Ihs Koht?

1, 2. Peidek dah kan me aramas kin kalapw idek?

SERI kan kin idek peidek tohto. Ele ke kin kawehwehiong irail, ahpw re kin kalapw idek, ‘Dahme kahrehda?’ Oh ni omw kin song en sapeng irail, ele re pahn pil idek, ‘Ahpw dahme kahrehda?’

² Sohte lipilipil ma kitail pwulopwul de mah, e kin mie atail peidek kan. Ele kitail pahn men idek duwen dahme kitail pahn kang de likawih de pwainda. De ele mie atail peidek ong soahng kesempwal kan nan mour oh ahnsou kohkohdo. Ahpw ni atail sohte diar pasapeng mwahu ong peidek pwukat, ele kitail sohla pahn kin nsenohki rapahki pasapeng kan.

3. Dahme kahrehda aramas tohto kin medewe me re sohte kak diarada pasapengpen arail peidek kesempwal kan?

³ Ia duwe, Paipel kin audaudki pasapengpen atail peidek kesempwal kan? Ele ekei pahn pwungki met, ahpw re kin medewe me Paipel nohn apwal en wehwehki. Ele re pahn medewe me sounpadahk kante de kaunen pelien lamalam kante me ese pasapeng kan. Oh ekei kin namenengki kasalehda me re sehse pasapeng kan. Ia omw madamadau?

4, 5. Soangen peidek kesempwal dah kan me ke pahn men ese? Dahme kahrehda ken pousehlahte rapahki pasapeng kan?

⁴ Ele ke pahn men diarada pasapengpen peidek kan me duwehte met: Dahme kahrehda I miehki? Dahme pahn wiawihong ie ni ei pahn mehla? Ia mwomwen Koht? Sounpadahk ndand Sises mahsanih: “Kumwail pousehlahte peki, kumwail ahpw pahn ale; kumwail pousehlahte rapahki, kumwail ahpw pahn diar; kumwail pousehlahte letelet, e ahpw pahn ritidahng kumwail.” (Madiu 7:7, NW) Ke dehr uhdihsang raparapahki lao ke diar pasapeng kan me ke kak likih.

⁵ Ei, ma ke kin “pousehlahte rapahki,” ke pahn diarada pasapeng kan nan Paipel. (Lepin Padahk 2:1-5) Pasapeng pwukat sohte nohn apwal en wehwehki. Dahme ke pahn sukuhlki pahn kihong uhk mour nsenamwahu ni ahnsou wet oh koapworopwor kaselel ong ahnsou kohkohdo. Kitail pahn koasoiapene peidek ehu me aramas tohto sohte kin wehwehki.

IA DUWE, KOHT KETIN NSENOHKIN KITAIL DE IH KOHT LEMEI MEN?

6. Dahme kahrehda ekei aramas kin medewe me Koht sohte kin ketin nsenohki arail lokolok kan?

⁶ Aramas tohto kin medewe me Koht sohte kin ketin nsenohkin kitail. Re kin medewe me ma Koht uhdahn ketin nsenohkin kitail, sampah sohte pahn duwehte ahnsouwet. Kitail kin kilang mahwen, kailok, oh lokolok wasa koaros. Aramas kin soumwahuda, weirek, oh mehla. Ekei kin medewe, ‘Ma Koht kin ketin nsenohkin kitail, ah dahme kahrehda e sohte ketin kauhkihdi lokolok pwukat?’

7. (a) Ia duwen kaunen pelien lamalam kan ar padahkihong aramas me Koht lemei? (b) Dahme kahrehda kitail kak kamehlele me kaidehn Koht me pwukoahki soahng suwed kan me kin wiawi?

⁷ Ekei pak kaunen pelien lamalam kan kin kahrehiong aramas akan en kin kamehlele me Koht lemei. Ni ahnsou me soahng suwed ehu kin wiawi, re kin koasoia me wiewia wet kupwuren Koht. Re kin koasoia me Koht kupwurki met en wiawi. Ni ar kin koasoia met, re kin kapwukoahki Koht. Ahpw Paipel padahngki me sohte soahng suwed kot pwilisang rehn Koht. Seims 1:13 padahkihong kitail me Koht sohte kin ketin kasongehki aramas mehkot suwed. Ireo mahsanih: “Mehmen me lelohng nan songosong pwehki apwal me kohiengehr en dehr nda me, ‘Kasongosong wet sang rehn Koht.’ Pwe sohte me suwed kot kak kasongosonge Koht, oh pein Koht sohte kin kasongosonge aramas.” Met wehwehki me mendahki Koht sohte ketin kauhdi soahng suwed kan en wiawi, kaidehn ih me kahrehda soahng pwukat en wiawi. (Wadek Sohp 34:10-12.) Kitail pahn doadoahngki karasepe ehu.

8, 9. Dahme kahrehda e sohte pwung en kapwukoahki Koht atail kahpwal kan? Menlau kihda ehu karasaras.

⁸ Medewehla mwahnakapw men me kin mi rehn eh pahpa oh nohno. Eh pahpao uhdahn poakepoake ih oh padahkihong ih ia duwen eh pahn kin wiahda pilipil mwahu kan. Mwuri, mwahnakapw menet uhwongada eh pahpao oh kohkohlahsang imwarailo. E wiahda soahng suwed kan oh lelohng nan apwal. Ia duwe, ke pahn kapwukoahki pahpao ong dahme wiawihong pwutako pwehki eh sohte kauhdi nah pwutako eh kohkohlahsang imwarailo? Uhdahn soh! (Luk 15:11-13) Duwehte pahpao, Koht sohte kin ketin kauhdi aramas akan ni ar kin pilada en uhwongada oh wiahda dahme suwed. Eri ni mehkot suwed eh kin wiawi, kitail en tamataman me kaidehn Koht me ketin kahrehda en wiawi. Eri e sohte pwung en kapwukoahki Koht.

⁹ Mie kahrepe mwahu ehu me Koht saikinte ketin kauhkihdi soahng suwed kan en wiawi. Nan Irelaud 11, ke pahn sukuhlki dahme Paipel mahsaniheki duwen met. Ahpw ke kak kamehlele me Koht ketin poakohng kitail oh kaidehn ih me kitail en kapwukoahki atail kahpwal kan. Ni mehlel, Ih kelehpw me kak kamwahwihala mepwukat.​—Aiseia 33:2.

10. Dahme kahrehda kitail kak kamehlele me Koht pahn ketin kamwahwihala soahng koaros me aramas suwed kan kauwelahr?

¹⁰ Koht me sarawi. (Aiseia 6:3) Soahng koaros me e kin ketin wia kin mwakelekel oh mwahu. Kahrehda kitail kak likih ih. Aramas akan weksang met. Ekei pak irail kin wiahda soahng sapwung kan. Oh pil kaun me keieu likilik sohte kin ahneki manaman en kamwahwihala soahng koaros me aramas suwed kan kin kauwehla. Sohte mehmen me ahneki manaman duwehte me Koht ketin sapwellimanki. E kak oh E pahn ketin kamwahwihala soahng koaros me aramas suwed akan kauwelahr. E pahn ketin kasohrehla douluhl soahng suwed kan koaros.​—Wadek Melkahka 37:9-11.

IA SAPWELLIMEN KOHT PEPEHM ONG LOKOLOK EN ARAMAS?

11. Ia sapwellimen Koht pepehm ong lokolok kan me ke kin lelohng?

¹¹ Ia sapwellimen Koht pepehm ni ahnsou me e kin ketin mahsanihada dahme kin wiewiawi nan sampah oh soahng kan me ke kin lelohng? Paipel padahngki me Koht “kin kupwurperenki dahme pwung.” (Melkahka 37:28) Eri e uhdahn kin ketin nsenohki dahme pwung oh dahme sapwung. E kin ketin kalahdeki lokolok kan me aramas kin lelohng. Paipel mahsanih me “kupwure eri toutoukihla” eh mahsanihada uwen sampah eh direkihla soahng suwed kan mahso. (Senesis 6:5, 6) Koht sohte ketin wekila. (Malakai 3:6) Paipel mahsanih me Koht uhdahn ketin nsenohkin uhk.​—Wadek 1 Piter 5:7.

12, 13. (a) Dahme kahrehda kitail kin poakohng oh nsenohki meteikan? Oh ia atail pepehm ong lokolok kan me kin wiewiawi nan sampah? (b) Dahme kahrehda kitail kak kamehlele me Koht pahn ketikihsang soangen lokolok oh wiewia sapahrek koaros?

¹² Paipel pil mahsanih me Koht ketin kapikada aramas rasehng ih. (Senesis 1:26) Met wehwehki me Koht ketin kapikada kitail en ahneki soangen irair kaselel kohte me e ketin sapwellimanki. Ma ke kin poakehla aramas soh dipe kan ar kin lokolok, eri uhdahn Koht pahn pil kupwurtoutoukihla ni eh ketin mahsanihada met! Ia duwen atail ese met?

¹³ Paipel kin padahkihong kitail me “Koht iei limpoak.” (1 Sohn 4:8) Soahng koaros me Koht kin ketin wia kin poahsoankihda limpoak. Eri kitail kin limpoak pwehki Koht me limpoak. Nna song medewe duwen met: Ma ke ahneki manaman, ke pahn kihsang soangen lokolok oh wiewia sapahrek koaros nan sampah? Uhdahn ke pahn wia met, pwehki ke poakepoake aramas. A ia duwen Koht? E sapwellimanki manaman, oh pwehki eh poakohng kitail, e pahn ketikihsang soangen lokolok oh wiewia sapahrek koaros. Ke kak kamehlele me ehuehu sapwellimen Koht inou kan me kileldi nan tepin pwuhk wet uhdahn pahn pweida! Ahpw pwe ken kak kamehlele inou pwukat, ke anahne kalaudehla omw esehla duwen Koht.

KOHT KUPWURKI KEN ESEHLA IH

14. Ia mwaren Koht? Oh ia duwen atail ese me kitail anahne doadoahngki?

¹⁴ Ma ke men kompoakepahnkihla emen, dahme ke pahn tepin padahkihong ih? Edomw. Ia duwe, mie mwaren Koht? Pelien lamalam tohto kin koasoia me mware iei Koht de Kauno, ahpw mepwukat kaidehn ahd kei. Mepwukat wia lengileng de daidel kei, duwehte “nanmwarki” de “kepina.” Koht ketin padahkihong kitail me mware iei Siohwa. Melkahka 83:18 (NW) mahsanih: “Pwe aramas akan en esehla me komwi, me mwarenki Siohwa, komwi kelehpw me Keieu Lapalap pohn sampah koaros.” Sounnting en Paipel kan doadoahngki mwaren Koht pak kid kei nan Paipel. Siohwa kupwurki ken esehla mwareo oh doadoahngki. E ketin padahkihong uhk mwareo pwe ken kak wiahla kompoakepah.

15. Ia wehwehn mwar wet Siohwa?

¹⁵ Mie wehwe kesempwal ong mwaren Koht, Siohwa. E kin wehwehki me Koht kak ketin kapwaiada sapwellime inou kan koaros me e ketin inoukihda oh kak ketin kapwaiada sapwellime koasoandi kan. Sohte mehkot kak kauhdi ih. Siohwa kelehpw me kak mwarenki mwar wet.a

16, 17. Ia wehwehn (a) “Wasa Lapalahpie”? (b) “Nanmwarki poatopoat”? (c) “Sounkapikada”?

¹⁶ Nin duwen me kitail wadekehr nan parakrap en mwoweo, Melkahka 83:18 me mahsaniheki duwen Siohwa: “Komwi kelehpw me Keieu Lapalap pohn sampah koaros.” Oh pil, Kaudiahl 15:3 mahsanih: “Maing at Kaun, Koht Wasa Lapalahpie, ia uwen lapalap oh kapwuriamweien wiewia kan en nin limomwi!” Ia wehwehn lengileng “Wasa Lapalahpie”? E wehwehki me Siohwa me keieu manaman sang koaruhsie nanleng oh sampah. Nan 1 Timoty 1:17, Siohwa kin mwarenki “Nanmwarki poatopoat.” Oh lengileng wet “Nanmwarki poatopoat” wehwehki me sohte tapi oh imwi. Melkahka 90:2 kawehwehda me ih Koht emen me poatopoat oh kohkohlahte. Met inenen kapwuriamwei!

¹⁷ Siohwa kelehpw me Sounkapikada. Kaudiahl 4:11 mahsanih: “Maing at Kaun oh at Koht! Komwi me uhdahn warohng sapwellimanki lingan, wahu, oh roson. Pwe komwi me ketin wiadahr mehkoaros, oh pwehki kupwuromwien, me mehkoaros mihmiehki oh momourki.” Ei, sang tohnleng kan nanleng lel usu kan pahnlahng leldiong wahntuhke kan oh lella mwahmw kan nansed, Siohwa me ketin kapikada mehkoaros me ke kak medewehda!

KE KAK WIA KOMPOAKEPAHN SIOHWA?

18. Dahme kahrehda ekei aramas ele kin medewe me re sohte douluhl kak wia kompoakepahn Koht? Dahme Paipel mahsaniheki duwen met?

¹⁸ Ni ahnsou me ekei aramas kin wadek duwen sapwellimen Siohwa irair kapwuriamwei kan, re kin masepwehkada oh medewe, ‘Koht uhdahn manaman, lapalahpie, oh uhdahn doh, mehnda en pil ketin nsenohkin ie?’ Ahpw ia duwe, ih soangen pepehm wet me Koht kupwurki kitail en ahneki? Soh douluhl. Siohwa ketin kupwurki karanih kitail. Paipel mahsanih me Koht “sohte dohsang emenemen kitail.” (Wiewia 17:27) Koht kupwurki ken karanihala ih, oh e ketin inoukihda me “e pahn ketin keiong” mpomw.​—Seims 4:8.

19. (a) Ia duwen omw kak wiahla kompoakepahn Koht? (b) Mehnia sapwellimen Siohwa irair kaselel kan me ke keieu perenki?

¹⁹ Ia duwen omw kak wiahla kompoakepahn Koht? Sises mahsanih: “Oh iet mour [“mour soutuk,” NW]: aramas akan en eseikomwihla, me komwihte Koht mehlel, oh pil esehla Sises Krais me komw ketin poaronedohr.” (Sohn 17:3) Pousehlahte omw sukusukuhlki duwen Siohwa oh Sises oh ke pahn esehla ira. Eri ke kak ahneki mour soutuk. Karasepe, kitail sukuhlkier me “Koht, iei limpoak.” (1 Sohn 4:16) Ahpw e ketin sapwellimanki irair kaselel tohto teikan. Paipel mahsanihong kitail me Siohwa “me diren kalahngan oh kadek, me sohte kin mwadang lingeringerda, oh me diren limpoak lapalap oh loalopwoat mehlel.” (Eksodus 34:6) Siohwa me “kupwur mwahu oh diren mahk.” (Melkahka 86:5) Koht kin ketin kanengamah oh loalopwoat. (2 Piter 3:9; Melkahka 18:25) Ke pahn sukuhlki laud duwen sapwellime irair kaselel kan ni omw pahn wadek duwen ih nan Paipel.

20-22. (a) Ia duwen atail kak karanihala Koht emen me kitail sohte kak kilang? (b) Dahme ke anahne wia ma meteikan men ken uhdihsang omw sukuhlki Paipel?

²⁰ Ia duwen atail kak karanihala Koht emen me kitail sohte kak kilang? (Sohn 1:18; 4:24; 1 Timoty 1:17) Ni omw pahn wadek duwen Siohwa nan Paipel, ke pahn esehla ih duwehte omw kin esehla aramas emen. (Melkahka 27:4; Rom 1:20) Ni omw pahn kalaudehla omw sukuhlki duwen Siohwa, omw poakohng ih pahn lalaudla oh ke pahn pil karanihala ih.

²¹ Ke pahn wehwehkihda me Siohwa iei Samatail. (Madiu 6:9) Ih me ketikihong kitail mour, oh e pil ketin kupwurki kitail en ahneki mour me keieu mwahu. Ih soangen mour wet me pahpa limpoak men mwahuki nah seri kan en ahneki. (Melkahka 36:9) Ei, Paipel kin padahngki me ke kak wiahla kompoakepahn Siohwa. (Seims 2:23) Medewehla met. Siohwa, Sounkapikpen lahng oh sampah me ketin kupwurki ken wia kompoakepah!

²² Ekei ele pahn men ken uhdihsang omw sukuhlki Paipel. Re pahn perki pwe ke de wekidala omw pelien lamalam. Ahpw dehr mweidohng aramas emen en kauiukidihsang ken wiahla kompoakepahn Siohwa. Ih Kompoakepahmw me keieu mwahu sang kompoakepahmw kan koaros.

23, 24. (a) Dahme kahrehda ken kin kaukaule idek peidek kan? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan irelaud en mwurin met?

²³ E pahn mie soahng kan me ke sohte pahn wehwehki ni omw kin sukuhlki Paipel. Ke dehr namenengki idek peidek de peki sawas. Sises ketin mahsanih me kitail anahne aktikitik duwehte kisin seri. (Madiu 18:2-4) Oh seri kan kin kalapw idek peidek tohto. Koht kupwurki ken diarada pasapeng kan. Eri sukuhlki Paipel ni keneinei pwe ken kak kamehlele me dahme ke kin sukuhlki iei me mehlel.​—Wadek Wiewia 17:11.

²⁴ Ahl me keieu mwahu en sukuhlki duwen Siohwa iei en onopki Paipel. Nan irelaud en mwurin met, kitail pahn diarada dahme kahrehda Paipel weksang pwuhk teikan koaros.