Paipel kin Padahngki Padahk me dene Wiewia koaros Koasoansoandiehr sang rehn Koht?
KARAUNE! LIKAMW! Ni ahnsou me emen wahu en tohn kousapw ehu kin esehda me ede kin ohkila karaun likamw, e pehm me e anahne kopwunala met. Ele e pahn wahla mwoalen kopwung irail ko me wia likamw ong ih.
Eri, kamehlele padahk me wiewia koaros koasoansoandiehr sang rehn Koht kin wia mehkot me duwehte karaun likamwe Koht Lapalapie. Padahko kin padahngki me dene Koht me pwukoahki soang suwed koaros me wiawihong tohnsampah. Ma komw kamehlele padahk wet, ele komw pahn medewehla me Kaun Lapalap en Lahng oh Sampah wiahdaier koasoandi ehu me pahn wadawad duwehte met: ’Rahnwet, Sohn pahn ohla nan aksident en sidohsa ehu, Fatou pahn soumwahukihda malaria, ihmwen Mamadou pahn ohla nan melimel ehu’! Ke uhdahn pahn mwekidki men papah soangen Koht menet?
‘Ahpw ma kaiden Koht me pwukoahki apwal kan me kin lelong kitail, eri ihs menet?’ me pwoson soangen padahk wet kin kalelepek? Ousmane, ohl pwulopwulo me kosoipe pwarada nan artikel en mwohwe, kin pil pwonopwonki duwen met. Ahpw e sohte anahne pein wiahda ah lamalam pwehn ese me mehlelo. E sukuhlki me Koht ketikihsangehr re karaun wet sang padahk kan me dierek nan sapwelime Mahsan sarawi, Paipel. (2 Timoty 3:16) Eri, kitail tehkpene, dahme Paipel kosoiaki ire wet.
Ihs Me Pwukoahki?
Lapake, melimel, rerrer en sahpw—aramas kalap kahdanki apwal pwukat me iei wiewiahn Koht. Ahpw Paipel sohte kin kasalehda me Koht me kin karehda soangen wiewia suwed pwukat. Tehk duwen kahpwal ehu me wiawi nan sounpar epwiki kei samwalahro nan Middle East. Paipel padahkiong kitail me emente me pitsang kahpwal wet oh e ripohtki: “Lioal kohdiher oh kemehla sihpw koaros oh pil sileparail koaros.”—Sohp 1:16.
Nin doken ohl menet ele lemeleme me Koht me pwukoahki kisinieio, Paipel kasalehda me Eh sohte pwukoahki met. Pein wadek Sohp 1:7-12, oh ke pahn sukuhlki me lioalo kaiden kohsang rehn Koht, ahpw sang ah Imwintihtio—Sehdan me Tepil! Met sohte wehweki me apwal koaros kin kohsang rehn Satan. Ahpw e sansal, me kitail sohte kak kapwukoahki Koht.
Ni mehlel, aramas me kalap pwukoahki mehkan me kin sapwungla. Soh pweida kan nan sukuhl, nan doadoahk, de nanpwungen aramas kin kohsang arail soh kin nanti de sohte kaian mwahu, de pwehki arail sohte kin nsenohki meteikan. Me pil duwehte met, soumwahu, aksident kan, oh mehla ele kin kohsang soukautih. Duwehte, katengehuhkidi ni amw diraip pahn irehdi amw mehla nan aksident en sidohsa. Sohte pahn mie katapan mehn kateng en sidohsa ma Koht koasoanehdier amw mour. Epwel en pali en wini oh pali en mwakelekel pil kamalaulaula mehla kan me kohsang aksident. Pil ekei kapwahl kan me aramas kalap inda me iei “wiewiahn Koht” kin , ni mehlel, wiewiahn aramas—en aramas sohsoh kansensuwed en apwalih sapwungki sampah.—Kaudial 11:18.
“Paisuwed kin Lelohng Aramas Koaruhsie”
Mehlel, mie wiewia kansensuwed tohto me sohte sansal dahme kin karehda. Ahpw, tehk dahme Paipel kosoia nan Eklesiasdes 9:11: “I pil wehwehkidahr ehu soahng tohror: me nin sampah wet, me kaidehkin me marahrahn tang kan me kin kalap kana ni weirin tang; kaidehkin me kommad akan me kin kalakp powehdi nan mahwen; kaidehkin me loalokong kan me kin kalap diarada ar mehn komour; kaidehkin me neksang sukuhl kan me kin kalap kepwehpwehla; kaidehkin me koaiok kan me kin kalap lapalapla mwohn aramas; pwe paisuwed kin lelohng aramas koaruhsie.” Ihme karehda sohte karehpe kitail en lemeleme me Sounkapikadao me pwukoahki aksident kan de me Koht kin kaloke aramas ni ah kin mweidohng ren lelohng nan aksident.
Sises Krais kin sapwungki padahk me dene Koht koasoanehdier soang koaros. Ni ah kosoia duwen wiewia kansensuwed ehu me indand rehn irail ko me wie rogorong ih, Sises kalelepek: “A duwen ohl welimeno, me wasahn irior en Siloham pwupwudiong pohrail oh kemeirailao, kumwail lemeleme me met kadehdehda me re suwedsang aramas koaros me kin kousoan Serusalem? Soh kowahlap!” (Luk 13:4, 5) E sansal me Sises kin kosoia me kapwahlo, kaiden e kohsang rehn Koht, ahpw pwehki “paisuwed.”
Ohla kan sang Sohunsek
Ahpw, iaduwen mehla kan oh soumwahu? Paipel kihda pasepeng inen wet en irair en aramas: “Pwe duwen aramas koaros ar kin mehkihla ar miniminiong Adam.” (1 Korint 15:22) Mehla lelohnger tohnsampah sangete ahnsou me atail pahpa kahlap Adam sapeik. Duwen me Koht panawihki, Adam pwilikihdiong nah seri kan sohsohn mehla. (Senesis 2:7; Rom 5:12) Eri, soumwahu koaros kohsang rehn atail pahpa kahlap Adam. Luwet me kitail sohsohkihda kin pil karehda kansensuwed oh soh pweida kan me kitail kin lelohng nan mour.—Melkahka 51:5.
Tehk duwen kahpwal en semwehmwe. Irail ko me kin kamehlele padahk me dene Koht koasoanediehr soang koaros kin karehong me mour apwal kan en sohte insenohki kamwahula iren arail mour. Re lemeleme, ‘Ih met me Koht koasoanediohnger kiht.’ Ahpw, Paipel kasalehda, me sohunsek en aramas, ah kaiden koasoandi en Koht, me pwukoahki soang suwed pwukat. Ekei kin semwehmwehla ni arail kin ‘dolung dahme re kamwerehdi’ pwehki re dangahnga de apwalih sapwung mwohni. (Kalesia 6:7; Lepin Padahk 6:10, 11) Me rar kan kin mourki mour en semwehmwe pwehki re mih pahn kaundahn aramas noahrok kan. (Kaparekiohng Seims 2:6) Paipel mahsanih: “Ekei aramas ahneki manaman, a ekei kin wie lokolok pahn ar manaman.” (Eklesiasdes 8:9) Sohte mehkot me kak kadehde me mour en semwehmwe kin kohsang rehn Koht de me Koht koasoanehdi met.
Kamehlele Padahk me dene Koht Koasoanediehr Soang Koaros—Ah Lipwalipw Suwed kan
Ehu mehn uhwong padahk me dene Koht koasoanediehr soang koaros iei duwen padahk wet eh kin kamwekid irail ko me kin kamehlele. Sises Krais mahsanih: “Tuhke mwahu kin wah mwahu, a tuhke sakanakan kin wah suwed.” (Madiu 7:17) Kitail en tehk ehu “wah” en padahk wet—duwen ah kin kamwekid ahn aramas pepehm en pwukoahki mehkan.
Ahneki pepehm en pwukoahki mehkan me kesewmpwal. Ih ehu mehkot me kin kamwekid pahpa/nohno en apwalih arail peneinei, tohndoadoahk kan en pwerisekiohng arail doadoahk, oh sounwiahda kepwe kan en wiahda kepwe kan me mwahu. Kamehlele padahk me dene Koht koasoanediehr soang koaros kin kihsang pepehm wet en pwukoahki mehkan. Karaspe ehu, medewehla duwen met, me mehn ilihl en weren ohl emen were sidohsa ohla. Ma e ahneki pepehm en pwukoahki mehkan, e pahn kamwahuwiahla mehn ilihlo pwehki e insenohki ah mour oh mour en irail ko me kin iang were sidohsao. Ahpw, emen me kin kamehlele me Koht koasoanediehr mehkoaros, pahn mendahkihla kepero, oh medemedewe me ohla pahn wiawi ihte pwehki met iei ‘kupwuren Koht’!
Ehi, kamehlele me Koht koasoanediehr soang koaros kin karehda soukautih, danganga, sohte men pwukoahki mehkan, oh soangen irair suwed teikan.
E Irehdi Atail Nanpwung Rehn Koht?
Me keiou keper sang koaros, iei me kamehlele me dene Koht koasoanediehr soang koaros kak kihsang en emen pepehm en pwukoahki ah mour ong Koht. (Eklesiasdes 12:13) Sounmelkahkao kangoangehkin tohnsampah koaros en “song oh kilang me Siohwa me mwahu.” (Melkahka 34:8) Koht ketikihdahr kosonned kan ong irail ko me pahn paikihda sapwelime kamwahu.—Melkahka 15:1-5.
Ehu soangen kosonned pwukat iei en koluhla. (Wiewia 3:19; 17:30) Met kin pidada pein wehkada atail sapwung kan oh wiahda wekdekla kan me anahn. Nin duwen aramas sohunsek, mie soang tohto me kitail anahne koluhkihla. Ahpw ma aramas men me kin kamehlele me e wiahlar lidu en padahk me dene Koht koasoanediehr soang koaros, e pahn apwal ong ih en ahneki pepehm en koluhla de en pein pwukoahki sapwung kan me e wiahda.
Sounmelkahkao kosoiaki duwen Koht: “Amw limpoak-kadek me mwahusang mour.” (Melkahka 63:3) Ahpw mendahki met, kamehlele padahk me dene Koht koasoanediehr soang koaros kin idingkihong aramas rar kan en kamehlele me Koht me kin karehda arail apwal kan. Pwehki met, me tohto solahr kin perenki Koht, oh kin kihsang arail en kak ahneki nanpwung keren ong Sounkapikadao. Pwehki, iaduwen amw pahn kak poakepoake emen me ke lemeleme me kin karehda amw kapwahl kan oh kasongosong kan? Padahk me dene Koht koasoanediehr soang koaros eri kin wiahda irair ehu nanpwungen Koht oh aramas.
Ni ahmw kekeirada loaloakong pwung en Paipel, ke pahn kalahnganki me amw mour en ahnsou kohkohdo sohte kin poahsonkihda koasoandi kan me ke sohte kak kawekila. Mahsan en Moses ong mehn Israel kan en mahs kin kadoadoahkte: “Kumwail en pilada nanpwungen mour oh mehla, nanpwungen sapwelimen Koht kupwuramwahu de sapwelimen Koht keria. Eri, pilada mour. Poakohng Kauno (Siohwa), amwail Koht, kapaiada sapwelime mahsan oh loalopwoatohng, pwe ih me pahn kahreh iong kumwail oh kadaudokamwail kan nan mour werei.” (Deuderonomi 30:19, 20) Ehi, ke kak wekidla amw mour ahnsou kohkohdo. Met kaiden koasoansoandiehr sang rehn Koht.
[Kilel kan nan pali 5]
Kahpwal pwukat kaiden ‘wiewiahn Koht’ kei
[Credit Line]
U.S. Coast Guard photo
WHO
UN PHOTO 186208 /M. Grafman