Weeñiyaj akwaʼgoyyajpa
Okmɨ iga nay Jesús en Belén, ¿tyiʼiga José y María tsɨʼyyajnam jeem y dyaʼ seetyaj ityɨkkɨʼɨm en Nazaret?
Jeʼm Biblia dyaʼ in̈matpa, pero tan̈madaʼyba weeñi jɨɨxiyaj iga takkutɨʼɨyɨʼyba tyiʼiga tsɨʼyyajnam jeem.
Jesɨgam tuum sɨn̈pɨɨxiñ iñɨʼmay María iga iniitypa idyɨk tuum imaanɨk, María y José ityyaj idyɨk en Nazaret, tuum tɨgan̈juj iga imɨʼɨchiʼ Galilea (Luc. 1:26-31; 2:4). Maaj okmɨ jesɨgam putyaj de Egipto, eybɨk nɨk ityiyaj Nazaret. Iga Jesús jemum mɨja, wɨap tannɨm iga jeʼ idyɨk tuum nazareno (Mat. 2:19-23). Jeʼyukmɨ jesɨk tanjɨykiʼmtaʼmpa Nazaret, tan̈kujɨɨsɨytyaʼmpa: José, María y Jesús.
Tuum jɨɨxi iga tanteguedaiñ jeʼ iga María iixpɨkpa idyɨk Judea. ¿Juutypɨk tanjoodon̈tam? Jeʼ iniity idyɨk ifamilia peʼm an̈eymɨ. Jemum idyɨk ity Elisabet, jeʼm panij Zacarías iyoomoʼ y maaj okmɨ iniity tuum imaanɨk iñɨɨyipɨk Juan jeʼm Akchin̈oypaʼap (Luc. 1:5, 9, 13, 36). María oy ijooyay Elisabet y tsɨʼy jeem tukuteen meses, y okmɨ eybɨk nɨk Nazaret (Luc. 1:39, 40, 56).
Maaj okmɨ jeʼm an̈jagoʼoyi pɨʼɨmɨyoy iga ityumpɨyyaj nɨguiñ nakkaʼmyajtaaji. Jeʼyukmɨ José tsukum Nazaret y nɨk Belén, iga «jemum it́ id́ɨc jém ija̱tuŋwe̱we ija̱tuŋ [...] jém David» y jemum jɨychakneta idyɨk iga nayba jeʼm Mesías (Luc. 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Miq. 5:2). Jemum nay Jesús, iga María yaguiñ iknayñeʼ idyɨk imaanɨk, José dyaʼ iñɨʼmaʼyba idyɨk iga eybɨk seetyajiñ y wityyajiñ juʼumjom. Tsɨʼyyaj Belén iga toomi idyɨk tsɨʼyba Jerusalén, tuumtsam 9 kilómetros. Yɨʼp iyooxpaʼtyajpa idyɨk iga wɨaiñ ininɨkyaj jeʼm tsɨɨxiʼ jeʼm templo juuty ikɨan̈kotyajpa idyɨk tuum xaaja juʼuts nɨmpa jeʼm An̈kiʼmayoʼoyi (Lev. 12:2, 6-8; Luc. 2:22-24).
Tanjɨɨskupaknetaʼmiñtyim iga jeʼm Dios ixɨn̈pɨɨxiñ iñɨʼmayñeʼ idyɨk María iga jeʼm imaanɨk tsɨʼyba «juuts Rey jex juuts jém wiñɨcpɨc ija̱tuŋwe̱we jém David». ¿Igaʼman̈jaksɨ José y María iga Jesús nay jeʼm tɨgan̈juj juuty jaʼy in̈jak David? (Luc. 1:32, 33; 2:11, 17). Wɨapsɨ iga ijɨɨsyaj iga maaj wɨɨ siiga tsɨʼyyajpa Belén y in̈joʼkyajpa iga Dios iñɨʼɨyɨyayyajiñ tyi iwatyajpa.
Kejpa iga dyaʼ uxan̈ tiempo jaʼy ityiyaj Belén. Mex iga dyaʼ tanjoodon̈tam juʼtsan̈ tiempojam ityyaj idyɨk jeem jesɨgam jeʼm astrólogos oy ijooyayyaj, peʼm tiempo Jesús dyam idyɨk jeʼ tuum poñtsɨɨxiʼ y iniityyajum idyɨk ityɨk (Mat. 2:11). Jeʼyukmɨ dyam seetyaj Nazaret y jemum Belén jaʼy ityiyaj.
Herodes pɨʼɨmɨyoy iga akkukaayyajtaiñ «it́u̱mpɨy jém jaychɨ̱xt́am jém it́yajwɨɨp Belén [...] jém iniit́wɨɨp dos a̱mt́ɨy hasta jém d́apɨc núcne dos a̱mt́ɨy» (Mat. 2:16). Iga tuum sɨn̈pɨɨxiñ ikjoodon̈a José jempɨk naspa idyɨk, poyyaj y nɨkyaj Egipto kun Jesús, y jemum tsɨʼyyaj jexpam kaʼ Herodes. Okmɨ José kun ifamilia eybɨk nɨk ityiyaj Nazaret. ¿Tyiʼiga dyaʼ nɨkyaj Belén? Iga peʼm tiempo en Judea ity idyɨk juʼuts an̈jagoʼoyi Arquelao jeʼm Herodes imaanɨk y tsaam idyɨk malo, y tuum sɨn̈pɨɨxiñ in̈maday José jeʼm peligro. En Nazaret, Jesús dyaʼ tyi iñaskaʼaba idyɨk y wɨap iwɨakmɨjata y iwɨkuyooxa Dios (Mat. 2:19-22; 13:55; Luc. 2:39, 52).
Wɨapsɨ iga José kaʼ wiñtyi iga Jesús ikɨan̈kodyiñ iityi y tun̈gakyaj wɨaiñ iñɨkyaj sɨn̈yukmɨ. Siiga jesaneum, José aktsukumtaap yɨʼp Naxyukmɨ, y jaʼyan̈yaj wɨap iixpɨkyaj y wɨap ikwaʼkyaj tyiʼiga ipɨk jeʼm jɨɨxi iga tsɨʼyba Belén okmɨ iga nay Jesús.