Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • bi7 Sohn 1:1-21:25
  • Sohn

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Sohn
  • Paipel Madiu-Kaudiahl Kawehwe en Sampah Kapw
Paipel Madiu-Kaudiahl Kawehwe en Sampah Kapw
Sohn

RONGAMWAHU EN SOHN

1 Nin tapio Mahseno mie, oh Mahseno kin patopato rehn Koht, oh Mahseno iei koht emen.* 2 Memenet kin patopato rehn Koht nin tapio. 3 Koht ketin doadoahngki ih en ketin wiahda soahng koaros, oh sohte mehkot me Koht sohte ketin doadoahngki ih en ketin wiahda.

Dahme Koht ketin wiahda 4 ni eh ketin doadoahngki ih iei mour, oh mour iei marain ong aramas. 5 Oh maraino kin lingaling nan rotorot oh rotorot sohte kin powehdi.

6 Mie ohl emen me pekederdo me wia wiliepen Koht; ede Sohn. 7 Ohl menet kohdo nin duwen sounkadehde men, pwe en kadehde duwen maraino, pwe soangen aramas koaros en kak kamehlele pwehki ih. 8 Kaidehn ih me maraino, ahpw ih me pahn kadehdehda duwen maraino.

9 Marain mehlelo me kin kihda marain ong soangsoangen aramas koaros pahn kereniongehr kohdo sampah. 10 E ketier nin sampah oh sampah miehla pwehki ih, ahpw sampah sohte ese ih. 11 E ketidohng sapwellime wasa, sapwellime aramas akan ahpw sohte kasamwo ih. 12 Ahpw ong koaros me kasamwo ih, e ketikihong pwuhng en wiahla sapwellimen Koht seri kan pwehki arail kin kasalehda arail pwoson mware. 13 Oh irail ipwidi, kaidehn sang ntah, de sang ineng en pahpa nohno de sang ineng en aramas, ahpw sang kupwuren Koht.

14 Mahseno eri wia aramasala* oh ketiket rehtail, oh kitail kilangehr sapwellime lingan, lingan ehu me duwehte ahn iehros men sang sahm men; e ahpw ketin direkihla kupwuramwahu* en Koht oh mehlel. 15 (Sohn kadehdehda duwen ih, ei, e kin liklikwer nda: “Iei ih aramaso me I kin koasoia, ‘Me ketiketido mwurio tienglahr mwohi, pwe e ketiketier mwohi.’”) 16 Pwe kitail koaros kin ale sang dahme e sapwellimanki ni mwuledek, me iei kadek sapan ahnsou koaros. 17 Pwehki Koht ketikihda Kosonnedo rehn Moses, kadek sapan oh mehlel pweidahr rehn Sises Krais. 18 Sohte aramas emen kilangehr Koht; pwe iehroso me duwehte koht men me kin patopato mpen Sahmo* iei me patohwan kawehwehdahr duwen Ih.

19 Iet mehn kadehde me Sohn wia ni ahnsou me mehn Suhs akan kadarala samworo kei oh mehn Lipai kei sang Serusalem pwe ren idek reh: “Ihs kowe?” 20 E sohte kahng sapeng, ahpw e kasalehda ni sansal: “Kaidehn ngehi Krais.” 21 Re ahpw idek reh: “Eri dah? Kowe Elaisa?” E ahpw sapeng nda: “Kaidehn.” “Kowe Soukohpo?” E ahpw sapeng, nda: “Soh!” 22 Irail eri ndaiong: “A ihs kowe? Ndaiong kiht pwe sen kak sapengki irail ko me kadarkitodo. Dahme ke pahn ndahki duwen pein kowe?” 23 E ahpw nda: “Ngehi iei ngilen aramas emen me kin liklikwer nan sapwtehn, ‘Kainenehla elen Siohwa,’* nin duwen me soukohp Aiseia nda.” 24 Eri irail pekederdo sang rehn Parisi ko.* 25 Irail eri kalelapak reh oh ndaiong: “Dahme kahrehda ke kin wia papidais ma kaidehn kowe Krais de Elaisa de Soukohpo?” 26 Sohn sapeng irail nda: “I kin papidaiski pihl. Mie emen me mi nanpwungamwail me kumwail sehse, 27 me pahn ketido mwuri, I sohte warohng sapwadada selin sapwellime suht.” 28 Mepwukat wiawiher nan Pedani palio Pillap Sordan, wasa me Sohn kin wiewia ie papidais.

29 Mandahn rahno, e ahpw kilangada Sises eh ketiket kohdo reh, e ahpw patohwan: “Kilang, Sihmpwul en Kohto me kin ketikihsang dipen sampah! 30 Iei ih aramaso me I kin koasoia duwe: ‘Me ketiketido mwuri tienglahr mwohi, pwe e ketiketier mwohi.’ 31 Pein ngehi pil sohte ese ih, ahpw kahrepen ei kin papidaiski pihl iei pwe en kasalehda ih ni sansal ong Israel.” 32 Sohn pil kadehdehda, nda: “I kilangada sapwellimen Koht manaman* kohkohdi sang nanleng ni mwomwen mwuroi men oh e mi powe. 33 Pein ngehi pil sohte ese ih, ahpw Meno me ketin poaroneiehdo pwe I en papidaiski pihl, ketin mahsanihong ie: ‘Mehmen me ke pahn kilang ei manaman* eh kohdi oh mi powe, iei ih me pahn kin papidaiski ei manaman.’* 34 Oh I kilangehr oh kadehdehier me iei ih sapwellimen Koht Ohl.”

35 Pil mandahn rahno, Sohn kesikesihnen rehn nah tohnpadahk riemen, 36 oh ni eh kilenglahng Sises eh ketin alialu, e ahpw nda: “Kilang, Sihmpwul en Kohto!” 37 Ni tohnpadahk riemeno ara rong eh nda met, ira ahpw idawehnla Sises. 38 Sises eri ketin sohpeila oh mahsanihada ara ideidawehn, e ahpw mahsanihong ira: “Dahme kumwa raparapahki?” Ira eri patohwanohng: “Rapai (me wehwehki, “Sounpadahk”), ia wasa komw kin ketiket ie?” 39 E ahpw mahsanihong ira: “Kohdo, kumwa pahn kilang.” Ira eri kohla oh kilang wasa me e kin ketiket ieo, ira eri patopato reh rahno; mpen awa kaeisek* ahnsowo. 40 Emen ira iei Andru, rien Saimon Piter, me rong dahme Sohn nda oh idawehnla Sises. 41 Keieu, e tuhwong pein rie pwutak Saimon, e ahpw ndaiong: “Se diaradahr Mesaiao” (me wehwehki, “Krais”), 42 oh e kahrelahng ih rehn Sises. Ni Sises eh mahsanihada ih, e mahsanih: “Kowe Saimon, nein Sohn pwutak; ke pahn adaneki Kepas” (ni lokaiahn Krihs, “Piter”).*

43 Mandahn rahno, e ahpw kupwurehda en ketila Kalili. Sises eri ketin tuhwong Pilip oh mahsanihong: “Idawehniehla.” 44 Eri, Pilip kohsang Pedsaida, kahnimw me Andru oh Piter kohsang ie. 45 Pilip eri tuhwong Nadaniel oh ndaiong: “Se diaradahr mehmeno me Moses ntingihedier duwe nan Kosonnedo oh pil me Soukohp ako ntingihedier: Sises, nein Sosep pwutak, sang Nasaret.” 46 Nadaniel ahpw ndaiong: “Ia duwe, kakete mehkot mwahu en kohsang Nasaret?” Pilip eri ndaiong: “Kohdo oh kilang.” 47 Sises mahsanihada Nadaniel eh kohkohdo oh mahsanih duwen ih: “Kilang, uhdahn mehn Israel men ih me sohte kin widing.” 48 Nadaniel ahpw patohwanohng: “Komw mwahngih ie sang ia?” Sises ketin sapeng mahsanihong: “Mwohn Pilip eh ekeruhkodo, I kilanguhkada ni omw mihmi pahn tuhke piko.” 49 Nadaniel ahpw sapeng patohwan: “Rapai, komwi me Sapwellimen Kohto, komwi me Nanmwarkien Israel.” 50 Sises ahpw ketin sapeng ih mahsanih: “Ke kamehlele pwehki ei ndaiong uhk me I kilanguhkada pahn tuhke piko? Ke pahn kilang soahng kan me lapasang mepwukat.” 51 Ih eri mahsanihong: “I ndaiong kumwail ni mehlel, kumwail pahn kilang nanleng eh ritpeseng oh sapwellimen Koht tohnleng kan kin doudouda oh doudidohng Nein-aramas.”

2 Oh ni kesiluhwen rahn, kamadipw en kapwopwoud ehu ahpw wiawi Kena nan Kalili, oh inen Siseso iang mihmi wasao. 2 Sises oh sapwellime tohnpadahk ko pil iang lukohng ni kamadipw en kapwopwoudo.

3 Ni eh kereniongehr nek nimarail waino, inen Siseso ahpw patohwanohng: “Solahr nimarail wain.” 4 Sises ahpw mahsanihong: “Lih, ia kahrepen met en kapwunodei ie de kowe?* Ei awa saikinte leledo.” 5 Ineo ahpw ndaiong sounpapah ko: “Kumwail wiahda soahng koaros me e mahsanihong kumwail.” 6 Eri sah takai en pihl weneu mi wasao nin duwen koasoandien kamwakel en mehn Suhs, oh mehn sohng pihl* riau de siluh kak audehda ehuehu sah ko. 7 Sises eri mahsanihong irail: “Kumwail audehkihda pihl sah ko.” Irail eri audehda lel ni ewen sah ko. 8 Ih eri mahsanihong irail: “Kumwail koadiahdi ekis oh wahla rehn kaunen kamadipwo.” Irail eri wahla. 9 Ni kaunen kamadipwo eh song pihl me wialahr waino, e sohte ese wasa me e kohsang ie (ahpw sounpapah ko me koadiahdi pihlo ese), kaunen kamadipwo ahpw ekerodo ohl kamwohdo 10 oh ndaiong: “Meteikan koaros kin kihda wain mwahu mahs, oh ni ahnsou me aramas akan sakaulahr, re kin kihda me sohte nohn mwahwo. A ke nekinekidte wain mwahu lao lel ahnsou wet.” 11 Sises ketin wia met nan Kena nan Kalili, me iei tepin sapwellime manaman akan.* Ih duwen eh ketin kasansalehda sapwellime lingan oh sapwellime tohnpadahk ko ahpw pwosonla ih.

12 Mwurin met, ih oh ineo oh rie pwutak ko oh sapwellime tohnpadahk ko ketidihla Kapernaum, ahpw re sohte ketiket wasao rahn tohto.

13 Ni Pahsohpa en mehn Suhs ako eh kerendohr, Sises eri ketidahla Serusalem. 14 Nan tehnpas sarawio, e ketin diarada irail ko me netinetki kou, sihpw oh mwuroi kan oh me kin kawiliali mwohni ko nan dewerail. 15 Ih eri ketin wiahkihda mehn wowoki sahl ekei, e ahpw ketin kasarehieisang irail koaros iangahki sihpw oh kou ko nan tehnpas sarawio, oh e ketin wudekihdi nein sounkawilian mwohni ko sent ko oh ketin wekidedi arail tehpel ko. 16 Oh e mahsanihong irail ko me netiki mwuroi: “Wahsang mepwukat wasaht! Uhdihsang amwail kin wiahki tehnpas en Semei imwen netinet ehu!” 17 Sapwellime tohnpadahk ko ahpw tamanda me ntingdiero: “Ei ngoangki loalenohng tehnpasomwi pahn kadireiehla douluhl.”

18 Ihme kahrehda mehn Suhs ako ndaiong: “Kilel dah me ke kak kasalehiong kiht me kadehdehda omw ahneki pwuhng en wia mepwukat?” 19 Sises ketin sapeng mahsanihong irail: “Kumwail kauwehla tehnpas sarawi wet oh I pahn kauwada erein rahn siluh.” 20 Mehn Suhs ako ahpw nda: “Tehnpas sarawi wet wie kokou erein sounpar 46, a ke pahn kauwada nan erein rahn siluh?” 21 Ahpw tehnpas sarawi me e mahsanih kin wehwehki kahlepe. 22 Ahpw ni ahnsou me e ketin iasada sang rehn me melahr akan, sapwellime tohnpadahk ko eri tamanda me e kin mahsanih met, re ahpw kamehlelehla nting sarawi ko oh dahme Sises mahsaniher.

23 Ahpw, ni eh ketiket Serusalem ni ahnsoun kasarawien Pahsohpa, aramas tohto pwosonla mware ni ar kilang kilel kan me e ketin wiahda. 24 Sises ahpw sohte ketin likihong irail pein ih, pwehki e mwahngih irail koaros 25 oh e sohte ketin anahne emen en padahkihong ih duwen aramas pwehki e mwahngih dahme mi nan mohngiong en aramas.

3 Mie Parisi men me ede Nikodihmus, kaunen mehn Suhs men. 2 Pwohng ehu, e patohdo reh oh patohwanohng: “Rapai, se ese me komw ketido sang rehn Koht nin duwen sounpadahk men, pwe sohte emen kak wia manaman pwukat* me komw ketin wiadahr, ihte ma Koht ketin ieiang. 3 Sises ketin sapeng mahsanihong: “I ndaiong uhk ni mehlel, mehmen me sohte ipwsapahl,* e sohte kak kilang Wehin Koht.” 4 Nikodihmus ahpw patohwanohng: “Ia duwen aramas emen eh kak ipwidi ni eh mahlahr? E sohte kak pwurehng pedolong nan kapehden ine oh pwurehng ipwidi, kaidehn?” 5 Sises ketin sapeng, mahsanih: “I ndaiong uhk ni mehlel, ma mehmen sohte pahn ipwisang pihl oh sapwellimen Koht manaman,* e sohte kak pedolong nan Wehin Koht. 6 Dahme kin ipwisang uduk iei nein aramas, oh dahme kin ipwisang sapwellimen Koht manaman* iei sapwellimen Koht seri.* 7 Ke dehr pwuriamweikihla ei ndaiong uhk: Kumwail anahne ipwsapahl. 8 Kisinieng kin ipila wasa me e men ipila ie oh ke kin rong ngile, ahpw ke sehse wasa me e ipido sang ie oh wasa me e kin ipilahng ie. Ih pil duwen koaros me ipwisang sapwellimen Koht manaman.”*

9 Nikodihmus ahpw sapeng patohwanohng: “Ia duwen mepwukat ar kak wiawi?” 10 Sises ketin sapeng, mahsanih: “Sounpadahk en Israel men kowe, ke ahpw sehse mepwukat? 11 I ndaiong uhk ni mehlel, dahme se eseier se kin koasoia, oh dahme se kilangehr se kin kadehdehda, ahpw kumwail sohte kin ale at kadehde. 12 Ma I ndaiong kumwail mehkan me pid sampah ahpw kumwail sohte kamehlele, ia duwen amwail pahn kak kamehlele ma I ndaiong kumwail mehkan me pid nanleng? 13 Oh pil sohte emen me kohdahla nanleng, ihete me ketidihdo sang nanleng, Nein-aramas. 14 Oh duwehte Moses eh langahda serpento nan sapwtehn, ih duwen Nein-aramas eh uhdahn pahn langada, 15 pwe mehmen me kamehlele ih en ahneki mour soutuk.

16 “Pwe Koht uhdahn ketin poakohng sampah ihme e ketikihdohki sapwellime Iehros, pwe mehmen me kin kasalehda eh pwoson ih en dehr mwomwla ahpw en ahneki mour soutuk. 17 Pwe Koht sohte ketin poaronedohng nin sampah sapwellime Ohlo pwe en kadeikada sampah, ahpw pwe sampah en komourla pwehki ih. 18 Mehmen me kin kasalehda eh pwoson ih sohte pahn pakadeikda. Mehmen me sohte kin kasalehda eh pwoson, pakadeikadahr pwehki eh sohte kin kasalehda eh pwoson mwaren sapwellimen Koht Iehroso. 19 Met iei kahrepen kadeiko: maraino pwarodohngehr nin sampah, ahpw aramas akan kin poakohng rotorot a kaidehn maraino, pwe arail wiewia kan me suwed. 20 Pwe mehmen me kin wiewia me suwed kin kailongki maraino oh sohte kin kodohng maraino pwe eh wiewia kan de sansalda. 21 Ahpw mehmen me kin wia me mehlel kin kodohng maraino, pwe en sansalda me eh wiewia kan kin wiawi nin duwen kupwuren Koht.”

22 Mwurin met Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ahpw ketilahng sapwen Sudia, oh e ketiket rehrail wasao erein ahnsou kis oh kin wiewia papidais. 23 Ahpw Sohn pil kin wiewia papidais nan Inon me karanih Salim, pwehki mie pihl tohto wasao, oh aramas akan kin kohkohla reh oh papidaisla; 24 pwehki Sohn saikinte lekdekiong nan imweteng.

25 Nein Sohn tohnpadahk ko ahpw akamaikihong mehn Suhs men duwen koasoandien kamwakel. 26 Irail ahpw kohdo rehn Sohn oh ndaiong: “Rapai, ohl me kohdo rehmw palio Pillap Sordan, me ke kadehdehdahro, kilang, memenet kin wiewia papidais, oh koaros kin kohkohla reh.” 27 Sohn ahpw sapeng nda: “Aramas men sohte kak ale mehkot ma met sohte kohieng ih sang nanleng. 28 Pein kumwail me kadehdehda duwen ei nda, ‘Kaidehn ngehi me Krais, ahpw I pekederdo mwohn mehmeno.’ 29 Mehmen me lih kamwohdo mi reh, iei ih me ohl kamwohdo. Ahpw kompoakepahn ohl kamwohdo uhdahn perenkihda ngilen ohl kamwohdo ni eh kesihnen mpe oh rongorong ih. Eri, ei peren unseklahr. 30 Mehmeno uhdahn pahn wie lalaudla, ahpw ngehi uhdahn pahn wie tikitikla.”

31 Mehmeno me ketidihdo sang powe iei ih me pohnangin aramas koaros. Mehmeno me kohsang nin sampah iei ih me sang sampah oh kin koasoia mehkan me pid sampah. Mehmeno me ketidihdo sang nanleng iei ih me pohnangin aramas koaros. 32 E kin ketin kadehdehda dahme e kilangehr oh rongehr, ahpw sohte me kin kamehlele sapwellime kadehde. 33 Mehmen me kin kamehlele sapwellime kadehde kin kasalehda ni mehlel* me Koht me mehlel. 34 Pwe ih me Koht ketin poaronedohro kin mahsanih sapwellimen Koht mahsen, pwe Koht sohte kin ekisekis ketikihda sapwellime manaman.* 35 Sahmo ketin poakohng Sapwellimeo oh ketikihongehr nin lime mehkoaros. 36 Mehmen me kin kasalehda eh pwoson Sapwellimeo kin ahneki mour soutuk, a mehmen me kin sapeikiong Sapwellimeo sohte pahn kilang mour, ahpw engieng en Koht pahn kin mi powe.

4 Ni Kauno eh mwahngihada me Parisi ko rongada eh* kin ketin wiahda oh papidaisihala tohnpadahk tohtohsang Sohn​— 2 mendahki pein Sises sohte ketin wia papidais pwe sapwellime tohnpadahk ko me kin wia​— 3 e ahpw ketisang Sudia oh pwurehng ketila Kalili. 4 Ahpw e anahne ketin kotehla Sameria. 5 Eri, e ahpw ketin lellahng ni kahnimw en Sameria ehu me adaneki Saikar me karanih mwaht me Seikop kihong nah pwutak Sosep. 6 Iei wasa me pwarer en Seikop kin mi ie. Eri, Sises ngirekilahr eh ketin seiseiloak oh ketin mwomwohd ni pwarero.* Ahnsowo mpen awa keweneu.*

7 Lihen Sameria men ahpw kodohng idipil. Sises eri mahsanihong: “Kihdo mahs nimei ekis pihlen.” 8 (Pwe sapwellime tohnpadahk ko kohieila nan kahnimwo pwe ren pwainda mwenge.) 9 Lihen Sameriao eri patohwanohng: “Ia duwen omwi mehn Suhs men, a ngehi lihen Sameria men, komwi ahpw peki pihl rehi?” (Pwe mehn Suhs akan sohte kin koasoiong mehn Sameria kan.) 10 Sises ketin sapeng mahsanihong: “Ma ke kin ese sapwellimen Koht kisakis* oh ihs aramas me ndaiong uhk, ‘Kihdo mahs ekis nimei pihlen,’ ke pahn peki reh oh e pahn kihong uhk pilen komour.” 11 E patohwanohng: “Maing, komw sohte sapwellimanki pekid en idipil oh pwarer wet me loal. Eri, ia wasa me komw pahn ketikihsang ie pilen komour wet? 12 Komw sohte ketin lapalapasang samat Seikop me kihong kiht pwarer wet oh ih oh nah pwutak ko oh kou ko kin nimpil sang ie, kaidehn?” 13 Sises ketin sapeng mahsanihong: “Aramas koaros me kin nimpil sang ni pihl wet pahn pwurehng men nimpilda. 14 Mehmen me nimasang pihl me I pahn kihong ih sohte pahn pwurehng men nimpilda, ahpw pihl me I pahn kihong ih pahn wiahla utuhnpihl ehu loale me kin pwepwengkda pwe en kihong ih mour soutuk.” 15 Liho ahpw patohwanohng: “Maing, komw ketikihong ie pihl wet, pwe I solahr pahn men nimpil oh solahr pahn kohdo idipil wasaht.”

16 E ahpw mahsanihong: “Kohla, ekerodo omw pwoudo oh kohdo wasaht.” 17 Liho sapeng patohwanohng: “Sohte ei pwoud.” Sises eri mahsanihong: “Me pwung omw nda, ‘Sohte ei pwoud.’ 18 Pwe ke pwoudikier ohl limmen, oh ohl me ke kin mihmi reh ahnsou wet kaidehn omw pwoud. Met me ke ndahn me mehlel.” 19 Liho ahpw patohwanohng: “Maing, I kilang me komwi soukohp men. 20 Samat mehn mahs ako kin kaudok pohn nahna wet, ahpw kumwail kin nda me Serusalem iei wasa me aramas anahne kaudok ie.” 21 Sises ahpw mahsanihong: “Lih, kamehlele ie, ahnsou ehu pahn kohdo me kumwail solahr pahn kaudokiong Sahmo pohn nahna wet de pil nan Serusalem. 22 Kumwail kin kaudokiong dahme kumwail sohte ese, a se kin kaudokiong dahme se ese, pwe komour tepisang rehn mehn Suhs akan. 23 Ahpw ahnsou ehu pahn kohdo oh iei met ahnsowo me tohnkaudok mehlel kan pahn kaudongkihong Sahmo sapwellime manaman* oh mehlel, pwe ni mehlel, Sahmo kin ketin raparapahki soangen aramas pwukat en kaudokiong ih. 24 Ngehn ehu Koht, oh irail akan me kin kaudokiong ih anahne kaudongki sapwellime manaman* oh mehlel.” 25 Liho ahpw patohwanohng: “I ese me Mesaia me mwarenki Krais pahn ketido. Ni ahnsou me e pahn ketido, e pahn ketin padahkihong kiht mehkoaros ni sansal.” 26 Sises mahsanihong: “Iei ngehi ih, me koasoakoasoi ong uhk.”

27 Eri ni ahnsowohte sapwellime tohnpadahk ko leledo oh irail pwuriamweikihla eh mahmahseniong lih emen. Ahpw sohte me patohwanohng: “Dahme komw kupwurki?” de “Dahme komw mahmahsenkihong ih?” 28 Liho eri pwilikihdi eh sah en pihlo oh kohieila nan kahnimwo oh ndaiong aramas ako: 29 “Kumwail kohdo oh kilang ohl emen me mahsanihong ie soahng koaros me I wiadahr. Ia duwe, kaidehn Krais met?” 30 Re ahpw kohieisang nan kahnimwo oh tepida kohkohdo reh.

31 A ni ahnsowo, sapwellime tohnpadahk ko patohwan peki reh: “Rapai, komw konot.” 32 E ahpw mahsanihong irail: “Mie mwenge me I kin kang me kumwail sohte ese.” 33 Tohnpadahk ko eri ndapene nanpwungarail: “Sohte me wahdohng reh mehkot pwe en konote, kaidehn?” 34 Sises ahpw mahsanihong irail: “Kenei mwenge iei en kapwaiada kupwuren ih me ketin poaroneiehdo oh kanekehla sapwellime doadoahk. 35 Kumwail sou kin nda, sounpwong pahieu mwohn rahk eh pahn leledo? Kilang! I ndaiong kumwail: Sarada oh kilangwohng mwaht akan me mahier oh kakehr dondol. Ahnsou wet 36 me kin dolung kin ale pweine oh kin kihkihpene wah ong mour soutuk, pwe me kin kamwarak oh me kin dolung en pereperenpene. 37 Pwe koasoi mehlel pwoat met: Emen kin kamwarak a emen kin dolung. 38 I kadarkumwailwei en dolung dahme kumwail sohte koadoahkihada. Ekei me koadoahkihada, a kumwail kohlong nan kamwahupen arail doadoahk.”

39 Mehn Sameria tohto sang nan kahnimwo pwosonla ih pwehki dahme liho kadehdedahr, me nda: “E mahsanihong ie soahng koaros me I wiadahr.” 40 Eri, ni mehn Sameria ko ar patohdo reh, re patohwan peki reh en ketiket rehrail, e ahpw ketiket wasao rahn riau. 41 Imwilahn met, me tohto pil kamehlelehla pwehki dahme e mahsanih, 42 oh irail ndaiong liho: “Se solahr kamehlelehte pwehki dahme ke koasoia; pwehki pein kiht rongehr oh se ese me ohl menet me uhdahn sounkomourpen sampah.”

43 Mwurin rahn riauo, e ketida sang mwo oh ketila Kalili. 44 Ahpw pein Sises ketin kadehdehda me soukohp men sohte kin waunla nan pein uhdakeo. 45 Ahpw, ni eh ketin lelehr Kalili, mehn Kalili ko kasamwo ih pwehki ar kilangehr mehkoaros me e ketin wiadahr nan Serusalem ni ahnsoun kasarawio, pwe irail pil iang kohla ni kasarawio.

46 Ih eri pwurehng ketido Kena nan Kalili, wasa me e ketin wekidala pihl ong wain. Eri, mie sounpapah en nanmwarki men nan Kapernaum me nah pwutak soumwahuda. 47 Ni ohl menet eh rongada me Sises ketisang Sudia ketilahng Kalili, e ahpw patohdo reh oh peki en ketidihla oh kamwahwihala nah pwutako pwe e kereniongehr mehla. 48 Sises ahpw mahsanihong: “Ma kumwail sohte kilang kilel kan oh soahng kapwuriamwei kan, kumwail sohte mwahn pahn kamehlele. 49 Sounpapah en nanmwarkio ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, komw ketidihdo mwohn ei tungoal serio eh pahn mehla.” 50 Sises eri mahsanihong: “Kohwei; noumw pwutako momour.” Ohlo eri kamehlele mahsen me Sises mahsanihong, e ahpw kohkohla. 51 Nindoken eh kohkohdihla, eh ladu ko ahpw tuhwong ih pwe ren ndaiong me nah pwutako momour.* 52 E ahpw kalelapak rehrail ahnsou dah me e mwahula. Re ahpw ndaiong: “Karakaro kohsang reh aio ni keisuhwen awa.”* 53 Sahmo ahpw tamanda me iei awa me Sises mahsanihong: “Noumw pwutako momour.” Eri, ih oh tohnimweo pwon ahpw kamehlelehla. 54 Met iei keriaun manaman* me Sises ketin wiahda ni ahnsou me e ketisang Sudia ketilahng Kalili.

5 Mwurin met, kasarawien mehn Suhs ehu wiawi oh Sises ketidahla Serusalem. 2 Eri nan Serusalem ni Ewen Kelen Sihpwo, lepin leh ehu mie me adaneki Pedsehda* ni lokaiahn Ipru, me palangk limau kapilpene. 3 Aramas tohto me soumwahu, me maskun, me dangepel oh irail me pehrail de nehrail mengpene* wonohnseli wasao. 4 *—— 5 Ahpw ohl emen mi wasao me sosoumwahuki sounpar 38. 6 Ni Sises eh mahsanihada ohlo eh wonohn wasao oh mwahngihada me e sosoumwahuki ahnsou reirei, e ahpw mahsanihong: “Ke men mwahula?” 7 Ohl soumwahwo ahpw sapeng patohwanohng: “Maing, sohte me mi rehi me pahn weiedilahng nan lepin leho ni ahnsou me pihlo kin mwekidida, ahpw ni ei kin kohkohdilahng, a emen kin tiengla mwohi.” 8 Sises ahpw mahsanihong: “Uhda! Ale kihomw lohsen* oh alu.” 9 Oh ni ahnsowohte ohlo mwahula, e ahpw ale kie lohso* oh tepida alialuhla.

Rahno iei rahnen Sapad. 10 Mehn Suhs ako ahpw tepida ndaiong ohl me mwahulahro: “Rahnwet rahnen Sapad, e sohte mweimwei ken wisik lohs.”* 11 E ahpw sapengkin irail: “Ohl me ketin kamwahwihiehlao me mahsanihong ie, ‘Ale kihomw lohsen* oh alu.’” 12 Irail ahpw idek reh: “Ihs ohl me ndaiong uhk, ‘Ale kihomw lohsen oh alu’?” 13 A ohl me mwahulahro sehse ihs ih pwe Sises ketilahsang wasao oh ketilong nan pokon me mi wasao.

14 Mwurin met, Sises ketin diarada ih nan tehnpas sarawio oh mahsanihong: “Kilang ke mwahulahr. Ke dehr pwurehng wia dihp pwe mehkot me suwedsang de wiawihong uhk.” 15 Ohlo ahpw kohieila oh ndaiong mehn Suhs ako me Sises me ketin kamwahwihala ih. 16 Ihme kahrehda mehn Suhs ako kin kaloke Sises, pwehki e kin ketin wia mepwukat ni rahnen Sapad. 17 E ahpw ketin sapeng mahsanihong irail: “Semei kin ketin pousehlahte doadoahk lao lel met oh I pil kin pousehlahte doadoahk.” 18 Met me kahrehiong mehn Suhs ako ar tepidahr nannanti ren kemehla ih, kaidehn pwehki e ketin kauwehla Sapadte, ahpw e pil ketin ekerki Koht Seme oh kapahrekiong pein ih Koht.

19 Ihme kahrehda Sises ketin sapeng mahsanihong irail: “I ndaiong kumwail ni mehlel, Sapwellimeo sohte kak wia mehkot ni pein nsene, ahpw ihte me e kin kilang me Semeo kin ketin wia. Pwe sohte lipilipil dahme Sahmo kin ketin wia, Sapwellimeo pil kin wia soahng pwukat. 20 Pwe Sahmo ketin loalloale Sapwellimeo oh ketin kasalehiong mehkoaros me pein ih kin ketin wia, oh e pahn ketin kasalehiong ih wiewia kan me lapasang mepwukat pwe kumwail en pwuriamweikihla. 21 Pwe duwehte Sahmo eh ketin kaiasada me melahr akan oh ketin kamourirailda, Sapwellimeo pil kin kamourada mehmen me e kupwurki. 22 Pwe Sahmo sohte kin ketin kadeikada emen, ahpw e ketikihongehr Sapwellimeo manaman en kadeik koaros, 23 pwe aramas koaros en wauneki Sapwellimeo duwehte arail kin wauneki Sahmo. Mehmen me sohte kin wauneki Sapwellimeo sohte kin wauneki Sahmo me ketin poaronedohr ih. 24 I ndaiong kumwail ni mehlel, mehmen me kin rong ei mahsen oh kin kamehlele Ih me ketin poaroneiehdo kin ahneki mour soutuk, oh e sohte pahn lelohng kadeik ahpw e kohsangehr mehla oh kohdohng mour.

25 “I ndaiong kumwail ni mehlel, ahnsou ehu pahn kohdo oh iei ahnsowo met me irail me melahr akan pahn rong kapitien Sapwellimen Kohto, oh irail akan me rong oh peikiong pahn mourla. 26 Pwe duwehte Sahmo eh sapwellimanki manaman en ketikihda mour, e pil ketikihong Sapwellimeo manaman en kihda mour. 27 Oh e ketikihong Sapwellimeo manaman en wia kadeik, pwehki ih me Nein-aramas. 28 Dehr pwuriamweikihla met, pwe ahnsou ehu pahn kohdo me koaros me mihmi nan sousoun kataman kan pahn rong kapitie 29 oh pedoisang, irail me wiewia me mwahu en iasadahng mour, a irail me wiewia me suwed en iasadahng kadeik. 30 I sohte kak wia mehkot ni pein nsenei. I kin kadeik nin duwen Sahmo eh ketin mahsanihong ie, oh ei kadeik me pwung pwehki I kin rapahki kaidehn pein nsenei, ahpw kupwuren ih me ketin poaroneiehdo.

31 “Ma I kelehpw kadehdehda duwen pein ngehi, ei kadehde sohte mehlel. 32 Mie emen tohrohr me kadehdehda duwen ngehi oh I ese me kadehde me e kin wia duwen ngehi me mehlel. 33 Kumwail kadaralahngehr Sohn ohl kei oh e kadehdedahr duwen me mehlelo. 34 Ahpw I sohte anahne mehn kadehde sang rehn aramas, ahpw I koasoiaiong kumwail mepwukat pwe kumwail en komourla. 35 Ohlo duwehte lamp ehu me kin okohk oh lingaling oh kumwail kin mente perenki laud eh marain erein ahnsou kis. 36 Ahpw mie ei mehn kadehde me laudsang ahn Sohn, pwe doadoahk kan me Semei ketikihong ie I en kapwaiada, iei doadoahk kan me I kin wiewia, mepwukat kin kadehdehda me Sahmo me ketin poaroneiehdo. 37 Oh Sahmo me ketin poaroneiehdo, pein ih ketin kadehdehier duwen ngehi. Kumwail sohte mwahn rong kapitie oh sohte mwahn kilang mwomwe, 38 oh sapwellime mahsen sohte mihmi loalamwail, pwehki amwail sohte kamehlele ih me e ketin poaronehdo.

39 “Kumwail kin kasawih Nting Sarawi kan pwehki amwail kin medemedewe me kumwail pahn ahneki mour soutuk sang ire pwukat; oh iei ire pwukat* me kadehdehda duwen ngehi. 40 Ahpw kumwail sohte men kohdo rehi pwe kumwail en ahneki mour. 41 I sohte men aramas en kalingana ie, 42 ahpw I uhdahn ese me sohte amwail limpoak ong Koht nan mohngiongimwail. 43 I kohkihdo ni mwaren Semei, kumwail ahpw sohte kasamwo ie. Ma emen tohrohr kohkihdo ni pein ede, kumwail pahn kasamwo ih. 44 Ia duwen amwail kak kamehlele ni amwail kin ale kaping sang pein nanpwungamwail oh sohte kin rapahki kaping sang rehn Koht mehlelohte? 45 Kumwail dehr medewe me I pahn kedipei kumwail rehn Sahmo; mie emen me kin kedipei kumwail, iei Moses me kumwail kin koapworopworki. 46 Ni mehlel, ma kumwail kin kamehlele Moses, kumwail pahn kamehlele ie, pwe e ntingihedier duwen ngehi. 47 Ahpw ma kumwail sohte kin kamehlele eh nting kan, ia duwen amwail pahn kamehlele dahme I koasoia?”

6 Mwurin met, Sises ketin kotehla Sehd* en Kalili, de Daipirias. 2 Oh lapalahn pokon ehu kin ideidawehn ih pwehki ar kilang manaman akan* me e ketin wiahda ni eh ketin kamwahwihala me soumwahu kan. 3 Sises eri ketidahla pohn dohl ehu oh ketidiong wasao, iangahki sapwellime tohnpadahk ko. 4 Eri, Pahsohpa, kasarawien mehn Suhs akan kerendohr. 5 Ni Sises eh mahsenla oh mahsanihada lapalahn pokon ehu me patopatohdo reh, e ahpw mahsanihong Pilip: “Ia wasa kitail pahn pwainsang ie pilawa ong aramas pwukat pwe ren kang?” 6 Ahpw e mahsanih met pwe en ketin song ih, pwe e mwahngih dahme e pahn ketin wia. 7 Pilip ahpw sapeng patohwanohng: “Mehnda ma kitail pwainkihda pilawa denari* riepwiki, e sohte pahn itar ong emenemen irail mehnda ma re pil ale ekiste.” 8 Emen sapwellime tohnpadahk, Andru, rien Saimon Piter, ahpw patohwanohng: 9 “Mie kisin pwutak men wasaht me tungoalenki lopwon en pilawa* limau oh mwahmw riemen. Ahpw ia duwen mepwukat eh pahn itar ong diren aramas pwukat?”

10 Sises ahpw mahsanih: “Kumwail kamwohdangedi aramas akan.” Pwehki wasao me rehn mehlel, irail eri mwohndi. Mpen ohl 5,000 me iang pokon wet. 11 Sises eri ketikihda pilawa ko oh mwurin eh ketin kalahngankihong Koht, e ketin nehkohng irail ko me mwomwohd wasao; e pil ketin wia duwehte ong kisin mwahmw ko oh irail mwenge lao irail medla. 12 Ahpw ni ar medlahr, e mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Kumwail rikpene luhwe kan pwe sohte mehkot en lekdekla.” 13 Irail eri rikpene oh audehkihda kopwou 12 luhwe ko sang ni lopwon en pilawa limau me irail kango.

14 Ni aramas ako arail kilangehr kilel me e ketin wiadahro, re ahpw tepida nda: “Met iei uhdahn Soukohpo me pahn pwarodohng sampah.” 15 Eri, ni Sises eh mwahngihada me irail pahn kohdohng parokedi ih pwe ren kasapwiladahng nanmwarki, e ahpw ketila sang rehrail oh pwurehng kelehpw ketidahla pohn nahnao.

16 Ni eh soutikpenehr, sapwellime tohnpadahk ko kohdihla ni sehdo, 17 oh douda pohn pwoht ehu, re ahpw kotehla sehdo kolahng Kapernaum. Wasa pwongier, ahpw Sises saikinte ketido rehrail. 18 Oh sehdo pil ilokinda pwehki kisinieng kehlail. 19 Ahpw ni arail wie seiseiki mpen mwail siluh de pahieu,* re ahpw kilangada Sises eh ketin alialu pohn sehdo oh ni eh kerekerendohng pwohto, re ahpw masepwehkada. 20 E ahpw mahsanihong irail: “Ngehi met; kumwail dehr masak!” 21 Irail eri perenda kasamwo ong pohn pwohto, oh pwohto ahpw mwadangete lel ni sahpw me irail kohkohlahng ieo.

22 Mandahn rahno, pokon me mihmi palio sehdo ahpw kilangada me sohte pwoht wasao ihte kisin pwoht kis, oh re ese me Sises sohte ketin iang sapwellime tohnpadahk ko ketidahng pohn pwohto, pwe sapwellime tohnpadahk kohte me mweselda. 23 Pwoht kei sang Daipirias ahpw peidi karanih wasa me re kang pilawa mwurin Kauno eh kalahngankihong Koht. 24 Eri ni pokono ar kilangada me Sises oh sapwellime tohnpadahk ko sohte ket wasao, irail ahpw douda pohn pwoht ko oh kolahng Kapernaum pwe ren rapahki Sises.

25 Ni ar diarada ih palio sehdo, re ahpw patohwanohng: “Rapai, iahd me komw ketido wasaht?” 26 Sises ketin sapeng irail, mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel, kumwail raparapahkin ie kaidehn pwehki amwail kilangehr kilel kan, ahpw pwehki amwail kangehr lopwon en pilawa ko oh medkihla. 27 Kumwail dehr doadoahk ong mwenge me kin kiteila, ahpw doadoahk ong mwenge me kin mihmi ong mour soutuk, me Nein-aramas pahn kihong kumwail; pwe memenet me Sahmo, pein Koht, ketin kadehdedahr* me e ketin kupwurperenki.”

28 Irail eri patohwanohng: “Dahme se anahne wia pwe sen kapwaiada sapwellimen Koht doadoahk?” 29 Sises ketin sapeng irail, mahsanih: “Iet sapwellimen Koht doadoahk, kumwail en kasalehda amwail pwoson meno me e ketin poaronehdo.” 30 Irail eri patohwanohng: “Dahme komw pahn ketin wiahda pwehn wia kilel ehu, pwe sen kilang oh kamehlele komwi? Doadoahk dahieu me komw ketin wiewia? 31 Samatail mehn mahs ako kangehr manna nan sapwtehno nin duwen eh ntingdier: ‘E ketikihong irail pilawa sang nanleng pwe ren tungoale.’” 32 Sises eri mahsanihong irail: “I ndaiong kumwail ni mehlel, Moses sohte kihong kumwail pilawa sang nanleng, ahpw Semeio me ketikihong kumwail pilawa mehlel sang nanleng. 33 Pwe pilawa me Koht ketikihda iei meno me kohdihdo sang nanleng oh kihong sampah mour.” 34 Irail eri patohwanohng: “Maing Kaun, komw ketikihong kiht pilawa wet ahnsou koaros.”

35 Sises mahsanihong irail: “Ngehi me pilawahn mour. Mehmen me kohdo rehi sohte mwahn pahn men mwengehda, oh mehmen me kasalehda eh kin pwoson ie sohte mwahn pahn men nimpilda. 36 Ahpw nin duwen ei ndaiongkumwailehr, kumwail pil kilangieier ahpw kumwail sohte kamehlele. 37 Irail koaros me Sahmo ketikihong ie pahn kohdo rehi oh I sohte mwahn pahn kasare emen me kohdo rehi; 38 pwe I kohdihdo sang nanleng pwe I en wia, kaidehn nsenei ahpw kupwuren ih me ketin poaroneiehdo. 39 Iet kupwuren ih me ketin poaroneiehdo, I en dehr kasalongehla emen sang rehn irail koaros me e ketikihongieier, ahpw I en kaiasada irail ni imwilahn rahn. 40 Pwe iet kupwuren Semei, koaros me kin pohnese Sapwellimeo oh kasalehda arail pwoson ih en ahneki mour soutuk, oh I pahn kaiasada ih ni imwilahn rahn.”

41 Mehn Suhs ako eri tepida lipahnede pwehki eh mahsanih: “Ngehi me pilawa me kohdihdo sang nanleng.” 42 Oh re tepida ndinda: “Kaidehn ih Sises met, nein Sosep pwutak me kitail kin ese seme oh ine? Ia duwen eh kak nda ahnsou wet, ‘I kohdihdo sang nanleng’?” 43 Sises ketin sapeng irail, mahsanih: “Kumwail dehr lipahned nanpwungamwail. 44 Sohte aramas emen kak kohdo rehi ma Sahmo me ketin poaroneiehdo sohte ketin kakerenihedo rehi, oh I pahn kaiasada ih ni imwin rahn. 45 E ntingdier rehn Soukohp ako: ‘Irail koaros pahn ale padahk sang rehn Siohwa.’* Aramas koaros me kin rong Sahmo oh sukuhlkihsang kin kohdo rehi. 46 Sohte aramas emen me kilangehr Sahmo pwe ihete me kohsang rehn Kohto; memenet me kilangehr Sahmo. 47 I ndaiong kumwail ni mehlel, mehmen me kin kamehlele kin ahneki mour soutuk.

48 “Ngehi me pilawahn mour. 49 Samamwail mehn mahs ako kangalahr manna nan sapwtehno, ahpw re melahr. 50 A iet pilawa me kohsang nanleng, eri mehmen me tungoale, e sohte pahn mehla. 51 Ngehi me pilawa momour me kohdihdo sang nanleng. Ma mehmen tungoale pilawa wet, e pahn mour kohkohlahte; oh ni mehlel, pilawa me I pahn kihda iei udukei pwe sampah en mourkihla.”

52 Eri, mehn Suhs ako ahpw tepida akamaipene, nda; “Ia duwen ohl menet eh kak kihong kitail uduke pwe kitail en kang?” 53 Sises eri mahsanihong irail: “I ndaiong kumwail ni mehlel, ma kumwail sohte pahn tungoale uduken Nein-aramas oh nim ntah, kumwail sohte ahneki mour.* 54 Mehmen me kin tungoale udukei oh nim ntahi kin ahneki mour soutuk oh I pahn kaiasada ih ni imwin rahn; 55 pwe udukei iei tungoal mehlel oh ntahi iei pilen tungoal mehlel. 56 Mehmen me kin tungoale udukei oh nim ntahi, e kin miniminiong ie, oh I kin miniminiong ih. 57 Duwen Sahm ieias eh ketin poaroneiehdo oh I kin mour pwehki Sahmo, ih pil duwen mehmen me kin tungoale udukei, e pahn mour pwehki ngehi. 58 Ih met pilawa me kohdihdo sang nanleng. Kaidehn soahngo me samamwail mehn mahs ako tungoaleier ahpw mehla. Mehmen me kin tungoale pilawa wet pahn mour kohkohlahte.” 59 E mahsanih mepwukat ni eh ketin padapadahk nan sinakoke* ehu nan Kapernaum.

60 Ni arail rongada met, me tohto sang nanpwungen sapwellime tohnpadahk ko ahpw nda: “Padahk pwoatet meid nohn kapwuriamwei; ihs me kak rong?” 61 Ni Sises eh mwahngihada loale me sapwellime tohnpadahk ko lipilipahnedki duwen met, e ahpw mahsanihong irail: “Ia duwe, met kadipekelekele kumwail? 62 Eri, ia duwen ma kumwail kilang Nein-aramas eh kohdalahng wasa me e kin mihmi ie mahs? 63 Sapwellimen Koht manaman* iei me kin kihda mour; dahme aramas kak wia* iei mehkot mwahl. Mahsen kan me I kin koasoiaiong kumwail kin kohsang manamano* oh kin kihda mour. 64 Ahpw ekei kumwail sohte kin kamehlele.” Pwe Sises mwahngih sang nin tapio ihs irail me sohte kin kamehlele oh ihs me pahn pangala ih. 65 E doula mahsanih: “Ihme kahrehda I ndaiong kumwail, sohte emen kak kohdo rehi, ihte ma Sahmo ketin mweidohng.”

66 Pwehki met, tohto sang nanpwungen sapwellime tohnpadahk ko pwuralahng soahng kan me re pwilikihdi oh solahr idawehn ih. 67 Sises eri mahsanihong me Ehk Riemeno: “Ia duwe, kumwail pil men kohkohla?” 68 Saimon Piter eri sapeng patohwanohng: “Maing Kaun, ihs me se pahn kohla reh? Komw sapwellimanki mahsen en mour soutuk. 69 Se kamehlelehier oh eseier me Sapwellimen Koht me Sarawio komwi.” 70 Sises ketin sapeng irail, mahsanih: “Kaidehn ngehi me piladahr kumwail me ehk riemen? Ahpw emen kumwail me sounkaraun likamw.”* 71 Ni mehlel, e mahmahsanih duwen Sudas nein Saimon Iskariot pwutak, pwe memenet me pahn pangala ih mendahki ih emen me Ehk Riemeno.

7 Mwurin met, Sises ketin pousehlahte seiseiloakseli* nan Kalili, pwe e sohte kupwurki seiloakseli nan Sudia pwehki mehn Suhs ako songosong ren kemehla ih. 2 Ahpw Kasarawien Impwal en mehn Suhs ako kerendohr. 3 Rie pwutak ko eri patohwanohng: “Kohkohweisang met oh kohwei Sudia, pwe noumw tohnpadahk kan en pil kilang doadoahk kan me ke kin wiewia. 4 Pwe sohte emen kin wia mehkot ni rir ni eh kin songosong aramas tohto en esehla ih. Ma ke kin wiewia mepwukat, kasalehiong sampah pein kowe.” 5 Ni mehlel, rie pwutak ko sohte kin kasalehda ar pwoson ih. 6 Sises eri mahsanihong irail: “Ei ahnsou saikinte leledo, ahpw ong kumwail sohte lipilipil ahnsou dah me mwahu. 7 Sohte kahrepen sampah en kailongkin kumwail, ahpw e kin kailongkin ie, pwehki ei kin kadehdehda me eh wiewia kan me suwed. 8 Kumwail kohdalahng kasarawio; I saikinte pahn kohdalahng kasarawi wet, pwehki ei ahnsou saikinte leledo.” 9 Eri, mwurin eh mahsanihong irail mepwukat, e ahpw ketikette nan Kalili.

10 Ahpw ni rie pwutak ko ar kohdalahng kasarawio, e ahpw pil ketidahla, ahpw ni rir. 11 Mehn Suhs ako eri tepida rapahki ih ni kasarawio oh ndinda: “Ia ohlo?” 12 Aramas ako ahpw mwengininginkiseli nan pokono duwen ih. Ekei kin nda: “Ih aramas mwahu men.” A ekei kin nda: “Soh. E kin pitipitih pokono.” 13 Ahpw sohte me kin koasoia duwen ih ni sansal pwehki arail masak mehn Suhs ako.*

14 Ni eh lel nan lukepen kasarawio, Sises ahpw ketidalahng ni tehnpas sarawio oh tepida padapadahk. 15 Mehn Suhs ako ahpw pwuriamweikihla oh nda: “Ia duwen ohl menet eh ahneki loalokong en Nting Sarawi kan* nan eh sohte kin iang sukuhl?”* 16 Sises eri ketin sapeng irail mahsanih: “Dahme I kin padahngki kaidehn ahi, ahpw sapwellimen ih me ketin poaroneiehdo. 17 Ma mehmen men wia Kupwure, e pahn ese ma padahko kohsang rehn Koht de I kin koasoi sang pein ei madamadau. 18 Mehmen me kin koasoi sang pein eh madamadau kin raparapahki pein eh lingan, ahpw mehmen me kin rapahki lingan en meno me kadarodo ih, memenet me mehlel oh sohte likamw kis mi reh. 19 Kaidehn Moses me kihong kumwail Kosonnedo? Ahpw sohte emen rehmwail kin peikiong Kosonnedo. Dahme kahrehda kumwail kin songosong en kemeiehla?” 20 Pokono ahpw sapengki: “Ngehn suwed men mi rehmw. Ihs me songosong en kemeiukala?” 21 Sises ketin sapeng irail mahsanih: “Manaman teieu me I wiadahr, a kumwail koaros pwuriamweikihla. 22 Pwehki kahrepe wet, Moses kihong kumwail kosonned duwen sirkumsais​—kaidehn sang rehn Moses ahpw sang rehn samamwail mehn mahs ako​—oh kumwail kin sirkumsaisihala emen pwutak ni rahnen Sapad. 23 Ma pwutak emen sirkumsaisla ni rahnen Sapad pwe Kosonned en Moses dehr ohla, ia duwe, kumwail kin mwehlda pahi pwehki ei kamwahwihala douluhl ohl emen ni rahnen Sapad? 24 Uhdihsang amwail kadeik ni pali liki, ahpw kadeingki kadeik pwung.”

25 Eri ekei tohn Serusalem ko ahpw tepida nda: “Kaidehn ohl menet me re songosong ren kemehla? 26 A kilang! e koasoakoasoi ni sansal, oh re sohte ndaiong ih mehkot. Ia duwe, kaun akan uhdahn eseier me iei ih Krais? 27 Ahpw kitail ese ia wasa ohl menet kohsang ie, ahpw ni Krais eh pahn ketido, sohte me pahn ese ia wasa me e ketisang ie.” 28 Ni Sises eh ketin padapadahk nan tehnpas sarawio, e ahpw kapitie laudida, mahsanih: “Kumwail ese ie oh pil ese wasa me I kohsang ie. Oh I sohte kohkihdo pein nsenei, ahpw Ih me ketin poaroneiehdo uhdahn ketin mie,* a kumwail sehse ih. 29 I ese ih pwehki ngehi me wiliepe, oh Ih me ketin poaroneiehdo.” 30 Irail eri tepida songosong en koledi ih, ahpw sohte emen doahke, pwe eh ahnsou saikinte leledo. 31 Eri ahpw, me tohto nan pokono pwosonla ih oh re kin nda: “Ia duwe, ni ahnsou me Krais pahn ketido, e pahn ketin wiahda manaman tohto.* Kaidehn ih met me ohl menet wiadahr?”

32 Parisi ko rongada me pokono mwengimwengininginki mepwukat duwen ih, kaunen samworo ko oh Parisi ko ahpw kadarala sounsilasil kei ren salihedi* ih. 33 Sises eri mahsanih: “I pahn mihmi rehmwail ahnsou kis mwohn ei pahn patohla rehn Meno me ketin poaroneiehdo. 34 Kumwail pahn rapahkin ie, kumwail ahpw sohte pahn diar ie, oh kumwail sohte kak kohdo wasa me I pahn mi ie.” 35 Ihme kahrehda mehn Suhs ako ndapene nanpwungarail: “Ia wasa me ohl menet pahn kohla ie me kitail sohte pahn diarki? Ia duwe, e pahn kohlahng rehn mehn Suhs ako me kin kousoan rehn mehn Krihs kan oh padahkih mehn Krihs ko? 36 Ia wehwehn eh mahsanih, ‘Kumwail pahn rapahkin ie, kumwail ahpw sohte pahn diar ie, oh wasa me I pahn mi ie, kumwail sohte kak kohdo’?”

37 Ni kaimwiseklahn rahn, rahn me keieu kesempwal en kasarawio, Sises ahpw ketida oh kapitie laudida, mahsanih: “Ma mehmen men nimpil, a en kohdo rehi oh nimpil. 38 Mehmen me pwoson ie, nin duwen me nting sarawio mahsaniher: ‘Pilen piletik en komour pahn pwilweisang nan eh mohngiong.’” 39 Ahpw e mahmahsanih duwen sapwellimen Koht manaman* me irail me pwoson ih pahn ale. Ahpw irail saikinte alehdi manamano,* pwehki Sises saikinte ketin linganla. 40 Ekei nan pokono me rongada mahsen pwukat tepida ndinda: “Mehlel, ih Soukohpo met.” 41 Ekei ndinda: “Iei ih Krais.” Ahpw ekei ndinda: “Krais sohte pahn ketido sang Kalili, kaidehn? 42 Ia duwe, nting sarawio sou kin mahsanih me Krais pahn ketisang kadaudok en Depit oh ketido sang Pedleem, kisin kahnimw me Depit kin mi ieo?” 43 Pokono eri liaktohrohrpeseng nanpwungarail pwehki ih. 44 Ahpw ekei irail men salihedi,* ahpw sohte emen doahke.

45 Sounsilasil ko eri pwurala rehn kaunen samworo ko oh Parisi ko, irail ahpw ndaiong irail: “Dahme kahrehda kumwail sohte wahdo ih?” 46 Sounsilasil ko ahpw sapeng: “Sohte aramas emen me kin padahk duwehte met.” 47 Parisi ko eri sapeng, nda: “Ia duwe, e sou pil pitihkumwaildier? 48 E sou sohte emen rehn kaun akan de Parisi kan me pwosonla ih? 49 Ahpw pokon wet me sehse Kosonnedo iei aramas riahla kei.” 50 Nikodihmus me kohla reh mahso oh iei emen irail, ndaiong irail: 51 “Nin duwen atail Kosonned, ma kitail men kadeikada aramas emen, kitail sou kin anahne rong sang reh mahs pwe kitail en ese dahme e wia?” 52 Irail ahpw sapengki: “Ke sou pil kohsang Kalili? Rapahki oh kilang pwe sohte soukohp men pahn kohda sang nan Kalili.”*

8 12 Sises eri pwurehng mahseniong irail, mahsanih: “Ngehi me marain en sampah. Mehmen me kin idawehn ie sohte pahn keid nan rotorot, ahpw pahn ahneki marain en mour.” 13 Parisi ko eri ndaiong: “Ke kin kadehde duwen pein kowe; omw kadehde sohte mehlel.” 14 Sises ketin sapeng irail, mahsanih: “Mehnda ma I kin kadehde duwen pein ngehi, ei kadehde me mehlel, pwehki I ese wasa me I kohdohsang ie oh wasa me I pahn kolahng ie. Ahpw kumwail sehse wasa me I kohdohsang ie oh wasa me I pahn kolahng ie. 15 Kumwail kin kadeik nin duwen me aramas* kin wia; I sohte kin kadeik emen. 16 A mehnda ma I kin wia kadeik, ei kadeik me mehlel pwehki I sohte kelehpw, ahpw Sahmo me ketin poaroneiehdo kin ketin ieiang ie. 17 E pil ntingdier nan amwail Kosonnedo: ‘Ma mie sounkadehde riemen, ireo kin mehlel.’ 18 I kin kadehdehda duwen pein ngehi oh Sahmo me ketin poaroneiehdo pil ketin kadehdehda duwen ngehi.” 19 Irail ahpw ndaiong: “Ia Semomwen?” Sises ketin sapengki: “Kumwail sehse ie oh pil sehse Semei. Ma kumwail ese ie, kumwail pil pahn ese Semei.” 20 E mahsanih mahsen pwukat wasa me dewen meirong ko kin mi ie ni eh ketin padapadahk nan tehnpas sarawio. Ahpw sohte me salihedi pwe sapwellime ahnsou saikinte leledo.

21 Ih eri pwurehng mahsanihong irail: “I pahn kohkohla oh kumwail pahn rapahkin ie, ahpw kumwail pahn mehla nan dipamwail. Kumwail sohte kak kohdo wasa me I pahn kohla ie.” 22 Mehn Suhs ako eri tepida nda: “E sou pahn kemehla pein ih? Pwe e nda, ‘Kumwail sohte kak kohdo wasa me I pahn kohla ie.’” 23 E doula mahsanihong irail: “Kumwail kohsang pah; I kohdo sang powe. Kumwail kohsang sampah wet; I sohte kohsang sampah wet. 24 Ihme kahrehda I ndaiong kumwail: Kumwail pahn mehla nan dipamwail kan. Pwe ma kumwail sohte kamehlele me ngehi iei meno, kumwail pahn mehla nan dipamwail kan.” 25 Eri, irail tepida ndaiong: “Ihs kowe?” Sises ketin sapeng, mahsanih: “Ia katepen ei pil koasoakoasoiong kumwail? 26 Mie soahng tohto me I anahne koasoiahki duwen kumwail oh pil wia kadeik. Ni mehlel, Ih me ketin poaroneiehdo me mehlel oh soahng kan me I kin rong sang reh iei me I kin koasoia nan sampah.” 27 Re sohte wehwehki me e mahmahsanihong irail duwen Sahmo. 28 Sises eri mahsanih: “Mwurin amwail pahn langahda Nein-aramas, kumwail ahpw pahn ese me ngehi iei ih oh me I sohte kin wia mehkot ni pein nsenei, ahpw I kin koasoia mepwukat nin duwen Sahmo eh ketin padahkihong ie. 29 Oh Ih me ketin poaroneiehdo kin ketin ieiang ie; e sohte ketin likidmelieiehla, pwehki ahnsou koaros I kin wia mehkan me kin kaperenda ih.” 30 Ni eh ketin mahmahsanih mepwukat, me tohto pwosonla ih.

31 Sises eri doula mahsanihong mehn Suhs ako me kin kamehlele ih: “Ma kumwail kin kapwaiada ei mahsen kan ahnsou koaros, kumwail iei uhdahn nei tohnpadahk, 32 oh kumwail pahn esehla me mehlelo oh me mehlelo pahn kasaledengkumwailla.” 33 Irail ahpw sapeng, ndaiong: “Kiht kadaudok en Eipraam oh se saikinte wia lidun emen. Dahme ke ndahki, ‘Kumwail pahn saledekla’?” 34 Sises ketin sapeng irail, mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel, koaros me kin wiahda dihp iei lidun dihp. 35 Oh liduwo sohte kin mihmi rehn tohnihmwo kohkohlahte; pwutako me kin mihmi kohkohlahte. 36 Eri ma Pwutako pahn kasaledengkumwailla, kumwail uhdahn pahn saledekla. 37 I ese me kumwail kadaudok en Eipraam. Ahpw kumwail songosong en kemeiehla, pwehki amwail sohte kamehlele ei padahk. 38 I kin koasoia mehkan me I kin kilang ni ei kin mi rehn Semei, ahpw kumwail kin wia mehkan me kumwail kin rong sang samamwail.” 39 Irail ahpw sapeng, ndaiong: “Samat iei Eipraam.” Sises eri mahsanihong irail: “Ma kumwail nein Eipraam, kumwail pahn kahlemengih karasepen Eipraam. 40 Ahpw met kumwail songosong en kemeiehla, ngehi me ndaiong kumwail me mehlel me I rongasangehr Koht. Eipraam sohte kin wia met. 41 Kumwail kin kahlemengih karasepen samamwailo.” Re ahpw ndaiong: “Se sohte ipwisang tiahk samin;* pwe Samat mehtehmen, Koht.”

42 Sises eri mahsanihong irail: “Ma Samamwail Koht, kumwail pahn poakohng ie, pwe I kohdo sang rehn Koht oh I mi wasaht. I sohte kohkihdo pein nsenei, ahpw Mehmeno me ketin poaroneiehdo. 43 Dahme kahrehda kumwail sohte kin wehwehki dahme I kin koasoia? Pwehki amwail sohte kak rong ei mahsen. 44 Samamwail Tepilo oh kumwail kin men wia ineng en samamwailo. Ih sounkam aramas men ni eh tepida karaunlikamw,* oh e sohte kin tengediong me mehlelo pwehki me mehlel sohte mi reh. Ni eh kin koasoi likamw, e kin koasoi nin duwen me e ahnlahr, pwehki ih sounlikamw men oh semen likamw. 45 Ahpw pwehki ei kin ndaiong kumwail me mehlel, kumwail sohte kin kamehlele ie. 46 Ihs rehmwail me kak kadehdehda me mie dipei? Ma I kin koasoi mehlel, dahme kahrehda kumwail sohte kin kamehlele ie? 47 Mehmen me kohsang rehn Koht kin rong sapwellimen Koht mahsen kan. Ih kahrepe wet me kumwail sohte kin rong, pwehki amwail sohte kohsang rehn Koht.”

48 Mehn Suhs ako ahpw sapeng, ndaiong: “Kaidehn kiht me pwung ni at koasoia, ‘Kowe mehn Sameria men oh ngehn suwed kin mi rehmw’?” 49 Sises ketin sapeng, mahsanih: “Sohte ngehn suwed kin mi rehi, ahpw I kin wauneki Semei, a kumwail kin mwamwahlikin ie. 50 Ahpw I sohte kin raparapahki pein ei lingan; mie Emen me kin raparapahki oh kin wia kadeik. 51 I ndaiong kumwail ni mehlel, ma mehmen kin kapwaiada ei mahsen, e sohte mwahn pahn mehla.” 52 Mehn Suhs ako ahpw ndaiong: “Met se eseier me ngehn suwed kin mi rehmw. Eipraam melahr oh pil soukohp ako, a ke nda, ‘Ma mehmen kin kapwaiada ei mahsen, e sohte mwahn pahn mehla.’ 53 Ia duwe, ke kin medewe me ke lapalapasang samatail Eipraam me melahr? Soukohp ako pil melahr. Ihs me ke wiahki pein kowe?” 54 Sises ketin sapeng: “Ma I kin kalinganahda pein ngehi, ei lingan sohte katepe. Semeio me kin ketin kalinganaiehda, me kumwail kin nda me amwail Koht. 55 A kumwail sohte uhdahn ese ih, ahpw I ese ih. Oh ma I nda me I sehse ih, eri ngehi likamw men duwehte kumwail. Ahpw I ese ih oh I kin kapwaiada sapwellime mahsen. 56 Samamwail Eipraam perenkihda kowahlap eh kasikasik en kilang ei rahn, oh e kilangehr oh perenkihda.” 57 Mehn Suhs ako eri ndaiong: “Ke saikinte sounpar 50, a ke kilangehr Eipraam?” 58 Sises ahpw mahsanihong irail: “I ndaiong kumwail ni mehlel, mwohn Eipraam eh ipwidi, I mieier.” 59 Irail eri rik takai pwe ren katehki, ahpw Sises ketin rukula oh ketieisang nan tehnpas sarawio.

9 Ni eh ketiket kohla, e mahsanihada ohl emen me maskun sang ni eh ipwidi. 2 Sapwellime tohnpadahk ko ahpw kalelapak reh, patohwan: “Rapai, ihs me dipada, ohl menet de eh pahpa oh nohno pwe en ipwidi maskun?” 3 Sises ketin sapeng, mahsanih: “Kaidehn ohl menet de pil eh pahpa oh nohno me dipada, ahpw sang ni met, sapwellimen Koht doadoahk pahn sansalda. 4 Kitail anahne wia doadoahk en Meno me ketin poaroneiehdo ni eh rarahnte; pwohng pahn kohdo ahnsou me aramas sohte kak doadoahk. 5 Erein ei mihmi nin sampah, ngehi me marain en sampah.” 6 Mwurin eh mahsanih mepwukat, e ahpw likidiong nanpwel oh ketin wiahda pwelmatak oh ketin iriski pwelmatako pwoaren mesen ohlo 7 oh mahsanihong: “Kohwei oh epwinek nan lepin lehen Siloham” (me kawehwehdi “Pekederla”). Ih eri kohla oh epwinek, e ahpw pwurodo kilangada wasa.

8 Mehn mpe ko oh irail me kilangehr me ih sounpekipek men mahso ahpw tepida nda: “Kaidehn ih ohlo me kin mwomwohdete wie pekipeko met?” 9 Ekei kin nda: “Iei ih met.” A pil ekei nda: “Soh, ahpw e duwehte mwomwe.” Ohlo ahpw kin ndinda: “Iei ngehi ih.” 10 Re ahpw idek reh: “Eri, ia duwen pwoaren mesomw kan eh pehdpeseng?” 11 E sapengki: “Ohl me adaneki Sises wiadahr pwelmatak oh iriski pwoaren mesei kat oh e mahsanihong ie, ‘Kohwei Siloham oh epwinek.’ Ngehi eri kohla oh epwinek oh kilangada wasa.” 12 Irail ahpw ndaiong: “Ia ohlo?” A e nda: “I sehse.”

13 Irail ahpw kahrelahng ohl me maskuno rehn Parisi ko. 14 Ahpw rahn me Sises ketin wiadahr pwelmatak oh kapehdangkipeseng mesen ohlo iei rahnen Sapad. 15 Eri met, Parisi ko pil tepida idek rehn ohlo duwen eh kilangada wasa. E ahpw ndaiong irail: “E kihong pwelmatak ni pwoaren mesei kat, ngehi eri epwinek oh kakehr kilang wasa.” 16 Ekei Parisi ko eri tepida nda: “Ohl menet sohte kohsang rehn Koht pwe e sohte kin kapwaiada Sapad.” Meteikan ahpw nda: “Ia duwen ohl dipan men eh kak wia soangen manaman* me duwehte met?” Irail eri liaktohrohrpeseng nanpwungarail. 17 Oh irail pwurehng ndaiong ohl maskuno: “Dahme ke pahn ndahki duwen ih pwehki e kapehdpeseng pwoaren mesomw kan?” Ohlo ahpw nda: “Soukohp men ih.”

18 Ahpw mehn Suhs ako sohte kamehlele me e kin maskun ahpw met e kakehr kilang wasa. Irail eri ekerodo eh pahpa oh nohno. 19 Oh irail idek rehra: “Ih noumwa pwutako met me kumwa kin nda me e ipwidihte maskun? Eri, ia duwen eh kilangada wasa ahnsou wet?” 20 Eh pahpa oh nohno ahpw sapeng, nda: “Se ese me nait pwutako met oh me e ipwidihte maskun. 21 Ahpw duwen eh kakehr kilang wasa ahnsou wet, se sehse; de ihs me kapehdpeseng pwoaren mese ko, se pil sehse. Idek reh. Aramas laud men ih, en pein sapeng.” 22 Eh pahpa oh nohno nda mepwukat pwehki ara masak mehn Suhs ako, pwe mehn Suhs ako pwungkipenehr me ma mehmen kin pohnese Sises nin duwen Krais, aramas meno anahne lekdeksang nan sinakoke. 23 Ihme kahrehda eh pahpa oh nohno nda: “Aramas laud men ih. Kumwail kalelapak reh.”

24 Irail eri ekerodo ohl maskuno keriapak oh ndaiong: “Kalinganahda Koht;* se ese me ohl menet dipan.” 25 E sapeng: “Ma e dipan de soh, I sehse. Mehteieu me I ese, mahso I maskun, ahpw met I kakehr kilang.” 26 Irail eri ndaiong: “Dahme e wiahiong uhk? Ia duwen eh kapehdpeseng pwoaren mesomw kan?” 27 E sapeng irail, nda: “I ndaiongkumwailehr, a kumwail sohte rong. Dahme kumwail men pwurehng rongki? Ia duwe, kumwail sou pil men wiahla nah tohnpadahk?” 28 Irail ahpw ngihl keses ndaiong: “Kowe nein ohlo tohnpadahk, ahpw kiht nein Moses tohnpadahk. 29 Se ese me Koht ketin mahseniong Moses, ahpw duwen ohl menet, se sehse wasa me e kohsang ie.” 30 Ohlo sapeng irail, nda: “Uhdahn kapwuriamwei amwail sehse wasa me e kohsang ie, ahpw e kapehdpeseng pwoaren mesei kat. 31 Kitail ese me Koht sohte kin ketin karonge me dipan akan, ahpw ma mehmen kin lemmwiki Koht oh wia kupwure, e kin ketin karonge memenet. 32 Sangete mahs, sohte me kin rong me aramas kin kapehdpeseng pwoaren mesen emen me ipwidihte maskun. 33 Ma ohl menet sohte kohsang rehn Koht, e sohte douluhl kak wiahda mehkot.” 34 Re ahpw sapeng ih, nda: “Ke ipwidihte mi nan dihp, ke ahpw padapadahkih kiht?” Irail eri kausieila!

35 Sises ahpw karongehda me irail kausieila ih, oh ni eh ketin tuhwong, e mahsanih: “Ke pwosonla Nein-aramas?” 36 Ohlo eri sapeng, patohwan: “Maing, a ihs ih pwe I en pwosonla?” 37 Sises eri mahsanihong: “Ke kilangehr ih, oh ni mehlel, iei ih me wie koasoakoasoiong uhk.” 38 E ahpw patohwan: “Maing Kaun, I pwosonlahr ih.” Ih eri poaridi mwowe. 39 Sises eri mahsanih: “I kohdo sampah wet pwe aramas akan en kak pakadeikda, pwe irail me sohte kin kilang en kilangada wasa, oh irail me kin kilang, ren maskunla.” 40 Parisi ko me iang mi wasao rongada mepwukat, re ahpw ndaiong: “Ia duwe, se pil maskun?” 41 Sises eri mahsanihong irail: “Ma kumwail maskun, sohte pahn mie dipamwail. A met kumwail nda, ‘Se kilang.’ Dipamwail mihmihte.”

10 “I ndaiong kumwail ni mehlel, mehmen me sohte pedolong nan wenihmw en kelen sihpw, ahpw doulong ni ehu ahl tohrohr, ih lipirap emen oh soun kulih men. 2 Ahpw mehmen me pedolong ni wenihmwo iei ih me silepen sihpw. 3 Sounsilepen wenihmwo kin ritingadahng memenet oh sihpw kan kin rong ngile. E kin ekerki nah sihpw ko adarail oh kin kahluwairailla liki. 4 Ni eh kahreiei nah ko koaros, e kin tiengla mwohrail oh sihpw ko kin idawehn pwehki arail ese ngile. 5 Irail sohte mwahn pahn idawehn aramas emen me re sehse, ahpw re pahn tangasang ih pwehki ar sehse ngilen aramaso.” 6 Sises eri mahsanihong irail karasaras pwoatet, ahpw re sohte wehwehki dahme e mahmahseniong irail.

7 Sises eri pwurehng mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel, ngehi me wenihmw ong sihpw kan. 8 Irail koaros me pwarodo me dene irail ngehi, iei lipirap ekei oh soun kulih kei; ahpw sihpw ko sohte kin rong irail. 9 Ngehi me wenihmwo; mehmen me kohdo rehi pwe en pedolong nan kelen sihpw pahn komourla, oh mehmeno pahn pedolong oh pedoi oh diar mohs me diren dihpw. 10 Lipirapo ihte kin kohdo pwe en pirapa, kemehla oh kauwehla. A ngehi, I kohdo pwe irail en kak ahneki mour oh mour werei. 11 Ngehi me silepen sihpw mwahu; silepen sihpw mwahu kin tounmeteikihla moure* pwehki sihpw kan. 12 Tohndoadoahk men me kaidehn silepen sihpw oh kaidehn nah sihpw ko, ni eh kin kilangada kidien wel men eh kohkohdo, e kin kesehla sihpw ko oh tangdoaui​—kidien welo ahpw kin poar pohrail oh pwakihirailpeseng​— 13 pwehki ih tohndoadoahk men oh sohte kin nsenohki sihpw kan. 14 Ngehi silepen sihpw mwahu. I kin ese nei sihpw kan oh nei sihpw kan ese ie, 15 duwehte Sahmo eh ketin mwahngih ie oh I ese Sahmo; oh I tounmeteikihla ei mour* pwehki sihpw kan.

16 “Pil mie nei sihpw teikan me sohte iang mi nan kelen sihpw wet; I anahne pil weiraildo oh re pahn rong ngilei, oh re pahn wiahla pelin sihpw teieu oh sileparail pahn mehtehmen. 17 Ih kahrepen Sahmo eh ketin poakohng ie, pwehki ei tounmeteikihla ei mour* pwe I en kak pwurehng ale. 18 Sohte me pahn kihsang ei mour, ahpw I tounmeteikihla ni pein nsenei. I ahneki manaman en tounmeteikihla oh I pil ahneki manaman en pwurehng ale. I alehdier kehkehlik wet sang rehn Semei.”

19 Liaktohrohr eri pwurehng wiawi nanpwungen mehn Suhs ako pwehki mahsen pwukat. 20 Me tohto nanpwungarail ahpw nda: “Ngehn suwed men mi reh oh e sahliella. Dahme kumwail rongki ih?” 21 Meteikan nda: “Mepwukat kaidehn koasoi en aramas me ngehn suwed mi reh. Ia duwe, ngehn suwed men kak kapehdpeseng pwoaren mesen aramas maskun?”

22 Ni ahnsowo, Kasarawien Onohnsapahl* wiawi nan Serusalem. Ahnsowo iei ahnsoun kopou, 23 oh Sises ketin alialu nan tehnpas sarawio nan palangk en Solomon. 24 Mehn Suhs ako eri kapilpene oh tepida ndaiong: “Ia uwen werei ke pahn kahrehiong kiht sen peikasal? Ma kowe me Krais, ndaiong kiht ni sansal.” 25 Sises ketin sapeng irail, mahsanih: “I ndaiongkumwailehr, a kumwail sohte kamehlele. Doadoahk kan me I kin wiewia ni mwaren Semei, mepwukat kin kadehdehda duwen ngehi. 26 Ahpw kumwail sohte kamehlele, pwehki kumwail kaidehn nei sihpw. 27 Nei sihpw kan kin rong ngilei oh I ese irail, oh re kin idawehn ie. 28 I kihong irail mour soutuk, oh re sohte mwahn pahn mwomwla, oh sohte emen pahn adihirailsang nan pehi kat. 29 Dahme Semeio ketikihong ie iei mehkot me kesempwal sang soahng teikan koaros, oh sohte emen kak adihirailsang nin limen Sahmo. 30 Ngehi oh Sahmo ketin wia ehu.”*

31 Mehn Suhs ako pil pwurehng rik takai pwe ren katehki ih. 32 Sises ahpw ketin sapeng irail mahsanih: “I kasalehiong kumwail doadoahk mwahu tohto sang rehn Sahmo. Eri, mehnia doadoahk rehn doadoahk pwukat me kumwail pahn katehkin ie?” 33 Mehn Suhs ako ahpw sapengki: “Kaidehn doadoahk mwahu me se katehkin uhk, ahpw pwehki omw kin lahlahwe, pwe mendahki kowe aramas emen, ke ahpw kin wiahkin uhk koht emen.” 34 Sises eri ketin sapeng irail, mahsanih: “E sou ntingdier nan amwail Kosonnedo, ‘I ahpw nda, “Kumwail koht ekei”’?* 35 Ma e ketin kahdanekin irail ‘koht ekei,’ irail me mahsen en Koht kadeikada​—a nting sarawio sohte kak wekila​— 36 ia duwe, kumwail kin ndaiong ie me Sahmo ketin kasarawihala oh poaronehdo nin sampah, ‘Ke lahlahwe,’ pwehki ei nda, ‘Ngehi Sapwellimen Koht’? 37 Ma I sohte kin wia sapwellimen Semeio doadoahk, kumwail dehr kamehlele ie. 38 Ahpw ma I kin wiewia doadoahk pwukat, mehnda ma kumwail sohte kin kamehlele ie, kumwail kamehlele doadoahk ko, pwe kumwail en ese oh doulahte esehla me Sahmo kin ketin miniminiong ie oh I pil kin miniminiong Sahmo.” 39 Irail eri pwurehng song pwe ren parokedi, ahpw e ketin pitsang irail.

40 Oh e pwurehng ketieila oh kotehla Pillap Sordan ong wasa me Sohn kin wia papidais ie mahso, e ahpw ketiket wasao. 41 Oh aramas tohto patohdo reh oh tepida nda: “Sohte manaman ehu* me Sohn wiahda, ahpw mehkoaros me Sohn nda duwen ohl menet me mehlel.” 42 Oh aramas tohto ahpw pwosonla ih wasao.

11 Eri mie ohl emen ede Lasarus me soumwahu; e kohsang Pedani, kisin kahnimw me Mery oh rie serepein Marda kin kousoan ie. 2 Iei Mery menet me wudekihdiong leh pwohmwahu pohn aluweluwen Kauno oh limwiheki pitenmoange; rie pwutak Lasarus me soumwahu. 3 Rien Lasarus serepein ko eri ilakihala emen en patohwanohng: “Maing Kaun, kilang! me komw kin ketin poakepoakeo soumwahudahr.” 4 Ahpw ni Sises eh karongehda met, e mahsanih: “Soumwahu wet sohte pahn imwikihla mehla, ahpw ong kalinganpen Koht, pwe met pahn kalinganahda Sapwellimen Kohto.”

5 Sises kin ketin poakohng Marda oh rie serepein oh Lasarus. 6 Ahpw ni eh karongehda me Lasarus soumwahuda, e ketikette wasa me e ketiket ieo pil rahn riau. 7 Mwurin mwo, e mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Kitail pwurehng pwuralahng Sudia.” 8 Tohnpadahk ko ahpw patohwanohng: “Rapai, mehn Sudia ko ahpwtehn songosong ren katei komwi, a komw pahn pwurehng pwurala wasao?” 9 Sises ahpw ketin sapengki: “Kaidehn awa 12 me kin marain nan rahn ehu? Ma mehmen kin alu ni rahn, e sohte pahn dipekelekel ni mehkot, pwehki e kin kilang marain en sampah wet. 10 A ma mehmen kin alu nipwong, e kin dipekelekel, pwehki marain sohte mi reh.”

11 Mwurin eh mahsanih mepwukat, e pil mahsanih: “Kompoakepatail Lasarus meirlahr, ahpw I pahn kohla mwo pwe I en pangenda.” 12 Tohnpadahk ko eri patohwanohng: “Maing Kaun, ma e wie memeir, e pahn mwahula.” 13 Ahpw Sises mahsanih duwen eh mehla. Irail ahpw kihkihong me e mahmahsanih duwen eh memeir komkommoal. 14 Sises eri mahsanihong irail ni sansal: “Lasarus melahr, 15 a pwehki kumwail, I perenkihda ei sohte mi mwo pwe kumwail en kamehlele. Eri, kitail kohla reh.” 16 Eri Tomas, me adaneki Mpwer, ahpw ndaiong ienge tohnpadahk ko: “Nna, kitail pil kohla pwe kitail en iang ih mehla.”

17 Ni Sises eh ketin kerenlahng Pedani, e ketin diarada me Lasarus mihmier nan sousou* rahn pahieu. 18 Eri Pedani karanih Serusalem, mpen mwail riau* me e dohki. 19 Oh mehn Suhs tohto kodohr rehn Marda oh Mery pwe ren kamwait ira pwehki riara pwutako. 20 Ni Marda eh rongada me Sises ketiket kohdo, e ahpw patohla pwe en tuhwong; a Mery mwomwohdete nan ihmwo. 21 Marda eri patohwanohng Sises: “Maing Kaun, ma komw ketikette met, riei pwutako sohte pahn mehla. 22 Ahpw pil ahnsou wet, I ese me sohte lipilipil dahme komw pahn ketin peki rehn Koht, Koht pahn ketikihong komwi.” 23 Sises ahpw mahsanihong: “Riomw pwutako pahn pwurehng mourda.” 24 Marda eri patohwanohng: “I ese me e pahn pwurehng mourda ni ahnsoun kaiasada ni imwin rahn.” 25 Sises ahpw mahsanihong: “Ngehi me kaiasada oh ngehi me mour. Mehmen me kin kasalehda eh pwoson ie, mehnda ma e mehla, e pahn pwurehng mourda; 26 oh koaros me momour oh kin kasalehda ar pwoson ie sohte mwahn pahn mehla. Ia duwe, ke kamehlele met?” 27 Ih eri patohwanohng: “Ei, maing Kaun, I kamehlele me komwi me Krais, sapwellimen Kohto, me pahn ketidohng nin sampah.” 28 Ni eh patohwanehr met, e kohla oh eker Mery, rie serepeino oh mwengininginkihong: “Sounpadahko ketidohr oh e kupwurki tuhwong uhk.” 29 Ni eh rongada met, e ahpw mwadang uhda oh patohla reh.

30 Sises saikinte ketin lelohng kisin kahnimwo, pwe e ketikette wasa me Marda tuhwong. 31 Ni ahnsou me mehn Suhs ako me mi rehn Mery nan ihmwo oh kamwakamwait ih kilangada eh mwadangete uhda oh kohieila, re ahpw idawehnla pwe re kihkihong me e kohieila ni sousowo* pwe en mwahiei. 32 Ni Mery eh lellahng wasa me Sises ketiket ie oh kilangada ih, e poaridi ni aluweluwe ko oh patohwanohng: “Maing Kaun, ma komw ketikette met, riei pwutako sohte pahn mehla.” 33 Ni Sises eh mahsanihada eh wie sengiseng oh mehn Suhs ako me iang ih kohdo pil sengiseng, e ahpw kupwurohla oh pahtoula. 34 E mahsanih: “Ia wasa me kumwail nekidedi ih ie?” Irail ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, komw ketido oh mahsanih.” 35 Sises ahpw tentenihr. 36 Mehn Suhs ako eri tepida nda: “Kilang uwen eh poakepoake ohlo!” 37 Ekei irail ahpw nda: “Ia duwe, ohl menet me kapehdpeseng pwoaren mesen ohl maskuno sou kak irehsang memenet mehla?”

38 Eri, mwurin Sises eh pwurehng kupwurohla, e ahpw ketila ni sousowo.* Ni mehlel, pwoaren paip ehu mwo oh takai ehu me pwaindi. 39 Sises eri mahsanih: “Kihsang takaien.” Marda, rien ohl me melahro ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, ahnsou wet e pwohsuwedlahr, pwe rahnehr pahieu.” 40 Sises ahpw mahsanihong: “I soh ndaionguhkehr me ke pahn kilang sapwellimen Koht lingan ma ke pahn pwoson?” 41 Irail eri kihsang takaio. Sises ahpw saradalahng nanleng oh patohwan: “Semei, I kalahnganki omwi kin ketin karonge ie. 42 Mehlel, I eseier me komw kin ketin karonge ie ahnsou koaros; ahpw I patohwan met pwehki pokon wet me kesikesihnen wasaht pwe irail en kamehlele me komwi me ketin poaroneiehdo.” 43 Ni eh mahsaniher mepwukat, e ahpw kapitie laudida mahsanih: “Lasarus, pedoido!” 44 Ohl me melahro ahpw pedoido, neh kan oh peh kan kidikidkipene likou, oh meseo kidikidkipene likou ehu. Sises eri mahsanihong irail: “Kumwail sapwadada oh kadarala.”

45 Ihme kahrehda, mehn Suhs tohto me kohdo rehn Mery oh kilang dahme e ketin wiadahr ahpw pwosonla ih, 46 ahpw ekei irail kohieila rehn Parisi ko oh ndaiong irail dahme Sises ketin wiadahr. 47 Kaunen samworo ko oh Parisi ko eri kapokonepene Sanedrin* oh nda: “Dahme kitail pahn wia pwe ohl menet kin wiahda manaman tohto?* 48 Ma kitail mweidohng en doulahte wia met, irail koaros pahn pwosonla ih oh mehn Rom kan pahn kohdo oh kihsang atail wasa* oh atail wehi.” 49 Ahpw emen irail, Kaiapas, me samworo lapalap nan pahro ahpw ndaiong irail: “Kumwail sohte mwahn ese mehkot, 50 oh kumwail sohte wehwehki me e pahn mwahu ong kumwail ma aramastehmen mehkihla aramas akan sang tohnwehiet pwon en mwomwla.” 51 Ahpw e sohte nda met sang ni pein eh madamadau, ahpw pwehki ih me samworo lapalap en pahro, e kohpada me Sises pahn pwoukihla tohnwehio, 52 a kaidehn ongete tohnwehio ahpw en pil ketikihpene nan pwihn ehu sapwellimen Koht seri kan me mwarahkpesengehr. 53 Eri, sang rahno kohla, irail koasoakoasoane ren kemehla ih.

54 Ihme kahrehda, Sises solahr ketiketseli mwohn mehn Suhs ako, ahpw e ketisang mwo oh ketila wasa me karanih sapwtehn, nan kahnimw ehu me adaneki Epraim, e ahpw ketikette wasao rehn sapwellime tohnpadahk ko. 55 Eri Pahsohpa en mehn Suhs ako kerendohr oh aramas tohto sang wasa koaros kohdahla Serusalem mwohn Pahsohpao pwe ren kamwakeleirailda ong kaudok. 56 Irail ahpw raparapahki Sises oh kin ndapene nanpwungarail ni arail kesikesihnenseli nan tehnpas sarawio: “Dahme kumwail leme, e uhdahn sohte pahn kohdo ni kasarawio?” 57 Ahpw kaunen samworo ko oh Parisi ko ruweseier me ma emen ese wasa me Sises ketiket ie, a en pakairki pwe irail en kak salihedi* ih.

12 Rahn weneu mwohn Pahsohpao, Sises ahpw ketin lellahng Pedani, wasa me Lasarus me Sises ketin kaiasada sang rehn me melahr akan kin kousoan ie. 2 Irail eri kaunopadahng ih konot en soutik wasao, oh Marda kin papah irail oh Lasarus iei emen irail ko me iang ih konokonot.* 3 Mery ahpw ale paun ehu* en leh pwohmwahu me wiawihkihda uhdahn pwilin tuhke nard,* me inenen pweilaud, e ahpw wudekihdiong leho pohn aluweluwen Sises ko oh limwiheki pitenmoange. Pwohn leho ahpw kipehdi nan ihmwo. 4 Ahpw Sudas Iskariot, emen sapwellime tohnpadahk ko me pahn pangala ih ahpw nda: 5 “Dahme kahrehda leh pwohmwahu wet sohte netila ni denari* 300 oh kohieng me semwehmwe kan?” 6 E nda met, kaidehn pwehki eh kin nsenohki me semwehmwe kan, ahpw pwehki ih lipirap men oh kin kolokol koakon en mwohnio oh pil kin pirapahsang mwohni me kin kohieng loale. 7 Sises ahpw mahsanih: “Dehr kedirepwa lihet pwe en kak wia met pwe en kaunopada ong rahn en ei seridi. 8 Pwe me semwehmwe kan kin mihmi rehmwail ahnsou koaros, a I sohte pahn mi rehmwail ahnsou koaros.”

9 Eri, lapalahn pokon en mehn Suhs ehu ahpw esehda me e ketiket wasao, re ahpw patohdo kaidehn ihte pwehki Sises, ahpw pwe ren pil kilang Lasarus me e ketin kaiasada sang rehn me melahr akan. 10 Kaunen samworo ko eri koasoakoasoane ren pil kemehla Lasarus, 11 pwehki ih me kahrehda mehn Suhs tohto kohla wasao oh pwosonla Sises.

12 Mandahn rahno, lapalahn pokon me kodohng kasarawio rongada me Sises ketiket kohdohng Serusalem. 13 Irail eri ale tehn tuhke kei* oh kohieilahng tuhwong oh re tepida weriwer ndinda: “Komw kalahngan ketin doarehla ih! Meid pai me ketido ni mwaren Siohwa,* Nanmwarkien Israel!” 14 Ni Sises eh ketin diarada dongki pwul men, e ketidiong powe nin duwen eh ntingdier: 15 “Nein Saion serepein, dehr masak. Kilang! Omw nanmwarki kohkohdo oh e mi pohn dongki pwul men.” 16 Nin tapio, sapwellime tohnpadahk ko sohte kin wehwehki mepwukat, ahpw ni Sises eh ketin linganlahr, re ahpw tamanda me mepwukat ntingdier duwen ih oh me re wiahiongehr ih mepwukat.

17 Eri pokon me mi reh ni ahnsou me e malipe Lasarus sang nan sousowo* oh ketin kaiasada ih sang rehn me melahr akan kin kadehdehiong meteikan dahme wiawi. 18 Ih pil kahrepen pokono ar patohla pwe ren tuhwong pwehki ar rongada me e ketin wiadahr manaman* wet. 19 Parisi ko eri ndapene nanpwungarail: “Kumwail kilang, kitail sohte mwahn pweida. Kilang! Tohn sampah pwon idawehnlahr ih.”

20 Mie mehn Krihs kei nanpwungen irail ko me kodohng kaudok ni kasarawio. 21 Eri irail pwukat kohla rehn Pilip, me kohsang Pedsaida nan Kalili, oh re tepida pekipeki reh, nda: “Maing, se men kilang Sises.” 22 Pilip eri kohla oh ndaiong Andru. Andru oh Pilip ahpw kohla oh patohwanohng Sises.

23 Sises ahpw ketin sapengki ira: “E lelehr awa me Nein-aramas pahn linganla. 24 I ndaiong kumwail ni mehlel, ma weren wihd ehu sohte pahn pwupwudiong nanpwel oh mehla, e wiahte weren wihd ehu; ahpw ma e mehla, eri e pahn wa tohto. 25 Mehmen me kin poakohng eh mour* pahn kahrehiong eh mour en imwisekla, ahpw mehmen me men katihasang eh mour* nin sampah wet pahn doarehla eh mour kohkohlahte. 26 Ma mehmen pahn papah ie, a en idawehn ie oh wasa me I pahn mi ie, ei sounpapaho pahn pil mi ie. Ma mehmen pahn papah ie, Sahmo pahn ketin kawauwihala. 27 Ahnsou wet, I* uhdahn nsensuwed, dahme I en nda? Semei, komw ketin doareiehsang awa wet. Ahpw iei kahrepen ei lelohng awa wet. 28 Semei, komw ketin kalinganahda mwaromwi.” Eri, ngihl ehu ahpw kohdihdo sang nanleng, me mahsanih: “I kalinganahdahr edei oh I pahn pil pwurehng kalinganahda.”

29 Pokon me kesikesihnen wasao rongada ngihlo, re ahpw tepida nda me ngilen nansapwe. A pil ekei nda: “Tohnleng men me koasoiong ih.” 30 Sises ketin sapengki: “Ngihl wet pwarada, kaidehn pwehki ngehi, ahpw pwehki kumwail. 31 Ahnsou wet sampah wet pahn pakadeikda; met kaunen sampah wet pahn lekdekla. 32 Ahpw ngehi, ma I pahn pwekipwekda sang sampah,* I pahn kakerenihodohng ie soangen aramas koaros.” 33 Ni mehlel, e mahmahsanih met pwe en kasalehda soangen mehla me e pahn pwoukihla. 34 Pokono ahpw patohwan sapengki: “Se rongasang Kosonnedo me Krais pahn ketin mihmi kohkohlahte. Eri ia duwen omwi kak mahsanih me Nein-aramas anahne pwekipwekda?* Ihs Nein-aramas menet?” 35 Sises eri mahsanihong irail: “Marain pahn mihmi rehmwail ahnsou kis. Kumwail weweid nan marain ni eh mihmihte rehmwail, pwe rotorot en dehr poweikumwaildi; mehmen me kin weweid nan rotorot sohte kin ese wasa me e kin kohkohlahng ie. 36 Ni maraino eh mihmihte rehmwail, kasalehda amwail kin pwoson maraino pwe kumwail en wiahla nein maraino seri kan.”

Ni Sises eh mahsanih mepwukat, e ahpw ketieila oh rirla sang irail. 37 Mendahki e ketin wiadahr manaman tohto* mwohn masarail, irail sohte pwoson ih, 38 pwe mahsen en soukohp Aiseia en pweida me koasoia: “Maing Siohwa,* ihs me pwosonla dahme e rongasang kiht?* A duwen limen Siohwa,* ong ihs me e sansalohng?” 39 Aiseia pil koasoia me kahrepen arail sohte kak kamehlele iei: 40 “E ketin karotongehla masarail kan oh ketin wiahiong mohngiongirail en keptakaila pwe irail en dehr kilangki masarail oh wehwehki sang mohngiongirail oh wekidekiong ie pwe I en kamwahwihirailla.” 41 Aiseia koasoia mepwukat pwehki eh kilangehr sapwellime lingan oh koasoia duwen ih. 42 Ahpw kaun tohto pil pwosonla ih, irail ahpw sohte kin pohnese ih pwehki Parisi ko, pwe irail de lekdeksang nan sinakoke; 43 pwe re poakohng kaping sang rehn aramas laudsang kaping sang rehn Koht.

44 Ahpw Sises kapitie laudida oh mahsanih: “Mehmen me pwoson ie, kaidehn ngehite me e pwoson ahpw pil ih me ketin poaroneiehdo; 45 oh mehmen me kilang ie, e pil kilang Ih me ketin poaroneiehdo. 46 I kodohngehr nin sampah nin duwen marain ehu pwe koaros me kin pwoson ie ren dehr mihmihte nan rotorot. 47 Ahpw ma mehmen rong ei mahsen ahpw sohte kapwaiada, I sohte pahn kadeikada ih; pwe I kodohr, kaidehn pwe I en kadeikada sampah, ahpw I en komourala sampah. 48 Mie me pahn kadeikada mehmen me sohte kin tehk ie oh sohte kin alehda ei mahsen. Mahsen me I mahsaniher iei me pahn kadeikada ih ni imwin rahn. 49 Pwe I sohte kin koasoi sang ni pein nsenei, ahpw Sahmo me ketin poaroneiehdo me pein ketikihong ie kehkehlik duwen dahme I pahn koasoia oh dahme I pahn padahngki. 50 Oh I ese me sapwellime kehkehlik kin wehwehki mour soutuk. Eri, dahme I kin koasoia, I kin koasoiahda dahme Sahmo ketin mahsanihong ie.”

13 Eri pwehki eh mwahngiher mwohn kasarawien Pahsohpao me sapwellime ahnsou leledohr pwe en ketisang sampah wet oh ketila rehn Sahmo, oh pwehki Sises ketin poakohng sapwellime ko me mihmi nan sampah, e ketin pousehlahte poakohng irail lel ni imwi. 2 Sak en soutiko wiewiawi oh Tepilo kihongehr nan mohngiong en Sudas Iskariot, nein Saimon, en pangala ih. 3 Eri, Sises mwahngih me Sahmo ketikihongehr nin lime soahng koaros oh pil mwahngih me e ketidohr sang rehn Koht oh pahn ketila rehn Koht, 4 e ahpw ketida sang ni tehpelo oh ketikihsang sapwellime likou puhp. Ih eri ketikihda daul ehu oh pirekihdi lukope.* 5 Mwurin mwo, e ketin wudekihdiong pihl nan peisin ehu oh tepida widen patehn nehn tohnpadahk ko oh limwiheki daul me e pirehki ih.* 6 Ih eri lel rehn Saimon Piter. E ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, komw pahn ketin widen patehn nehi kat?” 7 Sises ahpw ketin sapeng mahsanihong: “Ke sohte wehwehki dahme I wiewia ahnsou wet, ahpw ke pahn wehwehkihda mwuhr.” 8 Piter ahpw patohwanohng: “Komw sohte pahn ketin widen patehn nehi kat.” Sises ketin sapeng mahsanihong: “Ma I sohte widen patehn nehmw kan, ke sohte pahn ehuong ie.” 9 Saimon Piter ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, kaidehn patehn nehi katte me komw pahn ketin widen, ahpw pil pehi kat oh moangeiet.” 10 Sises ahpw mahsanihong: “Mehmen me duhduhwer anahnehte widen patehn neh kan, pwe paliwere pwon mwakelekel. Eri kumwail mwakelekelehr, ahpw kaidehn kumwail koaros.” 11 Pwe e mwahngiher ohl me pahn pangala ih. Ihme kahrehda e mahsanih: “Kaidehn kumwail koaros me mwakelekel.”

12 Eri, ni eh ketin widenehr patehn nehrail ko oh ketin pwuhriong nan sapwellime likou puhp, e ahpw pwurehng ketidiong nin tehpelo oh mahsanihong irail: “Kumwail wehwehki dahme I wiahiongkumwailehr? 13 Kumwail kin ekerkin ie ‘Sounpadahk’ oh ‘Kaun,’ oh me pwung amwail kin nda met. 14 Eri, ma ngehi me Kaun oh Sounpadahk, ahpw widen patehn nehmwail kan, kumwail pil anahne widen patehn nehn emenemen. 15 Pwe I wiadahr mehn kahlemeng ehu ong kumwail, pwe kumwail en pil wia duwehte me I wiahiongkumwailehr. 16 I ndaiong kumwail ni mehlel, ladu men sohte kin lapalapasang eh soumas, oh pil me pekederdo sohte kin lapalapasang me kin kadarodo iho. 17 Pwehki amwail ese mepwukat, kumwail pahn peren ma kumwail kapwaiada. 18 I sohte koasoakoasoia duwen kumwail koaros; I ese me I piladahr ko. Ahpw met wiawi pwe nting sarawio en pweida: ‘Mehmeno me iang ie mwengemwenge wiahla ei imwintihti.’* 19 Ahnsou wet, I pahn ndaiong kumwail mwohn eh pahn wiawi, pwe ni eh pahn wiawi, kumwail pahn kamehlele me ngehi iei ih. 20 I ndaiong kumwail ni mehlel, mehmen me kin kasamwo emen me I kadarewei pil kin kasamwo ie, oh mehmen me kin kasamwo ie pil kin kasamwo Ih me ketin poaroneiehdo.”

21 Mwurin Sises eh mahsanih mepwukat, kupwure* ahpw toutoukihla, oh e mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel, emen kumwail pahn pangiehla.” 22 Tohnpadahk ko ahpw tepida kilengkipene nanpwungarail ni arail pwonopwonkihda ihs me e mahmahsanih duwe. 23 Emen tohnpadahk ko me Sises kin ketin poakohng mwomwohd limwahn* Sises. 24 Ihme kahrehda, Saimon Piter ahpw tuweleklahng memenet oh ndaiong: “Ndaiong kiht ihs me e mahmahsanih duwe.” 25 Memenet eri idengeklahng ni mwaremwaren Sises oh patohwanohng: “Maing Kaun, ihs met?” 26 Sises ketin sapeng mahsanih: “Ih menet me I pahn kihong kisin pilawa me I kaduhwedi.” Eri mwurin eh ketin kaduhwedi pilawao, e ketikihda oh ketikihong Sudas me nein Saimon Iskariot. 27 Mwurin Sudas eh ale kisin pilawao, Sehdan ahpw pedolong loale. Sises eri mahsanihong: “Mwadang wiahda dahme ke pahn wia.” 28 Ahpw, sohte emen rehrail me mwomwohd ni tehpelo ese kahrepen eh mahsanihong ih met. 29 Ni mehlel, ekei irail medemedewe me pwehki Sudas me kin kolokol koakon en mwohni, Sises mahsanihong ih, “Pwainda dahme kitail anahne ong kasarawio,” de e anahne kihong me semwehmwe kan mehkot. 30 Eri mwurin eh alehdi kisin pilawao, e mwadangete pedoila. Oh ahnsowo wasa pwongier.

31 Eri, ni ahnsou me e pedoier, Sises ahpw mahsanih: “Ahnsou wet Nein-aramas linganlahr oh Koht ketin linganlahr pwehki ih. 32 Pein Koht pahn ketin kalinganahda ih, oh e pahn ketin mwadangete kalinganahda ih. 33 Seri ko, I pahn mihmi rehmwail ahnsou kis. Kumwail pahn rapahkin ie; a duwehte ei ndaiong mehn Suhs ako, I pahn pil ndaiong kumwail ahnsou wet, ‘Kumwail sohte kak kohdo wasa me I pahn kohla ie.’ 34 I pahn kihong kumwail kehkehlik kapw ehu, kumwail en poakohng emenemen; duwehte ei kin poakohng kumwail, kumwail pil poakohng emenemen. 35 Pwe koaros pahn esehki me kumwail nei tohnpadahk kan​—ma kumwail kin limpoakpene nanpwungamwail.”

36 Saimon Piter ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, ia wasa komw pahn ketila ie?” Sises ketin sapeng mahsanih: “Wasa me I pahn kohla ie, ke sohte kak idawehniehla ahnsou wet, ahpw mwuhr ke pahn idawehnla.” 37 Piter ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, dahme kahrehda I sohte kak idawehnkinkomwi ahnsou wet? I pahn tounmeteikihla ei mour* pwehki komwi.” 38 Sises ketin sapeng mahsanih: “Ke pahn tounmeteikihla omw mour* pwehki ngehi? I ndaiong uhk ni mehlel, malek sohte pahn kakorot lao ke kahmahmkiniehla pahn pak silipak.”

14 “Kumwail dehr nsensuwed. Kumwail kasalehda amwail pwoson Koht; kumwail pil kasalehda amwail pwoson ie. 2 Mie dehu tohto nan tehnpesen Semei. Ma soh, I pahn ndaiong kumwail, pwe I pahn kohla kaunopada wasa ehu ong kumwail. 3 Oh ma I pahn kohkohla oh kaunopada wasa ehu ong kumwail, I pahn pwurodo oh kasamwo kumwail, pwe wasa me I kin mi ie, kumwail pahn pil mi ie. 4 Oh kumwail ese elen wasa me I kohkohlahng ie.”

5 Tomas ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, se sehse wasa me komw pahn ketilahng ie. Ia duwen at pahn ese ahlo?”

6 Sises ahpw mahsanihong ih: “Ngehi me ahl oh ngehi me mehlel oh ngehi me mour. Sohte me kak kohla rehn Sahmo ma sohte ngehi. 7 Ma kumwail eseieier, kumwail pil pahn ese Semei; sang met kohla kumwail eseier oh kilangehr ih.”

8 Pilip ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, komw ketin kasalehiong kiht Sahmo, oh se pahn itarki met.”

9 Sises ahpw mahsanihong: “Pilip, mwurin ei mihmikiher rehmwail ahnsou reirei, a ke saikinte ese ie? Mehmen me kilangieier pil kilangehr Sahmo. A dahme ke ndahki, ‘Komw ketin kasalehiong kiht Sahmo’? 10 Ke sohte kamehlele me I kin miniminiong Sahmo oh Sahmo kin ketin miniminiong ie? Soahng kan me I ndaiong kumwail I sohte koasoia pein ei madamadau, ahpw Sahmo me kin ketin miniminiong ie kin ketin wiewia sapwellime doadoahk kan. 11 Kumwail kamehlele ie me I kin miniminiong Sahmo oh Sahmo kin ketin miniminiong ie; a ma soh, kumwail kamehlele pwehki doadoahk ko. 12 I ndaiong kumwail ni mehlel, mehmen me kin kasalehda eh pwoson ie pil pahn wia doadoahk kan me I kin wia; oh e pahn wia doadoahk kan me laudsang mepwukat pwehki I kohkohlahng rehn Semei. 13 Oh sohte lipilipil dahme kumwail peki ni edei, I pahn wiahda, pwe Sapwellimeo en kalinganahda Sahmo. 14 Ma kumwail peki mehkot ni edei, I pahn wiahda.

15 “Ma kumwail poakohng ie, kumwail pahn kapwaiada ei kehkehlik kan. 16 Oh I pahn peki rehn Sahmo oh e pahn ketikihong kumwail pil emen sounsawas* en ieiang kumwail kohkohlahte, 17 sapwellime manaman* me pid me mehlel, me sampah sohte kak ale pwehki eh sohte kilang oh sohte ese. Kumwail kin ese pwehki e kin ieiang kumwail oh kin mihmi loalamwail. 18 I sohte pahn mweidohng kumwail en kelekelehpw.* I pahn pwurodo rehmwail. 19 Mwurin ahnsou kis, sampah solahr pahn kilang ie, ahpw kumwail pahn kilang ie pwehki ei momour oh kumwail pahn pil momour. 20 Ni rahno, kumwail pahn ese me I kin miniminiong Semei oh kumwail kin miniminiong ie oh I kin miniminiong kumwail. 21 Mehmen me kin ale ei kehkehlik kan oh kapwaiada iei ih me kin poakohng ie. Sahmo pahn ketin poakohng mehmen me kin poakohng ie oh I pahn pil poakohng ih oh kasalehiong ih ni sansal pein ngehi.”

22 Sudas me kaidehn Iskariot ahpw patohwanohng: “Maing Kaun, dahme kahrehda komw pahn ketin kasalehiong kiht ni sansal pein komwi, a kaidehn ong sampah?”

23 Sises ahpw ketin sapeng mahsanihong: “Ma mehmen kin poakohng ie, e pahn kapwaiada ei mahsen, oh Semei pahn ketin poakohng ih, oh se pahn ketido reh oh e pahn mihmi reht. 24 Mehmen me sohte poakohng ie sohte kin kapwaiada ei mahsen kan. Mahsen me kumwail rongorong kaidehn ahi, ahpw sapwellimen Sahmo me ketin poaroneiehdo.

25 “I ndaiongkumwailehr soahng pwukat ni ei mihmihte rehmwail. 26 Ahpw sounsawaso, sapwellimen Koht manaman* me Sahmo pahn ketin kadarodo ni edei, ih me pahn padahkihong kumwail soahng koaros oh katamankihong kumwail soahng koaros me I ndaiongkumwailehr. 27 I pwilikihdi rehmwail popohl; I kihong kumwail ei popohl. I sohte kihong kumwail ni ahl me sampah kin kihda. Kumwail dehr nsensuwed oh masak. 28 Kumwail rongehr me I ndaiong kumwail, ‘I pahn kohkohla oh I pahn pwurodo rehmwail.’ Ma kumwail poakohng ie, kumwail pahn perenkihda me I pahn kohla rehn Sahmo, pwe Sahmo ketin lapalapasang ie. 29 Eri ahnsou wet, I ndaiongkumwailehr mwohn eh pahn wiawi, pwe ni eh pahn wiawi, kumwail en kamehlele. 30 I sohte pahn koasoakoasoiaiong kumwail soahng tohto, pwe kaunen sampah kohkohdo oh sohte eh manaman pohi. 31 Ahpw pwe sampah en ese me I poakohng Sahmo, I kin wia nin duwen Sahmo eh ketin kehkehlingkihong ie I en wia. Kumwail uhda, kitail kohkohla sang wasaht.

15 “Ngehi me tuhkehn kreip mehlel, oh Semeio iei soumweto. 2 E kin ketin kihsang rah koaros rehi me sohte kin kihda wah, oh e kin ketin kamwakele rah koaros me kin kihda wah, pwe en kak tohtohla wah. 3 Kumwail mwakelekelkidahr mahsen me I padahkihongkumwailehr. 4 Kumwail tengediong amwail kin miniminiong ie oh I pahn tengediong ei kin miniminiong kumwail. Duwehte rah ehu me sohte kak pein wa ma e sohte poadohng tuhkehn kreipo, kumwail pil sohte kak wa ma kumwail sohte tengediong amwail kin miniminiong ie. 5 Ngehi me tuhkehn kreip; kumwail iei rah kan. Mehmen me kin tengediong eh miniminiong ie oh I kin miniminiong ih, memenet me kin kihda wah tohto; pwe kumwail sohte mwahn kak wia mehkot ni amwail tohrohr sang ie. 6 Ma mehmen sohte kin tengediong eh miniminiong ie, e kin lekdekla rasehng rah ehu oh kin mengila. Aramas akan ahpw kin kihpene rah ko oh keselahng nan kisiniei oh re kin isihsla. 7 Ma kumwail kin tengediong amwail kin miniminiong ie oh ei mahsen kan kin mihmi loalamwail, kumwail peki soahng sohte lipilipil me kumwail mwahuki oh e pahn pweiong kumwail. 8 Semei kin ketin linganla ni amwail kin kihda wah tohto oh kadehdehda me kumwail nei tohnpadahk kan. 9 Duwehte Sahmo eh kin ketin poakohng ie, I kin poakohng kumwail; kumwail tengediong ei limpoak. 10 Ma kumwail kin kapwaiada ei kehkehlik kan, kumwail pahn tengediong ei limpoak, duwehte ei kin kapwaiada sapwellimen Sahmo kehkehlik kan oh tengediong sapwellime limpoak.

11 “I ndaiong kumwail mepwukat, pwe kumwail en direkihla peren me I ahneki. 12 Iet ei kehkehliken, kumwail poakohng emenemen duwehte ei kin poakohng kumwail. 13 Sohte emen me ahneki limpoak laudsang met, me emen en tounmeteikihla eh mour* pwehki kompoakepah kan. 14 Kumwail iei kompoakepahi ma kumwail kin wia dahme I kehkehlingkihong kumwail. 15 I solahr pahn ekerkin kumwail ladu pwehki ladu men sohte kin ese dahme eh soumas kin wia. Ahpw I pahn ekerkin kumwail kompoakepahi pwehki ei kasalehiongkumwailehr soahng koaros me I rongasangehr rehn Semei. 16 Kumwail sohte piliehda, ahpw ngehi me pilkumwailda oh idihkumwailda pwe kumwail en kohwei oh kihda wah oh wahmwail en mihmihte, pwe sohte lipilipil dahme kumwail peki rehn Sahmo ni edei, e pahn ketikihong kumwail.

17 “I kehkehlingkihong kumwail mepwukat pwe kumwail en limpoakpene. 18 Ma sampah kin kailongkin kumwail, kumwail en ese me e kailongkin ie mwohn eh kailongkin kumwail. 19 Ma kumwail kisehn sampah, sampah pahn poakohng kumwail pwehki nah kumwail. Eri pwehki kumwail kaidehn kisehn sampah, ahpw I pilkumwailda sang sampah, ih kahrepe wet me sampah kin kailongkin kumwail. 20 Kumwail tamataman mahsen me I ndaiong kumwail: Ladu men sohte kin lapalapasang eh soumas. Ma irail kalokeieier, re pil pahn kalokei kumwail; ma irail kapwaiada ei mahsen, re pil pahn kapwaiada amwail padahk. 21 Ahpw re pahn wia mepwukat koaros pwe ren uhwong kumwail pwehki edei, pwe re sohte ese Ih me ketin poaroneiehdo. 22 Ma I sohte kohdo oh koasoiong irail, sohte pahn mie diparail. Ahpw met, irail sohte kak kahmahmki diparail. 23 Mehmen me kin kailongkin ie pil kin kailongki Semei. 24 Ma I sohte wiahda rehrail doadoahk kan me sohte emen kin wia, e pahn sohte diparail; ahpw met re kilangieier oh kailongkin ie oh pil Semei. 25 Ahpw met wiawi pwe en kapwaiada mahsen me ntingdier nan arail Kosonned: ‘Re kailongkin ie ni sohte kahrepe.’ 26 I pahn kadarowohng kumwail sang rehn Sahmo sounsawaso me iei sapwellime manaman* me pid mehlel, ni eh pahn leledo sang rehn Sahmo, e pahn kadehde duwen ngehi; 27 a kumwail pahn uhd kadehde duwen ngehi pwehki amwail kin ieiang ie sang nin tapio.

16 “I ndaiongkumwailehr mepwukat pwe kumwail en dehr dipekelekel. 2 Aramas pahn keseikumwailsang nan sinakokeo. Ni mehlel, ahnsou ehu pahn kohdo me irail koaros me kemeikumwailla pahn leme me re kin papah Koht. 3 Ahpw re pahn wia mepwukat pwehki ar sohte ese Sahmo de ngehi. 4 Ahpw, I ndaiongkumwailehr mepwukat pwe ni ahnsou me mepwukat pahn wiawi, kumwail pahn tamanda ei ndaiongkumwailehr mepwukat.

“I sohte ndaiong kumwail mepwukat nin tapio, pwehki ei mihmi rehmwail. 5 Ahpw met I pahn kohla rehn Meno me ketin poaroneiehdo; ahpw sohte emen rehmwail idek rehi, ‘Ia wasa ke pahn kohla ie?’ 6 Ahpw pwehki ei ndaiongkumwailehr mepwukat, pahtou kadirelahr mohngiongimwail. 7 Ahpw, I ndindaiong kumwail me mehlel, ei kohkohla pahn wia kamwahupamwail. Pwe ma I sohte kohkohla, sounsawaso sohte pahn kohdo rehmwail; ahpw ma I kohkohla, I pahn kadarodo ih rehmwail. 8 Oh ni eh pahn kohdo, e pahn kadehdehiong sampah ni sansal duwen dihp, duwen pwung oh duwen kadeik: 9 keieu duwen dihp, pwehki arail sohte kin kasalehda arail pwoson ie; 10 mwuri duwen pwung, pwehki ei kohkohlahng rehn Sahmo oh kumwail solahr pahn kilang ie; 11 mwuri duwen kadeik, pwehki kaunen sampah wet pakadeikadahr.

12 “Pil mie soahng tohto me I anahne koasoiaiong kumwail, ahpw met kumwail sohte kakohng. 13 Eri ni meno* eh pahn kohdo, me iei sapwellimen Koht manaman* me pid mehlel, e pahn kahluweikumwaillahng ni me mehlel koaros, pwe e sohte pahn koasoi ni pein nsene, ahpw e pahn koasoia dahme e rong, oh e pahn koasoiaiong kumwail soahng kan me pahn kohdo. 14 Meno pahn kalinganaiehda, pwehki e pahn koasoiaiong kumwail dahme e rong sang ie. 15 Mehkoaros me Semei ketin sapwellimanki iei ahi. Ihme kahrehda I nda me e pahn koasoiaiong kumwail dahme e rong sang ie. 16 Mwurin ahnsou kis, kumwail solahr pahn kilang ie, oh pil mwurin ahnsou kis, kumwail pahn kilang ie.”

17 Ekei sapwellime tohnpadahk ko ahpw ndapene nanpwungarail: “Ia wehwehn eh mahsanihong kitail, ‘Mwurin ahnsou kis, kumwail solahr pahn kilang ie, oh pil mwurin ahnsou kis, kumwail pahn kilang ie,’ oh, ‘pwehki ei kohkohlahng rehn Sahmo’?” 18 Irail eri nda: “Ia wehwehn eh mahsanih, ‘mwurin ahnsou kis’? Kitail sohte ese dahme e mahmahsanih.” 19 Sises mwahngih arail men kalelapak reh, ih eri mahsanihong irail: “Kumwail peidengkipene nanpwungamwail met pwehki ei nda: ‘Mwurin ahnsou kis, kumwail solahr pahn kilang ie, oh pil mwurin ahnsou kis, kumwail pahn kilang ie’? 20 I ndaiong kumwail ni mehlel, kumwail pahn sengiseng oh mwahiei, ahpw sampah pahn pereperen; kumwail pahn pahtou, ahpw amwail pahtou pahn wekiong ni peren. 21 Ni ahnsou me lih emen kin neitik, e kin medek pwehki eh ahnsou lelehr, ahpw ni ahnsou me e kaipwiedi serio, e solahr kin taman kahpwalo pwehki eh perenkihda aramas emen eh ipwidiongehr sampah. 22 Ih pil duwen kumwail, ahnsou wet kumwail pahtou; ahpw I pahn pwurehng kilang kumwail oh mohngiongimwail pahn pereperen, oh sohte emen pahn kihsang amwail peren. 23 Ni rahno, kumwail sohte mwahn pahn idek rehi peidek ehu. I ndaiong kumwail ni mehlel, ma kumwail peki rehn Sahmo mehkot, e pahn ketikihong kumwail ni edei. 24 Lel ahnsou wet, kumwail sohte kin peki mehkot ni edei. Kumwail peki oh kumwail pahn ale pwe amwail peren en unsekla.

25 “I ndaiongkumwailehr mepwukat ni karasaras. Ahnsou ehu pahn kohdo ni ei solahr pahn koasoiong kumwail ni karasaras, ahpw I pahn ndaiong kumwail ni sansal duwen Sahmo. 26 Ni rahno, kumwail pahn peki rehn Sahmo ni edei; ahpw met sohte wehwehki me I pahn wiahda pekipek ong kumwail. 27 Pwe pein Sahmo ketin loalloale kumwail pwehki amwail poakepoake ie oh kamehlele me I kohdo nin duwen wiliepen Koht. 28 I kodohngehr sampah nin duwen wiliepen Sahmo. Met I pahn mweselsang sampah oh kohla rehn Sahmo.”

29 Sapwellime tohnpadahk ko ahpw patohwan: “Kilang! Met komw mahmahsen ni sansal oh sohte ketin doadoahngki karasaras kan. 30 Met se ese me komw mwahngih soahng koaros oh sohte ketin anahne emen en kalelapak rehmwi. Pwehki met se kamehlele me komw ketido sang rehn Koht.” 31 Sises ketin sapeng irail mahsanih: “Ahnsou wet kumwail kamehlele? 32 Kilang! Ahnsou ehu pahn kohdo, ni mehlel e leledohr, me emenemen kumwail pahn tangalahng ni imwe, I ahpw pahn kelehpwla. Ahpw I sohte pahn kelehpw pwe Sahmo kin ketin ieiang ie. 33 I ndaiongkumwailehr mepwukat pwe kumwail en kak ahneki popohl pwehki ngehi. Kumwail pahn ahneki kahpwal nin sampah, ahpw kumwail eimah! Pwe I kalowedier sampah.”

17 Mwurin Sises eh patohwanehr mepwukat, e ahpw saradalahng nanleng oh patohwan: “Maing Semei, ahnsowo leledohr. Komw ketin kalinganahda sapwellimomwio pwe sapwellimomwio en kak kalinganahda komwi, 2 duwehte omwi ketikihong sapwellimomwio manaman pohn aramas koaros,* pwe en kihong mour soutuk ong irail koaros me komw ketikihong ih. 3 Met wehwehki mour soutuk, arail pahn eseikomwihla,* me komwihte me Koht mehlel, oh Sises Krais me komw ketin poaronehdo. 4 I kalinganahdahr komwi nin sampah oh kaimwisekalahr doadoahk me komw ketikihong ie I en wia. 5 Eri ahnsou wet maing Semei, komw ketin kalinganahkiniehda mpomwi lingan me I patohwan ahneki ni ei patopato rehmwi mwohn sampah* eh miehla.

6 “I kasalehda mwaromwi ong aramas akan* me komw ketikihong ie sang nin sampah. Irail sapwellimomwi oh komw ketikihong ie irail, oh re kin kapwaiada* sapwellimomwi mahsen. 7 Met irail eseier me mehkoaros me komw ketikihong ie kohsang rehmwi; 8 pwehki ei kihongirailehr mahsen kan me komw ketikihong ie, oh irail kamehlelehier mepwukat oh uhdahn eseier me I kohdo nin duwen wiliepomwi, oh re kamehlelehier me komw ketin poaroneiehdo. 9 I kapakapkin irail; I sohte kapakapki sampah ahpw duwen irail me komw ketikihong ie, pwehki irail sapwellimomwi; 10 oh mehkoaros me ei tungoal iei sapwellimomwi oh sapwellimomwi iei ei tungoal, oh I linganlahr nanpwungarail.

11 “I solahr pahn mihmi nin sampah, ahpw irail pahn mihmi nin sampah, oh I pahn patohwei rehmwi. Maing Sahm me Sarawi, komw ketin sinsile irail pwehki mwaromwi me komw ketikihong ie, pwe irail en wiahla ehu* duwehte ata ketin wia ehu.* 12 Ni ei kin mihmi rehrail, I kin sinsile irail pwehki mwaromwi me komw ketikihong ie; oh I kin pere irail oh sohte emen irail mwomwla, ihte me pahn kasohralao, pwe nting sarawio en kak pweida. 13 Ahpw met I pahn patohwei rehmwi oh I patohwanehr mepwukat nin sampah, pwe irail en kak direkihla ei peren. 14 I kihongirailehr sapwellimomwi mahsen, ahpw sampah kailongkiniraillahr pwehki irail kaidehn kisehn sampah, duwehte ngehi me kaidehn kisehn sampah.

15 “I sohte patohwan peki rehmwi en ketikinirailsang nin sampah, ahpw komwi en ketin sinsile irail pwehki me suwedo. 16 Irail kaidehn kisehn sampah, duwehte ngehi me kaidehn kisehn sampah. 17 Komw ketin kasarawihkinirailla* me mehlelo; sapwellimomwi mahsen iei me mehlel. 18 Duwehte omwi ketin poaroneiehdo nin sampah, I pil kadariraillahng nin sampah. 19 Oh I kasarawihala pein ngehi ong irail, pwe irail en pil sarawihkihla me mehlelo.

20 “I sohte kapakapki irail kelehpw, pwe pil irail koaros me pwoson ie mwurin arail rong arail padahk, 21 pwe irail koaros en wiahla ehu, duwehte komwi Semei me kin ketin miniminiong ie oh ngehi ong komwi, pwe irail en pil kak miniminiong kita pwe sampah en kak kamehlele me komw ketin poaroneiehdo. 22 I kihongirailehr lingan me komw ketikihong ie, pwe irail en kak wiahla ehu duwehte ata ketin wia ehu. 23 I kin miniminiong irail oh komw kin ketin miniminiong ie, pwe irail en uhdahn wiahla ehu,* pwe sampah en kak ese me komwi me ketin poaroneiehdo oh komw kin ketin poakohng irail duwehte omwi kin ketin poakohng ie. 24 Maing Semei, I men irail ko me komw ketikihong ie en iang ie mi wasa me I pahn mihmi ie, pwe irail en kak kilang ei lingan me komw ketikihong ie, pwehki omwi ketin poakohng ie mwohn tepin tohnsampah.* 25 Maing Semei me pwung, sampah uhdahn sehsei komwi, ahpw I esei komwi, oh irail pwukat eseier me komwi me ketin poaroneiehdo. 26 Ngehi me kahrehiong irail en ese mwaromwi, oh I pil pahn usehlahte wia met, pwe limpoak me komw ketin wiahiong ie en mi rehrail oh I en miniminiong irail.”

18 Mwurin Sises eh mahsanih mepwukat, ih oh sapwellime tohnpadahk ko ahpw ketieila oh kotehla Wahu en Kidron* oh ketila wasa me mwetuwel ehu mie, oh ih oh sapwellime tohnpadahk ko eri ketilong loale. 2 Eri, Sudas me pangala iho, pil ese wasao pwehki Sises kin kalapw tuhwong sapwellime tohnpadahk ko wasao. 3 Eri Sudas kahrehdo pwihnen sounpei kei oh silepen kaunen samworo oh Parisi kei oh kohdo wasao wa ndil oh lamp oh tehtehn pei kei. 4 Eri, ni Sises eh mwahngih mehkoaros me pahn wiawihong ih, e ahpw ketida mwohrail oh mahsanih: “Ihs me kumwail raparapahki?” 5 Re ahpw sapeng patohwanohng: “Sises, mehn Nasaret.” E ahpw mahsanihong irail: “Ngehi iei ih.” A Sudas me pangala ih, pil iang irail kesikesihnen wasao.

6 Ahpw, ni Sises eh mahsanihong irail, “Ngehi iei ih,” re ahpw pweieklahsang oh pwupwudiong nan pwehl. 7 Ih eri pwurehng keinemwe rehrail mahsanih: “Ihs me kumwail raparapahki?” Re ahpw patohwan: “Sises, mehn Nasaret.” 8 Sises ketin sapeng mahsanih: “I ndaiongkumwailehr me ngehi iei ih. Eri ma kumwail raparapahkin ie, kumwail mweidohng ohl pwukat ren kohkohla.” 9 E ketin wia met pwe en kapwaiada dahme e mahsaniher: “Sohte emen rehn me komw ketikihongieier ko me salongala.”

10 Eri, Saimon Piter, me weuwa kedlahs pwoat, ahpw usadahte oh pelehte nein samworo lapalap laduwo, pelehsang salenge palimaun. Eden laduwo Malkus. 11 Sises ahpw mahsanihong Piter: “Kapwurehiong kedlahs en nan dewe. Ia duwe, I sou anahne nimasang kep me Semei ketikihongieier?”

12 Eri sounpei ko oh kaunen karis en sounpeio* oh silepen mehn Suhs ako ahpw koledi* Sises oh salihedi. 13 Irail kahrelahng ih mahs rehn Anas, pwehki ih me semen en Kaiapas eh pwoud, a Kaiapas me wia samworo lapalap nan pahro. 14 Ni mehlel, Kaiapas me kaweidki mehn Suhs ako me e pahn mwahu ong irail ma aramastehmen mehkihla aramas akan.

15 Eri Saimon Piter oh pil emen tohnpadahk ahpw ideidawehn Sises. Samworo lapalapo ese tohnpadahk menet, me kahrehda e iang Sises pedolong nan wasa me imwen samworo lapalapo kelepene, 16 Piter ahpw kesikesihnen likin wenihmwo. Eri, tohnpadahk teio me samworo lapalapo ese ahpw kohieila oh koasoiong sounsilepen wenihmwo oh kahluwalong Piter loale. 17 Lidu serepein men me wia sounsilepen wenihmwo ahpw ndaiong Piter: “Kaidehn kowe pil emen nein ohl menet tohnpadahk ko?” E ahpw nda: “Kaidehn.” 18 Eri, ladu ko oh silepe ko kesikesihnen limwahn kisiniei ehu me re saundahr pwehki eh kopou, oh re wie rengireng. Piter pil iang irail kesikesihnen oh wie rengireng.

19 Kaunen samworo eri kalelapak rehn Sises duwen sapwellime tohnpadahk ko oh duwen sapwellime padahk. 20 Sises ketin sapengki: “I kin koasoi ni sansal ong aramas koaros. I kin ahnsou koaros wia padahk nan sinakoke oh nan tehnpas sarawio, wasa me mehn Suhs ako koaros kin pokonpene ie, oh I sohte kin koasoia mehkot ni rir. 21 Dahme kahrehda ke peidengki rehi? Peidek rehn me rongehr dahme I ndaiong irail. Kilang! Irail me ese dahme I ndaier.” 22 Mwurin eh mahsanih mepwukat, emen silepe ko me kesikesihnen mpe ahpw pohr Sises oh nda: “Ih duwen omw kin sapeng kaunen samworo men?” 23 Sises ahpw ketin sapeng mahsanih: “Ma I ndahla mehkot sapwung, kadehdehda duwen sapwungo; ahpw ma dahme I nda me pwung, mehnda ke pohr ie?” 24 Anas eri kadarala ih rehn samworo lapalap Kaiapas ni eh senselte.

25 Eri Saimon Piter kesikesihnen wasao wie rengireng. Irail eri ndaiong: “Kaidehn kowe pil emen nah tohnpadahk ko?” E ahpw kahmahmki oh nda: “Kaidehn.” 26 Emen nein samworo lapalapo ladu ko, me kisehn ohl me Piter pelehsang salengeo, ahpw nda: “Kaidehn kowe me I kilang me iang ih nan mwetuwelo?” 27 Ahpw, Piter pwurehng kahmahmki, oh ni ahnsowohte malek emen ahpw kakorot.

28 Irail eri kahrehsang Sises rehn Kaiapas oh kahrelahng ni imwen kepinao. Ahnsowo nimensehngie. Ahpw pein irail sohte pedolong nan imwen kepinao pwe re de saminla, pwe ren kak kang Pahsohpao. 29 Pailet eri kohieido rehrail likio oh nda: “Mehn kedip dahieu me kumwail uhkihong ohl menet?” 30 Irail ahpw sapengki: “Ma ohl menet sohte wiahda mehkot suwed,* se sohte pahn pangala ih rehmw.” 31 Pailet eri ndaiong irail: “Kumwail pein ale oh kadeikada nin duwen amwail kosonned.” Mehn Suhs ako ahpw ndaiong: “E sohte mweimwei ong kiht sen kemehla aramas.” 32 Met kapwaiada mahsen me Sises mahsaniher pwe en kasalehda soangen pwoula me e pahn pwoukihla.

33 Pailet eri pwurolong nan imwen kepinao, e ahpw eker Sises oh ndaiong: “Kowe me Nanmwarkien mehn Suhs akan?” 34 Sises ketin sapeng mahsanih: “Ke idihdek met sang ni pein omw madamadau, de meteikan me ndaiong uhk duwen ngehi?” 35 Pailet ahpw sapeng nda: “Ke ese me kaidehn ngehi mehn Suhs. Tohn omw wehi oh kaunen samworo ko me panguhkodohng rehi. Dahme ke wiadahr?” 36 Sises ketin sapeng mahsanih: “Ei wehi kaidehn kisehn sampah wet. Ma ei wehi kisehn sampah wet, a nei aramas akan pahn peikin ie pwe I en dehr pengpengla rehn mehn Suhs akan. Eri, ei wehi kaidehn sang wasaht.” 37 Pailet eri ndaiong: “Eri, kowe nanmwarki men?” Sises ahpw ketin sapengki: “Kowe me pein nda me ngehi nanmwarki men. Pwe ih met me I ipwikihdi, oh ih met me I kohkihdo sampah, pwe I en kadehdehda me mehlel. Koaros me kisehn me mehlel kin rong ngilei.” 38 Pailet ahpw ndaiong: “Dahkot mehlel?”

Mwurin eh nda met, e pwurehng kohieila rehn mehn Suhs ako oh ndaiong irail: “I sohte diarada sapwung ehu reh. 39 Oh pil nin duwen amwail tiahk, I kin lapwadahng kumwail emen aramas ni Pahsohpa. Eri, kumwail mwahuki I en lapwadahng kumwail Nanmwarkien mehn Suhs akan?” 40 Re pil pwurehng werkihda: “Kaidehn ohl menet, ahpw Parapas!” Eri, Parapas iei lipirap men.

19 Pailet eri ale Sises oh wokih. 2 Sounpei ko eri pidada elin tek ehu oh kidahng pohn tapwi oh kalikawihkihda likou pohn ntahnmwel, 3 re ahpw kin keiong mpe oh nda: “Rahn kaselel, Nanmwarkien mehn Suhs akan!” Oh re pil kin pohr silangi. 4 Pailet pil pwurehng pedoila oh ndaiong irail: “Kilang! I wahieido ih rehmwail pwe kumwail en ese me I sohte diarada sapwung ehu reh.” 5 Sises eri ketieila ni eh ketin kapwatkidahr elin teko oh likawih likou puhp pohn ntahnmwel. Oh Pailet ndaiong irail: “Kilang! Iet Ohlo!” 6 Ahpw ni kaunen samworo oh silepe ko ar kilangada ih, irail ahpw werkihda: “Kidahng ih nin tuhke! Kidahng ih nin tuhke!”* Pailet ndaiong irail: “Kumwail pein ale ih oh kemehla,* pwe I sohte diarada mehkot sapwung reh.” 7 Mehn Suhs ako ahpw sapeng ih, nda: “At kosonned ehu mie, oh nin duwen kosonnedo, e anahne mehla, pwehki eh wiahki pein ih sapwellimen Koht.”

8 Ni Pailet eh rongada dahme re nda, e ahpwte masepwehkada, 9 oh e pwurolong nan imwen kepinao oh ndaiong Sises: “Ia wasa ke kohsang ie?” Ahpw Sises sohte ketin sapeng ih. 10 Pailet eri ndaiong: “Ke sohte pahn koasoiong ie? Ke sehse me I ahneki manaman en lapwaiukada oh manaman en kemeiukala?”* 11 Sises ketin sapeng ih mahsanih: “Ke sohte mwahn pahn ahneki manaman pohi ma e sohte mweimweiong uhk sang powe. Ihme kahrehda dipen aramas me pangiedohng uhko laudsang dipomw.”

12 Pwehki kahrepe wet me Pailet kin songosong lapwahda ih, ahpw mehn Suhs ako werkihda: “Ma ke lapwahda ohl menet, kowe kaidehn kompoakepahn Sihsar. Koaros me wiahki pein ih nanmwarki men kin pelian* Sihsar.” 13 Mwurin Pailet eh rong koasoi pwukat, e ahpw kahrehla Sises likio oh mwohndiong nan mwoalen kadeik nan wasa ehu me adaneki Tat Takai, ahpw ni lokaiahn Ipru, Kappada. 14 Eri rahno iei rahnen kaunopadahng Pahsohpa; mpen awa keweneu.* E ahpw ndaiong mehn Suhs ako: “Kilang! Iet ih amwail nanmwarki!” 15 Re ahpw werkihda: “En kamala! En kamala! Kidahng ih nin tuhke!”* Pailet ndaiong irail: “I en kemehla amwail nanmwarki?” Kaunen samworo ko ahpw sapengki: “Sohte at nanmwarki, pwe Sihsarte.” 16 Ih eri pangala ih rehrail pwe ren kemehla ih nin tuhke.

Irail eri wahsang Sises. 17 Pein ih ketiki sapwellime tuhkehn kalokolok,* e ahpw ketieila wasa me adaneki Tihn Moahng, ni lokaiahn Ipru e adaneki Kolkoda. 18 Wasao, re pasurdiong ih nin tuhkeo limwahn ohl riemen, emen apali a emen apali, a Sises ket nanpwungara. 19 Pailet eri ntingihedi oaralap ehu oh kidahng nin tuhkehn kalokoloko.* E ketihtihki: “Sises mehn Nasaret Nanmwarkien mehn Suhs akan.” 20 Mehn Suhs tohto wadek oaralap wet, pwehki wasa me Sises ketin posdahng ie nin tuhkeo karanih kahnimwo, oh e ntingdi ni lokaiahn Ipru, Latin oh Krihs. 21 Kaunen samworo en mehn Suhs ako ahpw ndaiong Pailet: “Ke dehr ntingihedi, ‘Nanmwarkien mehn Suhs akan,’ ahpw ntingihedi eh nda, ‘Ngehi me Nanmwarkien mehn Suhs akan.’” 22 Pailet ahpw sapengki: “Dahme I ntingihedier, ihte.”

23 A ni sounpei ko ar pasurdiong Sises nin tuhkeo, re ahpw ale sapwellime likou puhp ko oh nehkpeseng ni pwais pahieu, ehu ong emenemen sounpei ko. Re pil ale likou reireio. Ahpw likou reireio sohte deideipene pwehki e peipeida sang powe lel pah. 24 Irail eri ndapene nanpwungarail: “Kitail dehr tehrpeseng, ahpw kitail usuhski ihs me pahn ahneki.” Met wiawiher pwe en kapwaiada nting sarawio me mahsanih: “Re nehkpeseng ei likou ko nanpwungarail oh usuhski ei likou.” Eri sounpei ko uhdahn wiahda mepwukat.

25 Eri, inen Siseso oh rien eh nohno serepein; Mery, ahn Klopas eh pwoud oh Mery mehn Makdala uh limwahn sapwellimen Sises tuhkehn kalokoloko.* 26 Eri ni Sises eh mahsanihada eh nohno oh tohnpadahk me e kin ketin poakohng ara uh limwah, e ahpw mahsanihong eh nohno: “Lih, kilang! Noumw pwutak!” 27 Mwuri e ahpw mahsanihong tohnpadahko: “Kilang! Omw nohno!” Oh sang ahnsowo kohla, tohnpadahko kahrehda ih walahng ni imweo.

28 Mwurin met, ni Sises eh mwahngiher me ahnsowo mehkoaros pweidahier, eri pwe en kapwaiada nting sarawio, e mahsanih: “I men nimpil.” 29 Sah ehu mihmi wasao me diren wain me karer. Irail eri kaduhdi lihmw ehu nan wain me karero, re ahpw kihong ni rahn tuhke isop* pwoat oh kidahng nin doauese. 30 Ni Sises eh ketikiher wain me karero, e ahpw mahsanih: “Mehkoaros pweidahr!” oh kamwatawihedi tapwi, e ahpw imwisekla.*

31 Eri pwe kahleparail ko en dehr mihmi pohn tuhkehn kalokolok ko ni rahnen Sapad, pwehki rahno iei rahnen kaunopada (oh mandahn rahno iei rahnen Sapad tohrohr), mehn Suhs ako eri peki rehn Pailet en katimpeseng aluweluwerail ko oh wahsang kahleparail ko. 32 Sounpei ko eri kohla oh katimpeseng nehn keieun ohlo oh nehn ohl teio me mi pohn tuhke limwahn Sises. 33 Ahpw ni arail patohla rehn Sises, irail kilangada me e pwoulahr, irail eri sohte katimpeseng aluweluwe ko. 34 Ahpw emen sounpei ko doakoahki ketieu ni pengepenge oh ahnsowohte nta oh pihl ahpw kusieisang. 35 Oh me kilangehro me kadehdedahr met, oh eh kadehde me mehlel oh e ese me dahme e nda me mehlel, pwe kumwail en pil kak kamehlele. 36 Ni mehlel, mepwukat wiawiher pwe nting sarawio en pweida: “Sohte tih pwoat reh pahn timpeseng.”* 37 Oh pil ehu nting sarawi mahsanih: “Irail pahn kangkakil meno me re doakoadier.”

38 A mwurin mepwukat koaros, Sosep mehn Arimadea, emen sapwellimen Sises tohnpadahk ko, ahpw ni rir, pwehki eh masak mehn Suhs ako, peki Pailet ma e kak wahlahsang kahlap en Siseso, Pailet eri mweidohng. Ih eri kohla oh wahsang kahlapo. 39 Nikodihmus, ohl me patohdo reh ehu pwohngo, pil kohdo wa mehn kapwohtik me doalkihda* mir oh aloi me toutouki paun* epwiki. 40 Ira eri ale kahlap en Siseso oh kidimkipene likou linen kei iangahki mehn kapwohtik ko, nin duwen tiahk en seridi en mehn Suhs. 41 A mie mwetuwel ehu wasa me e ketin kamakamala* ie, oh nan mwetuwelo, mie sousou* kapw ehu me saikinte emen nekinekdi ie. 42 Pwehki rahno iei rahnen Kaunopada en mehn Suhs oh sousowo karanih wasao, ira eri nekidedi Sises wasao.

20 Ni keieun rahnen wihko, Mery mehn Makdala sangkenei kohla ni sousowo* ni eh rotorotete, oh e kilangada me takaio katapwursangehr ni sousowo.* 2 Ih eri tangala rehn Saimon Piter oh tohnpadahk teio, me Sises kin ketin poakepoakeo oh ndaiong ira: “Irail wahsangehr Kauno nan sousowo oh se sehse wasa me irail nekidedi ie.”

3 Piter oh tohnpadahk teio eri kohieila ni sousowo. 4 Ira wiahkinteieu tepida tang, ahpw tohnpadahk teio me marahrahsang Piter oh ih me tepin lel ni sousowo. 5 Ni eh itiekidi kilenglong, e kilangada likou linen ko wonohn wasao, ahpw e sohte pedolong. 6 Eri Saimon Piter me pwakipwakih kohdo mwuri ahpw pil leledo oh kohlongala nan sousowo. Oh e kilangada likou linen ko wonohn wasao. 7 A likou me miher pohn tapwio sohte iang wonohn ni likou teiko me kidimpene kahlapo, ahpw e limilimpene mi ekis wasa. 8 Eri, tohnpadahk teio me tepin lel ni sousowo pil pedolong, e ahpw kilangada oh kamehlele. 9 Ahpw ira saikinte wehwehki nting sarawio me mahsanih me e pahn ketin iasada sang rehn me melahr akan. 10 Tohnpadahk ko eri pwurala ni imwara ko.

11 Mery ahpw kesikesihnen likio karanih sousowo wie sengiseng. Ni eh wie sengiseng, e ahpw itiekidi pwe en kilenglong nan sousowo, 12 e ahpw kilangada tohnleng riemen me likawih likou pwetepwet mwomwohd wasa me kahlep en Sises ket ieo, emen mi ni tapwio, a emen mi ni aluweluwe ko. 13 Oh ira ahpw ndaiong: “Lih, dahme ke sengisengki?” E ahpw ndaiong ira: “Irail wahsangehr ei Kaun oh I sehse wasa me irail nekidedi ie.” 14 Mwurin eh nda met, e ahpw sohpeila oh kilangada Sises eh ketin uh wasao, e ahpw sehse me ih Sises. 15 Sises ahpw mahsanihong: “Lih, dahme ke sengisengki? Ihs me ke raparapahki?” E kihkihong me soumwet men mwo, e ahpw ndaiong: “Maing, ma ke wahsang ih, ndaiong ie wasa me ke nekidedi ie oh I pahn kohla wahsang ih.” 16 Sises ahpw mahsanihong: “Mery!” A ni eh sohpeiong, e ahpw patohwanohng ni lokaiahn Ipru: “Rapohni!” (me wehwehki “Sounpadahk!”) 17 Sises ahpw mahsanihong: “Pweisang ie mahs, pwe I saikinte patohdahla rehn Sahmo. Ahpw kohla rehn riei ko oh ndaiong irail, ‘I pahn patohdahla rehn Semei oh Samamwail, oh ei Koht oh amwail Koht.’” 18 Mery mehn Makdala eri kohla kairehki tohnpadahk ko: “I kilangadahr Kauno!” E ahpw ndaiong irail dahme e mahsanihong ih.

19 Ni rahno eh kereniong imwisekla, keieun rahnen wihko, oh wenihmw ko loakdier wasa me tohnpadahk ko mi ie pwehki ar masak mehn Suhs ako, Sises ahpw ketido uh nanpwungarail oh mahsanihong irail: “Popohl ong kumwail.” 20 Mwurin eh mahsanih met, e ahpw ketin kasalehiong irail lime ko oh pengepengeo. Tohnpadahk ko eri perenkihda ar kilangada Kauno. 21 Sises pwurehng mahsanihong irail: “Popohl ong kumwail. Duwen Sahmo eh ketin poaroneiehdo, ih pil duwen ei pahn kadarkumwailwei.” 22 Mwurin eh mahsaniher met, e ahpw ketin peukohng irail angi oh mahsanihong irail: “Kumwail ale sapwellimen Koht manaman.* 23 Ma kumwail mahkohng dipen emen, dipe kan lapwadahr; ma kumwail sohte mahkohng dipen emen, dipe kan sohte kin lapwada.”

24 Ahpw Tomas, emen me Ehk Riemeno me adaneki Mpwer, sohte iang irail ni ahnsou me Sises ketido rehrail. 25 Tohnpadahk teiko eri ndaiong ih: “Se kilangadahr Kauno!” E ahpw ndaiong irail: “Ma I sohte kilang lipwen mete ko nin lime ko oh kihlong sendin pehiet nan lipwen mete ko oh kihlong pehi ni pengepenge, I sohte mwahn pahn kamehlele.”

26 Eri rahn waluh mwuri, sapwellime tohnpadahk ko pil pwurehng mihmi nan ihmw oh Tomas iang irail. Mendahki wenihmw kan ar loakdier, Sises ahpw ketido uh nanpwungarail oh mahsanihong irail: “Popohl ong kumwail.” 27 Mwuri, e mahsanihong Tomas: “Kihong sendin pehmwen me oh kilang pehi kat, oh kihdo pehmwen oh kihlong ni pengepengeiet, a ke dehr peikasal,* ahpw kamehlele.” 28 Tomas eri sapeng patohwanohng: “Ei Kaun oh ei Koht!” 29 Sises ahpw mahsanihong: “Ke kamehlele pwehki omw kilang ie? Meid pai irail ko me sohte kilang ahpw kamehlele.”

30 Ni mehlel, Sises ketin wiahda manaman tohto* teikan mwohn tohnpadahk ko, me sohte kileldi nan pwuhk* wet. 31 Ahpw mepwukat ntingdier pwe kumwail en kak kamehlele me Sises iei Krais, Sapwellimen Kohto, oh pwehki amwail kamehlele met, kumwail kak ahneki mour ni mware.

21 Mwurin met, Sises ketin pwurehng kasalehda pein ih* ong tohnpadahk ko limwahn Sehd en Daipirias. Iet mwomwen eh ketin sansalda. 2 Saimon Piter oh Tomas (me adaneki Mpwer) oh Nadaniel me kohsang Kena nan Kalili oh nein Sepedi pwutak ko oh riemen sapwellime tohnpadahk teiko ahpw pokonpene. 3 Saimon Piter ahpw ndaiong irail: “l pahn kohla laid.” Re ahpw ndaiong ih: “Se pahn iang uhk.” Irail eri kohieila oh karadahng pohn pwohto, ahpw re sohte saikedi mehkot pwohngo.

4 A ni eh rarahnpeseng, Sises ketiket ni oaroahro, ahpw tohnpadahk ko sohte ese me iei ih Sises. 5 Sises eri mahsanihong irail: “Seri ko, mie mehkot* kumwail pahn kang?” Irail ahpw sapengki: “Sohte!” 6 Ih eri mahsanihong irail: “Kumwail kesehdi uhken ni palimaun en pwohten a kumwail pahn diar ekei.” Irail eri kesehdi, ahpw re sohte kak apihada pwehki eh direkihla mwahmw. 7 Tohnpadahk me Sises kin ketin poakohngo ahpw ndaiong Piter: “Iei ih Kauno mwo!” A ni Saimon Piter eh rong me iei Kauno mwo, e ahpw likawihada eh likou puhpo pwe e kilisou,* oh lusdiong nan sehdo. 8 Tohnpadahk teiko ahpw seiseiki kohdo kisin pwohto ni arail wurahdeki uhko me direkihla mwahmw, pwe re sohte dohsang sahpw, mpen pihtte 300* doh.

9 Ni arail leledo ni oaroahro, re kilangada kisiniei ehu me mwoalusdier me mwahmw mi powe oh pilawa. 10 Sises ahpw mahsanihong irail: “Kumwail wahdo ekei mwahmw me kumwail ahpwtehn saikedien.” 11 Saimon Piter eri karada pohn pwohto oh wurahdekidahng ni oaroahro uhko me direkihla mwahmw laud, 153. Oh mendahte mwahmw ko eh tohtohie, a uhko sohte teipeseng. 12 Sises mahsanihong irail: “Kumwail kohdo mwengehn menseng.” A sohte emen rehn tohnpadahk ko me eimah en patohwan idek reh: “Ihs komwi?” pwehki re eseier me iei ih Kauno. 13 Sises ketila ale pilawao oh ketikihong irail, oh pil duwehte mwahmw ko. 14 Met iei kesilipak en Sises eh ketin pwarohng tohnpadahk ko mwurin eh ketin iasadasangehr rehn me melahr akan.

15 Ni eh nekier arail mwengehn menseng, Sises ahpw mahsanihong Saimon Piter: “Saimon nein Sohn, ke poakohng ie laudsang mepwukat?” E ahpw patohwanohng ih: “Ei, maing Kaun, komw mwahngih me I kin poakepoakei komwi.” E ahpw mahsanihong ih: “Kamwenge nei sihmpwul kan.” 16 E ahpw pil pwurehng mahsanihong ih keriapak: “Saimon nein Sohn, ke poakohng ie?” E ahpw patohwanohng ih: “Ei, maing Kaun, komw mwahngih me I kin poakepoakei komwi.” E ahpw mahsanihong ih: “Apwalih nei kisin sihpw kan nin duwen silepe men.” 17 E ahpw pil mahsanihong kesilipak: “Saimon nein Sohn, ke poakepoake ie?” Piter ahpw nsensuwedkihla eh keinemwe reh kesilipak: “Ke poakepoake ie?” E ahpw patohwanohng ih: “Maing Kaun, komw kin mwahngih mehkoaros; komw kin mwahngih me I kin poakepoakei komwi.” Sises ahpw mahsanihong ih: “Kamwenge nei kisin sihpw kan. 18 I ndaiong uhk ni mehlel, ni omw pwulopwul, ke kin pein likouda oh alialuseli wasa me ke mwahuki. Ahpw ni omw pahn mahla, ke pahn kihda pehmw kan oh emen pahn kalikawihiukada oh waiukala wasa me ke sohte men kohla ie.” 19 E mahsanih met pwe en ketin kasalehda soangen mehla dah me e pahn wia pwe en kalinganahda Koht. Mwurin eh mahsanih met, e ahpw mahsanihong ih: “Ideidawehn ie.”

20 Piter ahpw sohpeila oh kilang tohnpadahk me Sises kin ketin poakohngo eh ideidawehn, iei ih me pil idengeklahng ni mwaremware ni saken soutiko oh patohwan: “Maing Kaun, ihs me pahn pangkomwihla?” 21 Ni Piter eh kilangada ih, e ahpw patohwanohng Sises: “Maing Kaun, a ia duwen ohl menet?” 22 Sises ahpw mahsanihong ih: “Ma iei nsenei ohlen en mihmihte lao I pwurodo, a mehnda ke nsenohki? A kowe, ideidawehn ie.” 23 Eri mahsen wet ahpw lohkseli nanpwungen riat ko me tohnpadahk menet sohte pahn mehla. Ahpw Sises sohte mahsanih me e sohte pahn mehla, ahpw e mahsanih: “Ma iei nsenei ohlen en mihmihte lao I pwurodo, a mehnda ke nsenohki?”

24 Ih tohnpadahko met me kadehdehda duwen mepwukat oh ntingihedi mepwukat, oh se eseier me eh kadehde me mehlel.

25 Ni mehlel, pil mie soahng tohto teikan me Sises ketin wiahda, ma mepwukat pahn ntingdi ni oaritik, I lemeleme sampah sohte pahn kak deukada pwuhk kan* me pahn ntingdi.

De “duwehte Koht.”

LK, “wiahla uduk.”

De “kadek sapan.”

De “pahnedin Sahmo.” Met dokedoke dehu tohrohr ehu.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Me iei, mpen 4:00 pm.

“Kepas” de “Piter” wehwehki “paip.”

LK, “Mehnda ong ie oh ong uhk, lih?” Lepin pwuloi lepet kin kasalehda sohte pwungki. Lepin lokaia “lih” sohte kin kasalehda sohte wahu.

Kakete mehn sohng pihl me adaneki pahd me pahrekiong 22 L (5.81 gal).

LK, “kilel kan.”

LK, “kilel pwukat.”

De kakete, “ipwisang powe.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, “kihdiong eh sidamp.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, “Sises.”

De “utuhnpihl me pwepwengkda.”

Me iei, mpen 12:00 ni souwas.

De “kisakis me sohte isepe.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “mwahula.”

Me iei, mpen 1:00 pm.

LK, “kilel.”

Ekei nting en mahs akan en Paipel koasoia, “Pedsaida” de “Pedehsda.”

De “mwoatorala.”

Kilang Madiu 17:21, ntp.

De “pehten.”

De “pehto.”

De “peht.”

De “pehten.”

Me iei, Nting Sarawi kan.

Kilang Madiu 4:18, ntp.

LK, “kilel kan.”

Kilang KLL.

LK, “lopwon en pilawa me wiawihkihda wahn parli.”

Mpen limau de weneu km. LK, “mpen stadia 25 de 30.”

LK, “kihdiong eh sidamp.”

Kilang KLL.

LK, “mour loalamwail.”

De “kapokon en wehipokon.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, “uduk.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “tepil.”

De “sapasapalseli.”

E sansal me met dokedoke kaunen pelien lamalam en mehn Suhs ako.

LK, “nting kan.”

Met iei, sukuhl en rapai kan; sukuhl en kaunen pelien lamalam kan.

De “mehlel.”

LK, “kilel kan.”

De “parokedi.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “parokedi.”

Tohto pelien nting likilik en mahs akan kihsang iretik. 53 lel irelaud 8, iretik. 11.

LK, “uduk.”

De “tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud.” LK, por·neiʹa. Kilang KLL.

De “sang nin tapio.”

LK, “kilel kan.”

Lokaia pwukat kin doadoahk pwe en kasalehda me aramas emen anahne lokaia mehlel.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

De “kasarawien Hanukkah.”

De “miniminpene.”

De “duwehte koht ekei.”

LK, “kilel ehu.”

De “sousoun kataman.”

Mpen siluh km. LK, “mpen stadia 15.”

De “sousoun kataman.”

De “sousoun kataman.”

Kilang KLL.

LK, “kilel tohto.”

Me iei, tehnpas sarawio.

De “parokedi.”

De “mwohd oh irekek ni tehpel.”

Me iei, paunen mehn Rom, mpen 327 g (11.5 oz).

Nard iei tuhke pwohmwahu ehu.

Kilang KLL.

Tehn tuhke me duwehte tehn oahs.

Kilang KLL.

De “sousoun kataman.”

LK, “kilel.”

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, “kailongki eh mour.” LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

Me iei, langada nin tuhke.

Me iei, langada nin tuhke.

LK, “kilel tohto.”

Kilang KLL.

De “dahme se ripwohtiki?”

Kilang KLL.

De “katengehdi pein ih.”

De “me e katengehki ih.”

LK, “pwekada keimwen neh en uhkihong ie.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, “ni mwaremwaren.”

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

De “sounkansenamwahu.” Met koasoakoasoia sapwellimen Koht manaman.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “sepwoupwoula.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, psy·kheʹ. Kilang KLL.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

Lepin lokaia kat “meno” oh “e” me mi nan iretik. 13 oh 14 kin dokedoke “sounsawas” nan iretik. 7. Sises ketin doadoahngki lepin lokaia “sounsawas” pwe en karasahiong sapwellimen Koht manaman, a kaidehn aramas emen.

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, “uduk koaros.”

LK, met kin kasalehda wiewia ehu me sohte kin uhdi oh doulahte wiawi.

LK, koʹsmos. De “aramas.”

De “kahrehiong aramas akan en ese mwaromwi.”

De “peikiong.”

De “miniminpene.”

De “miniminpene.”

De “katohrekinirailla; kahrehiong irail en sarawi pwehki.”

De “uhdahn miniminpene.”

Kilang Madiu 25:34, ntp.

De “piletik en Kidron ni ahnsoun kopou.”

Me kin kaun sounpei 1,000.

De “parokedi.”

De “kauwehla kosonned.”

De “Kemehla ih nin tuhke! Kemehla ih nin tuhke!”

De “kemehla ih nin tuhke.”

De “kemeiukala nin tuhke?”

De “uhwong.”

Me iei, mpen 12:00 ni souwas.

De “Kemehla ih nin tuhke!”

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

Kilang KLL.

De “e kadarala eh esingek.” LK, pneuʹma. Kilang KLL.

De “mwutpene.”

De kakete, “kapakap ehu en.”

Me iei, ahn mehn Rom paun.

De “kamakamala nin tuhke.”

De “sousoun kataman.”

De “sousoun kataman.”

De “sousoun kataman.”

LK, pneuʹma. Kilang KLL.

LK, “sohte kamehlele.”

LK, “kilel tohto.”

Doaropwe reirei ehu me kin weliweliong ni lepin tuhke.

De “pwarohng.”

De “mwahmw.”

De “sohte uhdahn likouda.”

Mpen 90 m. LK, “mpen kiupid 200.”

Doaropwe reirei ehu me kin weliweliong ni lepin tuhke.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share