ngombe jiawo nu ima yawo yagasue. Adi mu mavu a Goshene.” 2 Gungima wazudile aphangi’enji mutano, wayile nawo gudi Farao.

3 Farao wahudile aphangi’a Yozefe egi: “Mudimo utshi muana tshita?” Ene amuvutuile egi: “Fumu, tudi abambi a imeme gifua muakhalele akhakh’etu.” 4 Awambelele luko Farao egi: “Tuaza mukhala mu gifutshi giaye gifua ngenji, handaga nzala idi yakola mu gifutshi gia Kanana, gushigo luko nu mafundo agudisa shitu jietu. Tuabuba fumu, tubembe tukhale mu mavu a Goshene.” 5 Farao wawambelele Yozefe egi: “Sh’aye nu aphangi’aye aji gugusanga haha. 6 Gifutshi gia Ejipitu gidi ha mago aye. Haga sh’aye nu aphangi’aye ha fundo diabalega gubonga mu gifutshi egi, gu Goshene. Gula mukatshi diawo mudi nu athu atema, ahage gu mudimo wa gubamba shitu jiami.”

7 Gungima Yozefe wayile nu sh’enji Yakoba gudi Farao, Yakoba wahanele Farao phemba. 8 Farao wahudile Yakoba egi: “Udi nu ivo guvula gutshi?” 9 Yakoba wawambelele Farao egi: “Ngudi nu ivo 130. Nganaya nu gusombegesa mafundo a gukhala.* Ivo yami idi yazonda uvi idi nu malamba avula; idi yazonda gula tuayifuanesa nu ivo ya akhakh’ami akhalele nji muya nu gusombegesa mafundo a gukhala.* 10 Gungima dienji Yakoba wahanele Farao phemba, wakatugile gutuama dienji.

11 Yozefe wahagele sh’enji nu aphangi’enji mu gifutshi gia Ejipitu gu khanda ya mavu abalega gubonga, gu Ramesese, gifua muazuelele Farao. 12 Yozefe wakhalele muhana ima ya gudia* gudi sh’enji nu aphangi’enji nu enya fami yawo yagasue. Wakhalele guahana naye ha gutadila guvula gua an’awo.

13 Ima ya gudia* yakhalelego luko mu gifutshi giagasue, handaga nzala yakhalele yakola. Enya Ejipitu nu enya Kanana abuile lefu-lefu gu nzala. 14 Yozefe wakhalele mukungula makuta agasue akhalele gumuhana enya Ejipitu nu a enya Kanana ha gusumba ima ya gudia. Wakhalele muya nawo gu inzo ya Farao. 15 Gu gisugishilo, makuta a enya Ejipitu nu enya Kanana ahuile. Enya Ejipitu agasue akhalele muya gudi Yozefe ha gumuwambela egi: “Tuhane ima ya gudia! Watshigina egi tufue gu nzala ha meso aye handaga tushigo nu makuta ba?” 16 Yozefe waawambelele egi: “Gula mushigo luko nu makuta, nguhanenu shitu jienu hagula ngumihane ima ya gudia.” 17 Asendesele gubatela Yozefe shitu jiawo, muene wakhalele guahana ima ya gudia. Amuhanele tubalu nu imeme nu ngombe nu phunda. Amuhanele shitu jiawo jiagasue, Yozefe waahanele ima ya gudia mu givo giene.

18 Givo giene giahuile. Hasendesele givo gihe-gihe, enya Ejipitu ayile muwambela Yozefe egi: “Fumu tushigo gugusuegela egi tuaguhanyi gale makuta etu nu shitu jietu jiagasue. Tuasala phamba nu mila yetu nu mavu etu, tushigo luko nga nu gima gia guguhana. 19 Na watshigina egi tufue gu nzala ha meso aye, mavu etu asale ba? Tusumbe nu esue nu mavu etu mu ima ya gudia, ngenyi esue nu mavu etu tubue ahiga a Farao. Tuhane mbuto tukune hagula tusale nu monyo, hagula mavu etu asadigo makhulu.” 20 Yozefe wasumbile mavu agasue a enya Ejipitu mukunda nu Farao. Muenya Ejipitu wagasue wadigile dihia dienji handaga nzala yakhalele yakola diago; hene mavu agasue abuile a Farao.

21 Yozefe wawambelele athu agasue a gu Ejipitu ha gukatuga mu membo azonda-zonda, ha guya mu membo akoma. 22 Uvi gasumbilego mavu a nganga-nzambi, handaga Farao wakhalele guahana ima ya gudia. Gishina giene nganga-nzambi jiatunyine gudiga mavu awo. 23 Gungima Yozefe wawambelele athu egi: “Tegelelenu, mangino ngamisumba nu enue nu mavu enu mukunda nu Farao. Ngudi gumihana mbuto, jikunenu mu mahia. 24 Gula mavu azola mbuto, mbamuhana Farao gitshinyi gia thano gia mbuto jienu, uvi itshinyi iko nguana, mbayikhala yenu. Mbayimikuatesa ha gukuna mu mahia, ha gudia nu ha gudisa an’enu nu athu a mu jinzo jienu.” 25 Ene amuwambelele egi: “Fumu watuhuluisa. Gula watshigina mbatubua getu ahiga a Farao.” 26 Yozefe wambile mukhuala mu gifutshi gia Ejipitu egi: Gitshinyi gia thano gia mbuto jia mu mahia gidi gia Farao. Mukhuala wene wuwu wakhala uu nu mangino. Phamba mavu a nganga-nzambi abuilego a Farao.

27 Isalele walanduile gukhala mu gifutshi gia Ejipitu, mu mavu a Goshene. Wakhalele guene, wavualele ana avula, abuile diago avula. 28 Yakoba watshitshile ivo 17 gu Ejipitu, wafuile nu ivo 147.

29 Uvi gutuama dia gufua guenji, watamegele mun’enji Yozefe, wamuwambelele egi: “Gula watshigina gungumonesela mutshima wabonga, haga koko diaye goshi’a shina dia kulu diami, diloge egi ushigo gunguhuiga, mbawungumonesela guzumba gua giamatshidia. Ngabuba, ungufundjigo gu Ejipitu.” 30 Gula ngafua,* mbawunguzola gu Ejipitu, ha guya gungufunda mu malumba a akhakh’ami.” Yozefe wamuwambelele egi: “Mbangutshita ndaga wazuela.” 31 Isalele wamuwambelele egi: “Diloge gutuama diami.” Yozefe wadilogele. Isalele wafugamele gutuama dia Nzambi gu muto wa gitanda gienji.

48 Gungima dia ndaga eji, awambelele Yozefe egi: “Sh’aye gashigo luko muabonga.” Yozefe wazudile an’enji a mala mbadi, Manase nu Efrayime, wayile nawo. 2 Awambelele Yakoba egi: “Mun’aye Yozefe waza gale ha gugutala.” Isalele watshitshile ngolo, wazugile ha gukhala ha gitanda gienji. 3 Yakoba wawambelele Yozefe egi:

“Nzambi wa Ngolo Jiagasue wamonegene gudi ame mu dimbo dia Luze mu gifutshi gia Kanana, wangushimbigile. 4 Wanguwambelele egi: ‘Mbanguguhana ana avula, ajigulu aye mbaakhala nji avula, mbangugubuisa hungu dia athu avula. Mbanguhana nji ajigulu* aye gifutshi gigi. Mbagisala giawo mayilago.’ 5 Henyaha an’aye a mala mbadi wavualele gu Ejipitu gutuama egi nguze, abua an’ami. Efrayime nu Manase mbaakhala an’ami gifua mudi Ribene nu Simeone. 6 Uvi ana ako mbawuvuala gungima diawo mbaakhala an’aye. Mbaatamegewa mu jina dia aphangi’awo wawa a mala, mbaazula nji khapho dia ima yawo. 7 Tangua ngakatugile gu Padana, gin’aye Rashele wafuile mu njila. Mu tangua diene ngakhalele mu gifutshi gia Kanana khenji nguheta galego gu Efrata, yakotelesa egi Beteleheme. Hene ngamufundjile mu khulo ya njila ya Efrata.”

8 Tangua Isalele wamonele ana a Yozefe, wamuhudile egi: “Wawa akuatshi?” 9 Yozefe wawambelele sh’enji egi: “An’ami anguhanele Nzambi mu gifutshi egi.” Gungima Yakoba wamuwambelele egi: “Ngabuba, iza nawo gudi ame hagula nguahane phemba.” 10 Luholo Isalele wabuile muthu wa gukola, gakhalelego luko mumona muabonga, hene Yofeze wayile nu ana hehi nu muene. Isalele waayambele, waahanele beze. 11 Isalele wawambelele Yozefe egi: “Ngakhalelego mutangiza egi mbangugumona luko, uvi Nzambi wanguhana luendu luagumona nu ene an’aye.”* 12 Gungima Yozefe wakatudile an’enji ha mabongo a sh’enji, wafugamele phala mu mavu.

13 Yozefe wazudile an’enji mbadi, wakuatele Efrayime gu koko dienji dia madia hagula akhale gu koko dia mahidi dia sh’enji Isalele, uvi wakuatele Manase gu koko dienji dia mahidi hagula akhale gu koko dia madia dia sh’enji. Gungima wasuenele nawo hehi nu Yakoba. 14 Isalele wahagele koko dienji dia madia ha muto wa Efrayime, wahagele koko dienji dia mahidi ha muto wa Manase. Uvi Efrayime wakhalele galenge. Wakalegele ngenyi* ngatshima wakhalele mujiya egi Manase wakhalele mona wa somi. 15 Wahanele Yozefe phemba, wamuwambelele egi:

“Nzambi wa giamatshidia khakha wami Abalahama nu sh’ami Izake akhalele mukombelela,

Nzambi wa giamatshidia wana gungubamba monyo wami wagasue uu nu mangino,

16 nu muanjelo wanguhuluishile mu malamba ami agasue, akuatese ana awa.

Mu njila ya ana awa, athu akhale mutangiza jina diami nu jina dia khakha wami Abalahama nu dia sh’ami Izake,

Ana awa avuale nji ana avula ha mavu.”

17 Tangua Yozefe wamonele egi sh’enji wahaga koko dienji dia madia ha muto wa Efrayime, yamusuanguluishilego. Wakambele gukatula koko dia sh’enji ha muto wa Efrayime ha gudihaga ha muto wa Manase. 18 Yozefe wawambelele sh’enji egi: “Tata ngenyi ndo, mona wa somi muenyowu. Haga koko diaye dia madia ha muto wenji.” 19 Uvi sh’enji watunyile, wamuwambelele egi: “Mun’ami ngudi mujiya, ame mujiya. Muene nji mbawuvuala ana avula, mbawubua nji muthu wakoma. Uvi galenge genji mbawukhala muthu wakoma gumubalega. Ajigulu* enji mbaabua avula diago, mbaabua ifutshi.” 20 Walanduile guahana phemba mu lusugu luene, wazuelele egi:

“Enya Isalele atange jina diaye tangua mbakhala muhana athu ako phemba. Azuele egi:

‘Nzambi agubuise gifua Efrayime nu Manase.’”

Yakoba wakhalele mutanga jina dia Efrayime gutuama dia Manase.

21 Gungima Isalele wawambelele Yozefe egi: “Gufua ngufua gami, uvi Nzambi mbawulandula gukhala nu enue, mbawumivutula mu mavu a akhakh’enu. 22 Uvi ame ngaguhana gitshinyi gia mavu* giakoma gubalega aphangi’aye, gitshinyi giene ngagitambuile gudi enya Amole nu phogo yami ya khusa nu uta wami wa manana.”

49 Gungima Yakoba watamegele an’enji a mala, waawambelele egi: “Dibungisenu fundo dimoshi hagula ngumiwambele ndaga mbajimibuila mu masugu adi muza. 2 Enue ana a Yakoba dibungisenu, tegelelenu, tegelelenu sh’enu Isalele.

3 “Ribene, aye udi mun’ami wa somi, udi ngolo jiami, udi mona ngadiangele guvuala mu ulenge wami;* wakhalele nu ginemua nu ngolo gubalega aphangi’aye agasue. 4 Aye mbawushigo mubalega aphangi’aye gukoma handaga wadikandelego. Watshitshile ndaga gifua matshipha-tshipha a muta adi mumuanga meya muagasue. Wabandele ha gitanda gia sh’aye. Mu tangua diene, wabolesele gitanda giami.* Yadiago Ribene wabungishile muila nu mukaji’ami!

5 “Simeone nu Levi adi aphangi. Mata awo adi iluilo yana shiya athu. 6 Ngajiyilego* gukuata nawo ufuta. Mutshima* wami udibungisago nawo handaga ashiyile athu mu khabu jiawo. Akhalele mulaba gubatula mishiya ya malu a ngombe ha gudisuanguluisa. 7 Khabu jiawo jitewe mukumbu handaga jidi guatuma ha gutshita ndaga jia khuta. Ngudi mumuanga ajigulu awo mu mavu a Isalele, ngudi guamuanga mukatshi dia enya Isalele.

8 “Uvi aye Yuda, aphangi’aye mbaagutumbuisa. Koko diaye mbadikuata mbalagaji jiaye ha shingo. Ana a sh’aye mbaafugama gutuama diaye. 9 Yuda udi gifua mutumba wa khoshi. Mun’ami, aye mbawudia saba, gungima mbawuvutuga. Muene wabandji nu wadisununa gifua khoshi. Nanyi wajiya guzugisa khoshi? 10 Muhango mbawukatugago gudi Yuda, muhango wa ufumu mbawusala mu malu enji uu nu tangua mbadiza Shilo.* Athu agasue mbaamutumagela. 11 Muene wajitshiga phunda yenji gu mutshi wa vinyo, wajitshiga nji mun’a phunda yenji gu mutshi wa vinyo wabalega gubonga. Mbawuwovua milele yenji mu matombe a vinyo abenga gifua mahatshi. 12 Meso enji adi abenguluga mukunda nu vinyo, mazo enji adi aphelegeta mukunda nu miliki.*

13 “Zabulona mbawukhala hehi nu kianga, hehi nu fundo masuwa ana guza mumagana. Mudidilo wa mavu enji mbawuheta uu nu gu dimbo dia Sidona.

14 “Yisakale udi phunda idi nu ifuwa yakola. Idi yagubanda hakatshi dia sagi mbadi idi mubata ene. 15 Muene mbawumona egi fundo dia guhuluguga didi diabonga, mbawusuanguluga nu mavu. Muene mbawushigula phanga yenji ha gubata ginemo, mbawutshita midimo yakola gifua muhiga.

16 “Dane mbawusophesa athu enji. Giphuta gienji gidi mukatshi dia iphuta ya enya Isalele. 17 Dane udi gifua nyoga mu khulo ya njila, gifua vuambu hehi nu njila didi musuma gabalu gu sashi* ha gubuisa muthu udi gugawendesa. 18 Yehowa, mbangunengena uu nu tangua mbawunguhuluisa!

19 “Thundu ya nzangi mbayiluisa Gade, uvi muene mbawaabalumugila gungima ha guakaya.

20 “Asele mbawukhala nu ima ya gudia* yavula.* Muene mbawuhana ima ya gudia yatagana gudi fumu.

21 “Nefetali udi gifua gabaji ga mukaji. Wana zuela mbimbi jiabonga.

22 “Yozefe udi luthango lua mutshi udi nu mabundu, mutshi wene udi hehi nu gito gia meya, thango jienji jidi muya uu nu holu dia gibayi. 23 Uvi athu ana sonona mifula amusagesele, amusonuene mifula, akhalele n’enji umbalagaji wakola. 24 Wakuatele tenyi uta wenji wa manana. Mago enji akhalele nu ngolo jiavula handaga muenya ngolo wakuatesele Yakoba, muene wamuhanele ngolo jiene. Muenya ngolo muene udi mubambi, udi nji seso dia Isalele. 25 Wakatuga* gudi Nzambi wa shenji, Nzambi muene mbawumukuatesa. Nzambi wa Ngolo Jiagasue udi n’enji, mbawumukuatesa nu ima idi mukatuga mu dilu nu inyi idi muzoga goshi’a mavu. Mbawumuhana ana avula nu shitu jiavula. 26 Ishimbigo ya sh’aye mbayikhala yabalega ishimbigo ya mu milundu ya ivo nu ivo. Mbayikhala nji yabalega ima yabonga ya mu tumilundu tuana khala tangua diagasue. Ishimbigo yene mbayikhala ha muto wa Yozefe, ha muto wa muthu munu wakaphewe nu aphangi’enji.

27 “Benjame mbawulandula gushiya mbalagaji jienji gifua mbulu. Mu gimenegena mbawudia shitu mbayishiya muene, uvi mu ngueze mbawukhapha ima mbayitambula muene gu ita.”

28 Eyi iphuta 12 ya Isalele nu ndaga jiakhalele guawambela sh’awo hakhalele muene guashimbiga. Wahanele muthu nu muthu gishimbigo giatagana mukunda nu muene.

29 Gungima Yakoba wawambelele an’enji egi: “Gualeha ndo ngudi mufua gami. Ngufundenu nu akhakh’ami mu wina didi mu dihia dia Efelone muenya Hete, 30 wina diene didi mu dihia dia Makephela ha sambua dia Mamele, mu gifutshi gia Kanana. Abalahama wasumbile dihia diene gudi Efelone muenya Hete ha gufundjila athu. 31 Abalahama nu mukaji’enji Sara afundjiwe guene. Izake nu Rebeka afundjiwe nji guene. Ame nji ngafundjile Lea guene. 32 Abalahama wasumbile dihia diene gudi ana a Hete nu wina udi mukatshi dia dihia diene.”

33 Hamanesele Yakoba guhana an’enji malongo awa, wavutudile malu enji ha gitanda, wabatuile monyo. Wafuile gifua muafuile akhakh’enji.*

50 Yozefe wabuidile sh’enji, wasendesele gudila, wamuhanele beze. 2 Gungima Yozefe wawambelele minganga yakhalele mutshita mudimo gumbo dienji, ha gumba kimbi gia sh’enji gihemba hagula gibodigo. Minganga yene yambile kimbi gia Isalele gihemba. 3 Azanguile masugu 40 ha gumumba gihemba, handaga ha gumba kimbi gihemba yakhalele muzula masugu 40. Enya Ejipitu alanduile gumudila masugu 70.

4 Tangua masaga a Yakoba ahuile, Yozefe wawambelele athu akhalele mutshita mudimo mu inzo ya Farao egi: “Gula muatshigina, ndenu muwambele Farao egi: 5 ‘Tata wanguwambelele egi: “Gualeha ndo ngudi mufua gami. Mbawungufunda mu malumba ami anyi ngahagele mu gifutshi gia Kanana.” Ngadilogele ha gutshita gifua muazuelele muene. Ngabuba, ngubembe nguye ngufunde tata, gungima mbangumuvutuga.’” 6 Farao wamuvutuile egi: “Nda ufunde sh’aye gifua luholo wadilogele gudi muene.”

7 Gungima Yozefe wayile mufunda sh’enji. Enya mudimo agasue a Farao ayile n’enji. Manene agasue akhalele mutshita mudimo mu inzo ya Farao nu manene agasue a gu Ejipitu, 8 nu athu agasue a mu inzo ya Yozefe nu aphangi’enji nu athu agasue a mu inzo ya sh’enji ayile n’enji. Phamba ana azonda nu ngombe nu imeme yasalele mu mavu a Goshene. 9 Ayile nji nu phusu-phusu nu athu ana wendesa tubalu. Athu akhalele diago avula. 10 Gungima ahetele fundo diakhalele mukatudiwa mbuto, gu Atade idi gu khanda ya Yordane. Adidile guene muavula diago. Yozefe wadidile sh’enji masugu sambadi. 11 Tangua enya Kanana akhalele mu gifutshi giene a amonele mudila ha fundo diana katudiwa mbuto gu Atade, azuelele egi: “Awa masaga akoma a enya Ejipitu!” Gishina giene ahanele fundo diene jina egi Abele-Mizalayime,* fundo diene didi gu khanda ya Yordane.

12 Ana a Yakoba akalegele ndaga gifua luholo luawambelele sh’awo. 13 Ayile n’enji mu gifutshi gia Kanana, amufundjile mu wina diakhalele mu dihia dia Makephela, ha sambua dia Mamele. Abalahama wasumbile dihia diene gudi Efelone muenya Hete ha gufundjila athu. 14 Tangua afundjile Yakoba, Yozefe wavutugile gu Ejipitu nu aphangi’enji nu athu agasue ayile gumutuala ha gufunda sh’enji.

15 Gungima dia gufua gua sh’awo, aphangi a Yozefe azuelele egi: “Yajiya gukhala egi Yozefe wana gutubambela umbalagaji mu mutshima. Muene mbawutuvutudila gubola mukunda nu ndaga jiagasue jiabola tuamukalegele.” 16 Hene amutumidile mbimbi egi: “Gutuama egi sh’aye afue, watuwambelele egi: 17 ‘Mbamuwambela Yozefe egi: “Ngabuba, gula watshigina, totesela aphangi’aye gubola guakoma agukalegele.”’ Henyaha tudi gugububila ututotesele gubola guetu; tudi enya mudimo a Nzambi wa sh’aye.” Tangua Yozefe wavuile ndaga jiene, wasendesele gudila. 18 Gungima aphangi’enji ajile, abuile gutuama dienji, amuwambelele egi: “Tudi ahiga aye!” 19 Yozefe waawambele egi: “Muvuigo woma. Ame ngudi Nzambi ha gumisophesa ba? 20 Enue muakhalele mutshigina gungutshita gubola, uvi Nzambi wabembele egi ndaga yene ikalegewe, wabalumuine nji malamba ene mu gubonga ha guhuluisa athu avula, gifua mudi muene guyikalagala mangino. 21 Muvuigo woma. Enue nu an’enu mbangulandula gumihana ima ya gudia.” Waatuluile mitshima luholo a awambelele mbimbi jiabonga.

22 Yozefe nu enya fami ya sh’enji alanduile gukhala gu Ejipitu. Wajingile ivo 110. 23 Yozefe wamonele gindongo gia thathu gia ana a Efrayime, ana a Makile nu ana a Manase. Ana ene akhalele gifua an’enji diago.* 24 Gungima Yozefe wawambelele aphangi’enji egi: “Gualeha ndo ngudi mufua gami, uvi Nzambi mbawumikuatesa diago. Muene mbawumizola mu mavu awa, mbawumituala mu mavu adilogele muene ha guhana gudi Abalahama, Izake nu Yakoba.” 25 Yozefe wawambelele ana a Isalele ha gudiloga egi: “Tangua Nzambi mbawumikuatesa ha gukatuga mu mavu awa, mudi naye gukatula nji ifiya yami ha guya nayo.” 26 Yozefe wafuile nu ivo 110. Amumbile gihemba hagula muila wenji ubodigo, ambile kimbi gienji mu giphona* gu Ejipitu.

Nga “matshipha-tshipha akhalele avula.”

Nga “nyuma ya Nzambi.”

Mu Hebelu: “ima yana hana kiajiji.”

Mu Hebelu: “khando ya dilu.”

Mu Hebelu: “ima mbadi yakoma yana hana kiajiji.”

Nga “mionyo.”

Mu Hebelu: “nu masuta awo agasue.”

Edi fundo dia thomo adi muzuelela jina dia Nzambi, יהוה (YHWH). Tala App. A4.

Nga “monyo.” Mu Hebelu: ne′phesh, idi mukotelesa egi, “gima gidi muhuima.” Tala Ukoteleshi wa Mbimbi.

Mu Hebelu: “wazolele mito nguana.”

Nga “Tigre.”

Nga “monyo.”

Nga “mbawujinginyina gudi.”

Nga “tangua muhehe wana bunda.”

Mu Hebelu: “yala nu mukhetu adisuegele gu phala ya Yehowa.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “gisasanyo, sasangu.”

Yakotelesa egi, “Muthu wafugiwe nu mavu; Muthu.”

Nga “misonge.”

Nga “dipha.”

Yakotelesa egi, “Muthu udi nu Monyo.”

Nga “mayilago.”

Mu Hebelu: “wafunyile phala yenji.”

Nga “mavu akangula kano dienji ha guminya mahatshi a phangi’aye washiyi nu koko diaye.”

Mu Hebelu: “mbaashigo guguzolela ngolo jienji.”

Nga “mu mavu a Node.”

Nga “phungi.”

Yakotelesa egi, “Muthu watombewe.”

Mu Hebelu: “Nzambi.” Tala Ukoteleshi wa Mbimbi.

Yajiya gukhala egi: “Guwalagana; Gukuatesa.”

Mu Hebelu, mbimbi “an’a Nzambi wa giamatshidia” jidi mukotelesa egi anjelo a Nzambi.

Nga ndo, yajiya gukhala egi, “handaga udi mutshita ndaga jia mu muila.”

Mbimbi eyi yajiya gukotelesa egi: “Athu ana gubuisa athu ako.” Tala Ukoteleshi wa Mbimbi.

Nga “wavuile gikenene.”

Nga “wavuile lamba mu mutshima.”

Mu Hebelu: “athu a mu gindongo gienji.”

Mu Hebelu: “mushete wakoma udi muzaluga holu dia meya.”

Mu Hebelu: “mitshi ya gophele.” Yajiya gukhala egi mabaya a mitshi ya shiphele.

Nga “mbakhala guleha 134 metre, gukoma 22 metre; mbakhala nji 13 metre sendese hashi uu nu gosa.” Tala App. B14

Mu Hebelu: tsohar. Tsohar adi muzuelela haha ishigo mutadila phamba fenetre nga wina didi munginyisa muanya, uvi idi mumonesa nji yangi.

Nga “44,5 santimetre.”

Nga “gibindji.”

Yajiya gukhala egi shitu jiakhalele jiatagana ha guhana Nzambi milambu.

Nga ndo, yajiya gukhala egi, “shitu jia maluholo agasue jishigo jia usala, alume sambadi, akaji sambadi.”

Yajiya gukhala egi shitu jiakhalelego jiatagana ha guhana Nzambi milambu.

Nga ndo, yajiya gukhala egi, “ima yana zuga gosa, alume sambadi, akaji sambadi.”

Yakotelesa egi: “bametre 6,5.” Kude imoshi yakhalele basantimetre 44,5. Tala App. B14.

Idi naye gukhala egi tushitu tuazonda-zonda tuana jinga fundo dimoshi mu mahunji.

Mu Hebelu: “wawungulugile.”

Mu Hebelu: “gitshuigilo gia.”

Mu Hebelu: “khabu jia Yehowa jialebele.”

Mu Hebelu: “wazuelele mu mutshima wenji.”

Nga “idi mu uhinyinyi wenu.”

Nga “mbawufuta mahatshi enu.”

Mu Hebelu: “gula muthu wazola muthu muko mahatshi.”

Mu hebelu: “muhiga wa ahiga.”

Nga “mushiyi wa athu.”

Nga “Ufumu wenji wasendesele gu.”

Mu Hebelu: “idi dimbo dia diakoma; Nga ndo yajiya gukhala egi, adi muzuelela dimbo dia Ninive nu membo ako thathu.”

Nga ndo, yajiya gukhala egi, “wakhalele mukulu wa Yafete.”

Yakotelesa egi, “Gudikaphumuna.”

Nga “mavu adikaphumuine.”

Mu Hebelu: “fundo diakhalelego nu milundu.”

Idi ithotho ana londa nu sima nga nu mavu ha gukuatenesa jibrike nga maseso.

Yakotelesa egi, “Gubua tunga-tunga.”

Nga “gisula.”

Nga “givuaji, bokilo, uko wenji.”

Nga “mbangushimbiga.”

Nga “mionyo.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “gutamega.”

Nga “ha gukhala guene gifua ngenji.”

Nga “hagula ngusale nu monyo.”

Nga “misongo yakola; malamba akola.”

Nga “watamegele.”

Mu Hebelu: “ima yavula.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Yakotelesa egi: “Kianga gia Gufua.”

Nga “wakhalele mujinga mu matenta.”

Mu Hebelu: “phangi.”

Nga “mionyo.”

Mu Hebelu: “ngudi tshibu yaye.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mona wa monzo yami.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Yakotelesa egi: “Nzambi wavua kudila guaye.”

Nga “onagre,” phunda imoshi ya mu foto. Athu ako ana tangiza egi mu verse eyi adi muzuelela shitu yana tamegewa egi Zebre. Yajiya gukhala egi idi mumonesa khadilo dia gudikhalela.

Nga ndo, yajiya gukhala egi: “mbawukhala mu umbalagaji nu aphangi’enji agasue.”

Mu Hebelu: “watamegene jina dia Yehowa.”

Yakotelesa egi: “Wina dia Nzambi wa Monyo Yago Wana Gungumona.”

Mu Hebelu: “wenda gu tuama diami.”

Yakotelesa egi: “Tata Wabalega Gukoma (Wabalega Lutumbu).”

Yakotelesa egi: “Tata wa Athu Avula.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Yajiya gukhala egi, idi mukotelesa egi: “Muenya Nguma; Mukhetu Wana Tshigina Gumana nu Athu Ako.”

Yakotelesa egi: “Mun’a Fumu.”

Yakotelesa egi: “Gulela.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mukolese mitshima yenu.”

Mu Hebelu: “izongelo ya seya.” Seya imoshi yakhalele mungina balitre 7,33. Tala App. B14.

Mu Hebelu: “Ndaga jiana gubuila akhetu jiakhalelego luko mubuila Sara.”

Nga “mu ubambi wami.” Mu Hebelu: “vule dia inzo yami.”

Nga “amulutuile mangololo.”

Nga “A ambile luphiphita gu meso.”

Yakotelesa egi: muanjelo munu Yehowa watumine.

Nga “guzumba gua giamatshidia.”

Nga “hagula nguhuluise monyo wami.”

Yakotelesa egi: “Guzonda.”

Nga “hagula jina dia tata ditotshigo.”

Nga “hagula jina dia tata ditotshigo.”

Nga “hakhalele muene ngenji gu Gelale.”

Mu Hebelu: “gasuenelego n’enji hehi.”

Nga “athu abonga.”

Nga “wakangele diago gamvuaji ga athu agasue a monzo ya Abimeleke.”

Nga ndo, yajiya gukhala egi: “mbaangulela.”

Mu Hebelu: “tegelela dijui dienji.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “mutaha.”

Nga “ngashimine.”

Mu Hebelu: “Wina dia Gudiloga; Wina dia Sambadi.”

Mu Hebelu: “watamegele.”

Nga “wakhalele ngenji.”

Mu Hebelu: “mulambu wa guwotshia.”

Nga “gaphogo ga gubatudila muminyo.”

Nga “gaphogo ga gubatudila muminyo.”

Yakotelesa egi: “Yehowa mbawuhana; Yehowa mbawumona.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga ndo yajiya gukhala egi: “fumu wakoma.”

Shekele imoshi yakhalele bagrame 11,4. Tala App. B14

Shekele imoshi yakhalele bagrame 11,4. Tala App. B14

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “muthaya.”

Nga “wathayele.”

Nga “guthaya.”

Shekele imoshi yakhalele bagrame 11,4. Tala App. B14.

Shekele imoshi yakhalele bagrame 11,4. Tala App. B14.

Mu Hebelu: “Nzambi wago ngana wenda gutuama dienji.”

Mu Hebelu: “gula nga nguya gu koko dia madia nga dia mahidi.”

Nga “tuajiyilego guguwambela ndaga yabonga nga yabola.”

Yakotelesa egi: “wakhalele giledi gienji, uvi henyaha wabua muenya mudimo wenji.”

Nga “bua mama wa athu avula diago.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mifulo.”

Nga “gitambala.”

Mu Hebelu: “amubungishile nu akuaku’enji.”

Mu Hebelu: “Wakhalele hehi nu aphangi’enji agasue.” Nga ndo, yajiya gukhala egi: “Wakhalele mu umbalagaji nu aphangi’enji agasue.”

Nga “gisula.”

Yakotelesa egi: “Muthu udi nu Uvuji Wavula.”

Nga “gisasangu.”

Yakotelesa egi: “Muthu Wana Gukuata gu Sashi; Muthu Wana Gutambula.”

Nga “ngudi muvua nzala.”

Yakotelesa egi: “Gubenga.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “wakhalele mukondegeza mukaji’enji Rebeka.”

Nga “ashimine.”

Yakotelesa egi: “Gumana.”

Yakotelesa egi: “Gudifunda.”

Yakotelesa egi: “Mafundo akoma.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “watamegele jina dia Yehowa.”

Yakotelesa egi: “Muthu Wana Gukuata gu Sashi; Muthu Wana Gutambula.”

Mu Hebelu: “mbawubogola muhitu wenji ha shingo yaye.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “kibandjilu; eskaliye”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “Mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Yakotelesa egi: “Inzo ya Nzambi.”

Mu Hebelu: “dipha.”

Mu Hebelu: “ngudi phangi’a sh’aye.”

Mu Hebelu: “udi mahatshi ami nu muila wami.”

Nga “phangi’ami.”

Nga “gisula.”

Yakotelesa egi: “Tala, Mona wa Yala!”

Yakotelesa egi: “Gutegelela.”

Yakotelesa egi: “Gujinginyina.”

Yakotelesa egi: “Gutumbuisa; Muthu udi Muheta Lutumbu.”

Mu Hebelu: “guvuala an’a ha mabongo ami.”

Yakotelesa egi: “Nzuji.”

Yakotelesa egi: “Ita Yami.”

Yakotelesa egi: “Luendu.”

Yakotelesa egi: “Gusuanguluga.”

Yakotelesa egi: “Udi Lufuto.”

Yakotelesa egi: “Gutshigina.”

Didi jina dia Yosefia mu guhihia, yakotelesa egi: “Yah Walezela (Wavudisa).”

Nga “ngombo.”

Nga “nzambi jia mu fami; isongo.

Nga “enya mu fami yenji.”

Gima gia gushigila miziki gia mu tangua dikulu. Giakhalele gia gudisha nu gitare gia mangino.

Mu Hebelu: “an’ami a mala.”

Yajiya gukhala egi ganguasa gene gakhalele nu kuba dia gubambela ima.

Nga “kudingila.”

Mu Hebelu: “woma wa Izake.”

Mbimbi yakatuga mu zuelelo dia Alama, idi mukotelesa egi “Musonga wa Uthemua.”

Mbimbi yakatuga mu zuelelo dia Hebelu, idi mukotelesa egi “Musonga wa Uthemua.

Mu Hebelu: “an’enji a mala.”

Yakotelesa egi: “Phundo Mbadi.”

Mu Hebelu: “temu.”

Nga “ngakhalele gifua ngenji.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Yakotelesa egi: “Muthu Wana Gulua (Wana Gukolesela) nu Nzambi” nga “Nzambi udi Mulua.”

Yakotelesa egi: “Phala ya Nzambi.”

Nga “Phenyele.”

Nga “guvengeta.”

Yakotelesa egi: “Isasa; Madinda.”

Nga “muangubatela malamba.”

Nga “mu njila.”

Nga “wayisuegele.”

Yakotelesa egi: “Nzambi wa Betele.”

Nga “mutshi wakoma wa Shene.”

Yakotelesa egi: “Mutshi Wakoma unu Akhalele Mudidila.”

Mu Hebelu: “mbaazogela mu jiso jiaye.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Yakotelesa egi: “Mona wa Masaga ami.”

Yakotelesa egi: “Mona wa Koko Diami dia Madia.”

Nga “giakhalele ene mukhala gifua ngenji.”

Mu Hebelu: “temu.”

Nga “wamudingidile.”

Mu Hebelu: “musunyi.”

Nga “ngombo.”

Nga “uu nu tangua mbanguya gu malumba nga Sheole, “ yakotelesa egi, fundo ana funda athu agasue. Tala Ukoteleshi wa Mbimbi (Malumba).

Nga “gitambala.”

Nga “bokilo, uko wenji.”

Yakotelesa egi: “Gubudiga.”

Mu Hebelu: “wina.”

Mu Hebelu: “wina.”

Mbimbi ya Hebelu akalegela haha yajiya nji gumonesa egi wakuluile nji muevu wenji.

Idi mumonega egi akhalele mukalegela mbimbi yene ha guhana muthu lutumbu nga ginemua.

Mu Hebelu: “gutuphula koko nga kulu dienji.”

Yakotelesa egi: Heliopolise.

Nga “guwenda mu.”

Mu Hebelu: “hamaganele muene gutuama dia.”

Yakotelesa egi: “Heliopolise.”

Yakotelesa egi: “Muthu Wana Gukuatesa ha Gubuita Mutshima.”

Yakotelesa egi: “Ngaheta Ana Mbala Jiyadi.”

Nga “mapha.”

Yajiya gukhala egi: “mbuto jia ble nga jia orje.”

Nga “mbamubulumuisa jimvi jiami mu Sheole.” Tala Ukoteleshi wa Mbimbi (Malumba).

Yakotelesa egi: “mbuto jia ble nga orje.”

Ladanume yakhalele uhafu wabuita nga wabenguluga wakhalele muzoga mu mayiji nu mu thango jia mitshi ya Cistus.

Mu Hebelu: “umonyi.”

Mu Hebelu: “Ene.”

Nga “mbala thano gubalega.”

Nga “holu dia mbuto mu sagi.”

Nga “mbamubulumuisa jimvi jiami mu Sheol.” Tala ukoteleshi wa mbimbi (Malumba).

Nga “mbatubulumuisa jimvi jienji mu Sheol.” Tala ukoteleshi wa mbimbi (Malumba).

Nga “ha gumihuluisa.”

Nga “mu gifutshi.”

Mu Hebelu: “tata.”

Mu Hebelu: “wabuile ha phanga ya.”

Nga “ya maji-maji.”

Yakotelesa egi: “mbawukanga meso a Yakoba tangua mbadifua muene.”

Yakotelesa egi: “Heliopolise.”

Mu Hebelu: “ana.”

Mu Hebelu: “wabuile mu shingo yenji.”

Nga “nganaya nu gukhala gifua ngenji.”

Nga “nganaya nu gukhala gifua ngenji.”

Mu Hebelu: “mapha.”

Mu Hebelu: “mapha.”

Mu Hebelu: “gula ngabanda nu ajish’ami.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “wahagele mago enji ngenyi.”

Mu Hebelu: “mbuto.”

Nga “sambua dia mulundu.” Mu Hebelu: “phanga.”

Nga “udi gisendeselo gia ngolo jiami jia guvuala.”

Nga “wagibuishile gia usala.”

Mu Hebelu: “Monyo wami wajiyilego.” Tala Ukoteleshi wa Mbimbi (Monyo).

Nga “lutumbu luami.”

Yakotelesa egi: “udi wenji; nga, muene fumi’a nayo.”

Mbimbi eji jidi mumonesa egi Yuda mbawukhala nu vinyo nu miliki yavula.

Nga “gisasanyo.”

Mu Hebelu: “mapha.”

Mu Hebelu: “ya maji-maji.”

Yakotelesa egi: Yozefe.

Mu Hebelu: “wabungishiwe nu akhakh’enji.”

Yakotelesa egi: “Masaga a enya Ejipitu.”

Mu Hebelu: “avualewe ha mabongo enji.”

Nga “mbeza.”

    Mikanda ya Kipende (2000-2025)
    Zoga
    Ngina
    • Kipende
    • tumina muthu muko
    • Tomba ndaga jia luholo nu luholo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Luholo lua Gukalegela Site Yetu
    • Gunemesa Ndaga jia Athu Ako
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ngina
    tumina muthu muko