KISINLIKOU ONG MEHN ROM
1 Sang Pohl, ladun Krais Sises. E malipe ie I en wiahla wahnpoaron men oh idihiehda pwe I en kalohki rongamwahu en Koht.+ 2 Rongamwahwo me Koht ketin inoukidahr mahsie nan Nting Sarawi kan sang rehn sapwellime soukohp ako. 3 Rongamwahwo kin pid duwen Sapwellimeo, me ipwidi nin duwen kadaudok en Depit,*+ 4 me iasada sang rehn me melahr akan sang ni manaman en ngehn sarawi.*+ Oh met kasalehda me ih Sapwellimen Koht.+ Iei ih me Sises Krais atail Kaun. 5 Se alehsang reh kadek sapan oh doadoahk en wahnpoaron+ pwe aramas en wehi koaros en kak kasalehda arail pwoson oh peikiong ih+ oh kalinganahda mware, 6 oh Koht pil ketin malipei kumwail sang nan wehi pwukat koaros pwe kumwail en wiahla sapwellimen Sises Krais. 7 I ntingwohng irail koaros me mi nan Rom, me Koht kin ketin poakohng oh malipeier pwe ren wiahla aramas sarawi kei:
Samatail Koht oh Kaun Sises Krais en ketikihong kumwail kadek sapan oh popohl.
8 Mwohn mehkoaros, I kin kalahngankihong ei Koht ni mwaren Sises Krais duwen kumwail koaros, pwehki amwail pwoson eh lohkselier wasa koaros nin sampah. 9 I kin papah Koht sang nan ei mohngiong unsek* ni ei kin lohkiseli rongamwahu duwen Sapwellimeo. Koht menet iei ei sounkadehde me I kin kapakapkin kumwail ahnsou koaros,+ 10 oh I kin peki I en kohwei rehmwail, ma iei met kupwuren Koht. 11 Pwe I uhdahn men tuhwong kumwail pwe I en kak kihong kumwail kapai sang Koht, pwe kumwail en tengeteng nan pwoson; 12 de kitail en kangoange emenemen+ sang ni atail pwoson, amwail pwoson oh pil ahi.
13 Ahpw riei ko, I men kumwail en ese me pak tohto I kin men kohwei rehmwail pwe I en kilang imwila mwahu sang ei kalohk wasahn duwehte nan wehi teikan. Ahpw ehuehu ahnsou mie mehkot me kin kerempwa ie I en pwarowei rehmwail. 14 I kin pwukoahki irail koaros, mehn Krihs kan oh mehn liki kan,* me loalokong oh me sohte sukuhl kan; 15 ihme kahrehda I pil inengieng lohkihong kumwail me kin koukousoan nan Rom rongamwahwo.+ 16 Pwe I sohte kin namenengki rongamwahwo;+ ni mehlel, rongamwahwo iei mehn kadehdepen manaman en Koht oh e kak komourala koaros me ahneki pwoson,+ mehn Suhs mahs+ oh pil mehn Krihs.+ 17 Pwe irail me ahneki pwoson kin kilang me Koht ketin kasalehda sapwellime pwung sang ni rongamwahwo oh met kin kakehlaka arail pwoson,+ nin duwen me ntingdier: “Ahpw me pwung men pahn momour pwehki eh pwoson.”+
18 Pwe engieng en Koht+ kin sansalda sang nanleng ong aramas akan me kin sapeikiong ih oh me sohte pwung kan. Re kin wia soahng suwed kan pwe ren kerempwahsang aramas akan en esehla me mehlelo.+ 19 Konehng ren eselahr Koht, pwehki e ketin kasalehiongirailehr soahng tohto.+ 20 Pwe kitail kak wehwehki sapwellime irair me aramas sohte kak kilang ma kitail pahn kasawih mwomwen sampah eh kepikipikda. Kitail kak esehla ih sang ni atail kin kasawih soahng kan me e ketin kapikada.+ Mepwukat kin kasalehda sapwellime manaman poatopoat+ oh kadehdehda me ih uhdahn Koht.+ Kahrehda sohte kahrepen aramas ar sohte kamehlele Koht. 21 Mendahki arail ese Koht, re sohte kin kalinganahda ih nin duwen Koht emen oh re pil sohte kin kalahnganohng ih, ahpw arail madamadau sohla katepe oh ar mohngiong pweipwei rotorotala.+ 22 Mendahki ar kin kose me re loalokong, ahpw re pweipweila 23 oh wekidohng lingan en Koht me poatopoat* ong mehkot me duwehte sansal en aramas me kin sohrala,* sansal en menpihr kan, mahn me neh pahpwoat, oh sineik oh kieil kan.*+
24 Eri, pwehki re men idawehn ineng en ar mohngiong, Koht ketin mweidohng irail en wia soahng kan me kasaut oh kin kamwamwahlihala paliwararail kan. 25 Re kin kawiliankihda mehlel en Koht ong likamw oh kin pwongih* oh papah kepikipik kan a kaidehn Sounkapikadao, me kaping kin kohwong kohkohlahte. Amen. 26 Ihme kahrehda Koht ketin mweidohng irail en mi pahn manaman en ineng kanamenek kei,+ pwe lih akan kin wia soahng kan me sohte pwung mendahki Koht sohte ketin kapikirailda en kin wia met;+ 27 pil duwehte, ohl akan kin pwilikihdi arail ineng pwung ong lih oh kin mwasimwasingki arail ineng suwed nanpwungarail, ohl akan kin wiapene soahng kanamenek kan nanpwungarail+ oh kin ale kalokeparail me konehng arail wiewia suwed kan.+
28 Pwehki re sohte kin kilang katepen en esehla Koht,* Koht ketin mweidala irail en mi nan soangen madamadau me e sohte ketin kupwurki, pwe ren wia soahng kan me sohte konehng.+ 29 Oh re kin direkihla soangen sapwung koaros,+ mwersuwed koaros, noahrok koaros,+ oh suwed koaros, oh diren peirin,+ kamaramas,+ pei, widing,+ ineng en kauwehla meteikan,+ re kin lipahned,* 30 kauwe meteikan,+ re kin kailongki Koht, serekeileng, aklapalap, aksuwei, re kin medewehda soahng suwed kan, sohte kin peikiong pahpa oh nohno,+ 31 sohte ar koahiek en wehwehki,+ inou soupwei, sempoak oh soh mahk. 32 Mendahki arail uhdahn ese koasoandi pwung en Koht—me irail me kin wia soahng pwukat konehng mehla+—re kin usehlahte wiewia soahng pwukat oh pil kin pwungki irail kan me kin wia soahng pwukat.
2 Eri riei, sohte lipilipil ihs kowe,+ ke sohte kak nda mehkot pwehn doareiuk ma ke kin kadeik aramas teikan me kin wia soahng kohte me ke kin wia. Ni omw kin kadeik irail, ke kin kadeikada pein kowe.+ 2 Kitail ese me sapwellimen Koht kadeik kin pahrekiong me mehlelo oh kin uhwong irail kan me kin wia soahng pwukat.
3 Eri riei, ni omw kin kadeik irail me kin wia soahng pwukat, ke ahpw kin wiewia soahng pwukat, ke lemeleme me ke pahn pitsang kadeik en Koht? 4 De ke kin mwamwahliki sapwellime kadek+ oh kanengamah me inenen laud?+ Ke sehse me ni kupwur kadek Koht kin ketin songosong en seweseiuk ken koluhla?+ 5 Ahpw pwehki omw keptakai oh mohngiongomw sohte koluhla, ke kin kihkihpene engieng en Koht ong pein kowe. Koht pahn ketin kasalehda engieng wet ni rahnen sapwellime kadeik pwung.+ 6 Oh e pahn ketin dupukohng emenemen nin duwen eh wiewia kan:+ 7 mour soutuk ong irail kan me raparapahki lingan oh wahu oh paliwar me sohte kak mwerpeseng+ sang ni ar dadaurete wiewia me mwahu; 8 ahpw, ong irail kan me kin men akamai oh sapeikiong me mehlelo oh kin peikiong me suwed, e pahn ketikihong irail sapwellime engieng oh kalokolok.+ 9 E pahn mie kahpwal oh lokolok ong aramas* koaros me kin wia soahng suwed kan, ong mehn Suhs mahs oh pil mehn Krihs; 10 ahpw lingan oh wahu oh popohl ong aramas koaros me kin wia dahme mwahu, ong mehn Suhs mahs+ oh pil mehn Krihs.+ 11 Pwe Koht sohte kin ketin lipilipilki aramas.+
12 Pwe koaros me sohte mi pahn Kosonnedo ahpw dipada pil pahn sohrala mehnda ma re sohte mi pahn Kosonnedo;+ ahpw koaros me dipada ni arail mi pahn Kosonnedo pahn pakadeikda nin duwen Kosonnedo.+ 13 Pwe kaidehn me kin rongorong Kosonnedo me pwung mwohn silangin Koht ahpw me kin kapwaiada Kosonnedo me pahn pwungla rehn Koht.+ 14 Ni mehn liki kan me sohte iang ahneki Kosonnedo+ ar kin pein kapwaiada audepen Kosonnedo, met kin kasalehda me re ahneki kosonned ehu loalarail. 15 Iei irail me kin kasalehda me mouren Kosonnedo ntingdier nan mohngiongirail, oh kadeikpen loalarail pil kin iang irail kadehdehda oh pein arail lamalam kin kedipa irail de pil doare irail. 16 Met pahn wiawi ni rahn me Koht ketin doadoahngki Krais Sises pwehn kadeikada soahng kan me aramas kin medewe oh wia ni rir.+ Mepwukat koaros wia kisehn rongamwahu me I kin lohki.
17 Oh ke kin pein kahdanekin uhk mehn Suhs,+ oh ke kin koapworopworki kosonnedo oh kin suweiki duwen Koht. 18 Ke ese kupwuren Koht oh kin pwungki soahng kan me kesempwal pwehki ke ale kasukuhl* sang Kosonnedo.+ 19 Ke kin kamehlele me kowe sounkahluwepen me maskun oh kamarainpen irail me mi nan rotorot. 20 Ke medewe me ke kak kapwungala me pweipwei kan oh padahkih kisin seri kan pwehki ke kin wehwehki ire kesempwal kan me pid loalokong oh mehlel me kin dierek nan Kosonnedo. 21 Ahpw ia duwe, ke kin padahkih meteikan, ahpw sohte padahkih pein kowe?+ Kowe me kin padahngki “Dehr pirap,”+ ke kin pirap? 22 Kowe me kin nda, “Dehr kamwahl,”+ ke kin kamwahl? Kowe me kin tatki dikedik kan, ke kin pirapa imwen kaudok kan? 23 Kowe me kin suweiki kosonnedo, ke kin kasohwauwihala Koht sang ni omw kin kauwehla Kosonnedo? 24 Pwe nin duwen me ntingdier, “mehn liki kan kin lahlahwe mwaren Koht pwehki kumwail.”+
25 Ni mehlel, sirkumsais+ kin mie katepe ihte ma ke kin kapwaiada kosonnedo;+ ahpw ma ke kin kauwehla kosonnedo, omw sirkumsais sohte katepe. 26 Eri, ma emen me sohte sirkumsaisla+ kin kapwaiada dahme Kosonnedo mahsanih, Koht sou pahn ketin wiahki ih aramas sirkumsais men?+ 27 Ke esehier duwen sirkumsais oh Kosonned me ntingdier, ahpw ke sohte kin kapwaiada. Eri ni aramas me sohte sirkumsais eh kin kapwaiada Kosonnedo, e kin kadeikuhkada. 28 Pwe eh wia mehn Suhs mehlel men sohte kin pid masliki+ oh eh sirkumsais sohte mi ni paliwere.+ 29 Ahpw ih mehn Suhs mehlelen, me kin wia mehn Suhs loale,+ oh eh sirkumsais iei eh mohngiong en sirkumsaisla+ ni ngehn sarawi,* a kaidehn en kapwaiada kosonned me ntingdier.+ Aramaso kin ale kaping sang rehn Koht, a kaidehn sang rehn aramas akan.+
3 Eri, dahme kahrehiong mehn Suhs en mwahusang meteikan, de ia kamwahupen sirkumsais? 2 Kamwahu tohto mie. Keieu, Koht ketikihong irail sapwellime mahsen sarawi kan.+ 3 Eri, ia duwen ma ekei mehn Suhs sohte kin kasalehda pwoson? Arail seupwoson wehwehki me Koht sohte ketin lelepek? 4 Soh kowahlap! Koht uhdahn pahn mehlel,+ mehnda ma aramas koaros me likamw,+ nin duwen me ntingdier: “Omwi pwung pahn sansalda ni omwi pahn mahsen oh komw pahn ketin kana ni ahnsou me komw ale kadeikpomwi.”+ 5 Ahpw ma atail wiewia sapwung kan kin kasalehda mwahu sapwellimen Koht pwung, dahme kitail pahn nda? Ia duwe, Koht ketin sapwung ni eh ketin kasalehda sapwellime engieng? (I koasoakoasoia madamadau en ekei aramas.) 6 Soh kowahlap! Ma Koht ketin sapwung, ia duwen eh pahn ketin kadeikada sampah?+
7 Ahpw ma I likamw oh ei likamw kadehdehda me dahme Koht mahsanih me mehlel oh kahrehiong aramas en kapinga ih, eri dahme kahrehda I pahn pakadeikda nin duwen me dipan men? 8 Oh dahme se sou kin ndahki: “Se wiahda me suwed pwe soahng mwahu kan en pwarada”? Ih duwen ekei aramas ar karaunlikamwihkin kiht me dene se wia koasoi pwoatet. Aramas pwukat warohng ale kadeik.+
9 Eri, dah? Kitail mwahusang meteikan? Uhdahn soh! Nin duwen me kitail koasoiaier, mehn Suhs akan oh pil mehn Krihs kan, irail koaros mi pahn manaman en dihp;+ 10 nin duwen me ntingdier: “Sohte aramas pwung men mie, sohte mwahn emen;+ 11 sohte emen me ahneki koahiek en dehdehki mwahu, sohte emen me kin rapahki Koht. 12 Aramas koaros sohpeisang, irail koaros solahr katepe; sohte emen mie me kin kasalehda kadek, sohte mwahn emen.”+ 13 “Kepinwararail iei sousou ehu me sansara; lowarail kan me diren piht.”+ “Pwoisin en sineik kan kin mi mwurin kilin awarail kan.”+ 14 “Oh awarail kan kin diren keria oh kailok.”+ 15 “Nehrail kan kin karuwaru en kolahng kakerehdi nta.”+ 16 “Ohla oh nsensuwed mi nan ar ahl akan, 17 oh irail sohte kin ese elen popohl.”+ 18 “Re sohte kin lemmwiki Koht.”*+
19 Eri, kitail ese me soahng koaros me Kosonnedo mahsanih kin dokedoke irail me mi pahn Kosonnedo, pwe sohte emen rehrail kak nda me sohte dipe oh sampah pwon mihla pahn sapwellimen Koht kadeik.+ 20 Kahrehda, sohte emen* pahn pwungla reh sang ni eh idawehn audepen kosonned,+ pwe kosonnedo kin sewese kitail en esehla dahkot dihp.+
21 Ahpw met, Koht ketin kasaledahr sapwellime pwung ni ahl ehu me sohte pidada Kosonnedo,+ duwehte me Kosonnedo oh pwuhken Soukohp ako kohpadahr.+ 22 Sapwellimen Koht pwung kin sansalda sang ni pwoson Sises Krais oh met wiawi pwe en sewese irail koaros me pwoson. Pwe sohte wekpeseng nanpwungarail.+ 23 Pwe aramas koaros dipadahr oh sohte kak kasalehda sapwellimen Koht lingan.+ 24 Irail ahpw pwungla rehn Koht pwehki pweinen pweipwei sapahl me Krais Sises ketin pwainla pwe en doareirailla.+ Met kisakis ehu*+ me Koht ketikihda pwehki sapwellime kadek sapan.+ 25 Koht ketikihda Krais nin duwen meirong ehu pwe aramas akan en wiahda popohl reh+ sang ni arail pwoson ntahn Krais.+ Met wiawi pwe en ketin kasalehda sapwellime pwung, pwehki Koht ketin kanengamah oh ketin mahkohng dihp kan me aramas akan wiadahr mahso, 26 ahpw e pil ketin kasalehda sapwellime pwung+ ahnsou wet, sang ni eh ketin wiahki aramas me kin pwoson Sises me pwung men.+
27 Eri ia duwe, aramas kak suwei? Uhdahn soh. Mehnia kosonned me irehdihsang ih en suwei? Kosonned me pid wiewia kan?+ Uhdahn soh, ahpw kosonnedo me pid pwoson. 28 Pwe kitail kin medewe me aramas men kin pwungkihla rehn Koht eh pwoson a kaidehn eh kapwaiada audepen kosonnedo.+ 29 De ia duwe, ih Koht en mehn Suhs akante?+ Kaidehn ih pil Koht en mehn liki kan?+ Ei, ih pil Koht en mehn liki kan.+ 30 Pwe Koht mehtehmen,+ aramas akan me sirkumsaisla pahn pwungla reh+ pwehki arail pwoson oh aramas akan me sohte sirkumsaisla pahn pwungla reh+ sang ni arail pwoson. 31 Eri ia duwe, kitail kasohrehla kosonned sang ni atail pwoson? Uhdahn soh! Ahpw, kitail kin utung kosonned.+
4 Eri, dahme kitail pahn ndahki duwen dahme Eipraam semen atail keinek alehdi? 2 Karasepe, ma Eipraam pwungla rehn Koht pwehki eh wiewia kan, e pahn mie kahrepen eh pahn suwei, ahpw kaidehn mwohn silangin Koht. 3 Pwe dahme nting sarawio mahsanih? E mahsanih: “Eipraam pwoson Siohwa,* oh E ketin wiahkihla ih aramas pwung men.”+ 4 Eri aramas me kin doadoahk, pweine sohte kin wia kisakis ehu,* ahpw met wia mehkot me e ahneki pwuhng en ale.* 5 Ahpw aramas emen me sohte kin koapworopworki eh wiewia kan, ahpw kin pwoson Ih me ketin wiahkihla me dipan men aramas pwung, kin pwungla rehn Koht pwehki eh pwoson.+ 6 Iet me Depit pil koasoiahki duwen peren en aramas me Koht ketin wiahkihla ih me pwung men kaidehn pwehki eh wiewia kan: 7 “Meid peren irail akan me ale mahkpen arail wiewia suwed kan oh diparail kan pweipweila;* 8 meid peren aramas me Siohwa* sohte pahn ketin kapwukoahki dipe.”+
9 Eri ia duwe, peren wet kin kohiengete aramas akan me sirkumsaisla de e pil kin kohieng aramas akan me sohte sirkumsaisla?+ Pwe kitail kin nda: “Koht ketin wiahkihla Eipraam aramas pwung men pwehki eh pwoson.”+ 10 Eri iahd me e pwungla rehn Koht? Ni ahnsou me e sirkumsaisla de sohte sirkumsais? Ni ahnsou me e saikinte sirkumsaisla. 11 Oh e alehdi kilel ehu+—sirkumsais—iei kilelepen* eh pwungla rehn Koht pwehki eh pwoson ni eh sohte sirkumsais, pwe en kak wia semen irail koaros me kin pwoson+ ni arail sohte sirkumsais, pwe irail en kak pwungla rehn Koht. 12 E pil wiahla semen irail kan me sirkumsaislahr. Ahpw kaidehn ongete irail me kin kapwaiada sirkumsais, ahpw pil ong irail me kin weweidki mouren pwoson me samatail Eipraam+ ahneki ni eh sohte sirkumsais.
13 Pwe kaidehn sang ni kosonned me Eipraam de kadaudoke alehkihdi inou me e pahn sohsohki sampah,+ ahpw sang ni eh pwungla rehn Koht pwehki pwoson.+ 14 Pwe ma irail me kapwaiada kosonned iei serien sohso kei, eri sohla katepen pwoson oh inowo sohralahr. 15 Ni mehlel, Kosonnedo kin kahrehda engieng en Koht,+ ahpw wasa me sohte kosonned mie, pil sohte kauwehla kosonned kin mie.+
16 Eipraam ale inowo pwehki eh pwoson, eri met kin poahsoankihda sapwellimen Koht kadek sapan,+ pwe inowo uhdahn pahn pweida rehn kadaudoke koaros,+ kaidehn ongete irail kan me kin momourki Kosonnedo, ahpw pil ong irail akan me kin idawehn pwoson me Eipraam ahneki, me wia semen kitail koaruhsie.+ 17 (Met duwehte me ntingdier: “I idihiukada ken wia semen wehi tohto.”)+ Eipraam kasalehda pwoson wet mwohn silangin Koht, me kin ketin kamourada me melahr akan oh kin ketin mahsanih soahng kan me saikinte mie, mwomwen me re miehier. 18 E koapworopworki oh pwoson me e pahn wiahla semen wehi tohto mendahki e mwomwen me met sohte pahn kak wiawi. E kamehlele met nin duwen me Koht ketin mahsanih: “Kadaudokomw pahn duwehla met.”+ 19 Oh mendahki e sohte luwetala ni pwoson, e kin medewe me met duwehte paliwere melahr (pwehki e kereniongehr sounpar 100),+ oh e pil kin medewe me Sara solahr kak neitik.*+ 20 Ahpw pwehki sapwellimen Koht inou, e sohte kin peikasal de seupwoson; ahpw e kehlailkihda eh pwoson oh kalinganahda Koht 21 oh uhdahn kamehlele me E pil kak ketin kapwaiada dahme E kin ketin inoukihda.+ 22 Kahrehda, “e ketin wiahkihla ih aramas pwung men.”+
23 Ahpw mahsen pwukat “e ketin wiahkihla ih aramas pwung men” sohte ntingdi ong ihete,+ 24 ahpw pil ong kitail me Koht pahn ketin wiahkihla aramas pwung kei, pwehki kitail kin kamehlele Ih me ketin kaiasada Sises atail Kaun sang rehn me melahr akan.+ 25 E ketin pengpengla pwehki atail sapwung kan+ oh e ketin iasada pwe kitail en pwungla rehn Koht.+
5 Eri, met ni atail pwunglahr rehn Koht pwehki pwoson,+ kitail en kolokol popohl* rehn Koht sang rehn atail Kaun Sises Krais.+ 2 Pwehki atail pwoson Sises, e mweimweiong kitail en keiong mpen Koht oh paieki sapwellime kadek sapan.+ Oh kitail en peren* pwehki koapworopwor en alehdi sapwellimen Koht lingan. 3 Kaidehn ihte met, ahpw kitail en pil peren* ni atail mi nan apwal akan,+ pwe kitail ese me apwal kin sewese kitail en dadaur;+ 4 dadaur uhd kin sewese kitail en ahneki sapwellimen Koht kupwuramwahu,+ kupwuramwahu wet uhd kihong kitail koapworopwor,+ 5 oh koapworopwor wet sohte kin kansensuwedih kitail,+ pwehki sapwellimen Koht limpoak pwilidohngehr nan atail mohngiong sang ngehn sarawi* me kohiengkitailehr.+
6 Pwe mehlel, ni atail luwet,+ Krais pwoukihla aramas dipan akan ni ahnsou me kileldi. 7 Sohte me kin men mehkihla aramas pwung men; ahpw mweinele emen pahn kakete men mehkihla aramas mwahu men. 8 Ahpw Koht ketin kasalehiong kitail sapwellime limpoak ni ahl wet: Krais pwoukinkitailla ni atail wiahte aramas dipan kei.+ 9 Eri pwehki ahnsou wet kitail pwunglahr rehn Koht sang ni ntahn Krais,+ kitail uhdahn pahn pitsang engieng en Koht pwehki ih.+ 10 Mendahki kitail wia imwintihti en Koht kei, kitail wialahr kompoakepah kan* pwehki pwoulahn sapwellime Ohlo.+ Eri kitail uhdahn pahn mourkihla mouren Sises, pwehki atail wialahr kompoakepahn* Koht. 11 Kaidehn ihte met, ahpw dahme Koht ketin wiadahr rehn atail Kaun Sises Krais kin kaperenkitailda, pwehki sang reh, kitail ahnekier nanpwungmwahu rehn Koht ahnsou wet.*+
12 Eri, sang rehn aramas tehmen dihp leledohng sampah oh mehla sang ni dihp,+ ihme kahrehda mehla lelohngehr aramas koaros pwe irail koaros dipadahr+—. 13 Pwe dihp miher nin sampah mwohn Kosonnedo, ahpw sohte me kin pakadeingkihda dihp ma sohte kosonned.+ 14 Ahpw sang Adam kohdi lel Moses, mehla kin kaunda nin duwen nanmwarki men. E pil kaunda irail ko me sohte wiahda dihp duwehte me Adam wiahda. Adam kin rasehng mehmen me pahn pwarodo mwuhr.+
15 Ahpw sapwellimen Koht kisakis sohte duwehte dipen Adam. Pwe ma aramas tohto mehla pwehki dipen aramas tehmeno, eri sang ni kadek sapan en aramas tehmen,+ Sises Krais, sapwellimen Koht kadek sapan oh kisakis* me inenen laud mehlel ong aramas tohto!+ 16 Mie wekpeseng nanpwungen sapwellimen Koht kisakis* oh dipen aramas tehmeno.+ Pwe kadeik me wiawi mwurin dihp ehu kahrehiong aramas koaros ar dipan,+ ahpw sapwellimen Koht kisakis mwurin me tohto ar dipada kahrehiong me tohto en pwungla rehn Koht.+ 17 Sang ni dipen aramas tehmeno, mehla kin kaunda nin duwen nanmwarki men pwehki aramas menet.+ Ihme kahrehda kitail kak uhdahn kamehlele me kadek sapan oh kisakis* en pwung+ pahn laudsang oh mwahusang. Irail akan me ale mepwukat pahn momour oh kakaun nin duwen nanmwarki kei+ pwehki aramas tehmen, Sises Krais.+
18 Eri, duwen dihp ehu eh imwikihla soangen aramas koaros ar pakadeikdahng mehla,+ ih pil duwen wiewia pwung ehu eh imwikihla soangen aramas koaros+ ar pwungla rehn Koht pwe ren mour.+ 19 Pwe nin duwen sapeik en aramas tehmen eh imwikihla aramas tohto ar wiahla aramas dipan kei,+ ih pil duwen peik en aramas tehmen eh imwikihla aramas tohto ar pahn wiahla aramas pwung kei.+ 20 Eri Kosonnedo ahpw pwarada pwehn kasalehda lalaudlahn wiewia sapwung kan.+ Ahpw ni dihp eh kin lalaudla, kadek sapan ahpwte pil laudla. 21 Ong kahrepe dahieu? Pwe nin duwen dihp oh mehla ara kin kakaun nin duwen nanmwarki kei,+ ih pil duwen kadek sapan eh kin kakaunki pwung nin duwen nanmwarki men pwehn wahdo mour soutuk pwehki Sises Krais atail Kaun.+
6 Eri, dahme kitail pahn nda? Kitail en mihmihte nan dihp pwe kadek sapan en laudla? 2 Soh kowahlap! Atail mour en dihp melahr,+ a ia duwen atail kak momourte nan dihp?+ 3 De kumwail sehse me kitail koaros me papidaislahr oh miniminiong Krais Sises+ pil papidaislahr ong sapwellime pwoula?+ 4 Eri kitail iang ih seridi sang ni atail papidais ong sapwellime pwoula,+ pwe nin duwen Krais eh ketin iasada sang rehn me melahr akan ni roson lingaling en Sahmo, ih pil duwen atail pahn weweid nan mour kapw ehu.+ 5 Ma kitail miniminiong ih ni mwohmw me duwehte sapwellime pwoula,+ kitail uhdahn pahn pil miniminiong ih ni mwohmw me duwehte sapwellime iasada.+ 6 Pwe kitail eseier me atail mouren mahs iangehr ih posdahng nin tuhkeo+ pwe paliwaratail me dipan en sohla manaman pohtail,+ pwe kitail en solahr kin liduwih dihp.+ 7 Pwe ni emen eh kin mehla, e kin maiaudahsang* dipe.
8 Oh pil ma kitail iangehr Krais pwoula, kitail kamehlele me kitail pil pahn iang ih ieias. 9 Pwe kitail ese me ahnsou wet Krais ketin iasadasangehr rehn me melahr akan+ oh e solahr pahn pwoula;+ mehla solahr kaunda ih duwehte soumas men. 10 Pwe pwoula me e ketin wia, e pwoula pak ehute me pid duwen dihp,*+ ahpw mour me e kin ieiaski, e kin ieias ong Koht. 11 Ih pil duwen kumwail, kumwail wiahki pein kumwail me mehla kei me pid dihp, ahpw momour ong Koht pwehki Krais Sises.+
12 Eri, kumwail dehr mweidohng dihp en kaunda* mwomwen amwail mour.+ Kumwail dehr peikiong ineng en paliwaramwail kan me kin mehla. 13 Kumwail dehpa pil mweidohng paliwaramwail kan* nan dihp nin duwen tehtehn pei en me suwed, ahpw mweidohng Koht pein kumwail nin duwen irail me mourda sang rehn me melahr akan, pil mweidohng Koht paliwaramwail kan* nin duwen tehtehn pei en me pwung.+ 14 Eri dihp en dehr kaunkumwailda duwehte soumas men, pwehki kumwail sohte mi pahn kosonned+ ahpw pahn kadek sapan.+
15 Eri, dahme kitail pahn nda? Kitail pahn wiahda dihp pwehki kitail sohte mi pahn kosonned ahpw mi pahn kadek sapan?+ Soh kowahlap! 16 Kumwail sohte ese me ma kumwail mweidohng pein kumwail en kin peikiong emen duwehte nah lidu, kumwail kin wiahla lidun aramas me kumwail kin peikiongo,+ lidun dihp+ me kahluwalahng mehla+ de lidun peik me kahluwalahng pwung? 17 Ahpw kalahngan ong Koht, pwe mahso kumwail kin wia lidun dihp, ahpw met, sang ni mohngiong kumwail kin peikiong soangen padahk me kohiengkumwailehr. 18 Ei, pwehki amwail kasaledeksangehr dihp,+ kumwail wialahr lidun me pwung.+ 19 I kin doadoahngki lokaia me aramas kin wehwehki pwehki amwail luwet me kohsang dihp;* pwe nin duwen amwail mweidala paliwaramwail en wiahla lidun samin oh suwed me kin kahluwalahng wiewia suwed, eri met, mweidala paliwaramwail en wiahla lidun me pwung me kin kahluwalahng wiewia sarawi.+ 20 Pwe ni ahnsou me kumwail wia lidun dihp, kumwail sohte anahne wia dahme pwung.
21 Eri soangen wah dah me kumwail kin kapwarehda ni ahnsowo? Soahng kan me kumwail kin namenengki ahnsou wet. Pwe imwin soahng pwukat iei mehla.+ 22 Ahpw met ni amwail kasaledeksangehr dihp oh wialahr lidun Koht, kumwail kin kapwarehda wahmwail ni ahl me sarawi,+ oh imwila iei mour soutuk.+ 23 Pwe pweinen dihp iei mehla,+ ahpw sapwellimen Koht kisakis iei mour soutuk+ rehn Krais Sises atail Kaun.+
7 Riei ko, kumwail sehse me Kosonnedo kin kaunda aramas emen duwehte soumas men nindoken eh momourte? (Pwe I koasoakoasoiong irail kan me ese kosonned) 2 Karasepe, nin duwen kosonned, lih pwopwoud men kin mihmihte rehn eh pwoud erein ohlo eh wie momour; ahpw ma eh pwoudo mehla, liho kin saledeksang kosonned en eh pwoudo.+ 3 Eri, ma e pwoudikihda emen ohl tohrohr nindoken eh pwoudo eh momourte, e pahn adanekihla lihen kamwahl men.+ Ahpw ma eh pwoudo mehla, e saledeksang ahn ohlo kosonned, eri kaidehn ih lihen kamwahl men ma e pwoudikihda emen ohl tohrohr.+
4 Riei ko, ih pil duwen kumwail, kahlap en Krais kasaledengkumwailla sang* Kosonnedo.+ Met wiawi pwe kumwail en kak wiahla sapwellimen ih me ketin iasadasangehr rehn me melahr akan,+ pwe kitail en kapwarehda wah ong Koht.+ 5 Pwe ni atail kin momour nin duwen ineng en uduk, ineng suwed me sansalkihda Kosonnedo kin doadoahk nan paliwaratail* pwehn kapwarehda wah me kahluwalahng mehla.+ 6 Ahpw met, kitail saledeksangehr Kosonnedo+ pwehki atail mehsang dahme kin salihkitaildi, pwe kitail en kak wia lidu kei ni ahl kapw sang ni ngehn sarawi*+ a kaidehn ni ahl mering sang ni Kosonnedo.+
7 Eri dahme kitail pahn nda? Kosonnedo dihp? Soh kowahlap! Ni mehlel, I sohte pahn ese dihp ma sohte Kosonnedo.+ Karasepe, I sohte pahn ese noahrok ma Kosonnedo sohte nda: “Ke dehr noahrok.”+ 8 Ahpw dihp, ni eh diarada eh ahnsou mwahu sang ni kehkehlik wet, kin kapwarehda soangen noahrok koaros loalei, pwe ma sohte kosonnedo, dihp kin mehla.+ 9 Ni mehlel, I kin momour mahs ni ahnsou me sohte kosonned. Ahpw ni ahnsou me kehkehlik wet leledo, dihp pwurehng mourda, ahpw I mehla.+ 10 Oh kehkehlik me pahn kahluwalahng mour,+ I diarada me e kin kahluwalahng mehla. 11 Pwe dihp diarada ahnsou mwahu sang ni kehkehliko, oh pitihiehdi oh kemekiniehla kehkehliko. 12 Eri pein Kosonned me sarawi, oh kehkehliko me sarawi oh pwung oh mwahu.+
13 Ia duwe, met wehwehki me mehkot mwahu me kahrehda ei mehla? Soh kowahlap! Ahpw dihp me kin kahrehda ei mehla. Kosonnedo me mwahu, ahpw e kasalehda ni sansal me dihp me kin kahrehda ei mehla.+ Eri kehkehliko kin kasalehda me dihp inenen suwed.+ 14 Pwe kitail ese me Kosonnedo pwilsang rehn Koht, ahpw ngehi kisehn uduk oh netlahr pwehn wia lidun dihp.+ 15 Pwe I sohte wehwehki dahme I wiewia. Pwe I sohte kin wia dahme I mwahuki, ahpw I kin wia dahme I kailongki. 16 Ahpw ma I kin wia dahme I sohte mwahuki, eri I pwungki me Kosonnedo me kaselel. 17 Eri, kaidehn ngehi me kin wia met, ahpw dihp me mi loaleiet.+ 18 Pwe I ese me sohte mehkot mwahu loalei, me iei udukei; pwe I kin inengieng wia me mwahu, ahpw I sohte kakohng.+ 19 Pwe I sohte kin wia me mwahu me I mwahuki, ahpw me suwed me I sohte mwahuki iei me I kin wia. 20 Eri ma I kin wia dahme I sohte mwahuki, eri kaidehn ngehi me kin kapwaiada met, ahpw dihp me mi loaleiet.
21 Eri, I diarada me kosonned wet kin doadoahk rehi: Ni ahnsou me I mwahuki wia dahme pwung, dahme suwed me kin mi rehi.+ 22 I kin uhdahn perenkihda kosonned en Koht nan ei mohngiong,+ 23 ahpw I kin kilang pil ehu kosonned nan paliwerei,* me kin uhwong kosonned en ei lamalam+ oh kahluwaielahng selidi pahn kosonned en dihp+ me kin mi nan paliwerei.* 24 Uhdahn aramas paisuwed men ngehi! Ihs me pahn kapitiehla sang paliwar me kin kahluwaielahng soangen mehla wet? 25 Kalahngan ong Koht pwehki Sises Krais atail Kaun! Eri pein ngehi wia lidun kosonned en Koht nan ei lamalam, ahpw lidun kosonned en dihp ni udukei.+
8 Kahrehda, sohte kadeikpen irail kan me kin miniminiong Krais Sises. 2 Pwe kosonned en ngehn sarawi* me kihong uhk mour, pwe ken kak miniminiong Krais Sises. Kosonnedo pil kasaledekeiukalahr+ sang kosonned en dihp oh mehla. 3 Koht ketin wiahda soahng kan me Kosonnedo sohte kak wia+ pwehki soh unsek+ en aramas, sang ni eh ketin poaronehdo sapwellime Ohlo+ ni mwomwen aramas dipan,+ pwehn ketikihsang dihp oh kadeikada dipen aramas akan. 4 Eri koasoandi pwung en Kosonnedo pahn kak pweida rehtail+ me kin peikiong ngehn sarawi*+ a kaidehn ineng en uduk. 5 Pwe irail kan me kin momour nin duwen ineng en uduk kin medemedewehte soahng kan me pid ineng en uduk,+ ahpw irail kan me momour nin duwen ngehn sarawi* kin medemedewehte soahng kan me pid ngehn sarawi.*+ 6 Pwe medemedewehte ineng en uduk kin wehwehki mehla,+ ahpw medemedewehte soahng kan me pid ngehn sarawi* kin wehwehki mour oh popohl;+ 7 pwehki medemedewehte ineng en uduk kin wehwehki imwintihti en Koht,+ pwe ineng en uduk sohte kin uhpahiong kosonned en Koht, oh ni mehlel e sohte kak. 8 Eri, irail kan me kin miniminiong ineng en uduk sohte kak kaperenda Koht.
9 Ahpw ma sapwellimen Koht ngehn sarawi* kin uhdahn mi rehmwail, kumwail sohte kin miniminiong ineng en uduk, pwe ngehn sarawi.*+ Ahpw ma mehmen sohte ahneki sapwellimen Krais elen madamadau,* aramas menet kaidehn sapwellimen Krais. 10 Ahpw ma Krais kin ketin miniminiong kumwail,+ mehnda ma paliwaramwail kin mehla pwehki dihp, ngehn sarawi* kin kihong kumwail mour pwehki amwail pwunglahr rehn Koht. 11 Eri, ma ngehn sarawi* en Koht me ketin kaiasada Sises sang rehn me melahr akan kin mi rehmwail, ih me ketin kaiasada Krais Sises sang rehn me melahr akan+ pil pahn ketin komourkihda paliwaramwail kan me kin mehla+ sapwellime ngehn sarawi* me kin mihmi rehmwail.
12 Eri riei ko, kitail mi pahn pwukoa ehu, ahpw kaidehn pwe kitail en momourki ineng en uduk;+ 13 pwe ma kumwail momourki ineng en uduk, kumwail uhdahn pahn mehla; ahpw ma kumwail kemehkihla wiewia kan en paliwar+ ngehn sarawi,* kumwail pahn mour.+ 14 Pwe irail koaros me sapwellimen Koht ngehn sarawi* kin kaweid iei uhdahn sapwellimen Koht seri.+ 15 Pwe ngehn sarawi* sohte kin kahrehiong kitail en wiahla lidu kei oh pwurehng masepwehkada. Ahpw sang ni ngehn sarawi,* kitail pwekipwekda nin duwen sapwellime seri. Ngehn sarawi* wet kin kamwakid kitail en ngihl laudida nda: “Apa,* Samat!”+ 16 Ngehn sarawi* kin kadehdehiong atail mohngiong*+ me kitail sapwellimen Koht seri.+ 17 Eri ma kitail seri kei, kitail pil serien sohso kei—serien sohsohn Koht kei, oh iengen Krais serien sohso kei+—ahpw kitail anahne iang ih lokolok mahs+ pwe kitail en iang ih linganla.+
18 Pwe I lemeleme me lokolok kan me kitail ahneki ahnsou wet kaidehn mehkot ma kitail pahn kapahrekiong lingan me pahn sansalda rehtail.+ 19 Pwe kepikipik koaros kin uhdahn kasikasik kasansaldahn sapwellimen Koht seri kan.+ 20 Pwe kepikipik kan ahnekiher mour soh katepe,+ kaidehn sang ni pein nsenarail, ahpw sang ni kupwuren Koht me ketin mweidohng irail en ahneki met, ahpw e ketikihda koapworopwor 21 me kepikipik kan pil pahn saledek+ sang liduwih paliwar ehu me kin mwerpeseng oh ahneki saledek lingan en sapwellimen Koht seri kan. 22 Pwe kitail ese me kepikipik koaros kin wiahki ehu ingihngtik oh weiweirek lao lel ahnsou wet. 23 Kaidehn ihte met, ahpw kitail alehdier ngehn sarawi* me wia kilelepen soahng kan me pahn kohdo.* Kitail kin ingihngtik loalatail+ nindoken atail kasikasik atail pahn pwekipwekda nin duwen seri kei+ oh saledek sang paliwaratail pwehki pweinen pweipwei sapahlo. 24 Pwe kitail komourkihla koapworopwor wet; ahpw ma emen kilangehr dahme e kin koapworopworki, e solahr wia koapworopwor ehu. Pwe ia duwen emen eh kak koapworopworki mehkot me e kilangehr? 25 Ahpw ma kitail kin koapworopworki+ dahme kitail sohte kin kilang,+ eri kitail kin uhdahn kasikasikte ni kanengamah.+
26 Pil duwehte, ngehn sarawi* pil kin iang sewese kitail ni atail luwet.+ Pwe ni ahnsou me kitail anahne kapakap, kitail sehse dahme kitail pahn kapakapki, ahpw ngehn sarawi* kin peki rehn Koht en ketin sewese kitail me kin sengsengloal. 27 Ahpw Koht me kin ketin kasawih mohngiong+ kin ketin mwahngih dahme ngehn sarawi* kin pekipeki, pwehki e kin peki nin duwen kupwuren Koht ong aramas sarawi kan.
28 Kitail ese me Koht kin ketin koasoanehdi sapwellime wiewia kan koaros en kin doadoahkpene ong kamwahupen irail kan me kin poakohng Koht, irail kan me pilipildahr nin duwen kupwure;+ 29 pwehki irail kan me e tepin pohnese, e pil ketin kileleiraildier mwowe pwe ren duwehte mwomwen sapwellime Ohlo,+ pwe sapwellime Ohlo en wiahla mesenihen+ rie me tohto kan.+ 30 Patehng met, irail kan me e ketin kileledier mwowe+ iei irail kan me e pil ketin malipeier;+ oh irail kan me e ketin malipeier iei irail kan me pil pwungla reh.+ Eri, irail kan me pwungla reh iei irail kan me e pil ketin kalinganahda.+
31 Eri dahme kitail pahn ndahki mepwukat? Ma Koht kin ketin ieiang kitail, ihs me pahn uhwong kitail?+ 32 Ma e sohte ketin koledi pein sapwellime Ohlo ahpw e ketin tounmeteikihla pwehki kitail koaros,+ ih oh sapwellime Ohlo sou pil pahn kupwur sapankihong kitail soahng teikan koaros? 33 Ihs me pahn kedipa sapwellimen Koht me pilipildahr kan?+ Koht me ketin wiahkinirailla me pwung kei.+ 34 Ihs me pahn kadeikirailda? Sohte. Pwe Krais Sises me pwoulahr oh iasadahr, kin ketiket ni palimaun en Koht+ oh pil kin pekipek reh pwehki kitail.+
35 Ihs me pahn katohreikitailsang limpoak en Krais?+ Ia duwe, kahpwal de weikek de kalokolok de duhpek de kilisou de keper de kedlahs?+ 36 Nin duwen eh ntingdier: “Pwehki komwi, se kin mihmi nan keper en mehla ahnsou koaros; se wialahr sihpw kei me pahn kamakamala.”+ 37 Ahpw, ni soahng pwukat koaros, kitail kana douluhl+ pwehki ih me ketin poakohng kitail. 38 Pwe I uhdahn kamehlele me kaidehn mehla de mour de tohnleng kan de koperment kan de mehkan en ahnsou wet de mehkan me pahn kohdo de manaman kan+ 39 de me ile de me loal de pil kepikipik teikan pahn kak katohreikitailsang sapwellimen Koht limpoak me kin sansalda rehn Krais Sises atail Kaun.
9 Nin duwen emen me kin idawehn Krais, I kin koasoi mehlel; I sohte kin likamw. Kadeikpen loalei, me ngehn sarawi* kin kaweid, kin kadehdehda met: 2 Nan ei mohngiong, I kin pahtou laud oh ahneki medek me sohte kin tokedi. 3 Pwe ma kak, I men pein ngehi en tohrohreweisang Krais nin duwen me riahla men pwehn wia kamwahupen riei kan, kisehi kan, 4 me iei mehn Israel kan. Irail me Koht ketin pwekada nin duwen sapwellime seri kei+ oh ketikihong irail lingan, inou lap kan,+ Kosonnedo,+ pwais en papah ih+ oh inou kan.+ 5 Irail me kadaudok en samatail mehn mahs ako+ oh Krais ipwisang irail nin duwen aramas emen.+ Kaping en kohwong Koht kohkohlahte, me kin ketin kakaun mehkoaros. Amen.
6 Ahpw met sohte wehwehki me mahsen en Koht sohte pweida. Pwe kaidehn koaros me ipwisang Israel uhdahn mehn Israel.+ 7 Oh pil kaidehn irail koaros seri kei pwehki ar wia kadaudok en Eipraam;+ ahpw e ntingdier: “Me pahn adaneki kadaudokomw pahn kohsang rehn Aisek.”+ 8 Met wehwehki me seri kan me ipwisang kadaudok en Eipraam* kaidehn uhdahn serien Koht kei,+ ahpw seri kan me ipwikihdi inowo+ me wia kadaudoko. 9 Pwe mahsen en inowo iei met: “Ni soangen ahnsou wet, I pahn kohdo oh Sara pahn nainekihda pwutak emen.”+ 10 Met pil duwehte ahnsou me Repeka liseiankihda mpwer ehu sang samatail mehn mahso Aisek.+ 11 Mwohn ara ipwidi oh mwohn ara wiahda mehkot mwahu de suwed, Koht ketin kasalehda me kupwure sohte pahn poahsoankihda wiewia ahpw sang sapwellime pilipil oh malipilip. 12 Koht ketin mahsanihong ih: “Me laudo pahn papah me tikitiko.”+ 13 Duwehte eh ntingdier: “I kin poakohng Seikop, ahpw Esau I kailongki.”+
14 Eri, dahme kitail pahn nda? Mie kopwung sapahrek rehn Koht? Soh kowahlap!+ 15 Pwe e ketin mahsanihong Moses: “I pahn kasalehda kadek kalahngan ong mehmen me I pilada en kasalehiong kadek kalahngan, oh I pahn poakehla mehmen me I pilada I en poakehla.”+ 16 Eri met sohte poahsoankihda ineng en aramas de eh nanti,* ahpw e poahsoankihda sapwellimen Koht kadek kalahngan.+ 17 Pwe nting sarawio mahsanihong Parao: “I mweidohng uhk ken momour sang ni kahrepe wet: pwe I en kasalehda ei manaman rehmw oh I en wiahiong mwarei en lohkseli nan sampah pwon.”+ 18 Eri, e kin ketin kadek kalahnganohng mehmen me e ketin kupwurki, ahpw e kin ketin mweidala mehmen me men keptakaila en keptakaila.+
19 Eri, ke pahn ndaiong ie: “Dahme kahrehda e kin ketin raparapahki sapwung rehtail? Pwe ihs me kak pelianda kupwure?” 20 Pwe ihs kowe pwe ken sapsapeng Koht?+ Ia duwe, dahl me wiawihkihda pwehl kin ndaiong me wiahdao: “Dahme ke wiahkiniehda ni soangen mwohmw wet?”+ 21 Ia duwe? Sounwia dahl men sou ahneki pwungen wiahda dahl riau sang nesen pwehl ehu,+ ehu ong doadoahk kesempwal, a ehu ong doadoahk mwahl? 22 Eri ia duwen ma Koht ketin kupwurki en kasalehda sapwellime engieng oh sapwellime manaman, ahpw e kin ketin kanengamah laud ong dahl en engieng kan me warohng kasohrala? 23 E ketin wia met pwehn kasalehda reken sapwellime lingan ong dahl en kadek kalahngan kan.+ E ketin kaunopadahr mepwukat pwe ren alehdi lingan. 24 Iei kitail me e ketin malipe, kaidehn sangete rehn mehn Suhs kan ahpw pil sang rehn mehn liki kan.+ 25 E duwehte me e pil mahsanih nan Oseia: “Irail kan me kaidehn nei aramas+ I pahn kahdanekin irail ‘nei aramas,’ oh lih me I sohte poakohng, I pahn kahdaneki ‘ei mwohnlimpoak’;+ 26 oh nan wasa me I ndaiong irail, ‘Kumwail kaidehn nei aramas,’ re pahn adanekihla ‘serien Koht ieias.’”+
27 Patehng met, Aiseia lohkihda duwen Israel: “Mendahki mehn Israel kan ar tohto rasehng pihken oaroahr kan, ahpw me malaulaute* me pahn komourla.+ 28 Pwe Siohwa* pahn ketin kadeikada sampah; e pahn ketin mwadangete kapwaiada met.”+ 29 Pil duwehte Aiseia eh kohpada: “Ma Siohwa,* kaunen karis en sounpei, sohte ketin luhwehkihdi kadaudok men ong kitail, kitail pahn duwehla Sodom, oh kitail pahn rasehng Komora.”+
30 Eri dahme kitail pahn nda? Mendahki mehn liki kan ar sohte songosong en wiahla me pwung kan,+ re pwungla rehn Koht pwehki pwoson;+ 31 ahpw Israel, mendahki ar songosong en wiahla me pwung kan nin duwen me kileldi nan kosonnedo, re sohte kapwaiada kosonnedo. 32 Ia kahrepen met? Pwehki ar songosong en wiahla me pwung kei sang ni ar wiewia a kaidehn sang ni pwoson. Re ahpw dipekelekel pohn “takain kadipekelekel”;+ 33 nin duwen eh ntingdier: “Kilang! I kihdiong nan Saion takain+ kadipekelekel ehu oh paip ehu me re kin pwupwukihdi, ahpw mehmen me kin pwoson met* sohte pahn nsensuwedla.”+
10 Riei ko, dahme I kin inengieng nan ei mohngiong oh kin kapakapkin irail rehn Koht ni ngidingid, iei me irail en komourla.+ 2 Pwe I kadehdehda duwen irail me irail kin ngoangki papah Koht,+ ahpw kaidehn sang ni loalokong pwung. 3 Pwehki ar sehse sapwellimen Koht koasoandi pwung,+ ahpw kin songosong en wiahda pein arail,+ re sohte kin uhpahiong sapwellimen Koht koasoandi pwung.+ 4 Pwe Krais ketin kaimwisekala Kosonnedo,+ pwe aramas koaros me kin kasalehda arail pwoson en pwungla rehn Koht.+
5 Pwe Moses ntingihedi dahme pwung nin duwen Kosonnedo: “Aramas me kin kapwaiada mepwukat pahn momour pwehki mepwukat.”+ 6 A duwen pwung me kohsang pwoson, e ntingdier: “Ke dehr nda nan omw mohngiong,+ ‘Ihs me pahn kohdahla nanleng?’+ me iei en wahdihdo Krais, 7 de, ‘Ihs me pahn kohdilahng nan pwoahr loal me soh kapi?’+ me iei en wahdahdo Krais sang rehn me melahr akan.” 8 Ahpw dahme e mahsanih? “Mahseno kin mihmi limwahmw, nan ewomw oh nan omw mohngiong.”+ “Mahseno” wasaht kin dokedoke mahsen en pwoson me kitail kin kalokalohki. 9 Pwe ma ke kin kadehdehki ni ewomwen ong wehipokon me Sises me Kaun,+ oh kasalehda pwoson nan omw mohngiong me Koht ketin kaiasada ih sang rehn me melahr akan, ke pahn komourla. 10 Pwe aramas emen en pwungla rehn Koht, e anahne ahneki pwoson nan eh mohngiong, oh pwe en komourla, e anahne lohkihong wehipokon rohngo sang nan ewe.+
11 Pwe nting sarawio mahsanih: “Mehmen me kin pwoson ih sohte pahn nsensuwedla.”+ 12 Pwe sohte wekpeseng ehu mie nanpwungen mehn Suhs oh mehn Krihs.+ Kaun emente ong koaruhsie, ih me kin ketin kupwursapan ong koaros me kin likweriong. 13 Pwe “koaros me kin likweriong mwaren Siohwa* pahn komourla.”+ 14 Ahpw ia duwen ar pahn likweriong ih ma re sohte kin pwoson ih? Oh ia duwen ar pahn pwoson ih ma re saikinte rong duwen ih? Oh ia duwen ar pahn rong ma sohte me kin kalohki? 15 Oh ia duwen ar pahn kalohk ma re sohte pekederla?+ Nin duwen eh ntingdier: “Meid kaselel nehn irail kan me kin lohki rohng mwahu en soahng mwahu kan!”+
16 Ahpw, kaidehn irail koaros kin peikiong rongamwahwo. Pwe Aiseia patohwan: “Maing Siohwa,* ihs me pwosonla dahme re rongasang kiht?”*+ 17 Eri pwoson kin kohsang dahme emen rong.+ Oh dahme e rong kin pwilisang mahsen duwen Krais. 18 I ahpw pahn idek, ia duwe, re saikinte rong? Pwe ni mehlel, “ngilarail kan lelpesengier wasa koaros nin sampah, oh arail padahk lellahng ni irepen sampah wasa me aramas kin kousoan ie.”+ 19 I ahpw pahn idek, ia duwe, mehn Israel kan saikinte esehla?+ Moses me tepin nda: “I pahn kaluwakahkin kumwail irail me kaidehn mehn Israel; I pahn kalingeringerihkin kumwail wehi pweipwei ehu.”+ 20 Ahpw Aiseia inenen eimahda oh nda: “Irail kan me sohte kin rapahkin ie, diariedahr;+ I sansaldahr ong irail kan me sohte kin idek duwen ngehi.”+ 21 Ahpw duwen Israel, e pil nda: “I kapawehr limei kat rahn ehu pwon ong aramas akan me sapeik oh keptakai.”+
11 Eri I pahn idek, ia duwe, Koht ketin soikala sapwellime aramas akan?+ Soh kowahlap! Pwe ngehi pil mehn Israel men, kadaudok en Eipraam, sang keinek en Pensamin. 2 Koht sohte ketin soikala sapwellime aramas akan me e ketin pilada nin tapio.+ Kumwail sehse dahme nting sarawio mahsanih me pid Elaisa, ni eh peki rehn Koht ni ngidingid oh kaulimki Israel? 3 “Maing Siohwa,* re kemelahr sapwellimomwi soukohp ako, re kauwelahr sapwellimomwi pei sarawi kan, oh ngehi kelehpw me luwehdi, oh ahnsou wet re songosong en kemeiehla.”+ 4 Ahpw dahme Koht ketin sapengki ih? “Nei aramas 7,000 luwehdi me sohte kelepwikihdi mwohn Paal.”+ 5 Iei pil duwen ahnsou wet. Mie kisin pwihn ehu*+ me pilipildahr pwehki sapwellimen Koht kadek sapan. 6 Ma pilipil wet kohsang ni kadek sapan,+ eri e solahr kohsang ni wiewia kan;+ pwe ma soh, kadek sapan solahr pahn wia kadek sapan.
7 Eri, dahme kitail pahn nda? Dahme aramas en Israel kan kin nantihong rapahki, re sohte alehdi, ahpw irail kan me pilipildahr aleier.+ Mohngiong en aramas teikan keptakaila,+ 8 nin duwen eh ntingdier: “Koht ketin kahrehiong ar mohngiong en meirkelikla,+ leledo rahnwet, e ketikihong irail masarail kan me sohte kak kilang wasa oh salengarail kan me sohte kak rong wasa.”+ 9 Depit pil nda: “Arail kamadipw* en wiahla nsar ehu oh lidip ehu oh mehn kadipekelekel ehu oh kalokolok ehu ong irail. 10 Masarail kan en rotala pwe irail en sohte kak kilang wasa, oh ahnsou koaros tihnsewarail kan en kosedi.”+
11 Eri I pahn idek, ia duwe, re uhdahn dipekelekel oh pwupwudi douluhl? Soh kowahlap! Ahpw sang ni arail kahk sapwung, mielahr komour ong mehn liki kan, pwe en kaluwakahkin irail.+ 12 Arail kahk sapwung wehwehki kapai ong sampah oh arail malaulaula wehwehki kapai ong mehn liki kan.+ Eri, kapai kan pahn ahpwte laudla ni wadeparail eh pahn unsekla!
13 Eri met, I koasoakoasoiong kumwail mehn liki kan. Pwehki ei wia wahnpoaron men ong mehn liki kan,+ I kin kawauwih* ei doadoahk+ 14 pwe I en kilang ma I pahn kak kahrehiong ei aramas akan* en luwakada oh pil komourala ekei irail. 15 Pwe ma ar lekdekla+ wehwehki sampah en pwurehng alehda kupwuramwahu en Koht, a ia duwen ar pahn pwurodo? E pahn duwehte arail pwurodohng mour sang rehn me melahr akan. 16 Patehng met, ma kisehn pilawa me meirongalahr nin duwen tepin wah me sarawi, eri lopwon en pilawao pwon pil sarawi; oh ma kalewen tuhkeo me sarawi, eri rah ko pil sarawi.
17 Ahpw ma ekei rah ko tipwasangehr, oh ke poadohng* nin tuhkehn olipo rehn rah teiko, mendahki omw wia olip en nanwel pwoat oh ke kin iang paiekihda kalewen olipo, 18 ke dehr mwamwahliki* rah ko. Pwe ma ke mwamwahlikin* irail,+ eri tamataman me ke sohte kolada kaleweo, pwe kaleweo me koluhkada. 19 Ke ahpw pahn nda: “Rah ko tipwasangehr pwe I en poadohng nin tuhkeo.”+ 20 Met mehlel! Irail tipwasangehr pwehki arail seupwoson,+ a ke kesikesihnen teng pwehki omw pwoson.+ Ke dehr pohnmwahso, ahpw ke en masak. 21 Pwe ma Koht sohte ketin mweidohng uhdahn rah ko en mihmihte, e pil sohte pahn ketin mweidohng ken mihmihte. 22 Eri medewehla sapwellimen Koht kadek+ oh kadeik kehlail. Mie kadeik kehlail ong me pwupwudi ko,+ ahpw sapwellimen Koht kadek pahn kohieng uhk, ma ke mihmihte nan sapwellime kadek; pwe ma soh, ke pil pahn tipwasang. 23 Oh ma re kesehla ar seupwoson, re pahn pil poadohng nin tuhkeo,+ pwehki Koht kak ketin pwurehng padokohng irail nin tuhkeo. 24 Ke palasangehr nin tuhkehn olip me keirda nanwel oh poadohng nin tuhkehn olip me keirda nan mwetuwel, mendahki soangen mwekid wet sohte kin wiawihong tuhke. Eri, ia uwen eh pahn mengei ong uhdahn rahntuhke ko en pwurehng poadohng ni pein ar tuhkehn olipo!
25 Riei ko, I men kumwail en ese rir sarawi wet,+ pwe kumwail en dehr medewe me kumwail loalokong: Ekei mehn Israel ko sohte men rong. Met pahn wiawi lao wadepen mehn liki kan pahn unsekla, 26 oh iei duwen mehn Israel koaros+ ar pahn komourla. Nin duwen eh ntingdier: “Sounkomouro* pahn ketido sang Saion+ oh ketikihsang wiewia suwed kan rehn kadaudok en Seikop. 27 Oh iet ei inou lap ong irail,+ ni ei pahn kihsang diparail kan.”+ 28 Ni mehlel, re wialahr imwintihti en rongamwahu, oh met kin wia kamwahupamwail. Ahpw irail pilipilda sang Koht, oh e ketin poakohng irail pwehki samarail mehn mahs ako.+ 29 Pwe sapwellimen Koht kisakis kan oh sapwellime malipilip kaidehn soahng kei me e pahn ketin koluhkihla. 30 Pwe duwehte amwail kin sapeikiong Koht mahso,+ ahpw met kumwail alehdi kadek kalahngan+ pwehki arail sapeik,+ 31 pil duwehte, irail pwukat me sapeik ahnsou wet kahrehda amwail ale kadek kalahngan, pwe pein irail en pil ale kadek kalahngan ahnsou wet. 32 Pwe Koht ketin salihedier aramas koaros nan sapeik+ pwe en ketin kasalehiong irail koaros kadek kalahngan.+
33 Ia uwen laud en sapwellimen Koht kapai kan oh ia uwen loal en sapwellime erpit oh kupwurokong! Sohte me kak ese sapwellime koasoandi kan! Sohte me kak diarada sapwellime wiewia kan! 34 Pwe “ihs me ese sapwellimen Siohwa* madamadau, de ihs me wialahr sapwellime sounkaweid?”+ 35 De, “ihs me tepin kihong Koht mehkot, pwe en ketin kasapahlohng?”+ 36 Pwehki soahng koaros kohsang reh, miehki ih oh ong ih. Lingan en kohwong ih kohkohlahte. Amen.
12 Eri, riei ko, pwehki sapwellimen Koht kadek kalahngan, I peki kumwail en mweidala paliwaramwail kan+ nin duwen meirong momour ehu, me sarawi+ oh me Koht ketin kupwurki. Oh doadoahngki amwail koahiek en madamadau ni amwail papah ih.+ 2 Oh kumwail uhdihsang amwail kahlemengih aramas en sampah wet,* ahpw wekidala pein kumwail sang ni amwail wekidala elen amwail madamadau,+ pwe kumwail en kadehdehiong pein kumwail+ kupwuren Koht, kupwure me mwahu, me unsek oh me e kin ketin kupwurperenki.
3 Pwe sang ni kadek sapan me kohieng ie, I ndaiong kumwail koaros en dehr medewehki pein kumwail laudsang dahme konehng,+ ahpw en kasalehda me kumwail ahneki madamadau pwung ni uwen pwoson me Koht ketikihong* emenemen kumwail.+ 4 Pwe duwehte eh mie kisehn paliwar tohto nan paliwar ehu,+ ahpw kisehn paliwar pwukat koaros sohte kin ahneki doadoahk tehieu, 5 eri, mendahki atail tohto, kitail wia warteieu me miniminiong Krais oh emenemen kitail wia kisehn paliwar kan me kin sawaspene.+ 6 Eri pwehki kitail alehdi kisakis kan me wekpeseng nin duwen kadek sapan me kohieng kitail,+ ma iei en wia kokohp, a kitail en wia kokohp nin duwen atail pwoson me kohieng kitail; 7 de ma doadoahk ehu, a kitail en wiahda doadoahk wet; de emen me kin padahk, a en kin padahk;+ 8 de emen me kin kangoang, a en kin kihda kangoang;+ emen me kin kihwei,* a en kin kihwei ni sapan;+ emen me kin kaweid,* a en kin nantihong* wia met;+ emen me kin kasalehda kadek kalahngan, a en kin wia met ni peren.+
9 Amwail limpoak en dehr kin mwalaun.+ Tatki me suwed;+ tengediong me mwahu. 10 Nantihong limpoakpene nin duwen pirien ehu. Tiengla mwowe ni amwail kin kasalehda wahu ong emenemen.+ 11 Kumwail pwerisek, dehr pohnkahke.*+ Kumwail en direkihla ngoang sang ngehn sarawi.*+ Papah Siohwa* sang nan amwail mohngiong unsek.+ 12 Perenda pwehki amwail koapworopwor. Dadaur pahn kahpwal.+ Poadidiong kapakap.+ 13 Kumwail ehukihong aramas sarawi kan dahme kumwail ahneki nin duwen arail anahn kan.+ Nantihong kasamwo meteikan ni kadek ahnsou koaros.+ 14 Kapaia irail kan me kin kalokei kumwail;+ kapaia oh dehr keria.+ 15 Pereperen rehn irail kan me kin pereperen; sengiseng rehn irail kan me kin sengiseng. 16 Kilengwohng meteikan duwehte amwail kin kilang pein kumwail; dehr kakairada madamadau aklapalap, ahpw ahneki madamadau aktikitik.+ Dehr medewe me kumwail loalokong.+
17 Dehr dupungkihong emen me suwed.+ Medemedewe dahme mwahu me aramas koaros kin pwungki.* 18 Wia uwen amwail kak pwe kumwail en ahneki popohl rehn aramas koaros.+ 19 Riei ko, kumwail dehr pein dupuk, ahpw mweidohng engieng en Koht;+ pwe e ntingdier: “Siohwa* ketin mahsanih, ‘Ngehi me pahn ikih; Ngehi me pahn dupuk.’”+ 20 Ahpw “ma omw imwintihtio men mwenge, kamwenge; ma e men nimpil, kihong ih mehkot en nim; pwe ni omw pahn wia met, ke pahn koasoakehda mwoalus mwehl pohn moange.”*+ 21 Dehr mweidohng me suwed en kaloweiukedi, ahpw ahnsou koaros kalowehkihdi me suwed me mwahu.+
13 Aramas* koaros en uhpahiong irail kan me ahneki manaman,+ pwe sohte manaman ehu me sohte kohsang rehn Koht;+ Koht ketikidier manaman pwukat nan soangsoangen dake kan.+ 2 Ihme kahrehda mehmen me kin uhwong irail kan me ahneki manaman kin uhwong koasoandi en Koht; irail akan me kin uhwong met pahn pakadeikda. 3 Pwe irail kan me kin wiahda me mwahu sohte pahn masak kaun akan, ahpw irail akan me kin wiahda me suwed me pahn.+ Ia duwe, ke men pitsang omw masak irail kan me ahneki manaman? Eri wiewiahte me mwahu,+ re ahpw pahn kapingaiuk. 4 Pwe irail iei sapwellimen Koht sounpapah kei ong kamwahupomw. Ahpw ma ke kin wiewia me suwed, eri ken masak irail, pwe mie kahrepen ar kin weuwa kedlahs. Irail sapwellimen Koht sounpapah me kin kaloke irail kan me kin wiewia me suwed.
5 Mie kahrepen amwail anahne uhpah, kaidehnte pwehki kalokoloko, ahpw pil pwehki kadeikpen loalamwail.+ 6 Ihme kahrehda kumwail pil kin pwainki daksis kan; pwehki irail sapwellimen Koht sounpapah ong wehipokon me kin wiewia arail pwukoa ahnsou koaros. 7 Kihong irail soahng koaros me arail: ong mehmen me peki daksis, daksis;+ ong mehmen me peki mwohni ong koperment, mwohni ong koperment; ong mehmen me men ken masak, kasalehiong soangen masako;+ ong mehmen me men ken wauneki, kasalehiong soangen wahwo.+
8 Dehr pweipwandkihong emen mehkot, ahpw ihte poakohng emenemen;+ pwe mehmen me kin poakohng ienge kapwaiadahr kosonnedo.+ 9 Pwe kosonned ko me mahsanih, “Ke dehr kamwahl,+ ke dehr kemehla aramas,+ ke dehr pirap,+ ke dehr noahrok,”+ oh pil kehkehlik teikan koaros oaralapihada mahsen wet: “Ke anahne poakohng mehn mpomw duwehte omw kin poakohng pein uhk.”+ 10 Limpoak sohte kin wia me suwed ong mehn mpe;+ ihme kahrehda, limpoak iei kapwaipen kosonnedo.+
11 Oh kumwail wia met pwehki kumwail ese me ahnsowo leledohr pwe kumwail en pirida sang amwail meir,+ pwe met komourpatail kerensang ahnsou me kitail tepin pwosonla. 12 Pwohngo samwalahr; rahno kerendohr. Eri, kitail kesehla wiewiahn rotorot akan+ oh kitail pwuhriong nan tehtehn marain.+ 13 Kitail en weweid ni pwung+ duwehte atail kin weweid nin rahn. Kitail dehr iang kamadipw mwoarongorong kan oh sakau daulihala, dehr wia tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud oh wia me suwed ni ngidingid,*+ pil dehr pei oh luwak.+ 14 Ahpw kahlemengih Kaun Sises Krais,*+ oh dehr kin koasoakoasoane en kaitarala ineng suwed kan.*+
14 Kasamwo aramas emen me eh pwoson luwet,+ ahpw dehr kadeik irail kan me ar madamadau weksang ahmw.* 2 Mie aramas me pwoson me kin kak tungoale soahng koaros, ahpw aramas me luwet kin tungoalehte wahntuhke kan. 3 Me kin tungoale soahng koaros en dehr kilengdiong me sohte kin tungoale soahng koaros, oh me sohte kin tungoale soahng koaros en dehr kadeik me kin tungoale soahng koaros,+ pwe Koht ketin kasamwoier. 4 Ihs kowe pwe ken kadeikada nein emen ladu?+ Eh soumaso me pahn pilada ma e pahn kesikesihnen de pwupwudi.+ Ni mehlel, e pahn kesikesihnen, pwe Siohwa* kak ketin kasihnenihada.
5 Aramas emen kin wiahki me ehu rahn kesempwal sang rahn teikan;+ a emen kin wiahki me rahn koaros duwepenehte;+ emenemen en uhdahn kamehlele dahme e koasoanedier. 6 Me kin kesempwalki rahno kin wia met pwehn wauneki Siohwa.* Pil me kin tungoale soahng koaros kin wia met pwehn wauneki Siohwa,* pwe e kin kalahngankihong Koht;+ oh me sohte kin tungoale soahng koaros kin wia met pwehn wauneki Siohwa,* oh e pil kin kalahngankihong Koht.+ 7 Ni mehlel, sohte emen kitail kin momourkihte pein ih,+ oh pil sohte emen kitail kin mehkihla pein ih. 8 Pwe ma kitail momour, kitail kin momour ong Siohwa,*+ oh ma kitail mehla, kitail kin mehla ong Siohwa.* Eri ma kitail momour de mehla, sapwellimen Siohwa* kitail.+ 9 Krais pwoula oh pwurehng mourda pwe en ketin wia Kaunepen me melahr oh me momour akan.+
10 Ahpw, dahme kahrehda ke kin kadeik riomwo?+ Oh dahme kahrehda ke pil kin kilengdiong riomwo? Pwe kitail koaros pahn kesihnenda mwohn sapwellimen Koht mwoalen kadeik.+ 11 Pwe e ntingdier: “Siohwa* ketin mahsanih, ‘Nin duwen ei ieias,+ aramas koaros pahn kelepwikihdi mwohi, oh loh koaros pahn koasoia ni sansal ar pohnese Koht.’”+ 12 Eri, Koht pahn ketin kadeikada emenemen kitail nin duwen atail wiewia kan.+
13 Ihme kahrehda, kitail en dehier kadeik emenemen,+ ahpw kitail en koasoanehdi teng en dehr kihdi mehn kadipekelekel de mehn kerempwa mwohn riatail men.+ 14 Ni ei kin idawehn Kaun Sises, I ese oh kamehlele me sohte mehkot me kitail kin tungoale me samin.+ Ahpw ni aramas eh kin medewe me mehkot me samin, eri, mehkoto samin ong ih en tungoale. 15 Pwe ma riomw men nsensuwedkihla mwenge me ke kin tungoale, eri ke solahr kin weweidki limpoak.+ Dehr kauwehla memenet me Krais pwoukihla pwehki konomw mwenge.+ 16 Ihme kahrehda ke dehr wia mehkot me ke kamehlele me mwahu ahpw pahn kak kahrehiong aramas en kauweiuk. 17 Pwe Wehin Koht sohte kin pidada dahme kitail tungoale oh dahme kitail nim;+ dahme kesempwalsang met iei wia aramas pwung oh ahneki popohl oh peren sang ngehn sarawi.* 18 Mehmen me ahneki irair pwukat oh kin papah Krais kin kaperenda Koht oh kin kenikenla pahn aramas akan.
19 Eri, kitail en rapahki soahng kan me kin kahrehda popohl+ oh soahng kan me kin kakehlaka emenemen.+ 20 Uhdihsang kauwehla sapwellimen Koht doadoahk pwehki mwenge.+ Mehlel, soahng koaros me mwakelekel, ahpw e suwed* en tungoale mehkot me pahn kahrehiong emen en dipekelekel.+ 21 Me keieu mwahu iei en dehr tungoale uduk de nim wain de wia mehkot me pahn kahrehiong riomw men en dipekelekel.+ 22 Kolokol pwoson me ke ahneki ong pein kowe mwohn silangin Koht. Meid peren aramas emen me sohte kin kadeik pein ih sang dahme e kin pwungki. 23 Ahpw ma e peikasal ahpw tungoale, e pakadeikadahr pwehki e sohte tungoale ni pwoson. Ni mehlel, soahng koaros me sohte poahsoankihda pwoson, iei dihp.
15 Ahpw, kitail me kehlail anahne sewese irail kan me sohte kehlail pwe ren dadaur pahn ar luwet akan,+ oh dehr kin kaperenih pein kitail.+ 2 Emenemen kitail pahn kaperenda mehn mpe oh wia me mwahu ong ih pwehn kakehlakahda ih.+ 3 Pwe Krais pil sohte kin ketin kaperenda pein ih,+ ahpw nin duwen eh ntingdier: “Soahng kan me aramas kin nda oh wia pwehn kepitkin komwi kin wiawihong ie.”+ 4 Pwe mehkoaros me ntingdier mwowe, ntingdier pwehn padahkih kitail+ pwe kitail en ahneki koapworopwor+ sang ni atail kin dadaur+ oh pil kakehlepen loalatail me kohsang Nting Sarawi kan. 5 Eri, Koht me kin ketin sewese kitail en dadaur oh kin ketikihong kitail kakehlepen loalatail, en ketikihong kumwail koaros soangen elen madamadauohte me Krais Sises sapwellimanki, 6 pwe kumwail en ehupene+ kalinganahda Koht, Semen atail Kaun Sises Krais ni ngihl* tehieu.
7 Eri, kumwail kasamwo emenemen,+ nin duwen Krais eh pil kin ketin kasamwo kumwail+ pwe lingan en kohwong Koht. 8 Pwe I ndaiong kumwail me Krais wialahr sounpapah men ong irail kan me sirkumsaislahr+ pwe en kasalehda me Koht me mehlel oh kadehdehda inou kan me Koht ketin wiahiong samarail mehn mahs ako,+ 9 oh pil pwe mehn liki kan en kalinganahda Koht pwehki sapwellime kadek kalahngan.+ Nin duwen eh ntingdier: “Ihme kahrehda I pahn kapinga komwi nan wehi kan, oh I pahn koulki koulen kaping kan ong mwaromwi.”+ 10 Oh e pwurehng mahsanih: “Kumwail wehi kan, kumwail iang sapwellime aramas akan perenda.”+ 11 Oh pil: “Kumwail wehi kan koaros, kumwail kapinga Siohwa,* oh aramas koaros en kapinga ih.”+ 12 Oh Aiseia pil nda: “Kalewen Sehsi+ pahn pwarada oh e pahn kaunda wehi kan;+ wehi kan pahn koapworopworki ih.”+ 13 Koht me kin ketikihda koapworopwor en ketin audehkinkumwailda peren oh popohl koaros pwehki amwail kin likih ih, pwe kumwail en direkihla koapworopwor sang ni manaman en ngehn sarawi.*+
14 Eri, riei ko, pein ngehi kin kamehlele me pein kumwail direkihla me mwahu oh soangen loalokong koaros, oh kumwail kak panawih* emenemen. 15 Ahpw I ntingkiwohng kumwail ire kei ni sansal pwehn katamankin kumwail mepwukat, pwehki Koht ketikihong ie kadek sapan 16 pwe I en kalohkihong mehn liki kan+ rongamwahu en Koht nin duwen sounpapah en Krais Sises. I kin iang doadoahk sarawi wet+ pwe mehn liki kan en wiahla meirong ehu me pahn kaperenda Koht, me ngehn sarawi* kasarawihala.
17 I perenki wia tohnpadahk en Krais Sises oh wia sapwellimen Koht doadoahk. 18 I solahr pahn koasoia mehkot me I wiahda ahpw I pahn koasoiahte dahme Krais ketin wiahda oh mahsanih ni eh ketin doadoahngkin ie, pwehn sewese aramas en wehi teikan ren peikiong ih. 19 Re kin peik pwehki kilel kan oh soahng kapwuriamwei kan+ me sapwellimen Koht ngehn sarawi* wiahda. I kin kalohkiseli ni unsek rongamwahu duwen Krais sang Serusalem lel Ilirikum.+ 20 Ni mehlel, I kin nantihong pwe I en dehr lohki rongamwahwo wasa me aramas akan rongehr mwaren Krais, pwe I de kokou pohn ahn emen tohrohr eh poahsoan; 21 ahpw nin duwen eh ntingdier: “Irail akan me sohte rong duwen ih pahn kilang, oh irail kan me saikinte rong pahn wehwehki.”+
22 Pil kahrepe wet me kerempwa ie pak tohto pwe I en kohwei rehmwail. 23 Ahpw met, I kanekelahr ei kalohk nan wasa pwukat oh erein sounpar tohto* I kin men kohwei rehmwail. 24 Ihme kahrehda, ni ei pahn seiloaklahng Spein, I koapworopworki me I pahn kilang kumwail oh mwurin ei pereperen rehmwail ahnsou kis, I men kumwail en iang ie ekis alu kohla Spein. 25 Ahpw ahnsou wet, I pahn seiloaklahng Serusalem pwe I en papah aramas sarawi kan.+ 26 Pwe irail kan me mi nan Masedonia oh Akaia kin perenki sawaski arail kepwe kan pwe ren sewese aramas sarawi kan me semwehmwe nan Serusalem.+ 27 Mehlel, irail kin perenki wia met, oh ni mehlel, irail pweipwand ong aramas sarawi kan nan Serusalem; pwe ma mehn liki kan iang alehsang irail soahng kan me kohsang rehn Koht, irail pil pwukoahki sewesehkin irail arail anahn akan.+ 28 Eri, mwurin ei pahn kanekehla met oh kihong irail sawas* wet, I pahn sop rehmwail ni ei pahn kohla Spein. 29 Oh I ese me ni ei pahn kohwei rehmwail, I pahn wawohng kumwail kapai ngeder sang Krais.
30 Eri riei ko, I kangoangei kumwail, sang atail Kaun Sises Krais oh sang ni limpoak me kohsang ngehn sarawi,* kumwail en iang ie kapakapkin ie ni ngidingid rehn Koht,+ 31 pwe I en poadoandoarla+ sang rehn me seupwoson kan nan Sudia oh pwe ei doadoahk ong aramas sarawi kan nan Serusalem en kaperenihirailda,+ 32 pwe ma iei kupwuren Koht, I pahn kohwei rehmwail ni peren oh iang kumwail nsenamwahula. 33 Eri, Koht me kin ketikihda popohl en ketiket rehmwail koaros.+ Amen.
16 I men kapehsehkin kumwail riatail lih Pihpe, me kin wia doadoahk nan mwomwohdiso me mi nan Senkria,+ 2 pwe kumwail en kasamwo ih nin duwen iangamwail me pwoson Kauno men ni ahl me konehng aramas sarawi kan oh kihong ih soangen sawas sohte lipilipil me e anahne,+ pwe pein ih pil kin sewese aramas tohto, iangahki ngehi.
3 Kihong ei rahnmwahu ong Persila oh Akwila,+ iengei tohndoadoahk kan nan doadoahk en Krais Sises, 4 me mweidala ara mour en mihla nan keper pwehki ngehi.+ Kaidehn ngehite me kalahngan ong ira ahpw pil mwomwohdiso koaros sang soangsoangen wehi kan. 5 Pil rahnmwahu ong mwomwohdiso me kin tuhpene nan imwara.+ Rahnmwahu ong kompoakepahi Epanitus, kisehn irail ko me tepin wiahla tohnpadahk en Krais nan Eisia. 6 Rahnmwahu ong Mery me kin doadoahk laud ong kumwail. 7 Rahnmwahu ong kisehi+ oh iengei tohn imweteng Andronikus oh Sunias, me kin adamwahu rehn wahnpoaron kan oh kin miniminiong Krais werei sang ie.
8 Kihong ei rahnmwahu ong Ampliatus, kompoakepahi me kin idawehn Kauno. 9 Rahnmwahu ong Urpanus, iangatail tohndoadoahk nan doadoahk en Krais, oh kompoakepahi Stakis. 10 Rahnmwahu ong Apeles, me Krais kupwurperenki. Rahnmwahu ong irail tohnimwen Aristopulus. 11 Rahnmwahu ong kisehi Erodion. Rahnmwahu ong irail tohnimwen Narsisus me kin idawehn Kauno. 12 Rahnmwahu ong Tripihna oh Triposa, lih akan me kin doadoahk laud ong Kauno. Rahnmwahu ong kompoakepatail Persis, pwe lih menet kin doadoahk laud ong Kauno. 13 Rahnmwahu ong Rupus, sounpapah pilipildahr en Kauno, oh ine me I pil kin wiahki inei. 14 Rahnmwahu ong Asinkritus, Plekon, Erimihs, Patropas, Ermas oh riatail kan me mi rehrail. 15 Rahnmwahu ong Pilolokus oh Sulia, Nereus oh rie lih, oh Olimpas, oh aramas sarawi kan koaros me mi rehrail. 16 Kumwail rahnmwahupene oh metik* emenemen. Mwomwohdisohn Krais kan koaros kadarowohng kumwail arail rahnmwahu.
17 Eri, riei ko, I kangoangei kumwail en mwasamwasahn irail kan me kin kahrehda saminimin oh wiahda mehn kadipekelekel me kin uhwong padahk kan me kumwail sukuhlkier. Kumwail dehr iang irail.+ 18 Pwe soangen aramas pwukat kaidehn lidun atail Kaun Krais, ahpw lidun kapehdirail, oh sang ni arail koasoi widingan oh koasoi kapohl kan, re kin pitihedi mohngiong en irail kan me sohte kin wia me suwed. 19 Aramas koaros esehier me kumwail kin peik, oh ihme kahrehda I kin perenkin kumwail. Ahpw I men kumwail en loalokong ong dahme mwahu, ahpw mwakelekel ong dahme suwed.+ 20 Koht me kin ketikihda popohl, pahn kereniong kamwutepene Sehdan+ pahn nehmwail kan. Kadek sapan en atail Kaun Sises en kin ieiang kumwail.
21 Iengei tohndoadoahk Timoty pil rahnmwahu ong kumwail, oh pil Lusius, Seison oh Sosipater, kisehi kan.+
22 Ngehi, Tertius, me ntingih kisinlikou kiset, rahnmwahwih kumwail ni mwaren Kauno.
23 Kaius,+ me I kin mi reh oh me mwomwohdiso koaros kin pokonpene ni imweo, pil rahnmwahu ong kumwail. Erastus, sounkanekid en kahnimwo oh rie pwutak Kwartus pil rahnmwahu ong kumwail. 24* ——
25 Koht kak ketin katengeikumwaildi sang ni rongamwahu me I kin lohki oh sang ni kalohkpen Sises Krais. Rohng wet sansaldahr sang ni rir sarawi+ me wie ekiek erein ahnsou reirei. 26 Ahpw ahnsou wet e sansaldahr oh aramas koaros esehlahr rir sarawi wet sang ni kokohp en Nting Sarawi kan, nin duwen kehkehlik en Koht soutuk pwe ren pwoson oh peikiong ih. 27 Pwehki Sises Krais, lingan en kohwong Koht kohkohlahte, me kelehpw sapwellimanki erpit ni unsek.+ Amen.
De “ipwidi sampah nin duwen emen kadaudok en Depit.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, “ei pneuʹma.” Kilang KLL.
De “kaidehn mehn Krihs kan.”
LK, “sohte kak mwerpeseng.”
LK, “kak mwerpeseng.”
De “mahn kerep kan.”
De “kaudokiong.”
De “re sohte kin men esehla Koht ni pwung.”
LK, “mwenginingin.”
LK, psy·kheʹ. Kilang KLL “ne′phesh; psy·khe′.”
De “ale kasukuhl sang ni omw rong.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, “Sohte lemmwin Koht mwohn masarail kan.”
LK, “uduk.”
De “kisakis me sohte isepe.”
Kilang Ortk A5.
De “wiewia en kadek sapan ehu.”
De “met pweipwand ehu ong ih.”
De “alehdi mahkpen dipe.”
Kilang Ortk A5.
De “mehn kamehlelepen; mehn kadehdepen.”
LK, “eh poahsoan melahr.”
De kakete, “kitail ahneki popohl.”
De kakete, “kitail peren.”
De kakete, “kitail peren.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, “pwurehng alehdi kupwuramwahu en Koht.”
LK, “pwurehng alehdi kupwurmwahu en.”
De “sang reh kitail pwuhrehng alehdi kupwuramwahu en Koht ahnsou wet.”
De “kisakis me sohte isepe.”
De “kisakis me sohte isepe.”
De “kisakis me sohte isepe.”
De “lapwadahsang; ale mahkpen.”
Me iei, en ketikihsang dihp.
LK, “kaunda nin duwen nanmwarki men.”
LK, “kisehn paliwaramwail kan.”
LK, “kisehn paliwaramwail kan.”
LK, “luwet en udukamwail.”
LK, “wiahiong kumwail en mehsang.”
LK, “kisehn paliwaratail kan.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, “kisehn paliwerei kan.”
LK, “kisehn paliwerei kan.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “manamano.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellime manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
Lepin Lokaiahn Ipru de Aramaik me wehwehki “Ipa!”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
Met kin dokedoke loalen aramas men. LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, “kitail ahneki tepin wahn ngehn sarawi.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellime manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, “seri kan en uduk.”
LK, “kaidehkin emen me kin inengieng de pil emen me kin tang.”
LK, “ihte me luhwehdi kan.”
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
De “ih.”
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
De “dahme se koasoia?”
Kilang Ortk A5.
De “me luhwehdi kei.”
LK, “tehpel.”
De “kalinganahda.”
LK, “udukei.”
Me iei, en kapatahiong de pirehiong rahntuhke pwoat me tipw ni tuhke pwoat pwe raho en kak wa.
De “suweiong.”
De “suweiong.”
De “Soundoaro.”
Kilang Ortk A5.
De “koasoandi en mwehi wet; dih wet.” Kilang KLL.
De “ketin nehkohng; ketin pahngohng.”
De “kihda sawas.”
De “tiengla mwowe.”
De “ngiangi.”
De “dehr seukautihong amwail doadoahk.”
De “Sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
Kilang Ortk A5.
De “dahme mwahu mwohn mesen aramas koaros.”
Kilang Ortk A5.
Me iei, en kameleileidi aramaso oh katikala eh lingeringer.
LK, psy·kheʹ. Kilang KLL “ne′phesh; psy·khe′.”
De “wia me suwed ahpw sohte namenengki.” LK, a·selʹgei·a. Kilang KLL.
LK, “pwuhriong Kaun Sises Krais.”
LK, “ineng en uduk.”
De kakete, “pein eh peidek kan.”
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
Kilang Ortk A5.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwung.”
LK, “au.”
Kilang Ortk A5.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “kaweid.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
De kakete, “kei.”
LK, “wah.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.
LK, “metik sarawi.” Metik wet kin wiawi nanpwungen Kristian kan ni ar kin tuhpene.
Kilang Ortk A3.