¿Iñjoodon̈am idyɨk?

¿Tyiʼiga jeʼm ladrillos paʼtneyajtawɨʼɨp juuty jaʼy ityi Babilonia y juutypɨk watneyajta ikwiñkejpa iga jeʼm Biblia dyaʼ mɨgoʼyba?

JEʼM arqueólogos ipaʼtneyaj jaʼyan̈ ladrillos iga pɨkyajta jesɨgam watta jeʼm tɨgan̈juj Babilonia. Jeʼm arqueólogo Robert Koldewey, nɨmpa iga jeʼm ladrillos watyajtaap idyɨk jeʼm hornojom iga «ityyaj jeʼm tɨgan̈juj an̈naakaʼ, juuty ity wɨbɨk suʼun̈nas y kun tyityam aknuʼktaap juktɨ».

Jeʼm arqueólogos ipaʼtneyajtyim iga jeʼm Babiloniajpɨk teguedɨʼɨyiyaj ipɨkyajpa idyɨk yɨʼp horno iga imalwadayyajpa tun̈gakyaj. Paul-Alain Beaulieu, tuum profesor de Asiriología de jeʼm Universidad de Toronto, nɨmpa: «Waatyi documentos babilonios […] in̈matyajpa iga jeʼm an̈jagoʼoyi pɨʼɨmɨyoʼyba idyɨk iga noʼoketyajtaiñ jempɨk dyaʼ kupɨgoyyajpa y dyaʼ ikwiñkejayyajpa respeto jempɨk ikoosteñayyajpa». Tuum documento jaytyawɨʼɨp jesɨgam jaʼy ityi jeʼm an̈jagoʼoyi Nabucodonosor nɨmpa yɨʼɨmpɨk: «Akkaʼayaajɨ, noʼoketyaajɨ, jaʼasyaajɨ, […] jeʼm hornojom […], kujoʼogaayyajiñ. Jeʼm juktɨ iñunta aktogoyyajiñ».

Ityumpɨy yɨʼp ikjɨɨspa jempɨk imayyajpa jeʼm Biblia jempɨk nɨmpa jeʼm capítulo 3 de Daniel. Juʼuts in̈matpa jeem jeʼm an̈jagoʼoyi Nabucodonosor iwat tuum mɨjpɨk watyñax de oro jeʼm kunon̈jom iñɨɨyipɨk Dura. Tukuteen hebreos —Sadrac, Mesac y Abednego— dyaʼ ikoosteñayyaj jeʼm watyñax. Jeʼyukmɨ jeʼm an̈jagoʼoyi Nabucodonosor tsaam ijoʼykaʼ y pɨʼɨmɨyoy iga jeʼm horno pijtyaiñ siete veces maaj de juʼtspɨy oyba ipijtya y jemum kukomyajtaiñ. Pero tuum sɨn̈pɨɨxiñ ikɨakput jeʼeyaj (Dan. 3:1-6, 19-28).

Tuum ladrillo juuty jaykunuʼgayñeta Nabucodonosor iñɨɨyi.

Jeʼm ladrillos paʼtneyajtawɨʼɨp en Babilonia ikwiñkejpa iga jeʼm Biblia dyaʼ mɨgoʼyba. Jaʼyan̈ ladrillojyuk kujiʼptaap jeʼm an̈jagoʼoyi. Tuum nɨmpa: «Nabucodonosor, Babilonia ian̈jagoʼoyi […]. Ɨch an̈wat jeʼm palacio, juuty anan̈jakneʼ ityumpɨy […]. Yɨʼmum ityyajiñ juʼuts an̈jagoʼoyi jeʼm ammanɨktam juchixkej». Yɨʼpyaj an̈matyiyaj toomityim jeex juʼuts jempɨk nɨmpa Daniel 4:30, jeem Nabucodonosor nakujiʼpta: «¿Dyaʼ yɨʼbam jeʼm Mɨjpɨk Babilonia jempɨk ɨch an̈watneʼ kun jeʼm pɨɨmi iga anaity iga yɨʼɨm ityyajiñ jeʼm an̈jagoʼoyiyaj y wɨaiñ akujiʼpta?».