Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • bi7 Madiu 1:1-28:20
  • Madiu

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Madiu
  • Paipel Madiu-Kaudiahl Kawehwe en Sampah Kapw
Paipel Madiu-Kaudiahl Kawehwe en Sampah Kapw
Madiu

RONGAMWAHU EN MADIU

1 Iet pwuhk en poadopoad* en Sises Krais,* kadaudok en Depit, kadaudok en Eipraam:

 2 Eipraam iei semen* Aisek;

Aisek iei semen Seikop;

Seikop iei semen Suda oh rie pwutak ko;

 3 Suda iei semen Peres oh Sera oh inara iei Damar;

Peres iei semen Esron;

Esron iei semen Ram;

 4 Ram iei semen Aminadap;

Aminadap iei semen Nahson;

Nahson iei semen Salmon;

 5 Salmon iei semen Pohas me ine Reap;

Pohas iei semen Oped me ine Rud;

Oped iei semen Sehsi;

 6 Sehsi iei semen nanmwarki Depit.

Depit iei semen Solomon sang en Uraia eh pwoud;

 7 Solomon iei semen Reopoham;

Reopoham iei semen Apaisa;

Apaisa iei semen Asa;

 8 Asa iei semen Seosopat;

Seosopat iei semen Sehoram;

Sehoram iei semen Usaia;

 9 Usaia iei semen Sodam;

Sodam iei semen Ahas;

Ahas iei semen Esekaia;

10 Esekaia iei semen Manase;

Manase iei semen Amon;

Amon iei semen Sosaia;

11 Sosaia iei semen Sekonaia oh rie pwutak ko ni ahnsou me mehn Suhs ako kalipilipala Papilon.

12 Erein arail mihmi Papilon, Sekonaia wiahla semen Sealtiel;

Sealtiel wiahla semen Serupapel;

13 Serupapel iei semen Apiud;

Apiud iei semen Elaiakim;

Elaiakim iei semen Asor;

14 Asor iei semen Sadok;

Sadok iei semen Akim;

Akim iei semen Eliud;

15 Eliud iei semen Eliesar;

Eliesar iei semen Madan;

Madan iei semen Seikop;

16 Seikop iei semen Sosep me pwoudiki Mery me kaipwiedi Sises me mwarenki Krais.

17 Eri, dih koaros sang Eipraam lel Depit iei dih 14; sang Depit lel ni ahnsou me mehn Suhs akan kalipilipala Papilon, dih 14; sang ahnsou me re kalipilipala Papilon lel Krais, dih 14.

18 Ahpw iet duwen ipwidien Sises Krais. Erein ahnsou me eh nohno Mery inoun pwopwoudiong Sosep, e liseianda sang ni sapwellimen Koht manaman* mwohn ara pwopwoudida. 19 Ahpw pwehki eh pwoud* Sosep aramas pwung men, oh e sohte men kahdsuwedihala Mery mwohn aramas akan, e lemehda en mweisang ih ni rir. 20 Ahpw mwurin eh medemedewe mepwukat, kilang! sapwellimen Siohwa* tohnleng pwarohng ih nan ouraman ehu oh nda: “Sosep, kadaudok en Depit, dehr masak pwoudiki Mery,* pwehki dahme mi nan kapehde e ahpikihda sapwellimen Koht manaman.* 21 E pahn naitikihada pwutak emen, oh ke pahn kihong ede Sises,* pwe e pahn ketin doarehsang sapwellime aramas akan nan diparail kan.” 22 Mepwukat koaros pweidahier pwe en kapwaiada dahme Siohwa* ketin mahsanih sang rehn sapwellime soukohp me mahsanih: 23 “Kilang! Meipwono pahn liseianda oh naitikihada nah pwutak emen, oh re pahn kihong ede Emanuel,” me kawehwehdi “Koht Kin Ketiket Rehtail.”

24 Sosep eri pirida sang eh meir oh wia dahme sapwellimen Siohwa* tohnlengo kaweidki, oh e pwoudikihda Mery.* 25 Ahpw e sohte wia nsenen pwopwoud rehn Mery lao e naitikihada pwutak emen oh Sosep kihong eden serio Sises.

2 Mwurin Sises eh ketin ipwidi nan Pedleem en Sudia ni mwehin nanmwarki Erod,* kilang! sounkasawih usu kan ong dahme pahn wiawi ahnsou kohkohdo sang Palimese ahpw lel Serusalem, 2 oh nda: “Ia wasa nanmwarkien mehn Suhs akan ipwidi ie? Pwe se kilangada eh usuwo ni ahnsou me se mi ni Palimese, oh se kodohng poaridi mwowe.” 3 Ni ahnsou me Nanmwarki Erod oh mehn Serusalem koaros rongada met, re ahpw salohkihda kowahlap. 4 Ni eh kapokonepene kaunen samworo kan koaros oh sounkawehwehn Kosonnedo kan koaros, e ahpw kalelapak rehrail wasa me Krais* ketin ipwidi ie. 5 Re ahpw ndaiong: “Nan kisin kahnimw en Pedleem nan Sudia, pwe ih duwen me soukohpo ntingihdier: 6 ‘A kowe, Pedleem me mi nan sapwen Suda, kaidehn kowe kahnimw me keieu tikitik nanpwungen kepina kan en Suda, pwe sang rehmw kaun emen pahn pwarada me pahn kahluwa nei aramas akan en Israel.’”

7 Erod eri ekerpene ni rir sounkasawih usu ko pwe en esehda mwahu sang rehrail duwen ahnsou me usuwo pwarada. 8 Ni eh kadariraillahng Pedleem, e nda: “Kumwail kohla oh rapahki mwahu kisin serien, oh ni amwail pahn diarada ih a kumwail kairehkin ie pwe I en pil kohla oh poaridi mwowe.” 9 Mwurin arail rongorong nanmwarkio, re mwesel oh kohkohla. A kilang! usu me re kilangada ni ahnsou me re mi Palimese tieng mwohrail lao e uhdi wasa me kisin serio mi ie. 10 Ni arail kilangada usuwo eh uhdi, re perenkihda kowahlap. 11 Oh ni arail pedolong nan ihmwo, re kilangada kisin serio rehn ine Mery, oh re kelepwikihdi oh poaridi mwowe. Re pil kihda ar kepwe ko oh kisekisehki kohl oh warpwohmwahu pwetepwet* oh mir. 12 Ahpw, pwehki Koht ketin mahsanihong irail nan ouraman ehu ren dehr pwurala rehn Erod, re ahpw mwesellahng sapwarailo ni apwoat ahl tohrohr.

13 Mwurin arail mwesel, kilang! sapwellimen Siohwa* tohnleng men pwarohng Sosep nan ouraman ehu, oh nda: “Pwourda ale kisin serien oh ine oh tangalahng Isip oh mihmi mwo I lao kairehkin uhk ken pwurodo pwe Erod pahn rapahki kisin serien pwehn kemehla.” 14 Sosep eri pwourda oh pwohngohte wahda kisin serio oh inen serio oh kohkohla Isip. 15 E mihmi wasao lao Erod mehla. Met iei pweidahn dahme Siohwa* ketin mahsanih sang rehn sapwellime soukohp me mahsanih: “I malipedohr nei pwutak sang Isip.”

16 Eri, ni Erod eh esehda me sounkasawih usu ko pitihedi, e ahpw lingeringerda kowahlap, oh e kadarala aramas kei pwe ren kemehla pwutak koaros nan Pedleem oh wehi kan me mi limwah, me sounpar riau kohdi, nin duwen ahnsou me sounkasawih usu ko padahkihong me usuwo pwarada. 17 E pweidahr dahme soukohp Seremaia nda: 18 “Ngihl ehu peido sang Rama, ngilen sengiseng oh mwahiei laud. Resel me sengisengki nah seri ko, oh sohte me kak kansenamwahwihala pwehki re solahr mie.”

19 Mwurin Erod eh mehla, kilang! sapwellimen Siohwa* tohnleng men ahpw pwarohng Sosep nan ouraman ehu nan Isip 20 oh nda: “Pwourda, ale kisin serien oh ine oh kohla nan sapwen Israel, pwe irail ko me raparapahki mouren* kisin serio melahr.” 21 Ih eri pwourda oh ale kisin serio oh ineo oh pwurala sapwen Israel. 22 Ahpw ni eh rongada me Arkelaus me uhd wiliandi seme Erod kaunda Sudia, e perkihda kohla wasao. Patehng met, pwehki eh ale kaweid sang rehn Koht nan ouraman ehu, e kohla wehin Kalili. 23 Ih eri kohla oh kousoanla nan kahnimw ehu me adaneki Nasaret, pwe en kapwaiada dahme soukohp kan nda: “E pahn kin mwarenki mehn Nasaret.”*

3 Ni rahn ako, Sohn Sounpapidais kohla oh kalohk nan sapwtehn en Sudia, 2 oh e kin ndinda: “Kumwail koluhla, pwe Wehin nanleng kerendohr.” 3 Ni mehlel, iei ih menet me soukohp Aiseia kohpadahr duwe nan mahsen pwukat: “Ngilen aramas emen kin liklikwer nan sapwtehn: ‘Kaunopada elen Siohwa!* Kainenehla sapwellime ahl akan.’” 4 Eri, Sohn kin likawih likou me wiawihkihda wunen kamel oh kin doadoahngki kateng kilin mahn. Kene mwenge iei loukust oh sukehn loangalap en nanwel. 5 Eri aramas akan en Serusalem oh Sudia pwon oh pil wehi koaros limwahn Pillap Sordan kin kohieila rehn Sohn, 6 oh e kin papidaisihala* irail nan Pillap Sordan, oh re kin wehkada ni sansal diparail kan.

7 Ni eh kilangada Parisi* oh Sadusi* tohto me kodohng papidaisla, e ndaiong irail: “Kumwail kadaudok en sineik, ihs me nda me kumwail kak tangasang engieng en Koht me kohkohdo? 8 Eri, kapwarehda wah me kasalehda koluhla. 9 Kumwail dehr kin nda nan kapehdomwail, ‘Se samanki Eipraam.’ Pwe I ndaiong kumwail me Koht kak ketin wiahkihda takai pwukat seri kei ong Eipraam. 10 Sileo miher nin tepin tuhkeo. Eri, tuhke koaros me sohte kin kapwarehda wah mwahu pahn paldi oh lekdekiong nan kisiniei. 11 Ngehi, I kin papidaisihkin kumwail pihl pwehki amwail koluhla, ahpw emen me pahn ketido mwuri manaman sang ie, oh I sohte warohng sapwadada sapwellime suht. E pahn ketin papidaisihkin kumwail sapwellimen Koht manaman* oh kisiniei. 12 Sapwellime sapwel en kihsang kilin wihd miher nin lime oh e pahn ketin kamwakelehda douluhl wasahn kihsang kilin wihd kan oh ketikihpene sapwellime wihd ko nan imwen nahk, ahpw kilin wihd ko, e pahn ketin isingkihla kisiniei me sohte kak kunla.”

13 Sises eri ketisang Kalili oh ketidohng Pillap Sordan pwe en ketin papidaisla rehn Sohn. 14 Ahpw Sohn song en kapweiekdi Sises ni eh patohwan: “Ngehi me anahne papidaisla rehmwi, a komwi ahpw ketido rehi?” 15 Sises ketin sapengki: “Ke dehr kapweiek ie ahnsou wet, pwe e konehng kita en kapwaiada mehkoaros me pwung ni ahl wet.” Sohn ahpw sohla kapweiekih. 16 Mwurin Sises eh ketin papidaisla, e mwadang ketida sang nan pihlo; a kilang! nanleng pa ritpeseng, Sohn eri kilangada sapwellimen Koht manaman* me kohkohdi pohn Sises ni mwomwen mwuroi men. 17 Kilang! Pil ngihl ehu kohsang nanleng me mahsanih: “Iet nei Pwutak kompoake me I kin kupwurperenki.”

4 Mwurin mwo, sapwellimen Koht manaman* kahluwalahng Sises nan sapwtehn pwe Tepil en kasonge ih. 2 Mwurin eh ketin kaisihsolki rahn 40 oh pwohng 40, e ahpw pwungitikla. 3 Sounkasongosongo eri keiong mpe oh patohwanohng: “Ma komwi sapwellimen Koht ohl, ndaiong takai pwukat en wiahla lopwon en pilawa.” 4 Ahpw e ketin sapeng mahsanih: “E ntingdier: ‘Kaidehn pilawahte me aramas kin anahne mourki, pwe mahsen koaros me pwilsang ni doauesen Siohwa.’”*

5 Tepil eri walahng ih nan kahnimw sarawio, oh kihdiong pohn kengkeng en tehnpas sarawio 6 oh patohwanohng ih: “Ma komwi sapwellimen Koht ohl, lusdi sang men, pwe e ntingdier: ‘E pahn ketin ruwese sapwellime tohnleng kan duwen komwi,’ oh ‘Re pahn kolekinkomwihda pehrail kan, pwe komwi en dehr dipekelekel ni takai.’” 7 Sises mahsanihong: “E pil ntingdier: ‘Ke dehr kasonge Siohwa* omw Koht.’”

8 Tepil pil kahluwadahla ih pohn nahna ehu me inenen ileile oh kasalehiong wehi koaros en sampah oh ar lingan. 9 E pil patohwanohng ih: “Mepwukat koaros I pahn kihong komwi ma komw pahn poaridi oh pwongih ie pak ehute.” 10 Sises eri mahsanihong: “Sehdan, kohkohweisang ie! Pwe e ntingdier: ‘Siohwa* omw Koht me ke anahne kaudokiong, oh ih kelehpw me ke anahne papah.’” 11 Tepil eri kohkohsang ih, a kilang! tohnleng kan ahpw pwarodo oh tepida sewese ih.

12 Eri, ni ahnsou me e karongehda me Sohn selidier, e ahpw ketila Kalili. 13 Patehng met, mwurin eh ketisang Nasaret, e ketila oh kousoanla nan Kapernaum ni oaroahr en sehd en wehin Sepulon oh Napdali, 14 pwe en ketin kapwaiada dahme soukohp Aiseia koasoia, me nda: 15 “Sapwen Sepulon oh Napdali, ni ahl me kohlahng sehd, palio Pillap Sordan, Kalili sapwen mehn liki kan! 16 Aramas akan me mi nan rotorot kilangada marain lapala ehu, oh maraino dakerada irail me mi nan wasa rotorot me kin kahrehda mehla.” 17 Sang ni ahnsowo, Sises ketin tapihada kalohkseli oh mahsanih: “Kumwail koluhla, pwe Wehin nanleng kerendohr.”

18 Ni eh ketin alialu limwahn Sehd* en Kalili, e mahsanihada pirien ehu, Saimon me pil adaneki Piter oh rie pwutak Andru me wie kesekesehdi ara uhko nan sehdo, pwe ira soused kei. 19 Ih eri mahsanihong ira: “Kumwa idawehniehdo, oh I pahn wiahkinkumwahla sounlaidih aramas.” 20 Ni ahnsowohte, ira pwilikihdi ara uhk ko oh idawehnla. 21 Ni eh ketisang wasao, e mahsanihada pil ehu pirien, nein Sepedi pwutak ko, Seims oh Sohn. Ira iang ara pahpa Sepedi onohne arail uhk ko nan pwohto, oh Sises malipe ira. 22 Ni ahnsowohte ira pwilikihdi pwohto oh ara pahpa oh idawehnla ih.

23 Ih eri ketiketseli nan Kalili pwon, padapadahk nan arail sinakoke kan oh kalokalohki rongamwahu en Wehio oh pil kamwakamwahwihala soangsoangen soumwahu koaros rehn aramas akan. 24 Ronge ahpw kohpeseng wasa koaros nan Siria, oh aramas akan kin wahdo reh irail koaros me lokolongki soangsoangen soumwahu oh medek, irail me ngehn suwed tiada powe oh me soumwahu rerrer oh me mwoator kan, e ahpw ketin kamwahwihirailla. 25 Imwilahn met, lapalahn pokon ehu kin idawehn ih sang Kalili oh Dekapolis* oh Serusalem oh Sudia oh sang palio Pillap Sordan.

5 Ni eh mahsanihada pokono, e ketidahla pohn dohl ehu; oh mwurin eh ketidi, sapwellime tohnpadahk ko ahpw keiong mpe. 2 Ih eri ketin tepida padahkih irail, mahsanih:

3 “Meid pai irail me kin pohnese me irail anahne Koht, pwe arail wehi iei Wehin nanleng.

4 “Meid pai irail me kin mwahiei, pwe re pahn nsenamwahula.

5 “Meid pai irail me mpahi,* pwe re pahn sohsohki sampah.

6 “Meid pai irail me uhdahn inengieng* me pwung, pwe arail ineng pahn kaitarala.

7 “Meid pai irail me kin kadek kalahngan, pwe re pahn diar kadek kalahngan.

8 “Meid pai irail me nan kapehd* mwakelekel, pwe re pahn kilang Koht.

9 “Meid pai irail me kin wiahda popohl, pwe re pahn adaneki sapwellimen Koht seri kan.*

10 “Meid pai irail me kin kalokolok pwehki ar wia dahme pwung, pwe arail wehi iei Wehin nanleng.

11 “Meid pai kumwail ni aramas ar kin kauwe kumwail oh kaloke kumwail oh kinehda soangen suwed koaros duwen kumwail pwehki ngehi. 12 Kumwail perenda oh nsenamwahula mehlel, pwe ketingpamwail me laud nanleng, pwe ih pil duwen arail kin kaloke soukohp ko mwohmwail.

13 “Kumwail me soahlepen sampah, ahpw ma nemenemen soahl pahn sarasang, ia duwen nemen soahl eh pahn pwurehng miehla? E solahr katepe, ihte en lekdekla liki pwe aramas akan en tiakpeseng.

14 “Kumwail me marain en sampah. Kahnimw ehu sohte kak rirla ni eh mi pohn nahna ehu. 15 Aramas kin isikada lamp ehu oh kihdi pohn dewen lamp, re sohte kin kihdi pahn kopwou* oh lampo kin kamarainihada irail koaros me mi nan ihmwo. 16 Pil duwehte kumwail, amwail marain en sansal mwohn aramas akan pwe ren kilang amwail doadoahk mwahu oh kalinganahda Samamwail me ketiket nanleng.

17 “Dehr medewe me I kodohng kauwehla Kosonnedo de padahk en Soukohp ako. I sohte kodohng kauwehla, ahpw I kodohng kapwaiada. 18 I ndaiong kumwail ni mehlel me mehnda ma lahng oh sampah pahn sohrala, sohte ehu mesen nting me keieu tikitik de ehu lain en mesen nting pahn sohrasang Kosonnedo lao soahng koaros pahn pweida. 19 Eri, mehmen me kauwehla ehu kisin kehkehlik pwukat oh padahkihong meteikan en iang wia met sohte pahn warohng pedolong nan Wehin nanleng.* Ahpw mehmen me kin kapwaiada oh padahngki kehkehlik pwukat pahn warohng pedolong nan Wehin nanleng.* 20 Pwe I ndaiong kumwail me ma amwail wiewia pwung sohte kin mwahusang ahn sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan, kumwail sohte mwahn pahn pedolong nan Wehin nanleng.

21 “Kumwail rongehr dahme kohieng mehn mahs ako: ‘Ke dehr kemehla aramas, ahpw mehmen me pahn kemehla emen pahn wisikiong nan mwoalen kopwung.’ 22 A ngehi, I ndaiong kumwail me mehmen me doulahte lingeringer pahn rie* pahn wisikiong nan mwoalen kopwung; oh mehmen me kin mwamwahliki rie ni lokaiahn kepit pahn wisikiong nan Mwoalen Kopwung Lapalap; a mehmen me nda, ‘Kowe pweipwei soh katepe!’ pahn kakete ale kadeikpen kisiniei en Kiehna.*

23 “Eri, ma ke pahn wahla omw meirong pohn pei sarawi ehu oh wasao ke ahpw tamanda me riomw men nsensuwed pahmw, 24 pwilikihdi omw meirong mwohn pei sarawio, oh kohwei. Keieu wiahda popohl rehn riomwo oh mwuri pwurodo oh wia omw meirong.

25 “Mwadang kapwungala rehn emen me men lelekin uhk ni mwoalen kopwung ni ahnsou me kumwa kohkohla wasao, pwe e dehr panguhkala rehn sounkopwung, oh sounkopwungo uhd panguhkala rehn sounpapah en mwoalen kopwungo, ke ahpw selidiong nan imweteng. 26 Ni mehlel, I ndaiong uhk, ke sohte pahn pedoisang mwo ke lao pwainkihla noumw mwohni koaros.*

27 “Kumwail rongehr: ‘Ke dehr kamwahl.’ 28 Ahpw I ndaiong kumwail me mehmen me kin kangkakil lih emen oh inangihada, e wiadahr dipen kamwahl nan eh mohngiong. 29 Eri ma palimaun en pwoaren mesomwen kin kahrehiong uhk ken dipekelekel, pwadikasang oh kesehweisang uhk. Pwe e mwahuwong uhk eh sohla ehu kisehn paliweromw sang eh pwonte lekdekla nan Kiehna.* 30 Oh ma palimaun en pehmwen kahrehiong uhk ken dipekelekel, lupukasang oh kesehweisang uhk. Pwe e mwahuwong uhk eh sohla ehu kisehn paliweromw sang eh pwonte pwupw nan Kiehna.*

31 “Kumwail pil rongehr: ‘Mehmen me mweisang eh pwoud, a en kihong liho kisinlikoun kamweid.’ 32 A ngehi, I ndaiong kumwail me mehmen me mweisang eh pwoud me sohte wiahda tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud,* ohlo kahrehiongehr eh pwoud en kakete wiahda dipen kamwahl. Oh mehmen me pwoudikihda lih emen me mweisangehr eh pwoud, e kamwahl.

33 “Kumwail pil rongehr dahme kohieng mehn mahs ako: ‘Ke dehr kahula oh sohte kapwaiada, ahpw ke anahne kapwaiada omw inou kan ong Siohwa.’* 34 A ngehi, I ndaiong kumwail: Kumwail dehr kin kahula, pil dehr kahukihla nanleng pwe iei mwoalen Koht; 35 oh pil sampah, pwe iei utupen aluweluwe kan; oh pil Serusalem, pwe iei kahnimw en Nanmwarki lapalapo. 36 Dehr kahukihla moangamwail, pwe kumwail sohte kak wiahiong apwoat pitenmoangamwail en pwetepwetala de toantoalla. 37 Ihte amwail ‘Ei’ en wehwehki ei, oh amwail ‘Soh’ en wehwehki soh, pwe me daulihala met kin kohsang rehn me suwedo.

38 “Kumwail rongehr: ‘Pwoaren mas ong pwoaren mas oh ngih pwoat ong ngih pwoat.’ 39 A ngehi, I ndaiong kumwail: Dehr uhwong emen me suwed, ahpw mehmen me pohr uhk ni palimaun en likin sepomw, a pil kihong pali teio. 40 Oh ma aramas emen men lelekin uhk ni mwoalen kopwung pwe en ahnekihla omw likou reirei, mweidohng en pil ahnekihla omw likou puhp; 41 oh ma emen me ahneki manaman itonehng uhk ken sewese wahda mehkot mwail ehu,* iangala ih mwail riau. 42 Kihong emen me peki rehmw mehkot, oh dehr sohpeisang emen me men peki rehmw mehkot me e pahn kapwurehwei mwuhr.*

43 “Kumwail rongehr: ‘Ke anahne poakohng mehn mpomw ahpw kailongki omw imwintihti.’ 44 Ahpw I pahn ndaiong kumwail: Pousehlahte poakohng amwail imwintihti kan oh kapakapki irail me kin kalokei kumwail, 45 pwe kumwail en kak wiahla sapwellimen Samamwail me ketiket nanleng, pwe e kin ketin dakerki sapwellime ketipin pohn me suwed oh me mwahu kan oh kin ketin kamwerehdi keteu pohn me pwung oh pil me sapwung kan. 46 Eri, keting dahieu me kumwail pahn ale ma kumwail kin poakohngete irail me kin poakohng kumwail? Pwe sounrik daksis kan sou pil kin wia duwehte? 47 Oh ma kumwail kin rahnmwahwih riamwail kante, soahng mwahu dah me kumwail wia me siksang meteikan? Mehn liki kan sou pil kin wia duwehte? 48 Kumwail anahne unsek duwehte Samamwail nanleng me ketin unsek.

6 “Kumwail kanahieng pwe kumwail en dehr kin wia amwail wiewia mwahu kan mwohn mesen aramas akan pwe ren kilang; ma kumwail wia met, sohte pahn mie ketingpamwail sang Samamwail me ketiket nanleng. 2 Eri ni ahnsou me kumwail kin wiahda kisakis en kadek kalahngan,* dehr peuk sowi mwohmwail nin duwen me mwalaun kan kin wia nan sinakoke kan oh nanial kan pwe aramas akan en kapinga irail. I ndaiong kumwail ni mehlel, irail aleier ketingparail ni unsek. 3 Ahpw ni ahnsou me ke kin wiahda kisakis en kadek kalahngan, dehr mweidohng palimeing en pehmwen en ese dahme palimaun en pehmwen kin wiewia, 4 pwe omw kisakis en kadek kalahngan en wiawi ni rir. Semomw me kin ketin mahmahsen sang wasa rir me pahn ketin katingihiuk.

5 “Pil ehu, ni amwail kin kapakap, kumwail dehr duwehte me mwalaun kan pwe re kin mwahuki kapakap ni ar kin kesikesihnen nan sinakoke kan oh wasa me ahllap kan kasangpeseng ie pwe aramas en kilang irail. I ndaiong kumwail ni mehlel, irail aleier ketingparail ni unsek. 6 Ahpw ni omw pahn kin kapakap, pedolong nan omw pere oh mwurin omw ritingedi wenihmwo, kapakapohng Semomw me ketiket wasa rir. Semomw me kin ketin mahmahsen sang wasa rir me pahn ketin katingihiuk. 7 Ni amwail pahn kin kapakap, dehr pwurepwurehng ndinda soahng tehieu duwehte me mehn liki kan kin wia, pwe re kin medewe me Koht pahn ketin karonge irail pwehki arail kapakap kin reirei. 8 Eri kumwail dehr duwehte irail, pwe pil mwohn amwail pahn peki reh, Samamwail kin ketin mwahngiher dahme kumwail anahne.

9 “Eri, iet duwen amwail pahn kin kapakap:

“‘Samat me ketiket nanleng, mwaromwi en sarawihla.* 10 Sapwellimomwi Wehi en ketido. Kupwuromwi en kin wiawi nin sampah duwen eh kin wiawi nanleng. 11 Komw ketikihong kiht at tungoal* me itar ong rahnwet; 12 oh komw ketin mahkikihong kiht dipat* akan duwen at pil kin mahkikihong irail me wia dihp ong kiht.* 13 Oh komw dehr ketin mweidohng kiht sen lohdiong nan songosong,* ahpw komw ketin doareikitasang* me suwedo.’

14 “Pwe ma kumwail pahn kin mahkikihong aramas arail sapwung kan, Samamwail nanleng pil pahn ketin mahkohng kumwail; 15 ahpw ma kumwail sohte pahn kin mahkikihong aramas akan arail sapwung, Samamwailo pil sohte pahn ketin mahkohng amwail sapwung kan.

16 “Ni amwail kin kaisihsol, kumwail uhdihsang amwail kin mas pahtou duwehte me mwalaun kan, pwe re kin sohla nsenohki mwomwarail pwe aramas akan en kilang me re kaisihsol. I ndaiong kumwail ni mehlel, irail aleier ketingparail ni unsek. 17 Ahpw ni omw kin kaisihsol, usoarki leh oh epwinek, 18 pwe kaidehn aramas me pahn ese me ke kaisihsol ahpw ihte Semomw me ketiket wasa rir. Semomw me kin ketin mahmahsen sang wasa rir me pahn ketin katingihiuk.

19 “Kumwail uhdihsang kihkihpene ong pein kumwail kepwehn sampah, wasa me loangenmwet oh mer kin kauwehla, oh wasa me lipirap kan kin kauwehla pwe ren pedolong oh pirap ie. 20 Ahpw, kumwail kihpene ong pein kumwail pai en nanleng, wasa me loangenmwet oh mer sohte kin kauwehla, oh wasa me lipirap kan sohte kin kauwehla pwe ren pedolong oh pirap ie. 21 Pwe wasa me omw dipwisou kesempwal kan kin mi ie, iei wasa me mohngiongomw pil kin mi ie.

22 “Lamp en paliwar iei pwoaren mas. Eri ma pwoaren mesomwen kin kilenglahte mwowe,* paliweromw unsek pahn kin marain.* 23 Ahpw ma pwoaren mesomwen kin peirin,* paliweromw unsek pahn kin rotorot. Eri, ma marain me mi loalomw uhdahn rotorot, ia uwen eh pahn laud rotorot wet!

24 “Sohte emen kak liduwih soumas riemen; pwe e pahn kailongki emen ahpw poakohng meteio, de e pahn loalopwoatohng emen ahpw mwamwahliki meteio. Kumwail sohte kak liduwih Koht oh Kepwe.

25 “Ihme I ndahkihong kumwail: Uhdihsang pwunodki amwail mour* ong dahme kumwail pahn kang de dahme kumwail pahn nim, de duwen paliwaramwail ong dahme kumwail pahn likawih. Pwe mour* sou kesempwal sang mwenge oh paliwar kesempwalsang likou? 26 Tehk mwahu menpihr en pahnlahng kan; re sohte kin kamwarak werentuhke de dolung de kin kihpene nan imwen nahk, ahpw Samamwail nanleng kin ketin katungoale irail. Kumwail sou kesempwalsang irail? 27 Ihs rehmwail me kak ekiste* kareireila eh mour ni eh kin pwunod? 28 Mehnda kumwail en pwunodki likou? Tehk mwahu kiepw en nan mohs akan ni arail kin kekeirda; re sohte kin doadoahk oh sohte kin wiahda likou; 29 ahpw I ndaiong kumwail me Solomon ni eh kapwatkihda eh lingan koaros, e pil sohte kaselel duwehte apwoat irail. 30 A ma ih duwen Koht eh kin ketin kapwatahda dipwen nan mohs me mie rahnwet a lakapw e lekdekiong nan kisiniei, e sou pahn pil ketin kalikawihkumwailda? Kumwail me pwoson tikitik. 31 Dehr kin pwunod oh nda, ‘Dahme se pahn tungoale?’ de, ‘Dahme se pahn nim?’ de, ‘Dahme se pahn likawih?’ 32 Pwe mehn liki kan kin ngoangki rapahki mepwukat koaros. A Samamwail nanleng kin ketin mwahngih me kumwail kin anahne mepwukat koaros.

33 “Eri, kumwail pousehlahte rapahki mahs Wehio oh sapwellime pwung, e ahpw pahn ketikihong kumwail mepwukat koaros. 34 Kumwail dehr pwunodki lakapw, pwe lakapw pahn mie pein eh kapwunod kan. Ehuehu rahn mie pein eh kahpwal me itar.

7 “Uhdihsang amwail kin kadeik meteikan pwe kumwail en dehr pakadeikda; 2 pwe kadeik me kumwail kin kadeingki meteikan, kumwail pahn pil pakadeingkihda, oh mehn sosohngohte me kumwail kin sohngki meteikan, irail pahn pil sohngkin kumwail. 3 Eri dahme ke kin kilangki diper me mi nan pwoaren mesen riomwo,* ke ahpw sohte kin tehk lepin tuhke me mi nan pwoaren mesomwen? 4 De ia duwen omw kak ndaiong riomwo, ‘Mweidohng ie I en kihsang diperen nan pwoaren mesomwen,’ a kilang! lepin tuhke pwoat mi nan pwoaren mesomwen? 5 Mwalaun ahmwen! Kihsang mahs lepin tuhkehn nan pwoaren mesomwen, ke ahpw pahn kilang mwahu duwen omw pahn kak kihsang diperen nan pwoaren mesen riomwo.

6 “Kumwail dehr kihong kidi kan mehkot sarawi de pil kesehdiong mwohn pwihk noumwail perl kan, pwe re de tiakpeseng oh sohpeiong kumwail oh tehrkumwailpeseng.

7 “Kumwail pousehlahte peki, kumwail ahpw pahn ale; kumwail pousehlahte rapahki, kumwail ahpw pahn diar; kumwail pousehlahte letelet, e ahpw pahn ritidahng kumwail; 8 pwe koaros me kin pekipeki pahn ale, oh koaros me kin raparapahki pahn diar oh ong koaros me pousehlahte letelet, e pahn ritidahng irail. 9 Ni mehlel, ihs rehmwail me ma nah pwutak peki pilawa, a e pahn kihong ih takai ehu? 10 De ma e peki mwahmw, e sohte pahn kihong ih serpent men, kaidehn? 11 Kahrehda, mehnda ma kumwail suwed ahpw kumwail kin ese kihong noumwail seri kan kisakis mwahu kan, ia uwen eh pahn laud me Samamwail me ketiket nanleng pahn kin ketikihong irail kan me peki reh soahng mwahu kan!

12 “Ihme kahrehda, soahng koaros me kumwail men aramas en wiahiong kumwail, kumwail pil anahne wiahiong irail. Ni mehlel, met iei wehwehn Kosonnedo oh padahk en Soukohp ako.

13 “Keid nan ewen kehl tehtik, pwehki ewen kehl oh ahl me kolahng kasohrala me tehlap, oh me tohto kin keid ie; 14 ahpw ewen kehl oh ahl me kohlahng mour me tehtik, oh malaulau me kin diar.

15 “Kumwail mwasahn soukohp likamw akan me kin kohdo rehmwail ni mwomwen sihpw, ahpw loalarail, irail kidien wel kei me uhdahn duhpek. 16 Kumwail pahn esehkin irail wahrail. Aramas sohte kin dolung kreip sang dihpw tekatek de pik sang tuhke tekatek, kaidehn? 17 Pil duwehte, tuhke mwahu koaros kin kapwarehda wah mwahu, ahpw tuhke sakanakan koaros kin kapwarehda wah suwed. 18 Tuhke mwahu sohte kak kapwarehda wah suwed, oh pil tuhke sakanakan sohte kak kapwarehda wah mwahu. 19 Tuhke koaros me sohte kapwarehda wah mwahu kin paldi oh lekdekiong nan kisiniei. 20 Eri ni mehlel, kumwail pahn ese aramas pwukat sang ni wahrail kan.

21 “Kaidehn aramas koaros me kin ndaiong ie, ‘Maing Kaun, maing Kaun,’ pahn pedolong nan Wehin nanleng, ahpw ihte me kin wia kupwuren Semei me kin ketiket nanleng. 22 Me tohto pahn ndaiong ie ni rahno: ‘Maing Kaun, maing Kaun, se sou kohpadahr ni mwaromwi, oh kausasang ngehn suwed ni mwaromwi, oh wiahda manaman tohto ni mwaromwi?’ 23 I ahpw pahn ndaiong irail: ‘I sohte mwahn esei kumwail! Kumwail kohkohweisang ie, kumwail me kin wia me suwed!’

24 “Ihme kahrehda, koaros me kin rong ei mahsen oh kapwaiada pahn rasehng ohl loalokong men me kauwada imwe pohn paip. 25 Eri, keteu mweredi oh lapakehda oh kisinieng kehlail ipidohng ihmwo, ahpw e sohte ohla, pwe e kokouda pohn paip. 26 Oh pil koaros me kin rong ei mahsen ahpw sohte kapwaiada pahn rasehng ohl pweipwei men me kauwada imwe pohn pihk. 27 Oh keteu mweredi oh lapakehda oh kisinieng kehlail ipidohng ihmwo, e ahpw pwupwudi oh ohla douluhl.”

28 Ni Sises eh ketin kaimwisekala mahsen pwukat, pokono ahpw pwuriamweikihla mwomwen eh kin ketikihwei sapwellime padahk, 29 pwe e kin ketin padahkih irail nin duwen aramas emen me ahneki manaman, a kaidehn duwehte arail sounkawehwehn Kosonnedo kan.

8 Mwurin eh ketidihsang pohn dohlo, lapalahn pokon ehu ahpw idawehn ih. 2 A kilang! me tokutok men patohdo reh, poaridi mwowe oh patohwanohng: “Maing Kaun, ma komw kupwurki, komw kak ketin kamwakeleiehda.” 3 Eri, e ketin kapahla nin limeo oh doahke oh mahsanih: “I men! Nna, mwakelekelda.” Ni ahnsowohte eh tokutok pa mwakelekelda. 4 Sises eri mahsanihong: “Kilang, ke dehr ndaiong emen, ahpw kohla kasalehiong samworo pein kowe, oh wiahda meirong me Moses koasoanehdi, pwehn wia kadehde ehu ong irail.”

5 Ni eh ketilong nan Kapernaum, kaunen sounpei* men ahpw patohdo peki reh 6 oh patohwanohng: “Maing, ei ladu men mwoatorala oh wonohn ni ihmwo, oh e kin uhdahn weiweirek.” 7 E mahsanihong ih: “Ni ahnsou me I pahn lel mwo, I pahn kamwahwihala.” 8 Kaunen sounpeio sapeng, patohwanohng: “Maing, I sohte warohng komwi en ketilong nan imweio, ahpw komw mahsente, a ei laduwo pahn mwahula. 9 Pwe ngehi pil mi pahn manaman, oh mie nei sounpei kan, oh ni ei kin ndaiong emen ‘Kohla!’ a e kin kohla, oh pil ong emen, ‘Kohdo!’ a e kin kohdo. Oh ni ei ndaiong ei ladu, ‘Wia met!’ a e kin wia.” 10 Ni Sises eh karongehda met, e ketin pwuriamweikihla oh mahsanihong irail me ideidawehn: “I ndaiong kumwail ni mehlel, sohte emen nan Israel me I diarada me ahneki soangen pwoson laud me uwe met. 11 Ahpw I ndaiong kumwail me aramas tohto sang palimese oh palikapi pahn kohdo oh iang Eipraam oh Aisek oh Seikop mwohndi ni tehpel nan wehin nanleng; 12 ahpw seri kan en wehio pahn lekdekla likio nan rotorot. Ih wasa me re pahn sengiseng oh ngihrail kan tehtehrek.” 13 Sises eri mahsanihong kaunen sounpeio: “Kohwei. Duwen omw kasalehda omw pwoson, e pahn pweiong uhk.” Oh ni awaohte nah laduwo mwahula.

14 Oh ni Sises eh ketilong nan imwen Piter, e ahpw mahsanihada inen ahn Piter pwoudo eh wonohnki eh soumwahu karakar. 15 Eri e ketin sair pehn liho oh karakaro sarasang reh, e ahpw pwourda oh tepida papah Sises. 16 Ahpw mwurin eh soutikpene, aramas akan wapenehng reh aramas tohto me ngehn suwed tiada pohrail; oh e ketin kauskihsang ngehn ko sapwellime mahsen oh e ketin kamwahwihala koaros me lokolok, 17 pwe en ketin kapwaiada dahme soukohp Aiseia koasoia: “Pein ih ketikihsang atail soumwahu oh medek.”

18 Ni Sises eh mahsanihada pokon ehu me kapilpene ih, e ahpw ketin ruwese sapwellime ko ren kohla pali teio. 19 Sounkawehwehn Kosonnedo men ahpw patohdo reh oh patohwanohng: “Maing Sounpadahk, I pahn idawehn komwi wasa koaros me komw pahn ketila ie.” 20 Ahpw Sises mahsanihong: “Kidien wel kan* mie dewerail oh menpihr en pahnlahng kan mie pasarail, ahpw Nein-aramas sohte wasa en kaulewei ie tapwi.” 21 Eri, emen tohnpadahk ko patohwanohng ih: “Maing Kaun, komw ketin mweidohng ie mahs I en kohla oh sarepedi semeio.” 22 Sises mahsanihong: “Ideidawehn ie, oh mweidohng irail kan me melahr en sarepedi arail mehla.”

23 Oh ni eh ketidahng pohn pwoht ehu, sapwellime tohnpadahk ko ahpw iangada. 24 A kilang! lapalahn melimel ehu pa pwarada nan sehdo, kahrehda ilok ko koaduhpwalihdi pwohto; ahpw e seiseimwok. 25 Oh irail patohlahng pangenda ih oh patohwan: “Maing Kaun, komw ketin doareikitailla, kitail pahn melahr!” 26 Ahpw e mahsanihong irail: “Dahme kumwail nohn masepwehngki?* Kumwail me pwoson tikitik.” Ih eri ketida oh ketin lipwoarehda kisiniengo oh sehdo, e ahpw meleileidi kowahlap. 27 Kahrehda ohl ako pwuriamweikihla oh nda: “Soangen aramas dah men met? Kisinieng oh sehd pil kin peikiong.”

28 Ni eh ketin lel pali teio, nan sapwen mehn Kadara, aramas riemen me ngehn suwed tiada pohra kohdo sang nanpwungen sousou kan* oh tuhwong ih. Ira uhdahn lemei kahrehda sohte emen me ahneki eimah en keid nanialo. 29 A kilang! ira weriwer oh patohwan: “Sapwellimen Koht, dahme se pahn kak ehukihong komwi? Komw ketido wasaht pwe komwi en ketin kaloke kiht mwohn ahnsou me kileldi?” 30 Wasa ehu me dohsang irail, mie pelin pwihk ehu me wie mwengemwenge. 31 Eri, ngehn suwed ko tepida peki reh oh patohwan: “Ma komw pahn ketin kausasang kiht met, kadarkitalahng nan pelin pwihko.” 32 Ih eri mahsanihong irail: “Kohla!” Irail ahpw pedoisang oh pedolong nan pwihk ko oh kilang! pelin pwihko pwonte tang oh pwupwudihla nan sehdo sang wasa ile oh mehla. 33 Ahpw silepen pwihk ko tangdoaui oh ni arail lel kahnimwo, re ahpw koasoiahda soahng koaros iangahki duwen ohl ako me ngehn suwed tiadahr pohra. 34 A kilang! tohn kahnimwo pwonte patohdo tuhwong Sises, oh ni arail kilangada ih, re ahpw peki en ketin mweselsang sapwarailo.

9 Eri e ketida pohn pwohto, oh ketin seiloakla pali teio oh lella nan sapwellime kahnimwo. 2 A kilang! aramas ekei wadohng reh ohl mwoator emen me wonohn pohn roh ehu. Ni Sises eh mahsanihada arail pwoson, e ahpw mahsanihong me mwoatoro: “Eimah, nei pwutak! Dipomw kan lapwadahr.” 3 A sounkawehwehn Kosonnedo kei pein ndinda: “Ohl menet wie lahlahwe Koht.” 4 Sises, ni eh mwahngihada arail madamadau, e mahsanih: “Dahme kahrehda kumwail medemedewe soahng suwed kan nan mohngiongimwail? 5 Karasepe, mehnia me mengei en nda, ‘Dipomw kan lapwadahr,’ de nda, ‘Uhda oh alu’? 6 Ahpw, pwe kumwail en ese me Nein-aramas ahneki manaman en lapwahda dihp nin sampah—” eri e mahsanihong me mwoatoro: “Uhda, ale omw mehn roh, oh kohwei ni imwomwo.” 7 Ih eri uhda oh kohkohla ni imweo. 8 Ni pokono ar kilang met, irail masepwehkada oh kalinganahda Koht me ketikihong aramas akan soangen manaman wet.

9 Mwuri, ni Sises eh ketiketla sang wasao, e mahsanihada ohl emen me ede Madiu me mwomwohd nan ohpis en daksis, oh e mahsanihong: “Idawehniehla.” Ih eri uhda oh iangala. 10 Mwuhr ni eh sakasak* nan imwen Madiu, a kilang! sounrik daksis oh me dipan tohto kohdo rehn Sises oh sapwellime tohnpadahk ko oh tepida iang mwengemwenge.* 11 Ahpw ni Parisi ko ar kilangada met, irail ahpw ndaiong sapwellime tohnpadahk ko: “Dahme amwail sounpadahken iangki sounrik daksis oh me dipan akan mwengemwenge?” 12 Ni eh karongehda met, e mahsanih: “Aramas roson sohte anahne toahkte, ahpw irail me soumwahu me anahne. 13 Eri, kohwei oh esehla ia wehwehn met: ‘I anahne kadek kalahngan a kaidehn meirong.’ Pwe kaidehn me pwung kan me I kodohng luke, ahpw me dipan akan.”

14 Eri, nein Sohn tohnpadahk ko patohdo rehn Sises oh patohwanohng: “Dahme kahrehda kiht oh Parisi ko kin kaisihsol ahpw sapwellimomwi tohnpadahk kan sohte kin kaisihsol?” 15 Sises eri mahsanihong irail: “Sohte kahrepen kompoakepah kan en ohl kamwohdo ar pahn nsensuwed nindoken ohl kamwohdo eh mihmi rehrail, kaidehn? Ahpw rahn akan pahn kohdo me ohl kamwohdo pahn pehdsang irail, oh ih ahnsowo me irail pahn kaisihsol. 16 Sohte me kin deipinahiong ni likou mering mweinlikou kapw, pwe mweinlikou kapwo pahn teisang ni likowo oh teio pahn laudla. 17 Pil aramas sohte kin kihong wain kapw nan edin kilin mahn mering. Ma irail pahn wia met, eri edin kilin mahno pahn pospeseng oh waino wudekla oh edin kilin mahno ohla. Ahpw aramas kin kihong wain kapw nan edin kilin mahn kapw oh ira koaros pahn nekinek mwahu.”

18 Ni eh mahmahsanihong irail mepwukat, a kilang! soumas men pa leledo reh. E ahpw poaridi mwowe oh patohwanohng: “Mwein met, nei serepeino melahr, ahpw ketido oh ketikihdi limomwien powe, a e pahn mourda.”

19 Sises eri ketida oh ketin idawehnla iangahki sapwellime tohnpadahk ko. 20 A kilang! lih emen me lokolongkier soumwahu en nta pwilipwil erein sounpar 12, keilahng mpe sang mwuri oh doahke pwungipen sapwellime likou puhp, 21 pwe e kin ndindaiong pein ih: “Ma I pil doahkehte sapwellime likou puhp, I pahn mwahula.” 22 Sises ketin pirekek oh ni eh mahsanihada ih, e mahsanihong: “Ken eimah nei serepein! Omw pwoson me kamwahwihiukala.” A ni awaohte liho pa mwahula.

23 Eri, ni ahnsou me e ketilong nan imwen soumaso oh mahsanihada sounkesengki keseng pepeuk kan oh pokono ar mwoaromwoarong, 24 Sises eri mahsanih: “Kumwail pedoisang men, pwe kisin serepeinen sohte mehla, ahpw e wie memeir.” Irail ahpw tepida kouruhr en kepitki. 25 Mwurinte pokono ar pedoila likio, e ketilong oh ketin kolada pehn serepeino oh kisin serepeino eri pwourda. 26 Eri, rohng wet ahpw lohkseli wasao pwon.

27 Ni Sises eh ketiketla sang wasao, ohl maskun riemen ideidawehn oh weriwer patopatohwan: “Maing Nein Depit, komw kupwurei kiht.” 28 Mwurin eh ketilong nan ihmwo, ohl maskun ko kohdo reh oh Sises eri keinemwe rehra mahsanih: “Kumwa pwoson me I kak wia met?” A ira sapeng patohwan: “Ei maing Kaun.” 29 Ih eri ketin doahke masara ko oh mahsanih: “En wiawihong kumwa nin duwen amwa pwoson.” 30 Masara ko eri kak kilangada wasa. Sises pil ketin kalikirahdi mahsanih: “Kilang emen dehpa esehda met.” 31 Ahpw mwurin ara pedoila liki, ira lohkiseli nan wasao pwon duwen ih.

32 Ni ara mwesel kohkohla, a kilang! aramas ako wadohng ih ohl lohteng men me ngehn suwed tiada powe; 33 oh mwurin ngehn suwedo eh pekeussang reh, ohl lohtengo ahpw lokaiahda. Pokono ahpw pwuriamweikihla oh nda: “Se saikinte kilangada soahng wet nan Israel.” 34 Ahpw Parisi ko nda: “Ni manaman en kaunen ngehn suwed kan me e kin kauski ngehn suwed kan.”

35 Sises eri ketin kakahnseli nan kahnimw laud oh kisin kahnimw koaros, ketin padapadahk nan sinakoke kan oh ketin kalokalohki rongamwahu en Wehio oh pil ketin kamwahwihala soangen soumwahu oh luwet koaros. 36 Ni eh ketin mahsanihada pokon ehu, e ketin poakeirailla pwehki irail wiakaula oh sohte epwelparail* rasehng sihpw kan me sohte sileparail. 37 Ih eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Ei, rahket me laud, ahpw tohndoadoahk kan me malaulau. 38 Ihme kahrehda, kumwail peki rehn Soumas en rahket en ketin poaronehdo tohndoadoahk kan ong sapwellime rahk.”

10 Ih eri malipehdo sapwellime tohnpadahk 12 ko oh ketikihong irail manaman en powehdi ngehn saut akan pwe ren kausirailla oh kamwahwihala soangen soumwahu oh luwet koaros.

2 Iet akan eden wahnpoaron 12 ko: Keieu, Saimon, me adaneki Piter oh rie pwutak Andru; Seims nein Sepedi oh rie pwutak Sohn; 3 Pilip oh Pardolomiu; Tomas oh Madiu sounrik daksis; Seims nein Alpius; Tadius; 4 Saimon me ngoang; oh Sudas Iskariot me mwuhr pangala ih.

5 Irail 12 me Sises poaronepeseng oh ketikihong kaweid pwukat:“Dehr keid nan ahl me kolahng mehn liki kan oh dehr pedolong nan kahnimw en mehn Sameria kan; 6 ahpw kumwail kohlahte rehn sihpw salongala kan en wehin Israel. 7 Ni amwail pahn kohwei, kumwail kalohk oh nda: ‘Wehin nanleng kerendohr.’ 8 Kumwail kamwahwihala me soumwahu kan, kamourada me melahr akan, kamwakelehda me tokutok kan oh kaus ngehn suwed kan. Kumwail aleier ni sohte pweipwei, kumwail pil kihwei ni sohte pweipwei. 9 Dehr wahda kohl de silper de prons nan edin mwohni ni amwail mehn kateng kan, 10 de edin mwenge ong seiloak, de likou riau,* de suht, de sokon, pwe tohndoadoahk kan warohng ale kanarail mwenge.

11 “Sohte lipilipil ma kahnimw laud de tikitik me kumwail kohla ie, kumwail rapahki aramas me warohng oh mihmihte mwo lao kumwail mwesel. 12 Ni amwail pahn pedolong nan ihmwo, rahnmwahwih tohnihmwo. 13 Amwail popohl en mi rehrail ma ihmwo warohng; ahpw ma re sohte warohng, a amwail popohl en pwurowei rehmwail. 14 Sohte lipilipil wasa ehu me aramas sohte kin kasamwo kumwail de rong kumwail, ni amwail kohieisang ihmwo de kahnimwo, sipedasang pwelpar ni nehmwail kan. 15 I ndaiong kumwail ni mehlel, kalokolok ong sapwen Sodom oh Komora pahn marahra sang kalokolok ong kahnimwo ni Rahnen Kadeiko.

16 “Kilang! I pahn kadarkumwailwei rasehng sihpw kei me mi nanpwungen kidien wel kan; eri kasalehda me kumwail kin kanahieng duwehte serpent kan ahpw mwakelekel duwehte mwuroi kan. 17 Kumwail kanahieng aramas akan, pwe re pahn pangkumwaillahng ni mwoalen kopwung kan oh re pahn wokih kumwail nan arail sinakoke kan. 18 Oh kumwail pahn wisiklahng mwohn kepina kan oh nanmwarki kan pwehki ngehi, pwe en wia kadehde ehu ong irail oh mehn liki kan. 19 Ahpw ni arail pahn pangkumwailla, kumwail dehr pwunodki ia duwen de dahme kumwail pahn koasoia, pwe dahme kumwail pahn koasoia pahn kohieng kumwail ni awao; 20 pwe kaidehn kumwailte me pahn koasoi, ahpw manaman* en Samamwail me pahn kalokaiahkin kumwail. 21 Patehng met, emen pahn pangala rie pwe en kamakamala, oh pil duwehte pahpa men ong nah serio, oh seri kan pahn pelianda arail pahpa oh nohno oh pahn kahrehiong ira en mehla. 22 Oh aramas koaros pahn kailongkin kumwail pwehki mwarei, ahpw mehmen me pahn dadaurete lel ni imwi pahn komourla. 23 Ni ahnsou me re kaloke kumwail nan ehu kahnimw, a kumwail tangalahng nan ehu tohrohr; pwe I ndaiong kumwail ni mehlel, kumwail sohte pahn kanekehla amwail pidakihpene kahnimw koaros en Israel lao Nein-aramas pahn ketido.

24 “Tohnsukuhl men sohte kin lapalapasang eh sounpadahk, oh pil ladu men sohte kin lapalapasang eh soumas. 25 E itar ong tohnsukuhl men en duwehla eh sounpadahk oh pil ladu men en duwehla eh soumas. Ma aramas akan kin ekerki soumas en ihmwo Peelsepwul,* re pil uhdahn pahn ekerki tohnimwe kan! 26 Eri kumwail dehr masak irail, pwe sohte mehkot me pweipweidi me sohte pahn kohsang pweine oh sohte mehkot rir me aramas sohte pahn esehda. 27 Dahme I ndaiong kumwail nan rotorot, ndawei nan marain, oh dahme I mwengininginkihong kumwail, lohkiseli sang pohn ihmw kan. 28 Oh dehr masak irail me kin kemehla paliwar ahpw sohte kak kasohrehla mour;* ahpw masak ih me kin kak kasohrehla mour oh paliwar nan Kiehna.* 29 Kisin menpihr riemen kin netila ni sent mwaramwer ehu,* kaidehn? Ahpw sohte emen rehra kin pwupwudi nanpwel me Samamwailo sohte ketin mwahngih. 30 Ahpw pitenmoangamwail kan koaros pil wadawadedi. 31 Eri kumwail dehr masak; pwe kumwail kesempwal sang kisin menpihr tohto.

32 “Eri, koaros me kin pohnese ie mwohn aramas akan, I pil pahn pohnese mwohn Semei me ketiket nanleng. 33 Ahpw mehmen me kahmahmkin ie mwohn aramas akan, I pil pahn kahmahmki mwohn Semei me ketiket nanleng. 34 Kumwail dehr medewe me I kodohn wahdo popohl nin sampah; kaidehkin popohl me I wa kohdo, ahpw kedlahs. 35 Pwe I kodohn kahrehda liaktohrohr, ohl emen pahn uhwong eh pahpa, oh serepein emen pahn uhwong eh nohno, oh lih pwopwoud men pahn uhwong ahn eh pwoudo nohno. 36 Ni mehlel, tohn imwen emen pahn wia eh imwintihti. 37 Mehmen me kin poakohng seme de ine laudsang ie, e sohte warohng ie; oh mehmen me poakohng nah pwutak de nah serepein laudsang ie, e pil sohte warohng ie. 38 Oh mehmen me sohte kapaikada eh tuhkehn kalokolok* oh sohte idawehniehdo, e sohte warohng ie. 39 Mehmen me diar eh mour* pahn katihasang, a mehmen me katihasang eh mour* pwehki ngehi, pahn diar.

40 “Mehmen me kin kasamwo kumwail pil kin kasamwo ie, oh mehmen me kin kasamwo ie pil kin kasamwo Ih me ketin poaroneiehdo. 41 Mehmen me kin kasamwo soukohp men pwehki ih soukohp men pahn ale ketingpen soukohp, oh mehmen me kin kasamwo me pwung men pwehki ih aramas pwung men pahn ale ketingpen aramas pwung. 42 Oh mehmen me kihong emen me tikitik pwukat ehute kep en pihl lemwulemwur en nim pwehki ih tohnpadahk men, I ndaiong kumwail ni mehlel, e sohte pahn katihasang ketingpe.”

11 Ni Sises eh ketin kaimwisekala sapwellime kaweid ong tohnpadahk 12 ko, e ahpw ketila sang wasao pwe en ketin padahk oh kalohk nan arail kahnimw kan.

2 Ahpw ni Sohn eh rongada nan imweteng duwen wiewia kan en Krais, e ahpw kadarala nah tohnpadahk kan 3 pwe ira en patohwan idek reh: “Ih komwi me pahn ketido, de sen kasik emen tohrohr?” 4 Sises ketin sapeng ira, mahsanih: “Kohwei oh kairehki Sohn dahme kumwa rong oh kilang: 5 Met me maskun kan kilangadahr wasa, me dangepel kan alialu mwahu, me tokutok kan mwakelekeldahr, me salengepon kan rongadahr wasa, me melahr akan mourdahr oh me semwehmwe kan rongadahr rongamwahwo. 6 Meid pai emen me sohte kin diar kahrepen eh pahn dipekelekelkin ie.”

7 Ni ara kohkohla, Sises tepida mahsanihong pokono duwen Sohn: “Dahme kumwail kilang ni amwail kohla nan sapwtehn? Ahlek pwoat me kin tutuwelengkiseli kisinieng? 8 Eri, dahme kumwail kohieilahng kilang? Ohl emen me kin likawih likou kansenamwahu?* Irail me kin likawih likou kansenamwahu kin mi nan imwen nanmwarki kan. 9 Eri ni mehlel, dahme kahrehda kumwail kohieila? Pwe kumwail en kilang soukohp men? Ei, I ndaiong kumwail, e lapalapasang mehlel soukohp emen. 10 Ih menet me ntingdier duwe: ‘Kilang! I pahn kadarewei nei meninkeder men me pahn tiengla mwohmw* oh e pahn kaunopada alomw!’ 11 I ndaiong kumwail ni mehlel, sohte emen me ipwidi sang rehn lih akan me lapalapasang Sohn Sounpapidais, ahpw me keieu tikitik nan Wehin nanleng pil lapalapasang ih. 12 Sang ni mwehin Sohn Sounpapidais leledo ahnsou wet, Wehin nanleng iei mehn akadei me aramas kin nannanti ren alehdi oh irail me kin nannanti kin alehdi. 13 Pwe koaros mahsen en Soukohp ako oh Kosonnedo kin kohpada dahme pahn wiawi lel ni mwehin Sohn; 14 eri, mehnda ma kumwail men kamehlele de soh, ih me ‘Elaisa me pahn kohdo.’ 15 Mehmen me mie salenge, a en rong.

16 “Ihs me I pahn karasahiong dih wet? E rasehng kisin seri kan me kin mwomwohd nan wasahn netinet kan oh kin liklikwerih seri teikan, 17 ndinda: ‘Se kesengki keseng pepeuk ong kumwail, ahpw kumwail sohte kin kahlek; se kin mwahiei, ahpw kumwail sohte kin pikipikir nan mwaremwaramwail kan ni amwail nsensuwed.’ 18 Pil duwehte, ni Sohn eh pwarodo oh sohte kin mwengemwenge de niminim, aramas kin nda, ‘Ngehn suwed kin mi reh.’ 19 A ni Nein-aramas eh pwarodo sakasak oh niminim, aramas kin nda, ‘Kilang! Ohl mehwo oh kin mwahuki nim wain, kompoakepahn sounrik daksis oh me dipan akan.’ Ahpw, erpit kin dehdehda sang ni wiewia.”

20 Ih eri ketin tepida kadeik kahnimw kan me e ketin wiadahr pali laud en sapwellime manaman kan ie, pwehki re sohte koluhla: 21 “Meid suwediong uhk, Korasin! Meid suwediong uhk, Pedsaida! pwe ma manaman kan me wiawihong kumwa wiawihong Dair oh Saidon, ira pahn koluhlahte mahsie ni ara pwuhriong nan likoun nsensuwed oh mwohndi nan pehs. 22 Ahpw I ndaiong kumwa, kalokolok ong Dair oh Saidon pahn marahra sang kalokolok ong kumwa ni Rahnen Kadeiko. 23 Oh kowe, Kapernaum, ke pahn sepwilida nanleng? Soh! Ke pahn sepwilidi nan Sousou;* pwe ma manaman kan me wiawihong uhk wiawihong Sodom, ele Sodom pahn mihmi leledo rahnwet. 24 Ahpw I ndaiong uhk, kalokolok ong Sodom pahn marahra sang kalokolok ong uhk ni Rahnen Kadeiko.”

25 Sises eri mahsanih ni ahnsowo: “Maing Semei, Kaunen nanleng oh sampah, I kapinga komwi mwohn aramas koaros, pwehki omwi ketin ekihla mepwukat sang aramas koahiek oh loalokong kan ahpw ketin kasalehiong kisin seri kan. 26 Ei maing Semei, pwehki iei met me komw ketin kupwurki. 27 Mehkoaros kohiengieier sang rehn Semei, oh sohte me uhdahn ese Sapwellimeo pwe Sahmohte; oh sohte me uhdahn ese Sahmo pwe Sapwellimeo oh mehmen me Sapwellimeo kupwurki en kasalehiong. 28 Kohdo rehi, kumwail koaros me pwangadahr oh toutoulahr, I ahpw pahn kansenamwahwihkumwailla. 29 Ale ei mehn wisik oh padahngki sang ie, pwe I me opampap oh mohngiong karakarahk, kumwail ahpw pahn diar nsenamwahu. 30 Pwe ei mehn wisik me kansenamwahu* oh dahme I peki kumwail en wahda me marahra.”

12 Ehu ahnsowo, Sises ketin weid nan mwetin wihd kan ni rahnen Sapad. Sapwellime tohnpadahk ko men mwengedahr oh tepida dolung wahn wihd ko oh kangkang. 2 Ni Parisi ko ar kilangada met, re ahpw patohwanohng: “Kilang! Sapwellimomwi tohnpadahk kan wia mehkot me kosonned sohte mweidada ni rahnen Sapad.” 3 E mahsanihong irail: “Kumwail sohte kin wadek dahme Depit wia ni ahnsou me ih oh ienge ohl oko men mwengehda? 4 E sou pedolong nan tehnpas en Koht oh irail kangala lopwon en pilawahn meirong ko* me sohte mweimwei ong ih oh ienge ko en kang pwe samworo kante? 5 De kumwail sohte wadek nan Kosonnedo me ni rahnen Sapad, samworo kan nan tehnpas sarawio kin kauwehla Sapad ahpw sohte kin dipkihda? 6 Ahpw I ndaiong kumwail me mehkot lapalapasang tehnpas sarawio mihmi wasaht. 7 Ahpw ma kumwail wehwehki met, ‘I anahne kadek kalahngan a kaidehn meirong,’ kumwail sohte pahn kadeik irail kan me sohte dipada. 8 Pwe Nein-aramas iei Kaunen Sapad.”

9 Mwurin eh ketiketla sang wasao, e ketilong nan arail sinakoke, 10 a kilang! ohl emen me apali peh mengpene* mi wasao! Eri, re idek, “Kosonned mweidada kamwahulahn me soumwahu kan ni rahnen Sapad?” Re peidek pwe ren kedipa Sises. 11 E mahsanihong irail: “Ma kumwail naineki sihpw men oh sihpwo pwupwudi nan pwoahr ehu rahnen Sapad, ihs rehmwail me sohte pahn ale pwekada sang loale? 12 Ni mehlel, aramas emen kesempwal sang sihpw men! Eri kosonned mweidada wia mehkot me mwahu ni rahnen Sapad.” 13 Ih eri mahsanihong ohlo: “Kapahwei pehmwen.” E ahpw kapahla peho, oh e mwahula duwehla pali teio. 14 Ahpw Parisi ko pedoila oh koasoakoasoane ar pahn kemehla ih. 15 Ni Sises eh ketin mwahngihada met, e ketila sang wasao. Aramas tohto pil idawehnla, oh e ketin kamwahwihala koaros me soumwahu, 16 ahpw e ketin ruwese irail en dehpa kasalehda ihs ih, 17 pwe en ketin kapwaiada dahme soukohp Aiseia nda:

18 “Kilang! Ei ladu me I pilada, me I poakohng oh me I* pwungki! I pahn kihong ei manaman,* oh e pahn kasalehiong wehi kan dahkot pwung pahrek. 19 E sohte pahn akamai oh sohte pahn weriwer oh sohte me pahn rong ngile nan ahllap akan. 20 Sohte ahlek pu pwoat e pahn kauwehla, oh e sohte pahn kakunla wihk ehu me pahn kereniong kunla, lao e pahn wahdo pwung pahrek. 21 Ni mehlel, wehi kan pahn koapworopworki ede.”

22 Eri re wahdo reh ohl men me maskun oh lohteng pwehki ngehn suwed tiadahr powe, oh e ketin kamwahwihala. Kahrehda ohl lohtengo kakehr lokaia oh kilangada wasa. 23 Eri, koaros tohn pokono pwuriamweikihla oh tepida ndinda: “Kaidehn Nein Depit ih?” 24 Ni Parisi ko ar rongada met, re nda: “Ohl menet sohte kin kausasang ngehn suwed kan ihte ma sang Peelsepwul,* kaunen ngehn suwed kan.” 25 Pwehki eh mwahngih arail lamalam, e ahpw mahsanihong irail: “Wehi sohte lipilipil me kin pwalpeseng oh uhpene nanpwungarail kin ohla, oh kahnimw de tohnihmw sohte lipilipil me kin pwalpeseng oh uhpene nanpwungarail sohte pahn mihmihte. 26 Ni ahlohte, ma Sehdan kin kaus Sehdan, e kin uhwong pein ih; eri ia duwen eh wehi eh pahn kak mihmihte? 27 Oh ma I kin kauski ngehn suwed kan Peelsepwul, eri ihs me noumwail tohnpadahk kan kin kauskin irail? Ihme kahrehda irail pahn wia amwail sounkadeik. 28 Ahpw ma sapwellimen Koht manaman* me I kin kauski ngehn suwed kan, eri Wehin Koht uhdahn poweikumwaildier. 29 De ia duwen emen eh kak kauwehla imwen ohl kehlail men oh kihsang eh kepwe kan ma e sohte pahn salihedi mahs ohl kehlailo? Pwe ihte met me e pahn kak pirapahki imweo. 30 Mehmen me sohte iang ei pali kin uhwong ie, oh mehmen me sohte iang ie rikpene kin kamwerepeseng.

31 “Pwe ih kahrepen ei ndaiong kumwail, soangen dihp oh lahlahwe koaros pahn kak lapwasang aramas akan, ahpw sohte mahk pahn kohieng me lahlahwe sapwellimen Koht manaman.* 32 Karasepe, mehmen me kauwe Nein-aramas, dipeo pahn lapwasang; ahpw mehmen me lahlahwe sapwellimen Koht manaman,* dipeo sohte pahn lapwasang, soh, kaidehn nan koasoandi en mwehi wet* de pil me kohkohdo.

33 “Kumwail wiahiong tuhke pwoat en mwahu oh wah en mwahu de wiahiong tuhke pwoat en sakanakan oh wah en sakanakan, pwe tuhke pwoat kin sansalkihda wah kan. 34 Kumwail kadaudok en sineik kan, ia duwen amwail kak nda soahng mwahu kan nan amwail suwed? Pwe ewen aramas kin kapwadewei audepen eh mohngiong. 35 Aramas mwahu kin kihda dahme mwahu sang soahng mwahu kan me e kin nekinekid, ahpw aramas suwed kin kihda dahme suwed sang soahng suwed kan me e kin nekinekid. 36 I ndaiong kumwail me ni Rahnen Kadeik, aramas akan pahn pwukoahki lokaia mwahl koaros me re kin koasoia; 37 pwe sang omw lokaia, ke pahn pwungkihla oh sang omw lokaia, ke pahn pakadeingkihda.”

38 Sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kei ahpw sapeng patohwan: “Maing Sounpadahk, se men kilang ehu kilelen sang rehmwi.” 39 A e ketin sapeng irail mahsanih: “Dih ehu me kin suwed oh kamwahl* kin raparapahki kilel ehu, ahpw sohte kilel pahn kohieng, ihte kilel en soukohp Sona. 40 Pwe duwen Sona eh mihmihki nan kapehden mwahmw kalaimwuno rahn siluh oh pwohng silipwong, ih pil duwen Nein-aramas eh pahn mihmihki nan kapehden sampah rahn siluh oh pwohng silipwong. 41 Mehn Ninipe kan pahn iang dih wet iasada ni Rahnen Kadeik oh pahn kadeikada dih wet, pwe re koluhla ni ar rong dahme Sona kalohkihda. Ahpw kilang! emen me lapalapasang Sona mihmi met. 42 Lih nanmwarki en palieir pahn iang dih wet iasada ni Rahnen Kadeik oh pahn kadeikada dih wet, pwe e kohdohsang ni imwin sampah pwe en rong erpit en Solomon. Ahpw kilang! emen me lapalapasang Solomon mihmi met.

43 “Ni ahnsou me ngehn saut men kohieisang rehn aramas emen, e kin kohkohseli nan sahpw madekeng, raparapahki wasahn kommoal, ahpw e sohte diar. 44 Ih eri nda, ‘I pahn pwuralahng ni imweio wasa me I kohkohsango,’ oh ni eh lella mwo, e diarada me ihmwo tehnlahr ahpw e kamwakelda oh kapwatada. 45 Ih eri kohla oh kahrehda ngehn isimen me suwedsang ih, oh mwurin ar pedolong loale, irail kousoanla mwo; oh ni imwio, aramaso suwedla sang mahs. Ih pil pahn duwen dih suwed wet.”

46 Ni eh mahmahseniong pokono, ine oh rie pwutak ko pa uh likio oh songosong ren koasoiong ih. 47 Eri, aramas emen ahpw patohwanohng ih: “Kilang! Inomwi oh riomwi ko uh likio oh songosong ren koasoiong komwi.” 48 E ahpw ketin sapeng me lokaiahiongo, mahsanih: “Ihs me inei, oh ihs me riei kan?” 49 E ketin kapahla lime oh idilahng sapwellime tohnpadahk ko, mahsanih: “Kilang! Inei oh riei kan! 50 Pwe mehmen me kin wia kupwuren Semei me ketiket nanleng, iei ih me riei pwutak, riei serepein oh inei.”

13 Ni rahnohte, Sises ketiketla sang ni ihmwo oh ketidiong ni oaroahro. 2 Oh lapalahn pokon ehu kohpene reh, kahrehda e ketidahng nan pwoht ehu oh ketidiong powe, a koaros tohn pokono kesikesihnen ni oaroahro. 3 Ih eri mahsanihong irail soahng tohto ni karasaras, mahsanih: “Kilang! Sounkamwarak emen kohieilahng kamwarak. 4 Ni eh kamwakamwarak, ekei werentuhke ko pwupwudiong ni keilen ahlo oh menpihr kei kohdo oh kangala. 5 Ekei pwupwudiong wasa takain, wasa me pwehlo pedeped oh irail mwadangete wosada pwehki pwehlo sohte loal. 6 Ahpw ni ketipin eh dakada, irail karakarala, oh pwehki kalewarail ko sohte loal, re mengila. 7 Ekei pwupwudiong nanpwungen dihpw tekatek ko oh dihpw tekatek ko keirda oh kasokirailla. 8 Ekei pil pwupwudiong nan pwelmwahu, oh re tepida wa, me pak 100 laudsang mahs, mwo pak 60, meteio pak 30. 9 Mehmen me mie salenge, a en rong.”

10 Tohnpadahk ko eri kohla oh patohwanohng: “Dahme kahrehda komw kin ketin doadoahngki karasaras ni omwi kin mahseniong irail?” 11 E ketin sapeng irail mahsanih: “E mweimweiong kumwail en wehwehki rir sarawi kan en Wehin nanleng, ahpw ong irail, e sohte mweimwei. 12 Pwe mehmen me ahneki mehkot, kalaudpe pil pahn kohieng oh dahme e ahneki pahn laudla sang mahs; ahpw mehmen me sohte ahneki mehkot, dahme e ahneki pil pahn kohsang. 13 Ih met kahrepen ei kin koasoiong irail ni karasaras; pwe re kin kilang, ahpw re sohte kin kilang, oh re kin rong ahpw re sohte kin rong, de pil wehwehki. 14 Oh kokohp en Aiseia pweida rehrail. E mahsanih: ‘Kumwail uhdahn pahn rongorong ahpw sohte douluhl wehwehki, oh kumwail uhdahn pahn kilikilang ahpw sohte douluhl kilang. 15 Pwe mohngiong en aramas pwukat keptakailahr, oh re rongki salengarail ahpw sohte mwekid, oh re meirpene, pwe re dehpa kilangki masarail oh rongki salengarail oh wehwehki sang mohngiongirail oh wekidekiong ie pwe I en kamwahwihirailla.’

16 “Ahpw, meid pai masamwail kan pwehki ar kin kilang oh salengamwail kan pwehki ar kin rong. 17 Pwe I ndaiong kumwail ni mehlel, soukohp oh aramas pwung tohto kin inengieng kilang soahng kan me kumwail kin kilikilang ahpw re sohte kilang, oh kin inengieng rong soahng kan me kumwail kin rongorong ahpw re sohte rong.

18 “Eri, kumwail rong kawehwehn karasaras en ohl me kamwarak werentuhke ko. 19 Mehmen me kin rong mahsen en Wehio ahpw sohte wehwehki, me suwedo kin kohdo oh adihasang me kamweremwerdiong nan eh mohngiong; ih met me pwupwudiong ni keilen ahlo. 20 A me pwupwudiong nan wasa takain, iei ih me kin rong mahseno oh mwadangete perenkihda. 21 A mahseno sohte tengedi reh ahpw mihmi ahnsou kis, oh mwurin kahpwal de kalokolok eh kin pwarada pwehki mahseno, e kin mwadangete dipekelekel. 22 A me pwupwudiong nanpwungen dihpw tekatek ko, iei ih me kin rong mahseno, ahpw kapwunod en koasoandi en mwehi wet* oh manaman widing en dipwisou kan kin kasokehla mahseno, me kahrehda e sohte kin wa. 23 A me kin pwupwudiong nan pwelmwahu iei ih me kin rong mahseno oh wehwehki, ih me uhdahn kin wa, oh kin wiahda me pak 100, mwo pak 60, oh meteio pak 30.”

24 E ketikihda pil apwoat karasaras ong irail, mahsanih: “Wehin nanleng rasehng ohl emen me kin kamwarak werentuhke mwahu nan eh mwaht. 25 Nindoken aramas ar memeir, eh imwintihtio kohdo oh kamwarak dihpw suwed nanpwungen wihd ko oh kohkohla. 26 Ni war mwahu ko ar wosada oh wa ko tepida pwerla, dihpw suwed ko ahpw pil pwarada. 27 Ahn soumas en ihmwo ladu ko ahpw kohla reh oh idek: ‘Maing, komw sou kamwarak werentuhke mwahu nan omw mwahto? Eri, ia duwen mwahto eh miehla dihpw suwed loale?’ 28 E ahpw ndaiong irail, ‘Ohl emen, imwintihti men, me wiahda met.’ Ladu ko ahpw idek reh, ‘Eri, komw kupwurki sen kohla oh usadahsang?’ 29 E nda, ‘Soh, pwe kumwail dehr pil usadahsang wihd ko ni amwail usada dihpw suwed ko. 30 Kumwail mweidohng ira koaros en keirda lao lel ahnsoun rahk, oh ni ahnsoun rahk, I pahn ndaiong soundolung kan: Usadahsang mahs dihpw suwed ko oh pirepene ni kapakap kei pwe en isihsla; kumwail ahpw kihpene wihd ko oh kihong nan ei imwen nahk.’”

31 E ketikihong irail pil apwoat karasaras oh mahsanih: “Wehin nanleng rasehng kisin werentuhke tikitik kis* me ohl emen ale oh padokedi nan eh mwaht. 32 Ni mehlel, ih me keieu tikitik nanpwungen werentuhke koaros, ahpw ni eh kin keirda, e kin wiahla me keieu laud nanpwungen wahnsahpw koaros, oh e kin wiahla tuhke pwoat, eri menpihr en pahnlahng kan kin pihrdo oh diar wasahn kommoal nin rah kan.”

33 E ketin padahkihong irail pil apwoat karasaras, mahsanih: “Wehin nanleng rasehng ihs me lih emen ale oh doaloahkihda lapalahn pilawa ehu,* pilawao pwon ahpw mpwosada.”

34 Mepwukat koaros Sises ketin mahsanihong pokono ni karasaras. Ni mehlel, ihte ni karasaras me e pahn kin ketin mahseniong irail, 35 pwe en ketin kapwaiada dahme soukohpo nda: “I pahn lokaia ni karasaras; I pahn lohkiseli soahng rir kan sang mahsie.”*

36 Mwurin eh ketin mweidala pokono en kohkohla, e ketilong nan ihmwo. Sapwellime tohnpadahk ko ahpw keiong mpe oh patohwan: “Komw kawehwehiong kiht karasaras en dihpw suwed ko nan mwahto.” 37 Ih eri ketin sapeng mahsanih: “Sounkamwarak war mwahwo iei Nein-aramas; 38 mwahto iei sampah. A war mwahwo iei serien Wehio, ahpw dihpw suwed ko iei nein me suwedo, 39 oh imwintihti me kamwereiraildio iei Tepil. Ahnsoun rahk iei imwin koasoandi en mwehi wet,* oh soundolung kan iei tohnleng kan. 40 Ihme kahrehda, duwehte dihpw suwed ko ar kohpene oh isihsla nan kisiniei, ih pil pahn duwen imwin koasoandi en mwehi wet.* 41 Nein-aramas pahn poaronepeseng sapwellime tohnleng kan oh re pahn kihsang mehkoaros me kin kahrehda dipekelekel oh aramas me kin wia me suwed nan sapwellime Wehi, 42 oh re pahn keseiraillahng nan wasahn kisiniei mwehl. Ih wasa me re pahn sengiseng oh ngihrail kan tehtehrek. 43 Ni ahnsowo, me pwung kan pahn lingalingla duwehte ketipin nan Wehin Samarail. Mehmen me mie salenge, a en rong.

44 “Wehin nanleng rasehng dipwisou kesempwal ehu me ekiekla nan mwaht ehu. Ohl emen ahpw diarada oh ekihla; oh pwehki eh peren, e kohla oh netikihla mehkoaros me e ahneki oh pwainda mwahto.

45 “Wehin nanleng pil rasehng sounnet men me kin seiloakseli oh raparapahki perl kaselel kan. 46 Ni eh diarada perl me kesempwahlie, e ahpw kohla oh mwadangete netikihla mehkoaros me e ahneki oh pwainda.

47 “Wehin nanleng pil rasehng uhk pwoat me kin sehkpeseng nansed oh koledi soangen mwahmw koaros. 48 Ni eh diralahr, soused kan ahpw kin wurahdekidahng ni oaroahro, re ahpw kin mwohndi oh pilehng me mwahu ko nan deudeu kei, a me sakanakan ko re kin kesehla. 49 Eri ih duwen me pahn wiawi ni imwin koasoandi en mwehi wet.* Tohnleng kan pahn kohla oh katohrehsang me suwed kan rehn me pwung kan 50 oh pahn kesepwekeiraillahng nan wasahn kisiniei mwehl. Ih wasa me re pahn sengiseng oh ngihrail kan tehtehrek.

51 “Kumwail wehwehki mepwukat koaros?” Irail ahpw patohwanohng: “Ei.” 52 Ih eri mahsanihong irail: “Ma ih duwen men, eri sounpadahk koaros me kin sukuhlki duwen Wehin nanleng kin rasehng ohl emen, soumas en ihmwo me kin kapwarehda soahng kan me kapw oh mering sang eh imwen nahk.”*

53 Ni ahnsou me Sises ketin kaimwisekala karasaras pwukat, e ketin mweselsang wasao. 54 Mwurin eh ketilahng uhdakeo, e ketin tepida padahk nan arail sinakoke, aramas ako eri pwuriamweikihla oh nda: “Ia wasa ohl menet ale sang ie erpit wet oh kehl en wia manaman pwukat? 55 Kaidehk nein kapinteo pwutak met? Kaidehn ine Mery oh rie kan Seims oh Sosep oh Saimon oh Sudas? 56 A rie lih ko, irail koaros sou kin mihmi rehtail? Eri, ia wasa e ale sang ie soahng pwukat koaros?” 57 Eri, re tepida dipekelekelki. Ahpw Sises mahsanihong irail: “Soukohp men kin waunla wasa koaros, likin nan uhdakeo oh rehn tohnimwe kan.” 58 Ih eri sohte ketin wiahda manaman tohto wasao, pwehki ar seupwoson.

14 Ni ahnsowo Erod, kaunen wehin Kalili, rongada duwen rongen Sises 2 oh ndaiong eh ladu ko: “Iei Sohn Sounpapidais met. E iasadasangehr rehn me melahr akan oh ih kahrepen eh kak wia manaman pwukat.” 3 Erod* poarokedi Sohn oh salihedi oh kihong nan imweteng pwehki Erodias, en rie ohl Pilip eh pwoud. 4 Pwe Sohn kin ndaiong ih: “E sohte mweimweiong uhk ken ale liho.” 5 Ahpw mendahki e men kemehla ih, e perki pokono pwehki arail kin wiahki Sohn soukohp men. 6 Ahpw ni kasarawien ipwidien Erod eh wiawi, nein Erodias serepeino eri kahlek mwohrail oh uhdahn kaperenda Erod 7 kahrehda e kahukihla me e pahn kihong mehkot sohte lipilipil me e pahn peki. 8 Eri sang ni kaweid en eh nohno, e nda: “Ketikihong ie wasaht, moangen Sohn Sounpapidais nan dahl ehu.” 9 Nanmwarkio ahpw nsensuwedkihla, a pwehki kahula me e wiahda oh irail me iang ih mwengemwenge,* e ruwese dahme e peki en kohieng. 10 Ih eri ilekla pwe moangen Sohn en lupsang nan imwetengo. 11 Moangeo ahpw wisikdo nan dahl ehu oh kohieng serepeino, oh e walahng eh nohno. 12 Mwuri, nah tohnpadahk ko ahpw kohla ale paliwere oh sarepedi; irail eri kohdo kairehki Sises. 13 Ni Sises eh karongehda met, e ahpw ketin iangada pwoht ehu ketila sang mwo oh ketila wasa kis pwe en kalapwukala. Ni pokono eh rongada met, irail ahpw idawehnla ih sapasapal kohla sang kahnimw kan.

14 Ni ahnsou me e ketin lella ni oaroahro, e mahsanihada lapalahn pokon ehu oh e ketin poakeirailla oh kamwahwihala me soumwahu ko. 15 Ahpw ni eh soutikpene, sapwellime tohnpadahk ko ahpw patohdo reh oh patohwan: “Wasaht me doh oh wasa pwongier; komw ketin kadarpeseng pokonet pwe ren kohla nan kisin kahnimw kan oh pwainda kanarail mwenge.” 16 Ahpw, Sises mahsanihong irail: “Re sohte anahne kohkohpeseng; kumwail kihong irail mehkot ren kang.” 17 Irail ahpw patohwanohng: “Sohte mehkot reht wasaht, ihte lopwon en pilawa limau oh mwahmw riemen.” 18 E ahpw mahsanih: “Wadohng ie.” 19 E mahsanihong pokono en mwohndiong pohn reho. Ih eri ketin ale lopwon en pilawa limauo oh mwahmw riemeno, oh ni eh mahsendalahng nanleng, e kapingkalahnganki, oh mwurin eh ketin pilitikihpeseng lopwon en pilawa ko, e ketikihong sapwellime tohnpadahk ko oh tohnpadahk ko ahpw uhd kihong pokono. 20 Irail koaros eri mwenge oh medla, oh re deukada luhwe ko oh kadirehla kopwou 12. 21 Mpen ohl 5,000, oh pil lih oh kisin seri kan me iang mwenge. 22 Eri mwurinte mwo, e ahpw mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko ren douda pohn pwohto oh tiengla pali teio ni oaroahro nindoken eh pahn ketin kadarpeseng pokono.

23 Mwurin eh ketin kadarpeseng pokono, e ketidahla kelehpwla pohn nahna ehu oh loulou. Ni eh rotorotpene, e ketin kelekelehpw wasao. 24 Ih ahnsowo me pwohto uhdahn dohlahsang* sahpw oh pwungupwungudengkiseli ilok ko pwehki kisiniengo uhlahng irail. 25 Ahpw ni kapahieun awahn silasil en nipwong,* e ketila rehrail, ketin alialu kohla pohn sehdo. 26 Ni ahnsou me re kilangada eh ketin alialu kohla pohn sehdo, tohnpadahk ko ahpw uhdahn masepwehkada oh nda: “Kasansal ehu mwo?” Re werkihda ar masepwehk. 27 Ni ahnsowohte Sises mahsanihong irail: “Ngehi met; kumwail dehr masak.” 28 Piter sapengki: “Maing Kaun, ma komwi men, a komw ketin ruwese I en patohwei rehmwi pohn pihlet.” 29 E ketin mahsanih: “Kohdo!” Piter eri keredihsang pwohto oh alu kohla rehn Sises pohn pihlo. 30 Ahpw ni eh tehkada uklahn kisiniengo, e masepwehkada. Oh ni eh tepida kihrla, e weriwer nda: “Maing Kaun, doareiehla!” 31 Ni ahnsowohte Sises ketin kapahla limeo, ketin kolada ih oh mahsanihong: “Ke meid pwoson tikitik, dahme ke peikasalki?” 32 Mwurin ara karada nan pwohto, kisiniengo ahpw meleileidi. 33 Irail me mi nan pwohto eri poaridi mwowe, patohwan: “Komwi me uhdahn Sapwellimen Kohto!” 34 Oh irail kotehla sehdo oh peidi Kenesaret.

35 Oh ni tohn wasao ar kasawihada ih, irail ahpw pakairkihong wasa koaros limwahn wasao, aramas akan ahpw wahdohng reh me soumwahu koaros. 36 Oh re peki reh ma re kak doahkehte pwungipen sapwellime likou puhp oh irail koaros me doahke ahpw mwahula douluhl.

15 Parisi oh sounkawehwehn Kosonnedo kan sang Serusalem eri pwarodo rehn Sises oh patohwanohng: 2 “Dahme sapwellimomwi tohnpadahk kan kin kauwehkihla tiahk en mehn mahs ako? Karasepe, re sohte kin widen* pehrail ni arail pahn mwenge.”

3 E ketin sapeng irail mahsanih: “A dahme kumwail kin kauwehkihla sapwellimen Koht kehkehlik pwehki amwail tiahk kan? 4 Karasepe, Koht ketin mahsanih, ‘Kahkahki semomw oh inomw,’ oh ‘Mehmen me kin lokaia lemeiong seme de ine pahn kamakamala.’ 5 Ahpw kumwail kin nda, ‘Mehmen me ndaiong seme de ine: “Sohte lipilipil dahme I ahneki me kak seweseiuk iei kisakis ehu me koasoandier ong Koht,” 6 e solahr anahne wauneki seme.’ Eri kumwail kin wiahki mahsen en Koht mehkot sohte katepe pwehki amwail tiahk. 7 Mwalaun amwailen, mehlelete Aiseia eh kohpada duwen kumwail ni eh nda: 8 ‘Aramas pwukat kin waunekin ie sang ni kilin awarail, ahpw arail mohngiong inenen dohsang ie. 9 Sohte katepen arail kin pousehlahte kaudokiong ie, pwe arail padahk kan ihte kehkehlik en aramas kei.’” 10 Ih eri malipehdo pokono oh mahsanihong irail: “Kumwail rong oh wehwehkihla met: 11 Kaidehkin dahme kin kohieng nan ewen aramas emen me kin kasaminehla ih, ahpw dahme kin kohsang nan ewe me kin kasaminehla.”

12 Tohnpadahk ko eri patohla reh oh patohwanohng: “Komw mwahngih me Parisi ko dipekelekelki ar rong dahme komw mahsaniho?” 13 E ketin sapeng mahsanih: “Tuhke koaros me Semei nanleng sohte ketin padokedi pahn usuhsdahsang. 14 Kumwail pohnsehsehla irail. Sounkaweid maskun kei irail. Eri ma me maskun men kin kahre me maskun men, ira koaros pahn pwupwudiong nan pwoahr.” 15 Piter ahpw patohwan: “Komw ketin kawehwehiong kiht karasaras pwoaten.” 16 Ih eri mahsanih: “Ia duwe, kumwail pil saikinte wehwehki? 17 Kumwail sehse me dahme kin kohlong nan ewen aramas kin kohdihla nan kapehde oh kohieisang nan paliwere? 18 Ahpw dahme kin kohieisang nan ewe kin kohsang nan eh mohngiong, oh soahng pwukat kin kasaminehla ih. 19 Karasepe, lamalam suwed, kamaramas, kamwahl, tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud,* pirap, kadehde likamw, oh lahlahwe kin kohsang nan mohngiong. 20 Mepwukat me kin kasaminehla aramas; ahpw mwenge ni eh sohte widen* peh sohte kin kasaminehla aramas.”

21 Sises eri ketisang wasao oh ketila nan sapwen Dair oh Saidon. 22 A kilang! lihen Penisia men sang wasao kohdo oh ngihl laudida patohwan: “Maing Kaun, Nein Depit, komw kupwure ie. Nei serepeino lokolongki ngehn suwed men me tiadahr powe.” 23 Ahpw sohte lepin mahsen ehu me e ketin sapengki liho. Sapwellime tohnpadahk ko eri keiong mpe oh peki reh: “Komw ketin kausala ih pwe e wie weriwer kohdo mwuritail.” 24 E ketin sapeng mahsanih: “I sohte pekederdohng emen tohrohr ahpw ongete sihpw salongala kan en wehin Israel.” 25 Ahpw liho kohdo oh poaridi mwowe oh patohwanohng: “Maing Kaun, komw ketin sewese ie!” 26 E ketin sapeng mahsanih: “E sohte pwung en kihsang kenen seri kan kanarail pilawa oh kesehiong kisin kidi kan.” 27 Liho patohwan: “Ei maing, Kaun, ahpw kisin kidi kan pil kin kang mweremwer en pilawa me kin pwupwudihsang en arail soumas akan tehpel.” 28 Sises eri ketin sapeng ih mahsanih: “Lih, omw pwoson me laud mehlel, dahme ke mwahuki en pweida.” Nah serepeino eri mwahula ni awaohte.

29 Mwurin Sises eh ketila sang wasao, e ketila peianla Sehd en Kalili, oh mwurin eh ketidahla pohn dohlo, e ahpw ketidiong wasao. 30 Lapalahn pokono eri kohdo oh wadohng reh aramas akan me dangepel, me kisehn paliwararail kan ohla, me maskun, me lohteng, oh pil soumwahu tohto teikan oh pwilikihdiong mwohn aluweluwe kan, e ahpw ketin kamwahwihirailla. 31 Pokono eri pwuriamweikihla ar kilangada me lohteng kan ar lokolokaia, me kisehn paliwararail kan ohla ar mwahula, me dangepel kan ar alialu mwahu oh me maskun kan ar kilangada wasa, re ahpw kalinganahda Koht en Israel.

32 Sises eri malipepene sapwellime tohnpadahk ko oh mahsanih: “I poakehla pokon wet pwe re mihmier rehi rahn siluh oh sohte mehkot re kang. I sohte men kadarirailla ni ar sohte mwenge,* pwe re kakete lipwongmasala nanialo.” 33 Ahpw tohnpadahk ko patohwanohng ih: “Ia wasa nan sahpw doh wet me se pahn ale ie pilawa me pahn itar ong pokon ehu me uwehte met?” 34 Sises eri mahsanihong irail: “Lopwon en pilawa depe me mi rehmwail?” Re ahpw patohwan: “Meh isuh oh kisin mwahmw kei.” 35 Eri, mwurin eh mahsanihong pokono en mwohndiong nanpwel, 36 e ketikihda lopwon en pilawa isuhwo oh mwahmw ko, oh mwurin eh ketin kalahngankihong Koht, e ketin pilitikihpeseng oh tepida ketikihong sapwellime tohnpadahk ko, tohnpadahk ko ahpw uhd kihong pokono. 37 Oh koaros mwenge oh medla oh re deukada luhwe ko oh kadirehla kopwou laud* isuh. 38 Eri ohl 4,000 oh pil lih oh kisin seri kan me iang mwenge. 39 Mwurin eh ketin kadarpeseng pokono, e ketidahng pohn pwohto oh ketila nan sapwen Makadan.

16 Parisi oh Sadusi ko eri kohla reh oh kasonge ih ni ar peki en ketin kasalehiong irail ehu kilel sang nanleng. 2 E ketin sapeng irail mahsanih: “Ni eh kin soutikpene, kumwail kin nda, ‘E pahn mwahu lakapw pwe mesenleng weitahta,’ 3 oh ni menseng, ‘Rahnwet pahn kopou oh keteu pwe mesenleng weitahta ahpw mahliok.’ Kumwail kin ese kasawihada mwomwen mesenleng, ahpw kumwail sohte kak kasawihada kilel kan en ahnsou pwukat. 4 Dih ehu me kin suwed oh kamwahl* kin raparapahki kilel ehu, ahpw sohte kilel pahn kohieng, ihte kilel en Sona.” Ih eri ketiketla sang irail.

5 Ni tohnpadahk ko ar kotehla sehdo lella pali teio, re manokehla wahda pilawa. 6 Sises mahsanihong irail: “Kumwail pepehd oh mwasamwasahn ihsen Parisi oh Sadusi kan.” 7 Irail eri tepida koasoipene nanpwungarail oh nda: “Kitail sohte wisik pilawa kohdo.” 8 Ni Sises eh mwahngihada met, e ahpw mahsanih: “Kumwail meid pwoson tikitik, dahme kumwail ndindahki nanpwungamwail me sohte pilawa rehmwail? 9 Kumwail saikinte wehwehki, de kumwail sohte tamanda lopwon en pilawa limau me kamwengehda aramas 5,000 oh kopwou depe me kumwail deukada? 10 De lopwon en pilawa isuhwo me kamwengehda aramas 4,000 oh kopwou laud* depe me kumwail deukada? 11 Dahme kahrehda kumwail sohte dehdehki me kaidehn pilawa me I koasoakoasoia? Ahpw kumwail en kanahieng ihsen Parisi oh Sadusi kan.” 12 Irail eri wehwehkihda me e mahsanih duwen arail en kanahieng, kaidehn ihsen pilawa, ahpw padahk en Parisi oh Sadusi ko.

13 Ni ahnsou me e ketilong nan sapwen Sesaria Pilipai, Sises keinemwe rehn sapwellime tohnpadahk ko: “Ihs me aramas akan kin wiahki Nein-aramas?” 14 Re ahpw patohwan: “Ekei kin nda Sohn Sounpapidais, a ekei kin nda Elaisa, a pil ekei kin nda Seremaia de emen soukohp ako.” 15 E mahsanihong irail: “A kumwail, ihs me kumwail kin wiahkin ie?” 16 Saimon Piter ahpw sapeng patohwan: “Komwi me Krais, Sapwellimen Koht ieias.” 17 Ni Sises eh ketin sapeng ih, e mahsanih: “Meid pai kowe, Saimon nein Sona, pwehki kaidehn aramas* me kasalehiong uhk met, pwe Semei me ketiket nanleng. 18 I pil pahn ndawei: Kowe Piter, oh pohn paip wet I pahn kauwada ei mwomwohdiso, oh ewen kelen Sousou* sohte pahn powehdi. 19 I pahn kihong uhk kih kan en Wehin nanleng, oh dahme ke pahn salihedi nin sampah pahn selidier nanleng, oh dahme ke pahn sapwadada nin sampah pahn pil sapwedekdahr nanleng.” 20 Ih eri ketin padahkihong tohnpadahk ko ren dehpa ndaiong emen me ih me Krais.

21 Sang ni ahnsowo kohla, Sises ketin tepida kawehwehiong sapwellime tohnpadahk ko me e anahne ketila Serusalem oh lokolongki soahng tohto sang rehn ohl mah kan, kaunen samworo kan oh sounkawehwehn Kosonnedo kan oh kamakamala, oh iasada ni kesiluhwen rahn. 22 Piter ahpw kelehpwkihla oh tepida kapwungohng patohwan: “Maing Kaun, komw ketin kadek ong pein komwi, mepwukat sohte mwahn pahn lelohng komwi.” 23 Ahpw e ketin sohpeisang oh mahsanihong Piter: “Kohla mwuri, Sehdan! Kowe mehn kadipekelekel ehu ong ie, pwehki dahme ke medemedewe, kaidehn sapwellimen Koht madamadau, ahpw ahn aramas.”

24 Sises eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Ma mehmen men idawehniehdo, a en tounmeteikihla pein ih oh kapaikada eh tuhkehn kalokolok* oh kin ideidawehn ie. 25 Pwe mehmen me men doarehla eh mour* pahn katihasang, ahpw mehmen me katihasang eh mour* pwehki ngehi, pahn diar. 26 Ni mehlel, ia pahn katepehiong emen ma e ahnekihla sampah pwon ahpw katihasang eh mour?* De, dahme emen pahn kihda pwehn wiliankihdi eh mour?* 27 Pwe Nein-aramas pahn ketido ni lingan en Seme iangahki sapwellime tohnleng kan, e ahpw pahn ketikihong emenemen dahme e warohng nin duwen eh wiewia kan. 28 I ndaiong kumwail ni mehlel me ekei me kesikesihnen wasaht sohte mwahn pahn mehla lao re pahn kilang mahs Nein-aramas eh ketido nan sapwellime Wehi.”

17 Rahn weneu mwuri, Sises ketin kahrehda Piter oh Seims oh rien Seimso Sohn, irail ahpw kelehpw kohdahla pohn nahna ile ehu. 2 E ahpw ketin wekila mwohrail; silangi marainla duwehte ketipin, sapwellime likou puhp lingaling* duwehte marain. 3 A kilang! Moses oh Elaisa pwarohng irail oh koasoakoasoiong Sises. 4 Piter ahpw patohwanohng Sises: “Maing Kaun, e mwahu ong kiht sen mihmi wasaht. Ma komw kupwurki, a I pahn kauwada impwal siluh wasaht, ehu ong komwi, ehu ong Moses oh ehu ong Elaisa.” 5 Ni eh wie patopato, a kilang! depwek marain ehu kipeiraildi oh kilang! ngihl ehu peido sang nan depweko mahsanih: “Iet nei Pwutak kompoake me I kin kupwurperenki. Kumwail rong ih.” 6 Ni tohnpadahk ko ar rongada met, irail ahpw masepwehkada kowahlap oh poaridiong nanpwel. 7 Sises ahpw ketido rehrail, ketin doahke irail oh mahsanih: “Kumwail uhda. Kumwail dehr masak.” 8 Ni arail sarada, Sises me re kilang, sohte pil emen. 9 Ni arail ketiket kohdi sang pohn nahnao, Sises ketin kehkehlingkihong irail, mahsanih: “Kumwail dehpa ndaiong emen duwen kasansal wet lao Nein-aramas pahn iasada sang rehn me melahr akan.”

10 Eri tohnpadahk ko ahpw patohwan idek reh: “Dahme sounkawehwehn Kosonnedo kan kin ndahki me Elaisa anahne tiengdo mahs?” 11 E ketin sapeng mahsanih: “Elaisa me uhdahn pahn kohdo oh pahn pwurehng kamwahwihala mehkoaros. 12 Ahpw I ndaiong kumwail me Elaisa pwarodohr oh re sehse me ih mwo, re ahpw kin wiahiong ih mehkoaros me re mwahuki. Ih pil pahn duwen Nein-aramas eh pahn ketin ale lokolok sang rehrail.” 13 Tohnpadahk ko ahpw wehwehkihda me e mahmahsanihong irail duwen Sohn Sounpapidais.

14 Ni arail lellahng rehn pokono, ohl emen ahpw patohdo reh, kelepwikihdi mwomwe oh patohwan: 15 “Maing Kaun, komw kupwurehla nei pwutako, pwe e kin soumwahu rerrer. E kin kalapw pwupwudiong nan kisiniei oh nan pihl. 16 I wahdo rehn sapwellimomwi tohnpadahk ko, re ahpw sohte kak kamwahwihala.” 17 Sises ketin sapeng mahsanih: “Kumwail dih seupwoson oh dipan, ia uwen werei ei pahn mihmi rehmwail? Ia uwen werei ei pahn kanengamahiong kumwail? Wahdo ih rehi.” 18 Sises eri ketin lipwoare ngehn suwedo, oh e kohieisang reh, pwutako ahpw mwahula ni awaohte. 19 Tohnpadahk ko eri kelehpwla rehn Sises oh patohwan: “Dahme se sohte kak kauskihsang ngehn suwedo?” 20 E mahsanihong irail: “Pwehki amwail pwoson tikitik. Pwe I ndaiong kumwail ni mehlel, ma kumwail ahneki pwoson me uwehte kisin werentuhke tikitik kis,* kumwail pahn ndaiong nahna wet, ‘Tohrekweisang met, tohrekla mwo,’ e ahpw pahn wiawi, oh kumwail pahn kak wia mehkoaros.” 21* ——

22 Ni ahnsou me irail pokonpene nan Kalili, Sises mahsanihong irail: “Nein-aramas pahn pengpengla rehn aramas akan, 23 oh re pahn kemehla ih, oh ni kesiluhwen rahn e pahn iasada.” Irail eri uhdahn nsensuwedkihla met.

24 Mwurin arail lella Kapernaum, ohl ekei me kin rik daksis* en tehnpas sarawio ahpw kohdo rehn Piter oh nda: “Ia duwe, amwail sounpadahken sohte kin pwain daksis en tehnpas sarawio?” 25 E nda: “Ei.” Ahpw ni eh pedolong nan ihmwo, Sises me tepin mahsen oh e mahsanih: “Ia omw madamadau Saimon? Nanmwarki kan en sampah kin alehsang rehn ihs daksis en dipwisou de daksis en moahng kan? Re kin alehsang rehn neirail kan de sang rehn meteikan?” 26 Ni eh patohwan: “Sang rehn meteikan,” Sises ahpw mahsanihong: “Eri ni mehlel, neirail kan sohte anahne pwain daksis. 27 Ahpw pwe kitail en dehr kahrehiong irail en dipekelekel, kohwei ni sehden, kakihrdi ehu kehsen oh tepin mwahmw me ke pahn apihada, kasarapeseng ewe, ke ahpw pahn diar mwohni silper* ehu. Ale oh kihong irail pweinen daksis ong kowe oh ngehi.”

18 Ni ahnsowo, tohnpadahk ko keiong mpen Sises oh patohwanohng: “Eri ihs me keieu lapalap nan Wehin nanleng?” 2 Ih eri malipedohng reh kisin seri men oh ketin kasihnenihada nanpwungarail 3 oh mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel, ma kumwail sohte wekila oh duwehla kisin seri kan, kumwail sohte mwahn pahn pedolong nan Wehin nanleng. 4 Ihme kahrehda, mehmen me pahn aktikitikla duwehte kisin seri menet, ih me pahn keieu lapalap nan Wehin nanleng; 5 oh mehmen me kin kasamwo kisin seri duwehte memenet pwehki mwarei pil kin kasamwo ie. 6 Ahpw mehmen me kin kadipekelekele emen rehn me tikitik pwukat me kin pwoson ie, e pahn mwahu ong ih takain ngidar pilawa me dongki men kin kamwakamwakid en pirapiriong ni tepinwere oh kakihrala nan madau.

7 “Meid suwediong sampah pwehki mehn kadipekelekel kan! Ei, mehn kadipekelekel kan uhdahn pahn kin kohda, ahpw meid suwediong aramaso me mehn kadipekelekel kin kohsang reh! 8 Eri ma apali pehmwen de apali nehmwen kin kahrehiong uhk ken dipekelekel, lupukasang oh kesehweisang uhk. E mwahuwong uhk kisehn paliweromwen eh ohla de nehtuk ahpw pedolong nan mour sang omw peh riau de neh riau ahpw lekdeklahng nan kisiniei soutuk. 9 Oh ma apali pwoaren mesomwen kin kahrehiong uhk ken dipekelekel, pwadikasang oh kesehweisang uhk. E mwahuwong uhk ken maspali pedolong nan mour sang omw mas pokon ahpw lekdeklahng nan Kiehna.* 10 Kaleke kumwail de mwamwahliki emen rehn me tikitik pwukat, pwe I ndaiong kumwail me arail tohnleng kan nanleng kin uhdiahl silangin Semei me ketiket nanleng ahnsou koaros. 11* ——

12 “Dahme kumwail medewe? Ma ohl emen naineki sihpw 100, emen rehrail ahpw salongala, e sou pahn kihdi me 99 pohn nahnao oh kohla rapahki me salongalahro? 13 Oh ma e diarada, I ndaiong kumwail ni mehlel, e pahn perenkihda mehmeno laudsang me 99 me sohte salongala. 14 Semei* me ketiket nanleng pil sohte ketin kupwurki emen rehn me tikitik pwukat en sohrala.

15 “Oh ma riomw men* wiahda dihp ehu, kohla kelehpwkihla oh kasalehiong eh sapwungo.* Ma e pahn rong uhk, eri ke kasapahldo riomwo. 16 Ahpw ma e sohte pahn rong, kahrehda emen de riemen pwe soahng koaros en kak sansalda sang ni kadehde* en sounkadehde riemen de silimen. 17 Ma e sohte rong irail, koasoiong mwomwohdiso. Ma e pil sohte rong mwomwohdiso, eri wiahkihla ih mehn liki oh sounrik daksis.

18 “I ndaiong kumwail ni mehlel me sohte lipilipil dahme kumwail pahn salihedi nin sampah, e selidier nanleng, oh sohte lipilipil dahme kumwail pahn sapwadada nin sampah, e pil sapwedekdahr nanleng. 19 I pahn pil ndaiong kumwail ni mehlel me ma riemen kumwail nin sampah kin pwungkipene mehkot me kesempwal ira en peki, e pahn pweiong ira pwehki Semei me ketiket nanleng. 20 Pwe wasa me aramas riemen de silimen kin kohpene ie ni mwarei, I kin mi nanpwungarail.”

21 Piter ahpw keiong mpe oh patohwanohng: “Maing Kaun, pak depe I anahne mahkohng riei me kin wia dihpiong ie? Lao lel pak isuh?” 22 Sises ahpw mahsanihong: “I pahn ndaiong uhk, kaidehn pak isuh, ahpw lao lel pak 77.

23 “Ihme kahrehda Wehin nanleng kin rasehng nanmwarki men me men eh ladu ko en kapwungala arail pweipwand. 24 Ni eh tepida ale pweinen arail pweipwand, ohl emen ahpw wisikdo me pweipwandkihong dalend 10,000.* 25 Ahpw pwehki e sohte kak pwainla eh pweipwando, eh nanmwarkio ahpw ruwese me ih oh eh pwoud oh nah seri kan oh mehkoaros me e ahneki en netila pwe en pwainla eh pweipwando. 26 Eri laduwo ahpw kelepwikihdi, poaridi mwowe oh nda, ‘Komw kanengamahiong ie mahs, I pahn pwainohng komwi mehkoaros.’ 27 En laduwo eh nanmwarkio ahpw poakehla oh mahkohng oh irisasang eh pweipwando. 28 Laduwo ahpw kohla oh diar ienge ladu men me pweipwandkihong denari* 100, ih eri poarehng, padikpene tepinwere oh ndaiong, ‘Kapwungodo dahme ke pweipwandkihong ie.’ 29 Ienge laduwo ahpw kelepwikihdi oh tepida peki reh nda, ‘Kanengamahiong ie mahs, I pahn pwainohng uhk.’ 30 Ahpw e kahng rong, e kohlahte kesehlong ih nan imweteng, e lao pahn kak kapwungala eh pweipwand. 31 Ni ienge ladu ko ar kilangada dahme wiawi, re ahpw nsensuwedkihla kowahlap oh kohla pakairkihong arail nanmwarkio soahng koaros me wiawiher. 32 Eh nanmwarkio ahpw ekerodo oh ndaiong: ‘Ladu suwed, I irisasang omw pweipwand koaros ni omw pekipek rehi. 33 Ke sou pil anahne mahkohng iengomw laduwo duwehte ei mahkohng uhk?’ 34 Eh nanmwarkio ahpw lingeringerda kowahlap oh kihong ih rehn silepen imwetengo lao e kapwungala eh pweipwand koaros. 35 Semei nanleng pil pahn ketin wiahiong kumwail soahngohte ma emenemen kumwail sohte pahn mahkohng rie sang nan eh mohngiong.”

19 Ni Sises eh ketin kaimwisekala mahsen pwukat, e ahpw ketilahsang Kalili oh ketidohng ni irepen Sudia, palio Pillap Sordan. 2 Lapalahn pokon ehu ahpw pil idawehnla ih oh e ketin kamwahwihirailla wasao.

3 Oh Parisi kei ahpw patohdo reh pwe ren kasonge ih oh re patohwan idek: “Kosonned mweidohng ohl emen en mweisang eh pwoud pwehki kahrepe sohte lipilipil?” 4 E ketin sapeng mahsanih: “Kumwail sohte kin wadek me Ih me ketin kapikada ira, ketin wiahda ira ohl oh lih sang nin tapio 5 oh mahsanih: ‘Ong ni kahrepe wet me ohl emen pahn mweikihsang seme oh ine oh pahn patehng eh pwoud oh ira pahn wiahla warteieu’? 6 Pwe ira solahr wia riemen, ahpw warteieu. Ihme kahrehda, dahme Koht ketin kapatapene, aramas dehpa kihpeseng.” 7 Irail ahpw patohwanohng ih: “Eri dahme Moses koasoanehkihdi ohl emen en kihda kisinlikoun mweipeseng oh mweisang eh pwoud?” 8 E mahsanihong irail: “Pwehki amwail keptakai, Moses mweidohng kumwail en mweisang amwail pwoud lih kan, ahpw met sohte kin wiawi sang nin tapio. 9 I ndaiong kumwail me mehmen me mweisang eh pwoud lih me sohte wiahda tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud* oh pwoudikihda emen tohrohr, e kamwahl.”

10 Tohnpadahk ko ahpw patohwanohng: “Ma ih pahn duwen nanpwungen ohl emen oh eh pwoud, eri e sohte konehng en pwopwoudida.” 11 E mahsanihong irail: “Kaidehn ohl koaros kak kapwaiada mahsen pwukat, ahpw irail kante me ahneki kisakiso. 12 Ekei sohte pwopwoud pwehki sang ni ar ipwidi paliwararail kan sohte unsek oh ekei pwehki re lekalahr; ahpw ekei liksang pwopwoud pwehki Wehin nanleng. Mehmen me kak kapwaiada met, a en kapwaiada.”

13 Kisin seri kan ahpw wisikdo reh pwe en ketikidahng pohrail lime ko oh loulou, ahpw tohnpadahk ko lipwoareirailda. 14 Sises ahpw mahsanih: “Kumwail piseksang kisin seri kan, oh dehr kapweiek irail sang ren kohdo rehi pwe Wehin nanleng iei wehin soangen aramas pwukat.” 15 Oh e ketikidahng pohrail lime ko oh ketiket sang wasao.

16 A kilang! aramas emen ahpw patohdo reh oh patohwan: “Maing Sounpadahk, soahng mwahu dah me I anahne wia pwe I en alehdi mour soutuk?” 17 E ahpw mahsanihong ih: “Dahme ke idengki rehi duwen dahme mwahu? Mehtehmen me mwahu. Ahpw ma ke men pedolong nan mour, eri pousehlahte kapwaiada kehkehlik kan.” 18 E ahpw patohwanohng: “Mehnia?” A Sises mahsanih: “Ke dehr kemehla aramas, ke dehr kamwahl, ke dehr pirap, ke dehr wiahda kadehde likamw, 19 kahkahki semomw oh inomw, oh ke anahne poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.” 20 Mwahnakapwo ahpw patohwanohng ih: “I kin kapwaiada mepwukat koaros, dahme I pil anahne wia?” 21 Sises mahsanihong ih: “Ma ke men unsekla, kohwei netikihla omw dipwisou koaros oh kihong aramas semwehmwe kan, ke ahpw pahn ahneki pai en nanleng; oh kohdo idawehniehla.” 22 Ni mwahnakapwo eh rongada met, e kohkohla ni pahtou, pwe e ahneki kepwe tohto. 23 Sises eri mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “I ndaiong kumwail ni mehlel me e pahn apwal ong aramas kepwehpwe men en pedolong nan Wehin nanleng. 24 I pil men ndaiong kumwail me e mengeiong kamel men en dil nan pwoaren dikek ehu sang aramas kepwehpwe men en pedolong nan Wehin Koht.”

25 Ni ahnsou me tohnpadahk ko rong met, irail ahpw pwuriamweikihla mehlel oh patopatohwan: “Ihs me uhdahn kak komourla?” 26 Sises ketin sohpeilahng irail oh mahsanih: “Met sohte kak pweida rehn aramas, ahpw rehn Koht mehkoaros kak pweida.”

27 Piter eri sapeng patohwan: “Iet kiht me pwilikidier mehkoaros oh ideidawehn komwi; eri dahme se pahn pwaisanki?” 28 Sises mahsanihong irail: “I ndaiong kumwail ni mehlel, ni ahnsoun pwurehng kapikipikda, ni Nein-aramas eh pahn mwohd nan mwoale lingan, kumwail me kin ideidawehn ie pahn mwohd nan mwoahl 12 oh pahn kadeik keinek 12 en Israel. 29 Oh irail koaros me pwilikihdi imwarail kan de riarail pwutak kan de serepein kan de samarail kan de inarail kan de neirail seri kan de sapwarail kan pwehki mwarei pahn ale pak epwiki oh pahn sohsohki mour soutuk.

30 “Ahpw tohto mehn mwowe pahn mwurihla, a mehn mwuri pahn mwowehla.

20 “Pwe Wehin nanleng rasehng soumas en ihmw men me kin sangkeneiong rapahki tohndoadoahk en eh mwetin kreip. 2 Mwurin ih oh tohndoadoahk ko ar pwungkipenehr denari* ehu ong rahn ehu, e ahpw kadarirailla nan eh mwetin kreip. 3 Ni eh pil kohieila mpen awa kesiluh,* e kilangada meteikan arail kesikesihnen ni wasahn netinet, sohte arail doadoahk; 4 e ahpw ndaiong irail, ‘Kumwail pil kohwei nan mwetin kreipo oh I pahn kihong kumwail dahme konehng.’ 5 Irail eri kohla. A e pil pwurehng kohieila mpen awa keweneu* oh keduwau* oh wia soahngohte. 6 A mpen awa kaeisek ehu,* e kohieila oh diarada meteikan ar wie kesikesihnen, e ahpw ndaiong irail, ‘Dahme kumwail kesikesihnenki wasaht rahn ehu pwon sohte doadoahk?’ 7 Re sapengki nda, ‘Pwehki sohte me koadoadoahkih kiht.’ E ndaiong irail, ‘Kumwail pil kohla nan mwetin kreipo.’

8 “Ni eh soutikpene, soumas en mwetin kreipo ahpw ndaiong nah sounapwalih doadoahko, ‘Ekerpene tohndoadoahk kan oh pwainohng pweinarail kan, tepikihda me keieu mwuhr oh imwikihla me keieu mwowe.’ 9 Ni ahnsou me tohndoadoahk kan me doadoahk sang awa kaeisek ehu kohdo, emenemen irail alehdi denari* ehu. 10 Eri ni ahnsou me irail me mwowe ko kohdo, re kihkihong me re pahn ale laudsang, re ahpw pil ale uwen denari* ehu. 11 Ni ar ale met, re ahpw tepida kaulimehki soumas en ihmwo 12 oh nda, ‘Irail mehn mwuri ko doadoahk awateieu; ahpw ke pil wiahiong irail duwehte kiht me doadoahk laud rahn ehu pwon pahn karakar en ketipin!’ 13 E ahpw sapeng emen irail, nda, ‘Nahn, sohte sapwung ehu I wiahiong uhk. Kita pwungkipene denari* ehu, kaidehn? 14 Ale dahme noumw oh kohkohla. I men kihong mehn mwuhro uwen me I kihong uhko. 15 E sou pwung I en wiahiong nsenei pein ei kepwe kan? De ke peirin* pwehki ei mwahu?’* 16 Ni ahl wet, mehn mwuri kan pahn mwowehla, a mehn mwowe kan pahn mwurihla.”

17 Ni arail ketin kohdalahng Serusalem, Sises ahpw ketin kelehpwkihla tohnpadahk 12 ko oh mahsanihong irail nanialo: 18 “Kilang! Kitail kohkohdalahng Serusalem oh Nein-aramas pahn pengpengla rehn kaunen samworo kan oh sounkawehwehn Kosonnedo kan. Re pahn kadeikada ih pwe en kamakamala 19 oh pahn pangala ih rehn mehn liki kan pwe en wia mehn kapailok, wowoki oh kamakamala nin tuhke pwoat; oh ni kesiluhwen rahn e pahn iasada.”

20 Eri, inen nein Sepedi ko patohdo reh iangahki nah pwutak ko, poaridi mwowe oh peki reh mehkot. 21 E mahsanihong ih: “Dahme ke mwahuki?” E sapeng patohwanohng ih: “Komw ketin mweidohng ei tungoal pwutak riemenet en mwohndi, emen ni palimaunomwi, a emen ni palimeing nan sapwellimomwi Wehi.” 22 Sises ketin sapeng: “Kumwa sehse dahme kumwa pekipekien. Kumwa kak nim kep me I nektehn pahn nim?” Ira patohwanohng ih: “Se kak.” 23 E ahpw mahsanihong ira: “Kumwa uhdahn pahn nim nimei kep, ahpw en mwohndi ni palimaun oh palimeingi kaidehn ngehi me pahn koasoanehdi, pwe iei pwaisen irail kan me Semei ketin kaunopadahng.”

24 Ni ahnsou me irail me ehko rongada duwen met, irail ahpw lingeringerda pahn pirieno. 25 Sises ahpw malipeiraildohng reh oh mahsanih: “Kumwail ese me kaun en wehi kan kin men kaunda neirail aramas oh me lapalap kan kin doadoahngki arail manaman pohrail. 26 Met en dehr wiawi rehmwail; ahpw mehmen me men lapalapala nanpwungamwail anahne wia amwail sounpapah, 27 oh mehmen me men keieu nanpwungamwail anahne wia amwail ladu. 28 Duwehte Nein-aramas me ketido, kaidehn pwe aramas en papah, ahpw pwe en papah oh toukihda moure* nin duwen pweinen pweipwei sapahl ehu ong aramas tohto.”

29 Ni arail mweselsang Seriko, lapalahn pokon ehu ahpw idawehnla ih. 30 A kilang! ohl maskun riemen me mwomwohd ni keilen ahlo rongada me Sises ketiket kohla wasao, ira ahpw ngihl laudida patohwan: “Maing Kaun, Nein Depit, komw kupwurei kiht!” 31 Pokono ahpw lipwoareirahda oh ndaiong ira en nennenla; a ira ahpwte kalaudehla ngilara ko, patopatohwan: “Maing Kaun, Nein Depit, komw kupwurei kiht!” 32 Sises eri ketin uhdi oh malipeiradohng reh, mahsanih: “Dahme kumwa mwahuki I en wiahiong kumwa?” 33 Ira ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, mweidohng pwoaren masat kat en pehdpeseng.” 34 Sises ahpw ketin poakeirahla oh ketin doahke masara ko oh ni ahnsowohte ira pwurehng kilangada wasa, oh ira idawehnla ih.

21 Ni arail kerenlahng Serusalem oh lel Pedpeiti pohn Nahnahn Olip, Sises ahpw poaronehla tohnpadahk riemen, 2 oh mahsanihong ira: “Kumwa kohwei nan kisin kahnimw mwohnen oh ni ahnsou me kumwa pahn lel mwo, kumwa pahn diar dongki men me wie sensel oh nah me pwul emen mi reh. Kumwa lapwairahda oh wairahdo rehi. 3 Ma mehmen ndaiong kumwa mehkot, kumwa pahn nda, ‘Kauno ketin anahne ira.’ Ni ahnsowohte e pahn mweidohng kumwa.”

4 Met wiawi pwe en kapwaiada dahme soukohpo nda: 5 “Ndaiong nein Saion serepein: ‘Kilang! Omw nanmwarki kohkohdo rehmw ni opampap oh e mi pohn dongki pwul men, ei, pohn wahn dongki men.’”

6 Tohnpadahk ko eri kohla oh wia duwehte me Sises ketin padahkihong ira. 7 Ira eri wahdo dongkio oh nah me pwulo, oh irail irepehkihdi pohra arail likou puhp ko, e ahpw ketidiong powe. 8 Pali laud en pokono irepehkihdi ar likou puhp ko nanialo, a ekei pelehdi rahntuhke kei oh irepehkihdi nanialo. 9 Oh pokon me tieng mwowe oh pil irail ko me ideidawehn ih wie weriwer ndinda: “Komw kalahngan ketin doarehla Nein Depit! Meid pai me ketido ni mwaren Siohwa!* Komw kalahngan ketin doarehla ih, komwi me ketiket wasa ileile!”

10 Oh ni eh ketilong nan Serusalem, tohn kahnimwo pwon mwoarongada, ndinda: “Ihs menet?” 11 Pokono ahpw kin ndinda: “Soukohp Siseso met, sang Nasaret nan Kalili!”

12 Sises ketilong nan tehnpas sarawio oh ketin kasarehieisang irail koaros me wie netinet oh wie pwapwain nan tehnpas sarawio, oh e ketin wekidedi en sounkawilian mwohni ko ar tehpel ko oh dewen sounnet mwuroi ko. 13 Oh e mahsanihong irail: “E ntingdier, ‘Tehnpesei pahn adaneki tehnpesen kapakap,’ ahpw kumwail wiahkilahr dewen lipirap akan.” 14 Pil me maskun oh dangepel kan patohdo reh nan tehnpas sarawio oh e ketin kamwahwihirailla.

15 Kaunen samworo kan oh sounkawehwehn Kosonnedo kan ahpw lingeringerda ni arail kilangada soahng kapwuriamwei kan me e ketin wiadahr oh kisin pwutak kan ar wie weriwer nan tehnpas sarawio ndinda, “Komw kalahngan ketin doarehla Nein Depit!” 16 Irail ahpw ndaiong: “Ke rong dahme re ndinda?” Sises eri mahsanihong irail: “Ei. Ia duwe, kumwail sohte kin wadek met, ‘Komw ketin kahrehiong ewen kisin seri kan oh seri pwelel kan en kapinga komwi’?” 17 A ni eh ketiketla sang irail, e ahpw ketisang nan kahnimwo oh ketila Pedani oh pweiekidi wasao.

18 Ni eh sapahllahng nan kahnimwo nimensehngie, e ahpw pwungitikla. 19 E mahsanihada tuhke pik pwoat ni keilen ahlo oh ketilahng ni tuhkeo, ahpw e sohte ketin diarada mehkot loale, pwe teh tohr, oh e mahsanihong tuhkeo: “Ke solahr pahn pwurehng wa.” Tuhke piko ahpw mengila ni ahnsowohte. 20 Ni tohnpadahk ko ar kilangada met, re pwuriamweikihla oh patohwanohng: “Dahme kahrehda tuhke piko mengila ni ahnsowohte?” 21 Sises ketin sapeng irail mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel, ma kumwail kin pwoson oh sohte kin peikasal, kumwail kak wia kaidehnte soahng me I wiahiong tuhke pik pwoatet, ahpw ma kumwail pahn pil ndaiong nahna wet, ‘Mwekidwei sang met oh lekdekdiong nansed,’ eri e pahn wiawi. 22 A soahng koaros me kumwail kapakapki ni pwoson, kumwail pahn ale.”

23 Mwurin eh ketilong nan tehnpas sarawio, kaunen samworo kan oh ohl mah kan en tohnwehio kohdo reh ni eh ketin padapadahk oh nda: “Ni manaman dahieu me ke kin wia soahng pwukat? Oh ihs me kihong uhk manaman wet?” 24 Sises ketin sapeng irail mahsanihong irail: “I pahn pil idek rehmwail mehkot. Ma kumwail sapeng ie, eri I pil pahn ndaiong kumwail ni manaman dahieu me I kin wia soahng pwukat: 25 Papidais me Sohn kin wia kin kohsang ia? Sang nanleng de sang rehn aramas?”* Re ahpw tepida koasoiapene nanpwungarail, ndinda: “Ma kitail pahn nda, ‘Sang nanleng,’ a e pahn ndaiong kitail, ‘Dahme kumwail sohte kamehlelehki ih?’ 26 Ahpw ma kitail nda, ‘Sang rehn aramas,’ kitail pahn masak pokono pwe irail koaros kin wiahki Sohn soukohp emen.” 27 Irail eri sapeng Sises: “Se sehse.” E uhd mahsanihong irail: “Eri, I pil sohte pahn ndaiong kumwail ni manaman dahieu me I kin wia soahng pwukat.

28 “Dahme kumwail lemeleme? Ohl emen naineki seri riemen. E kohla rehn me laudo oh ndaiong, ‘Lao, kohla doadoahk nan mwetin kreipo rahnwet.’ 29 Memenet ahpw sapeng nda, ‘I sohte pahn,’ ahpw mwuhr, e koluhla oh kohieila. 30 Ohlo kohla rehn me tikitiko oh ndaiong soahngohte. Memenet ahpw sapeng nda, ‘Ei maing, I pahn,’ ahpw e sohte kohla. 31 Ihs rehra me kapwaiada nsenen semeo?” Irail ndaiong: “Me laudo.” Sises eri mahsanihong irail: “I ndaiong kumwail ni mehlel me sounrik daksis oh lihen netiki paliwere kan kin tiengla mwohmwail ong nan Wehin Koht. 32 Pwe Sohn pwarodo pwe en kasalehiong kumwail elen pwung, ahpw kumwail sohte kamehlele ih. Ahpw, sounrik daksis oh lihen netiki paliwere kan kamehlele ih, oh mendahki amwail pil kilangehr met, kumwail sohte koluhla mwuri pwe kumwail en kamehlele ih.

33 “Rong pil ehu karasaras: Mie ohl emen me mie sapwe, me padokedi mwetin kreip ehu oh kelepene oh weirada wasahn tiak kreip ehu loale oh kauwada imwen doulik ehu; ih eri kihong soumwet kei en kohwahki sahpwo, e ahpw seiloakla liki. 34 Ni eh lelehr ahnsoun dolung wah ko, e ahpw kadarala eh ladu ko rehn soumwet ko pwe ren ale pwaise sang ni wah ko. 35 Ahpw soumwet ko poarehng eh ladu ko oh kemehda emen, emen re kemehla oh emen re katehki takai. 36 E pil pwurehng kadarala ladu kei, me tohtohsang tepin pwihno, ahpw re pil wiahiong irail soahngohte. 37 A ni imwio, e kadarala nah pwutako rehrail oh nda, ‘Re pahn wauneki nei pwutak.’ 38 Ni arail kilangada pwutako, soumwet ko ahpw ndapene nanpwungarail, ‘Ih serien sohso met. Nna, kitail kemehla oh ale eh sohso!’ 39 Irail eri poarehng ih oh kesepwekeieisang nan mwetin kreipo oh kemehla ih. 40 Eri, dahme ohl me ahneki mwetin kreipo pahn wiahiong soumwet ko ni eh pahn kohdo?” 41 Irail ahpw ndaiong: “Pwehki arail suwed, e pahn kahrehiong irail mehla suwed oh pahn mweidohng soumwet teikan ren uhd kohwahki mwahto pwe re pahn kin kihong ih wah kan ni ahnsawi.”

42 Sises eri mahsanihong irail: “Ia duwe, kumwail sohte kin wadek nan Nting Sarawi kan, ‘Takai me sounkou ihmw kan kesepwekelahr, e wialahr takain pwukakeimw me keieu kesempwal.* E pwildohsang rehn Siohwa* oh me inenen kaselel ong masatail’? 43 Ih kahrepen ei ndaiong kumwail me Wehin Koht pahn kohsang kumwail oh uhd kohieng wehi ehu me kin kapwarehda wah kan. 44 Pil mehmen me pwupwudiong pohn takai wet pahn mwerpeseng. A mehmen me takaio pwupwudiong powe, e pahn kamwutepene.”

45 Ni kaunen samworo ko oh Parisi ko ar rongada sapwellime karasaras ko, re ese me e mahmahsanih duwen irail. 46 Mendahki arail men koledi* ih, re masak pokono pwehki ar kin wiahki ih soukohp men.

22 Sises pil pwurehng mahseniong irail ni karasaras, mahsanih: 2 “Wehin nanleng rasehng nanmwarki men me wiahda kamadipw en kapwopwoud ehu ong nah pwutak. 3 Oh e kadarala eh ladu kan pwe ren eker irail me ale luhk en iang kamadipw en kapwopwoudo, ahpw re sohte men iang towehda. 4 E pil kadarala ekei ladu oh nda, ‘Ndaiong irail me aleier luhk: “Kilang! I kaunopadahr mwenge, nei kou kan oh mahn wih ko kamalahr oh mehkoaros kaunopadahr. Kumwail kohdo iang kamadipw en kapwopwoud.”’ 5 Ahpw irail sohte nsenohki ahpw kohla wia soahng teikan, emen kohla nan eh mwahto, a emen kohla wia eh pesines; 6 ahpw meteiko poarehng eh ladu ko, wiakauweirailla oh kemehla.

7 “Nanmwarkio ahpw lingeringerda kowahlap oh kadarala nah karis en sounpei kan oh kemehla sounkam aramas ako oh isikala arail kahnimwo. 8 Ih eri ndaiong eh ladu ko, ‘Kamadipw en kapwopwoud kaunopadahr, ahpw irail me ale luhk sohte warohng towehda. 9 Ihme kahrehda, kumwail kohla ni ahl akan me kohieisang nan kahnimwo, oh lukehdo aramas sohte lipilipil me kumwail diar ong kamadipw en kapwopwoud wet.’ 10 Eri, ladu ko kohieila nanial akan oh kapokonepene koaros me re diar, me suwed oh me mwahu; oh wasahn kamadipw en kapwopwoudo ahpw direkihla irail me iang mwenge.*

11 “Ni ahnsou me nanmwarkio pedolong pwe en tehk irail me lukodo ko, e kilangada ohl emen me sohte likawih kapwat en kapwopwoud. 12 E ahpw ndaiong, ‘Nahn, ia duwen omw pedolongodo met ahpw sohte kapwat en kapwopwoud?’ Ohlo ahpw sohte lokaia. 13 Nanmwarkio ahpw ndaiong eh ladu ko, ‘Kumwail salihpene peh oh neh kan oh kesehieila likio nan rotorot. Ih wasa me e pahn sengiseng oh ngih kan tehtehrek.’

14 “Pwe me tohto me aleier luhk, ahpw me malaulau me pilipilda.”

15 Parisi ko ahpw kohla oh kapwungada oh pwungkipene pwe ren lidipiheki sapwellime mahsen. 16 Irail ahpw kadarala neirail tohnpadahk ko reh, iangahki pwihn me kin uhpalihki Erod oh patohwan: “Maing Sounpadahk, se patohwan ese me komw kin mehlel oh kin ketin padahngki elen Koht ni mehlel, oh komw sohte kin ketin ale keniken rehn aramas, pwe komw sohte kin ketin kilang maslikin aramas. 17 Komw mahsanihong kiht mahs. Ia omwi madamadau? E konehng* en pwainohng Sihsar daksis en moahng de soh?” 18 Ahpw Sises mwahngih arail mwersuwed oh mahsanih: “Mwalaun amwailen, dahme kahrehda kumwail kasonge ie? 19 Kasalehiong ie mwohni en daksisen.” Irail ahpw patohwanohng ih denari* ehu. 20 E mahsanihong irail: “Ahn ihs sansal oh nting met?” 21 Irail patohwan: “Ahn Sihsar.” E ahpw mahsanihong irail: “Eri, kumwail pwainohng Sihsar mehkan me ahn Sihsar, a ong Koht mehkan me sapwellimen Koht.” 22 Ni arail rongada met, irail ahpw pwuriamweikihla oh kohkohlahsang.

23 Ni rahnohte Sadusi ko me kin nda me sohte kaiasada, patohdo oh patohwan idek reh: 24 “Maing Sounpadahk, Moses kin nda: ‘Ma ohl emen mehla ahpw sohte naineki seri, rie pwutak uhdahn pahn pwoudikihda eh pwoudo oh wiahda kadaudok en rieo.’ 25 Eri mie pirien ehu, irail ohl isimen. Me keieu laudo pwopwoudida oh mehla oh pwehki sohte kadaudoke, rie pwutako uhd pwoudikihda eh pwoudo. 26 Soahngohte pil wiawihong me keriemeno oh pil me kesilimeno, lao lel me keisimeno. 27 Mwuhr, liho ahpw mehla. 28 Eri, ni rahnen iasada, ihs rehn me isimeno me pahn wia eh pwoud, pwehki irail koaros wiahla eh pwoud?”

29 Sises ahpw ketin sapeng irail mahsanih: “Kumwail sapwung pwe kumwail sohte wehwehki Nting Sarawi kan oh roson en Koht; 30 pwe ni rahnen iasada, ohl oh lih akan sohte pahn pwopwoud, ahpw re pahn duwehte tohnleng kan nanleng. 31 Kumwail sou kin wadek dahme Koht ketin mahsanihong kumwail me pid iasadahn me melahr akan, me mahsanih: 32 ‘Ngehi me Koht en Eipraam oh Koht en Aisek oh Koht en Seikop’? Ih me Koht, kaidehn Koht en me melahr akan, ahpw Koht en me momour akan.” 33 Ni pokono ar rongada met, re ahpw pwuriamweikihla sapwellime padahk.

34 Mwurin Parisi ko ar rongada me e ketin katokehdi Sadusi ko, re ahpw pokonpene nin duwen pwihn ehu. 35 Oh emen rehrail, me samanih Kosonnedo ahpw kasonge ih ni eh patohwan: 36 “Maing Sounpadahk, mehnia kehkehlik me keieu kesempwal nan Kosonnedo?” 37 E mahsanihong ih: “‘Ke anahne poakohng Siohwa* omw Koht ni omw mohngiong unsek oh omw mour* unsek oh omw lamalam unsek.’ 38 Met me keieu kesempwal oh ih keieun kehkehlik. 39 Me keriauo me rasehngete met iei: ‘Ke anahne poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.’ 40 Kehkehlik riau pwukat kin wia poahsoanpen Kosonnedo pwon oh padahk en Soukohp ako.”

41 Ni Parisi ko ar pokonpene, Sises ahpw keinemwe rehrail: 42 “Dahme kumwail medewehki Krais? Nein ihs ih?” Irail ahpw patohwanohng: “Nein Depit.” 43 E keinemwe rehrail: “Eri dahme kahrehda Depit me mi pahn sapwellimen Koht manaman* kin ekerki ih Kaun, oh nda, 44 ‘Siohwa* ketin mahsanihong ei Kaun: “Mwohndiong ni palimauni I lao pahn kihdiong omw imwintihti kan pahn nehmw kan”’? 45 Eri ma Depit kin ekeriki ih Kaun, ia duwen eh wia nah pwutak?” 46 Eri sohte emen me kak sapengki ih mehkot, oh sang ni rahno kohla, sohla emen kak idek reh mehkot.

23 Sises eri mahseniong pokono oh sapwellime tohnpadahk ko, mahsanih: 2 “Sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan pein alehdier dewen Moseso. 3 Ihme kahrehda, mehkoaros me irail kin padahkihong kumwail, kumwail wiahda, ahpw kumwail dehr alasang arail wiewia kan, pwe re kin nda ahpw sohte kin kapwaiada dahme re kin nda. 4 Re kin pirepene wisik toutou oh kihong pohn pwopwen aramas akan, ahpw pein irail sohte men kamwakid sendinpehteh pwoat ong mepwukat. 5 Doadoahk koaros me re kin wia, re kin wia pwe aramas en kilang, pwe re kin kalaudehla koakon me kin audaudki iretikitik kan en Nting Sarawi kan me re kin doadoahngki ong silasil oh katehlapahla pwungipen ar likou kan. 6 Re kin mwahuki mwohd nan dewen me lapalap akan ni kamadipw kan oh mwohd mwowe* nan sinakoke kan 7 oh aramas en rahnmwahwih irail nan wasahn netinet kan oh ekerkin irail Rapai.* 8 A kumwail dehr kin men aramas en ekerkin kumwail Rapai, pwe amwail Sounpadahk mehtehmen, oh kumwail koaros pirien ehu. 9 Kumwail dehr pil ekerki emen nin sampah sahm, pwe Samamwail mehtehmen, Meno me ketiket nanleng. 10 Aramas en dehr pil ekerkin kumwail kaun akan, pwe amwail Kaun mehtehmen, iei Krais. 11 Ahpw emen me keieu lapalap rehmwail anahne wia amwail sounpapah. 12 Mehmen me kasapwilada pein ih pahn tikitikla, a mehmen me aktikitingki pein ih pahn lapalapala.

13 “Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan. Mwalaun amwailen! pwehki kumwail kin ritingedihsang aramas akan Wehin nanleng; pwe pein kumwail sohte kin pedolong oh pil sohte kin mweidohng irail me men pedolong ren pedolong. 14* ——

15 “Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan. Mwalaun amwailen! pwehki kumwail kin seiseiloak nansed oh nansapw pwe en wiahiong emen en iangala amwail pwihn, a ni eh wiahla emen, kumwail kin kahrehiong en warohng kohla nan Kiehna* pahn pak riapak laudsang kumwail.

16 “Meid suwediong kumwail, sounkaweid maskun kan, me kin nda, ‘Ma mehmen kahukihla tehnpas sarawio, met sohte wia mehkot; ahpw ma mehmen me kahukihla kohl en tehnpas sarawio, e pwukoahki kapwaiada.’ 17 Pweipwei oh maskun amwailen! Mehnia me kesempwal, kohlo de tehnpas sarawio me kin kasarawihala kohlo? 18 Patehng met, ‘Ma mehmen kahukihla pei sarawio, met sohte wia mehkot; ahpw ma mehmen kahukihla kisakis me mi powe, e pwukoahki kapwaiada.’ 19 Maskun amwailen! Mehnia me kesempwal, kisakiso de pei sarawio me kin kasarawihala kisakiso? 20 Ihme kahrehda, mehmen me kin kahukihla pei sarawio kin kahukihla pei sarawio oh mehkoaros me mi powe; 21 oh mehmen me kin kahukihla tehnpas sarawio kin kahukihla tehnpas sarawio oh Meno me kin ketiket loale; 22 oh mehmen me kin kahukihla nanleng kin kahukihla mwoalen Koht oh Meno me ketiket powe.

23 “Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan. Mwalaun amwailen! pwehki kumwail kin kihda eisek kis ehu en mint oh dil oh kumin, ahpw kin pohnsehsehla ire kesempwal kan en Kosonnedo me duwehte, pwung pahrek, kadek kalahngan oh lelepek. Kumwail anahne wia soahng pwukat, ahpw dehr pohnsehsehla soahng teikan. 24 Sounkaweid maskun, kumwail kin kihsang kisin amwin wel kis ahpw kin kadallehla kamel men!

25 “Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan. Mwalaun amwailen! pwehki kumwail kin kamwakelehda likin kep oh dahl akan, ahpw loale me diren noahrok* oh ineng en kaitarala pein nsenamwail. 26 Parisi maskun, kamwakelehda mahs loalen kep oh dahl akan pwe likio en pil mwakelekelda.

27 “Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan. Mwalaun amwailen! pwehki kumwail rasehng sousou me pwetepwetki litopw, me likio mwomw mwahu ahpw loale diren tihn aramas mehla oh soangen samin koaros. 28 Ih pil duwen kumwail, kumwail kin liksansalmwahu mwohn aramas, ahpw loalamwail kan me diren mwalaun oh suwed.

29 “Meid suwediong kumwail sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan. Mwalaun amwailen! pwehki kumwail kin wiahda sousoun soukohp kan oh kapwatahda sousoun* me pwung kan, 30 oh kumwail kin nda, ‘Ma se iang mi ni mwehin samatail mehn mahs ako, se sohte pahn iang irail pwukoahki kakerehdi ntahn soukohp ako.’ 31 Eri pein kumwail kadehdedahr me kumwail iei nein irail ko me kemehla soukohp ako. 32 Eri, kumwail kanekehla doadoahk me samamwail mehn mahs ako tapiada.

33 “Serpent, kadaudok en sineik, ia duwen amwail pahn tangasang kadeik en Kiehna?* 34 Pwehki kahrepe wet, I kadarowohng kumwail soukohp kei oh aramas loalokong kei oh sounpadahk kei. Kumwail pahn kemehla ekei oh langahda nin tuhke oh kumwail pahn wokih ekei nan amwail sinakoke kan oh kaloke sang kahnimw lel kahnimw, 35 eri ntahn me pwung koaros me keredier nin sampah pahn lelohng kumwail, tepisang ntahn ohl pwung Eipel lel ntahn Sekaraia nein Parakaia me kumwail kemehla nanpwungen wasa sarawio oh pei sarawio. 36 I ndaiong kumwail ni mehlel me mepwukat koaros pahn lelohng dih wet.

37 “Serusalem, Serusalem, kowe me kemehla soukohp ako oh katehki takai irail ko me pekederwei​—pak depe me I men kihpene noumw seri kan, rasehng litok men me kin kompwoalepene nah kisin pwurok kan pahn peh! Kumwail ahpw kahng. 38 Kilang! Imwamwail pahn tehnla.* 39 Pwe I ndaiong kumwail, kumwail solahr pahn kilang ie sang met lao kumwail pahn nda, ‘Meid pai me ketido ni mwaren Siohwa!’”*

24 Ni Sises eh ketiketla sang tehnpas sarawio, sapwellime tohnpadahk ko ahpw keiong mpe pwe ren kasalehiong ih tehnpas sarawio pwon. 2 Ih eri mahsanihong irail: “Kumwail sohte kilang mepwukat koaros? I ndaiong kumwail ni mehlel me sohte mwahn takai ehu pahn luwehdi pohn ehu takai me sohte pahn rengkidi.”

3 Ni eh ketiket pohn Nahnahn Olip, tohnpadahk ko patohla kelehpwla reh oh patohwan: “Komw mahsanihong kiht iahd me mepwukat pahn wiawi oh ia pahn kilel en omwi ketier* oh imwin koasoandi en mwehi wet?”*

4 Sises ahpw ketin sapeng irail mahsanih: “Kumwail mwasahn pwe emen dehr pitih kumwail, 5 pwe me tohto pahn kohdo ni mwarei oh nda, ‘Ngehi me Krais,’ oh pahn pitihedi me tohto. 6 Kumwail pahn rong ngilen mahwen oh rongen mahwen. Kumwail dehr masepwehkada, pwe mepwukat uhdahn pahn wiawi ahpw imwio saikinte.

7 “Pwe ehu tohnwehi pahn mahweniong ehu tohnwehi oh ehu wehi pahn mahweniong ehu wehi, oh ehuehu wasa lehk lapalap oh rerrer en sahpw pahn kin wiawi. 8 Mepwukat koaros iei tepin kahpwal akan, rasehng medek en neitik.

9 “Aramas akan pahn pangkumwaillahng nan lokolok oh pahn kemeikumwailla, oh wehi koaros pahn kailongkin kumwail pwehki mwarei. 10 Oh pil me tohto pahn dipekelekel oh pangala emenemen oh kailongki emenemen. 11 Soukohp likamw tohto pahn pwarada oh pitihedi me tohto; 12 oh pwehki lalaudlahn me suwed, limpoak en pali laud en aramas pahn loula. 13 Ahpw mehmen me pahn dadaurete lel ni imwi pahn komourla. 14 Oh rongamwahu en Wehio pahn lohkseli wasa koaros me aramas kin mi ie nin sampah pwe en mie kadehde ong tohnwehi koaros, a mwuri, imwio ahpw pahn leledo.

15 “Eri, ni amwail pahn kilangada me sauto me kin kahrehda ohla, eh uh nan wasa sarawi ehu nin duwen me soukohp Daniel kohpadahr (mehmen me wadek en doadoahngki loalokong), 16 eri irail kan me mi nan Sudia, ren tepida tangalahng nin nahna kan. 17 A aramas me mi pohn ihmw en dehpa kohdi pwe en ale kepwehn nan imweo, 18 oh me mihmi nan mwahto en dehpa pwurala ale eh likou puhp. 19 Meid apwal ong lih liseian akan oh irail kan me kin kadihdi seri pwelel ni rahn ako! 20 Kumwail poadidiong kapakap pwe amwail mwesel en dehr wiawi ni ahnsoun kopou, de pil ni rahnen Sapad; 21 pwe ahnsowo pahn mie kahn kamakam kowahlap me saikinte wiawi sangete tepin sampah leledo met, soh, pil sohte pahn pwurehng wiawi. 22 Ni mehlel, ma rahn ako sohte pahn kamalaulaula, sohte aramas emen pahn pitla; ahpw pwehki me pilipildahr kan, rahn ako pahn kamalaulaula.

23 “Eri ma mehmen me ndaiong kumwail, ‘Kilang! Iet ih Krais,’ de ‘Ionen!’ dehr kamehlele. 24 Pwe Krais likamw oh soukohp likamw ekei pahn pwarada oh pahn wiahda kilel kapwuriamwei kei oh manaman ekei pwe ren pitih me pilipildahr kan, ma kak. 25 Kilang! I ndaiongkumwailehr met mwohn eh pahn wiawi. 26 Ihme kahrehda, ma aramas pahn ndaiong kumwail, ‘Kilang! E ketiket nan sapwtehno,’ kumwail dehr kohieila; de ‘Kilang! E ketiket nan perehn masloale,’ kumwail dehr kamehlele. 27 Pwe duwehte lioal eh kin pir ni palimese oh linge lella ni palikapi, ih pil pahn duwen ketier* en Nein-aramas. 28 Wasa kis me paliwar mehla ehu mi ie, ih wasa me ikel kan pahn pokonpene ie.

29 “Mwurinte kahpwal en rahn ako, ketipin pahn rotala, oh maram pahn sohla linge, oh usu kan pahn pwupwudihsang nanleng, oh manaman en pahnlahng pahn rerada. 30 Eri kilel en Nein-aramas pahn pwarada pahnlahng, oh keinek koaros nan sampah pahn pikipikir nan mwaremwarerail nan ar nsensuwed, oh irail pahn kilang Nein-aramas eh pahn ketiket kohdo pohn depwek en pahnlahng ni manaman oh lingan lapalahpie. 31 Oh e pahn poaronehla sapwellime tohnleng kan ni ngilen sowi laud, oh re pahn kihpene sapwellime kan me pilipildahr sang ni pali pahieu en sampah,* sang imwin apali pahnlahng lel imwin pali teio.

32 “Eri sukuhlki karasaras wet sang tuhke pik: Duwehte ni ahnsou me rah kan kin ponsda oh teh kan pwerla, kumwail kin ese me ahnsoun eh wa kerendohr. 33 Pil duwehte kumwail, ni amwail pahn kilang mepwukat koaros, kumwail en ese me e ketin kerendohr ni wenihmw kan. 34 I ndaiong kumwail ni mehlel me dih wet sohte mwahn pahn sohrala lao mepwukat koaros pahn wiawi. 35 Nanleng oh sampah pahn sohrala, ahpw ei mahsen kan sohte mwahn pahn sohrala.

36 “A duwen rahno oh awao sohte me ese, tohnleng kan en nanleng oh pil Sapwellimen Sahmo sohte mwahngih, ahpw Sahmohte. 37 Pwe ketier* en Nein-aramas pahn duwehte ni mwehin Nohao. 38 Pwe nin duwen rahn ako mwohn Nohliko, irail mwengemwenge oh niminim, ohl oh lih akan wiewie pwopwoud lao lel ni rahn me Noha pedolong nan warihmwo, 39 re ahpw sohte nsenohki lao Nohliko kohdo oh kamwomwirailla koaruhsie, eri ih pil pahn duwen ketier en Nein-aramas. 40 Ni ahnsowo, ohl riemen pahn mi nan mwaht ehu; emen pahn wisiksang a meteio pahn lekdekla. 41 Lih riemen pahn ngidar pilawa; emen pahn wisiksang a meteio pahn lekdekla. 42 Kumwail eri pousehlahte mwasamwasahn pwe kumwail sehse mehnia rahn me amwail Kauno pahn ketido.

43 “Ahpw kumwail en ese met: Ma tohnihmw men ese ahnsou dah nipwong me lipirap emen pahn kohdo, e pahn pepehd oh e sohte pahn mweidohng lipirapo en wehdpeseng imweo. 44 Ihme kumwail en pil kadehdehda me kumwail onopadahr, pwehki Nein-aramas pahn ketido ni awa me kumwail sohte pahn medewe.

45 “Ihs me uhdahn ladu lelepek oh loalokong* me eh soumas idihada pohn sounpapah kan pwe en kihong irail kanarail mwenge ni ahnsou me konehng? 46 Meid pai ladu meno ma eh soumas pahn kohdo oh diar eh wiewia met! 47 I ndaiong kumwail ni mehlel, e pahn idihada ih pohn eh dipwisou kan koaros.

48 “Ahpw ma ladu suwedo nda nan eh mohngiong, ‘Ei soumaso pwapwand,’ 49 oh tepida keme ienge ladu teikan oh kin mwengemwenge oh niminim rehn me kin kamamsakau kan, 50 ahn ladu meno soumas pahn kohdo ni rahn ehu me e sohte kin kasik oh ni awa me e sehse, 51 oh e pahn kalokehki ih lokolok me keieu laud oh pahn kihong dewe rehn me mwalaun kan. Ih wasa me e pahn sengiseng oh ngih kan tehtehrek.

25 “Eri Wehin nanleng ele rasehng meipwon ehk me ale neirail lamp akan oh kohieila pwe ren tuhwong ohl kamwohd emen. 2 Limmen rehrail loalopwon, a limmen loalokong.* 3 Pwe me loalopwon ko wahda neirail lamp ko ahpw sohte pil wahda ekis leh, 4 ahpw me loalokong ko wahda leh nan pwoatol iangahki neirail lamp ako. 5 Ni ohl kamwohdo eh pwapwand, irail koaros tepida lusulusoi oh meirla. 6 Ni lukepen pwong, ngihl laud ehu pa likwer: ‘Iet ohl kamwohdo! Kumwail kohieila oh tuhwong.’ 7 Meipwon ko koaros ahpw pwourda oh onopada neirail lamp ako. 8 Me loalopwon ko ndaiong me loalokong ko, ‘Kidohng kiht ekis amwail lehn, pwehki nait lamp kat pahn kunlahr.’ 9 Me loalokong ko sapeng nda: ‘Mwein e sohte pahn itar ong kiht oh kumwail. Kohieila rehn irail ko me kin netiki oh pwainda ekis pein amwail.’ 10 Ni arail kohieila pwe ren pwain, ohl kamwohdo pa leledo. Meipwon ko me onopadahr iang ih pedolong nan kamadipw en kapwopwoudo oh wenihmwo ahpw ritidi. 11 Mwuri, meipwon teiko pil kohdo, nda, ‘Maing, Maing, ritingadahng kiht!’ 12 E sapeng nda, ‘I ndaiong kumwail ni mehlel, I sehsei kumwail.’

13 “Kumwail eri pousehlahte mwasamwasahn pwe kumwail sehse rahno de awao.

14 “Pwe e duwehte ohl emen me pahn seiloakla sahpw liki me ekerodo eh ladu kan oh kihong irail pwukoahn apwalih eh dipwisou kan. 15 Nin duwen ahn emenemen koahiek, e kihong emen dalend limau,* a emen riau, a pil emen ehu, e ahpw seiloakla. 16 Ni ahnsowohte, me aleier dalend limauo kohieila wia pesineski mwohni ko oh wiahkihda pil dalend limau. 17 Me aleier dalend riauo pil wia duwehte oh wiahda pil dalend riau. 18 Ahpw laduwo me ale ehute, e kohlahte weirada pwoahr nanpwel oh ekihla nein eh soumaso mwohnio.*

19 “Mwurin ahnsou reirei, soumas en ladu ko ahpw pwurodo oh wia kainen en mwohni ko rehrail. 20 Me ale dalend limauo ahpw kohdo reh oh wahdo pil dalend limau oh nda, ‘Soumas, ke kihong ie dalend limau I en pwukoahki; a iet I pil wiahkihda dalend limau.’ 21 Eh soumaso ndaiong ih: ‘Uhdahn mwahu, ladu mwahu oh lelepek men kowe! Ke kin lelepek ni soahng malaulau kei. I pahn kasapwiluhkada pohn soahng tohto. Iang omw soumas peren.’ 22 Mwuri me ale dalend riauo kohdo reh oh nda, ‘Soumas, ke kihong ie dalend riau I en pwukoahki; a iet, I pil wiahkihda dalend riau.’ 23 Eh soumaso ndaiong ih: ‘Uhdahn mwahu, ladu mwahu oh lelepek men kowe! Ke kin lelepek ni soahng malaulau kei. I pahn kasapwiluhkada pohn soahng tohto. Iang omw soumas peren.’

24 “A ladu me ale dalend ehuo ahpw kohdo reh oh nda: ‘Soumas, I ese me kowe ohl limeidihd men me kin dolung wasa me ke sohte kin kamwarak oh kin kihpene wah kan wasa me ke sohte kin koadoahke. 25 Kahrehda I masak uhk oh kohlahte ekihla noumw dalendo nanpwelo. Eri iet, ale noumw dalend en.’ 26 Eh soumaso ahpw sapeng, ndaiong: ‘Ladu suwed oh pohnkahke men kowe. Nahn ke ese me I kin dolung wasa me I sohte kin kamwarak oh kin kihpene wah kan wasa me I sohte kin koadoahke? 27 Ke anahne kihong nei mwohnio* nan pangk, pwe ni ei pahn pwurodo I en ale iangahki wihni.

28 “Ih eri ndaiong eh ladu ko, ‘Kumwail kihsang dalend en reh oh uhd kihong me nah dalend eiseko. 29 Pwe mehmen me ahneki mehkot, kalaudpe pil pahn kohieng oh e pahn ahneki me tohto. Ahpw mehmen me sohte ahneki mehkot, dahme e ahneki pil pahn kohsang. 30 Eri kumwail kesehieila ladu soh katepe menen likio nan rotorot. Ih wasa me e pahn sengiseng oh ngih kan tehtehrek.’

31 “Ni ahnsou me Nein-aramas pahn ketido nan sapwellime lingan oh pil tohnleng kan koaros me iangih, e ahpw pahn ketidi nan mwoale lingaling. 32 Tohnwehi koaros pahn pokonpene mwowe, oh e pahn ketin katohrepeseng aramas akan ni pwihn riau, rasehng silepen sihpw men me kin katohrepeseng sihpw kan sang rehn kuht kan. 33 E ahpw pahn kihla sihpw kan ni palimauni, a kuht kan ni palimeingi.

34 “Nanmwarkio ahpw pahn mahsanihong irail me mi ni palimauni: ‘Kohdo kumwail me Semeio ketin kapaiahda. Kumwail sohsohki Wehio me onopadahngkumwailehr sang tepin tohnsampah.* 35 Pwe I men mwengehda, a kumwail kamwenge ie. I men nimpilda, a kumwail kanimpile ie. Ngehi mehn keiru men, a kumwail kasamwoielong nan imwamwail kan; 36 sohte likou,* a kumwail kalikawihiehda. I soumwahuda, a kumwail apwalih ie. I sensel nan imweteng, a kumwail pwarek ie.’ 37 Me pwung ko ahpw sapengki lokaia pwukat, patohwanohng: ‘Maing Kaun, iahd me se patohwan omwi men konotada, se ahpw patohwando konotomwi, de omwi men konotpilda, se ahpw patohwando konotomwi pihl? 38 Iahd me se patohwan komwi mehn keiru men, se ahpw kasamwohkomwihlong nan imwat akan, de sohte likou, se ahpw kalikawihkomwihda? 39 Iahd me se patohwan omwi luhmwuhmw de sensel nan imweteng, se ahpw pwarowei rehmwi?’ 40 Nanmwarkio ahpw ketin sapeng irail, mahsanih: ‘I ndaiong kumwail ni mehlel, sohte lipilipil dahme kumwail wiahiong emen riei me keieu tikitik pwukat, kumwail pil kin wiahiong ie.’

41 “E ahpw pahn mahsanihong irail ko ni palimeingi: ‘Kumwail kohkohweisang ie, kumwail me riahlahr, kumwail kohwong nan kisiniei soutuk me onopadahngehr Tepil oh nah tohnleng kan. 42 Pwe I men mwengehda, a kumwail sohte kamwenge ie; oh I men nimpilda, a kumwail sohte kanimpile ie. 43 Ngehi mehn keiru men, a kumwail sohte kasamwoielong nan imwamwail kan; sohte likou, a kumwail sohte kalikawihiehda; I soumwahuda oh sensel nan imweteng, a kumwail sohte sewese ie.’ 44 Irail ahpw pahn pil sapengki lokaia pwukat: ‘Maing Kaun, iahd me se patohwan omwi men konotada, de omwi men konotpilda, de komwi mehn keiru, de sohte likou, de luhmwuhmw, de sensel nan imweteng, se ahpw sohte papah komwi?’ 45 E ahpw pahn ketin sapeng irail, mahsanih: ‘I ndaiong kumwail ni mehlel, sohte lipilipil dahme kumwail sohte wiahiong emen riei me keieu tikitik pwukat, kumwail pil sohte kin wiahiong ie.’ 46 Eri, irail pwukat pahn kolahng lopla* soutuk, ahpw me pwung kan pahn kolahng mour soutuk.”

26 Ni Sises eh ketin kaimwisekala mahsanih mepwukat koaros, e ahpw mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: 2 “Kumwail ese me rahn riau sang met, Pahsohpa pahn wiawi oh Nein-aramas pahn pengpengla rehn meteikan pwe ren kemehla nin tuhke pwoat.”

3 Kaunen samworo kan oh ohl mah kan en tohnwehio ahpw pokonpene nan wasa me imwen samworo lapalap me ede Kaiapas kelepene, 4 oh re kapwungada oh pwungkipene pwe ren salihedi* Sises ni ar pahn kinehda likamw* oh kemehla. 5 Ahpw re kin nda: “Ieremen ni ahnsoun kasarawio pwe aramas akan en dehr mwoarongkihda.”

6 Ni Sises eh ketiket ni imwen Saimon me tokutoko nan Pedani, 7 lih emen patohdo reh wa pwoatol alapaster en leh pwohmwahu me pweilaud oh tepida wudekihdiong leho pohn tapwio ni eh konokonot.* 8 Ni tohnpadahk ko ar kilangada met, irail lingeringerkihda oh nda: “Dahme met wiakaukilahr? 9 Pwe met kak netila ni mwohni laud oh kohieng me semwehmwe kan.” 10 Ni Sises eh mwahngihada duwen met, e ahpw mahsanihong irail: “Dahme kumwail songosong kedirapwahki lih menet? E wiahiong ie mehkot mwahu. 11 Pwe me semwehmwe kan kin mihmi rehmwail ahnsou koaros, a I sohte pahn mi rehmwail ahnsou koaros. 12 Pwe ni eh wudekihdiong leh pwohmwahu wet ni paliwereiet, e wia met pwe en kaunopiehda ong ei pahn seridi. 13 I ndaiong kumwail ni mehlel, wasa koaros me rongamwahu wet pahn lohkseli ie nin sampah pwon, dahme lih menet wia pahn pil lohkseli pwe en wia katamanpe.”

14 Emen me Ehk Riemeno, me adaneki Sudas Iskariot, ahpw kohla rehn kaunen samworo ko 15 oh nda: “Dahme kumwail pahn kihong ie pwe I en pangohng kumwail ih?” Re ahpw pwungkipene ren kihong ih silper 30. 16 Eri sang ahnsowo kohla, e kin raparapahki ahnsou mwahu pwe en pangala ih.

17 Ni keieun rahn en Pilawa me Sohte Doal Ihs, tohnpadahk ko patohdo rehn Sises, patohwan: “Ia wasa komw kupwurki sen kaunopadahng komwi en konote Pahsohpao ie?” 18 E mahsanih: “Kohla nan kahnimwo rehn ohl emen oh ndaiong, ‘Sounpadahko mahsanih: “Ei ahnsou leledohr; I pahn kasarawi Pahsohpa nan imwomw rehn nei tohnpadahk kan.”’” 19 Tohnpadahk ko eri wiahda dahme Sises ketin padahkihong irail oh kaunopada Pahsohpao.

20 Nin soutikpene, e ahpw ketidiong nin tehpelo rehn tohnpadahk 12. 21 Ni arail konokonot, e mahsanihong irail: “I ndaiong kumwail ni mehlel, emen kumwail pahn pangiehla.” 22 Irail eri nsensuwedkihla kowahlap duwen met, irail ahpw wademen, tepida patohwanohng: “Maing Kaun, ia duwe, kaidehn ngehi men?” 23 A e ketin sapeng mahsanih: “Mehmeno me iang ie kaduh kene pilawa nan pwohl wet iei me pahn pangiehla. 24 Mehlel, Nein-aramas pahn kohkohla duwehte me ntingdier duwen ih, ahpw meid suwediong aramaso me pahn pangala Nein-aramas! E pahn mwahu ong aramaso ma e sohte ipwidi.” 25 Sudas me pahn pangala ih, sapeng: “Rapai, kaidehn ngehi met?” A Sises mahsanihong: “Pein kowe me ndahda.”

26 Nindoken ar wie konokonot, Sises ahpw ketikihda lopwon en pilawa ehu oh mwurin eh ketin kapingkalahnganki, e pilitikihpeseng oh ketikihong tohnpadahk ko, mahsanih: “Kumwail ale oh tungoale. Met wehwehki paliwereiet.” 27 E ahpw ketin ale kep ehu, ketin kalahngankihong Koht oh ketikihong irail, mahsanih: “Kumwail koaros tungoale, 28 pwe met wehwehki ntahi me iei ‘ntahn inou lapo,’ me pahn kepwilipwildi pwe en mahkohng dipen aramas tohto. 29 Ahpw I pahn ndaiong kumwail: I solahr pahn pwurehng nim wain wet lao lel rahn me I pahn iang kumwail nim wain kapw nan Wehin Semei.” 30 Eri, mwurin arail melkahkahki melkahka en kaping kei,* re ahpw ketilahng ni Nahnahn Olip.

31 Sises ahpw mahsanihong irail: “Kumwail koaros pahn dipekelekel pwehki dahme pahn wiawihong ie pwongpwong wet, pwe e ntingdier: ‘I pahn kemehla silepen sihpwo, a pelin sihpwo pahn tangpeseng.’ 32 Ahpw mwurin ei pahn iasada, I pahn tiengla mwohmwail kohla Kalili.” 33 Ahpw Piter sapeng oh patohwanohng: “Mehnda ma meteikan koaros dipekelekel pwehki dahme wiawihong komwi, a I sohte mwahn pahn dipekelekel!” 34 Sises ahpw mahsanihong ih: “I ndaiong uhk ni mehlel, pwongpwong wet, mwohn malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmkin ie pahn pak silipak.” 35 Piter ahpw patohwanohng: “Mehnda ma I pil anahne iang komwi pwoula, I soh mwahn pahn kahmahmkin komwi.” Tohnpadahk teiko koaros pil nda soahngohte.

36 Sises ahpw iang irail ketila wasa me adaneki Ketsemeni, oh e mahsanihong tohnpadahk ko: “Kumwail mwohndi wasaht erein ei pahn kolahng mwo oh kapakap.” 37 Oh e ketin kahrehda Piter oh nein Sepedi pwutak riemeno. E ahpw ketin pahtoula oh kupwure uhdahn ohla. 38 Ih eri mahsanihong irail: “I* uhdahn pahtoula mehlel, I kakete mehkihla. Kumwail mihmi met oh iang ie mwasamwasahn.” 39 E ahpw ekis ketilahsang wasao, poarikidiong silangi nanpwel, loulou mahsanih, “Ipa, ma kak, mweidohng kep wet en douluhlweisang ie. Ahpw kaidehn nsenei pwe kupwuromwihte.”

40 Ih eri sapahlla rehn tohnpadahk ko oh mahsanihada ar wie memeir, e ahpw mahsanihong Piter: “Kumwail sohte kak iang ie mwasamwasahnki awateieu? 41 Kumwail pousehlahte mwasamwasahn oh poadidiong kapakap pwe kumwail en dehr lohdiong nan songosong. Mehlel, mohngiong* me ngoang,* ahpw paliwar me luwet.” 42 E pil ketila keriapak oh loulou, mahsanih: “Ipa, ma e kak, mweidohng kep wet en douluhlwei ni ei sohte nim. Ahpw ma soh, eri kupwuromwihte en pweida.” 43 A e pil sapahlla oh mahsanihada ar wie memeir pwe meserail ko toutoukilahr ar men meir. 44 E ahpw ketilahsang irail, pwurehng ketieila oh loulou kesilipak, pwurehng mahsanih soahngohte. 45 Mwuri, e ahpw sapahlla rehn tohnpadahk ko oh mahsanihong irail: “Ni ahnsou duwehte met, a kumwail memeir oh komkommoal! Kilang! Awao kerendohr ong Nein-aramas eh pahn pengpengla rehn me dipan akan. 46 Kumwail uhda, kitail kohkohla. Kilang! Me pahn pangiehlao kerendohr.” 47 Ni eh mahmahsente, a kilang! Sudas, emen me Ehk Riemeno iangahki pokon laud ehu me wa kedlahs oh mehn wowoki pa leledo. Re kohdo sang rehn kaunen samworo ko oh me mah kan en tohnwehio.

48 Eri me pangala iho kihongehr irail kilel ehu ni eh nda: “Mehmen me I pahn metik, iei ih, kumwail ale oh salihedi.” 49 E inenlahngete Sises oh patohwan: “Kaselehlie maing Rapai!” e ahpw metik. 50 Sises ahpw mahsanihong: “Nahn, ia kahrepen omw mi me?” Irail ahpw kohieido oh poarehng Sises oh salihedi. 51 A kilang! emen iengen Sises ko usadahte nah kedlahso oh pelehte nein samworo lapalap laduwo, kihsang salengeo. 52 Sises eri mahsanihong: “Kapwurehiong noumw kedlahs en nan dewe, pwe koaros me kin doadoahngki kedlahs pahn mehkihla kedlahs. 53 Ia duwe, ke medewe me I sohte kak peki rehn Semei en ketikihong ie ahnsou wet, karis en tohnleng kan me tohtohsang karis* 12? 54 Ahpw ma I wia met, a ia duwen Nting Sarawi kan eh kak pweida me mahsanih me met anahne wiawi?” 55 Sises ahpw mahsanihong pokono: “Ia duwe, kumwail wisik kedlahs oh mehn wowoki kodohng salihiehdi duwehte amwail kin uhwong lipirap men? Ehuehu rahn I kin mwomwohd nan tehnpas sarawio padapadahk, kumwail ahpw sohte salihiehdi. 56 Ahpw mepwukat koaros wiawiher pwe nting kan* en soukohp ako en pweida.” Tohnpadahk ko koaros ahpw kesehla ih oh tangdoaui.

57 Irail ko me salihedi Sises kahrehla ih rehn samworo lapalapo Kaiapas, wasa me sounkawehwehn Kosonnedo oh ohl mah ko pokopokon ie. 58 Ahpw Piter ideidawehnte ih, ahpw ekis dohlahsang, e lao lel nan wasa me imwen samworo lapalapo kelepene. Mwurin eh pedolong, e mwohndi rehn ladu kan en ihmwo pwe e men kilang imwilahn met.

59 Ni ahnsowo, kaunen samworo ko oh tohn Sanedrin* pwon raparapahki mehn kadehde likamw ong Sises pwe re en kak kemehla. 60 Ahpw re sohte diarada mendahki sounkadehde likamw tohto pwarada. Mwuri, me riemen pwarada 61 oh nda: “Ohl menet nda, ‘I kak kamwerehdi tehnpas sarawi en Koht oh uhd kauwada erein rahn siluh.’” 62 Samworo lapalapo eri kesihnenda oh ndaiong ih: “Sohte omw pasapeng? Dahme ke pahn sapengki arail kedikedipahkin uhk?” 63 Ahpw Sises ketin nennenlahte. Samworo lapalapo eri ndaiong: “Kahukihong kiht ni manaman en Koht ieias, ma iei kowe me Krais, Sapwellimen Kohto!” 64 Sises mahsanihong ih: “Kowe me nda men. Ahpw I pahn ndaiong kumwail: Sang met kohla, kumwail pahn kilang Nein-aramas eh pahn ketidiong ni palimaun en manaman oh ketiket kohdo pohn depwek kan en nanleng.” 65 Samworo lapalapo ahpw tehrpeseng eh likou puhpo oh nda: “E lahlahwe! Mehnda rehtail pil ekei sounkadehde? Kilang! Kumwail rongehr eh lahlahwe. 66 Dahme kumwail lemeleme?” Irail sapeng, nda: “E warohng kamakamala.” 67 Irail ahpw kendipiong ni silangi oh pakereseli. A ekei pohr silangi, 68 ndinda: “Kowe, Krais, kohpadahng kiht. Ihs me poakih uhko?”

69 A Piter wie mwomwohd likio wasa me ihmwo kelepene, a lidu serepein men ahpw keiong mpe oh nda: “Kowe me pil iang Sises mehn Kalilio!” 70 Ahpw e kahmahmki mwohrail koaros oh nda: “I sehse dahme ke ndindahn.” 71 Ni eh kohieila wasa me karanih ewen kehlo, pil emen serepein kilangada ih oh ndaiong irail me mi wasao: “Ohl menet kin iang Sises mehn Nasareto.” 72 E pil pwurehng kahmahmkihla met oh kahula nda: “I sehse ihs ohlen!” 73 Mwurin ahnsou kis, irail me kesikesihnen wasao ahpw keilahng mpen Piter oh ndaiong: “Uhdahn kowe pil emen irail, pwe ni mehlel, ngoromwen kasalehda.” 74 E ahpw tepida keria pein ih oh kahula, nda: “I sehse ihs ohlen!” Ni ahnsowohte malek emen ahpw kakorot. 75 Oh Piter tamanda dahme Sises mahsaniho: “Mwohn malek eh pahn kakorot, ke pahn kahmahmkin ie pahn pak silipak.” E ahpw kohieila likio oh sengiseng kowahlap.

27 Ni eh rahnpeseng, koaros kaunen samworo ko oh ohl mah ko en tohnwehio ahpw kapwungada ren kemehla Sises. 2 Mwurin arail salihedi, re kahrehla oh pangala ih rehn Pailet me iei kepina.

3 Ni Sudas, me pangala ih, eh kilangada me e pakadeikadahr, e ahpw koluhkihla oh kapwurehla silper 30 ko rehn kaunen samworo oh ohl mah ko, 4 oh nda: “I dipadahr ni ei pangala nta mwakelekel.” Irail ahpw nda: “Mehnda reht? Pein omw pwukoa men!” 5 Ih eri koskihdi silper ko nan tehnpas sarawio oh kohkohla. E ahpw kohlahte lusiamala. 6 Kaunen samworo ko ahpw ale silper ko oh nda: “E sohte pwung en kihong met nan wasahn nek mwohni en tehnpas sarawi, pwehki met iei pweinen nta.” 7 Mwurin arail pwungkipene, irail ahpw doadoahngki mwohnio en pwainda mwaht en sounwia dahl pwehn wiahla wasahn seridi en mehn keiru kan. 8 Ihme kahrehda mwahto adaneki Mwaht en Nta leledo rahnwet. 9 E pweidahr dahme soukohp Seremaia nda: “Oh re ale silper 30, pweinen ohl emen, ohlo me ekei mehn Israel ko koasoanediong uwen pweine, 10 oh re pwainkihda mwaht en sounwia dahl, nin duwen me Siohwa* ketin kehkehlingkihong ie.”

11 Sises eri ket mwohn kepinao oh kepinao idek reh: “Kowe me Nanmwarkien mehn Suhs akan?” Sises ahpw ketin sapeng: “Kowe me pein nda men.” 12 Ahpw ni kaunen samworo ko oh ohl mah ko ar wie kedikedipa ih, e sohte ketin sapeng. 13 Pailet eri ndaiong: “Ke sohte rong soahng tohto kan me re kedikedipahkin uhk?” 14 Ahpw e sohte mwahn ketin sapengki lepin mahsen ehu, kepinao eri uhdahn pwuriamweikihla.

15 Eri ni ehuehu kasarawien pahsohpa, kepina kin epwehnki lapwadahng pokono emen tohnimweteng ko, mehmen me re mwahuki. 16 Ni ahnsowo, ohl adsuwed emen me adaneki Parapas wie sensel. 17 Eri ni arail pokonpene, Pailet ahpw ndaiong irail: “Ihs me kumwail men I en lapwadahng kumwail, Parapas de Sises me aramas kin ekerki Krais?” 18 Pwe Pailet ese me re pangohng ih Sises pwehki arail peirin. 19 Oh ni eh mwomwohd nan mwoalen kadeik, eh pwoudo ileklahng, nda: “Dehr wia mehkot ong ohl pwungen, pwe I lokolongki laud rahnwet pwehki ei ouraman duwen ih ni pwohngo.” 20 Ahpw kaunen samworo ko oh ohl mah ko kamwakid pokono ren peki me Parapas en lapwada, a Sises en kamakamala. 21 Kepinao ahpw sapeng irail nda: “Ihs rehra me kumwail men I en lapwadahng kumwail?” A irail nda: “Parapas.” 22 Pailet ahpw ndaiong irail: “Eri, dahme I pahn wiahiong Sises, me aramas kin ekerki Krais?” Irail koaros ahpw nda: “Kidahng ih nin tuhke!”* 23 E nda: “Pwekida? Soahng suwed dah me e wiahda?” A irail ahpwte kalaudehla arail weriwer, ndinda: “Kidahng ih nin tuhke!”

24 Ni Pailet eh kilang me e sohte kak wia mehkot, ahpw moromorete me wiawi, ih eri ale pihl oh omwiomw mwohrail, nda: “I mwakelekel sang ntahn ohl menet. Pein kumwail me pahn pwukoahki.” 25 Aramas ako koaros ahpw sapeng nda: “Ntahn ohlen en kohdi poht oh pohn nait seri kan.” 26 Ih eri lapwadahng irail Parapas, ahpw e ruwese Sises en wowoki oh e pangalahng sounpei ko pwe ren kemehla ih nin tuhke.

27 Nein kepina sounpei ko ahpw ale Sises oh kahluwalahng nan imwen kepinao oh kapokonepene pwihnen sounpei ko koaros, irail ahpw kapilpene ih. 28 Oh irail kapwuhrasang sapwellime likou oh uhd kalikawihkihda likou puhp weitahta maramer ehu, 29 oh pidada elin tek ehu oh kidahng pohn tapwi oh kihong ih ahlek pwoat nin lime maun. Irail ahpw kelepwikihdi mwowe oh kepikepitki, ndinda: “Rahn kaselel, komwi Nanmwarkien mehn Suhs akan!” 30 Oh re kendipih oh ale ahleko oh tepida wokih tapwi. 31 Eri mwurin arail kapailoke ih, re kapwuhrasang likou puhpo oh kapwuhrohng nan sapwellime likou puhp oh kahrehla ih pwe ren pasurdiong nin tuhke.

32 Ni arail kohkohieila, re tuhwong ohlen Sairihni men, me adaneki Saimon. Irail ahpw itonehng ohl menet en wahda sapwellimen Sises tuhkehn kalokoloko.* 33 Oh ni arail lel wasa ehu me adaneki Kolkoda, me iei, Wasahn Tihn Moang, 34 irail ahpw kihong ih wain me doal mehkot katik* pwe en urahk; ahpw mwurin eh ketin song, e sohte urahk. 35 Ni arail pasurdiong ih nin tuhkeo, irail eri nehkpeseng sapwellime likou puhp ko sang ni arail usuhski, 36 oh re mwohndiong wasao oh sinsile ih. 37 Re pil kidahng nting ehu pohnangin tapwi kahrepen eh kalokolok me ketihtihki: “Ih Sises met, Nanmwarkien mehn Suhs akan.”

38 Lipirap riemen pil iang kodahng nin tuhke limwah, emen ni palimauni, a emen ni palimeing. 39 A irail kan me keid wasao ahpw kin lahlahwe ih oh tuhtuwelek 40 oh ndinda: “Ih kowe me pahn kamwerehdi tehnpas sarawio oh kauwada erein rahn siluh, doareiukala! Ma kowe sapwellimen Koht, keredihsang nin tuhkehn kalokoloken!”* 41 Pil duwehte, kaunen samworo ko iangahki sounkawehwehn Kosonnedo ko oh ohl mah ko tepida kepikepitki, ndinda: 42 “E kin komourala meteikan; ahpw e sohte kak komourala pein ih! Ih me Nanmwarkien Israel; en keredihsang nin tuhkehn kalokoloken* met, kitail ahpw pahn kamehlele. 43 E kin likih Koht; eri Koht en ketin doarehla ih met ma E kin ketin kupwurperenki ih, pwe e kin nda, ‘Ngehi me Sapwellimen Koht.’” 44 Pil duwehte, lipirap ko me iang kodahng nin tuhke limwah kepikepitki ih.

45 Sang ni awa keweneu* kohla, rotorot ehu ahpw kipehdi sahpwo pwon lao lel awa keduwau.* 46 A mpen awa keduwau, Sises kapitie laudida, mahsanih: “Eli, Eli, lama sapakdani?” me iei, “Ei Koht, ei Koht, dahme komw ketin likidmeliekiniehla?” 47 Ni arail rongada met, ekei me kesikesihnen wasao ahpw tepida nda: “Ohl menet liklikwerih Elaisa.” 48 A emen irail pitipitte tangala, ale lihmw ehu, kaduh nan wain me karer oh kihong ni ahlek pwoat oh kidahng ih pwe en urahk. 49 A meteiko nda: “Mweidohng! Kitail kilang ma Elaisa pahn pwarodo oh doarehla ih.” 50 Sises ahpw pwurehng kapitie laudida, ih eri imwisekla.*

51 A kilang! kahdeng en wasa sarawio ahpw teipeseng sang powe lel pah. Sampah rerada oh paipalap akan pwalpeseng. 52 Oh sousou kan* ahpw sarapeseng, oh paliwar en aramas sarawi tohto me meirlahr ahpw pwupwusang arail sousou 53 oh re sansalda ong aramas tohto. (Mwurin eh ketin iasada, aramas akan me kohieido sang nanpwungen sousou kan ahpw pedolong nan kahnimw sarawio.) 54 Ahpw ni ahnsou me kaunen sounpeio oh irail me iang sinsile Sises kilangada rerrer en sahpwo oh soahng kan me wiewiawi, irail inenen masepwehkada oh nda: “Mehlelete memenet Sapwellimen Koht.”

55 Lih tohto pil mi wasao me kilikilang sang wasa me ekis doh, irail ko me idawehndo Sises sang Kalili pwe ren papah ih; 56 Mery mehn Makdala oh Mery inen Seims oh Soses oh inen nein Sepedi pwutak ko me iang mi rehrail.

57 Ni eh kohkohlahng ni soutik, ohl kepwehpwe en Arimadea men me ede Sosep ahpw kohdo, e pil wiahla emen sapwellimen Sises tohnpadahk. 58 Ohl menet kohla rehn Pailet oh pekihda kahlap en Siseso. Pailet eri ruwese pwe kahlepeo en kohieng ih. 59 Sosep eri ale kahlapo, kidimkipene linen mwakelekel oh kaselel, 60 oh nekidedi nan eh sousou* kapw me e wiahda nan paip ehu. Mwurin eh katapwurehiong takai lapala ehu ni ewen sousowo,* e ahpw kohkohla. 61 Ahpw Mery mehn Makdala oh Mery teio mihmihte wasao, mwomwohd mwohn sousowo.

62 Mandahn rahno, me iei mwurin rahnen kaunopada, kaunen samworo ko oh Parisi ko pokonpene mwohn Pailet, 63 oh ndaiong: “Maing, se tamanda dahme ohl mwersuwed meno nda ni eh momouro, ‘I pahn iasada mwurin rahn siluh.’ 64 Eri, komw ruwese pwe sousowo en silasildi lao lel kesiluhwen rahn, pwe nah tohnpadahk ko en dehr kohla pirapahsang oh ndaiong aramas akan, ‘E iasadasangehr rehn me melahr akan!’ Pwe likamw pwoatet pahn suwedsang mehn mahso.” 65 Pailet ahpw ndaiong irail: “Kumwail ale sounsilasil kan oh kohwei silehdi mwahu sousowo ni uwen amwail kak.” 66 Irail eri kohla oh katengehdi takaio ni sousowo oh kihdiong sounsilasil.

28 Mwurin rahnen Sapad, ni eh marmarainpeseng ni keieun rahnen wihko, Mery mehn Makdala oh Mery teio ahpw kohlahng kilang sousowo.

2 A kilang! rerrer en sahpw lapala ehu wiawiher, pwe sapwellimen Siohwa* tohnleng men kohdihdo sang nanleng oh e kodohng katapwurehsang takaio, e ahpw mwomwohd powe. 3 Mwomwe rasehng lingan en lioal, oh eh likou pwetepwet rasehng sinoh. 4 Ei, sounsilepe ko rerrerki ar masakada ih oh duwehla aramas mehla kei.

5 Ahpw tohnlengo ndaiong lih ako: “Kumwa dehr masak, pwe I ese me kumwa raparapahki Sises me ketin kamakamalahr nin tuhkeo. 6 E sohte ketiket wasaht, pwe e ketin iasadahr duwen eh ketin mahsanih. Kohdo oh kilang wasa me e ketin wonohn ieo. 7 Eri, kumwa mwadangewei oh ndaiong sapwellime tohnpadahk ko me e ketin iasadasangehr rehn me melahr akan, pwe kilang! e pahn ketiket kolahng Kalili mwohmwail. Kumwail pahn kilang ih wasao. Kilang! ih met me I kodohng ndaiong kumwa.”

8 Ira eri mwadang pwurala sang ni sousowo.* Ira masak ahpw pil uhdahn peren oh tangalahng kairehki tohnpadahk ko. 9 A kilang! Sises ketin tuhwong ira oh rahnmwahu. Ira ahpw keiong mpe oh koledi aluweluwe kan oh poaridi mwowe. 10 Sises eri mahsanihong ira: “Kumwa dehr masak! Kumwa kohla kairehki riei ko me ren kohla Kalili oh ih wasao me re pahn kilang ie.”

11 Ni ara kohkohieila wasao, ekei sounsilasil ko ahpw kohlong nan kahnimwo oh kairehki kaunen samworo ko mehkoaros me wiawiher. 12 Mwurin irail pwukat iangahki ohl mah ko ar pokonpene oh koasoipene, irail ahpw kihong sounpei ko silper tohto 13 oh nda: “Kumwail pahn nda, ‘Nah tohnpadahk ko me kohdo nipwongo oh pirapahla nindoken at wie memeir.’ 14 Oh ma kepinao rongada duwen met, se pahn kawehwehiong* ih ire wet oh kumwail sohte anahne pwunodki.” 15 Irail eri ale silper ko oh wiahda kaweido me re ale. Koasoi pwoatet eri lohkseli rehn mehn Suhs ako leledo rahnwet.

16 Tohnpadahk 11 ko ahpw kohlahng Kalili, pohn nahna wasa me Sises ketin koasoanedier ren tuhpene ie. 17 Ni arail kilangada ih, re poaridi mwowe, a ekei irail peikasal. 18 Sises ahpw ketin keiong mparail oh mahsanihong irail: “Manaman koaros kohiengieier nanleng oh sampah. 19 Kumwail eri kohwei oh padahkihong aramas en wehi koaros pwe ren wiahla nei tohnpadahk, papidaisihirailla ni mwaren Sahm oh Sapwellime Ohl oh sapwellimen Koht manaman,* 20 padahkihong irail en kapwaiada mehkoaros me I kehkehlingkihong kumwail. Oh kilang! I pahn ieiang kumwail rahn koaros lao lel ni kaimwiseklahn koasoandi en mwehio.”*

De “irekidi en dih kan.”

De “Mesaia; me Keidi Men.”

“Semen” kak dokedoke uhdahn seme de seme mehn mahs ako.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Nin duwen tiahk en mehn Suhs, emen me ke inoun pwopwoudiong kin duwehte omw pwoud.

Mwaren Koht Siohwa pwarada nan Nting Sarawi kan en Kristian ni Lokaiahn Krihs pak 237, met iei tepin wasa me e pwarada nan kawehwehn Paipel wet. Kilang KLL.

LK, “dehr masak wahla omw pwoud Mery ni imwomwo.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Me pahrekiong ahd en Ipru Sesua, de Sosua, me wehwehki “Siohwa iei Komour.”

Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, “e wahla eh pwoud ni imweo.”

Kilang KLL.

De “Mesaia; me Keidi Men.”

Warpwohmwahu pweilaud ehu me pwohtik ni eh kin isihsda. E pwetepwet oh mwomwen pwilin tuhke rapa.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

Mwein sang ni lokaiahn Ipru me wehwehki “pons.”

Kilang KLL.

De “kaduhdi.”

Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Uhdahno leh ehu; Paipel pil kahdaneki met Lehn Kenesaret, Sehd en Kalili, oh Sehd en Daipirius.

De “Kahnimw Eisek ko.”

De “opampap.”

LK, “men mwengehda oh nimpilda.”

LK, “mohngiong.”

LK, “pwutak kan.”

De “kopwou en sosohng.”

LK, “pahn kahdaneki me keieu tikitik nan Wehin nanleng.”

LK, “pahn kahdaneki lapalap nan Wehin nanleng.”

Met dokedoke ienge tohnkaudok en Koht.

Wasahn isikala kihd likin Serusalem. Kilang KLL.

De “kuadran kan koaros.” Kuadran ehu kin pahrekiong 1/64 en ehu denari.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, por·neiʹa. Kilang KLL.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Met iei, kapwurehla ahpw sohte kihong wihni.

De “kisakis ong me semwehmwe.” Kilang KLL.

De “koaros en kasarawi mwaromwi; koaros en wiahki mwaromwi mehkot sarawi.”

LK, “pilawa.”

LK, “at pweipwand.”

LK, “me pweipwand ong kiht.”

LK, “komw dehr ketikihong kiht nan songosong.”

De “kapitkitasang.”

De “sohte mehkot kedirepwe pwoaren mesomwen.”

De “diren marain.”

LK, “sakanakan; suwed.”

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, “kiupid ehu,” me reireiki mpen ins 17.5.

Met dokedoke ienge tohnkaudok en Koht.

Me kin kaun sounpei 100.

Ni lokaiahn Krihs, e wehwehki “fox,” mahn me mwomwen kidi nan Israel oh sahpw kan me kapilpene.

De “mohngiong salohkihda.”

De “sousoun kataman kan.”

De “mwohd oh irekek ni tehpel.”

De “mwohd oh irekek ni tehpel.”

LK, “tepwasang kilirail oh re lekdekla.”

De “pil ehu likou.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Ahd ehu me kohieng Sehdan, soupeidi de kaun, en ngehn suwed kan.

De “sohte kak kihsang koapworopwor en pwurehng mour.” LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, “asarion ehu,” 1/16 en pweinen doadoahk en rahn ehu.

Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

De “likou kaselel?”

LK, “mwohn mesomw.”

LK, haiʹdes. Kilang KLL.

De “mengei en wisik.”

De “pilawahn kasansal.”

De “mwoatorala.”

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Ahd ehu me kohieng Sehdan.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “dih wet.” Kilang KLL.

De “sohte lelepek.”

De “dih wet.” Kilang KLL.

De “werentuhke me adaneki mustard,” kisin werentuhke kis me kin dierek nan Israel. E kak reireikihla mpen 15 ft oh mie rah.

LK, “uwen sia siluh en pilawa.” Sia ehu kin toutouki 7.33 L (6.66 dry qt).

E kin dokedoke nein Adam oh Ihp seri kan.

De “ehu dih.” Kilang KLL.

De “diho.” Kilang KLL.

De “diho.” Kilang KLL.

LK, “dipwisou kesempwal.”

Me iei, Erod Antipas. Kilang KLL.

De “mwohd oh irekek ni tehpel.”

LK, “stadia tohto.” Stadia ehu kin pahrekiong 185 m (606.95 ft).

Met iei, mpen 3:00 am lel dakadahn ketipin mpen 6:00 am.

Me iei, kamwakel ong kaudok.

LK, por·neiʹa. Kilang KLL.

Me iei, sohte wia kamwakel ong kaudok.

De “kaisihsol.”

De “kopwou en mwenge.”

De “sohte lelepek.”

De “kopwou en mwenge.”

LK, “uduk oh nta.”

LK, haiʹdes. Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

De “pwetepwet.”

De “werentuhke me adaneki mustard,” kisin werentuhke kis me kin dierek nan Israel. E kak reireikihla mpen 15 ft oh mie rah.

Iretikitik wet sohte kin dierek nan ekei pelien nting en mahs akan oh e sansal me met kaidehn kisehn Paipel.

LK, “drakma riau,” pweinen doadoahk en rahn riau.

LK, “sent mwaramwer me adaneki stater,” met wehwehki detradrakma.

Kilang KLL.

Kilang Madiu 17:21, ntp.

De kakete, “Samamwail.”

Met dokedoke ienge tohnkaudok en Koht.

LK, “oh kapwungohng ih.”

LK, “au.”

Dalend en silper 10,000 kin pahrekiong denari 60,000,000. Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, por·neiʹa. Kilang KLL.

Kilang KLL.

Me iei, mpen 9:00 am.

Me iei, mpen 12:00 ni souwas.

Me iei, mpen 3:00 pm.

Me iei, mpen 5:00 pm.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, “pwoaren mesomwen suwed.”

De “sapan.”

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

Kilang KLL.

De “tepisang aramas?”

LK, “moangen keimw.”

Kilang KLL.

De “parokedi.”

De “mwohd oh irekek ni tehpel.”

De “pwung.”

Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Kilang KLL.

De “nan dehu me keieu mwahu.”

De “Sounpadahk.”

Kilang Madiu 17:21, ntp.

Kilang KLL.

De “kulihasang.”

De “sousoun kataman en.”

Kilang KLL.

De kakete, “sohla towe.”

Kilang KLL.

Kilang KLL.

De “diho.” Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, “ahng pahieu.”

Kilang KLL.

De “erpit.”

De “erpit.”

Dalend ehu en Krihs kin uwehte 20.4 kg (654 oz t). Kilang KLL.

LK, “silper.”

LK, “silper.”

E kin dokedoke nein Adam oh Ihp seri kan.

Lepin lokaiahn Krihs me doadoahk wasaht sohte wehwehkihte kilisou douluhl. E pil kak wehwehki likawihte likoun loale; sohte nohn likouda.

Me wehwehki sang mour. LK, “pelehsang; lupukasang.”

De “parokedi.”

De “doadoahngki wiepe mwersuwed.”

De “mwohd oh irekek ni tehpel.”

De “koulen sarawi kan; melkahka kan.”

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “men wia.”

Ehu karis tohtohki mpen sounpei 4,000 lella 6,000. Met kadoadoahk wasaht pwehn kasalehda nempe laud ehu me sohte nohn sansal.

De “iren nting sarawi kan.”

Kilang KLL.

Kilang KLL.

De “Kemehla ih nin tuhke!”

Kilang KLL.

Pihl katik.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Me iei, mpen 12:00 ni souwas.

Me iei, mpen 3:00 pm.

De “kadarala eh esingek.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “sousoun kataman kan.”

De “sousoun kataman.”

De “sousoun kataman.”

Kilang KLL.

De “sousoun kataman.”

LK, “kadeke.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “diho.” Kilang KLL.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share