Loaloapwoat Utungada Mahsen Sarawi En Koht
“Se kin soikeweisang reht soangen tiahk rir oh kanamenek koaros; se sohte kin widinge aramas akan, se pil sohte kin wekidala mahsen en Koht.”—2 KORINT 4:2.
1. (a) Dahme anahn pwehn kak kapwaiada doadoahk me kileledi nan Madiu 24:14 oh 28:19, 20? (b) Ia uwen tohtohn lokaiahn aramas me Paipel kawehwehdiong ni ahnou me imwin rahn akan tepiada?
NAN AH kokohp lapalap me pid ahnsoun ah ketier nin duwen nanmwarki men oh kaimwseklahn koasoandi mering wet en mehkan, Sises Krais kohpada: “Oh Rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros-a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.” E pil kaweidiki sapwellime werek kan: “Kumwail eri kohwei wasa koaros oh padahkihong tohn wehi kan koaros; pwe re en wiahla nei tohnpadahk; . . . oh kehkelingkihong irail re en peikiong mehkoaros me I koasoanediong kumwail.” (Madiu 24:14; 28:19, 20) Pweidahn kokohp pwukat kin pidada doadoahk tohto en kawehwe oh ntingih Paipel, oh en padahkihong aramas kan ia wehwehn Paipel oh sewese irail en kadoadoahkihong met nan ahr mour. Ia uwen e wia kapai ehu en iang soahngen doadoahk wet! Sangete 1914 Paipel pwon de ekei pwuhk kan loale ntingdahr ni lokaia 570. Ahpw sangete ahnsouwo lokaia epwiki samwa likin met oh soahngen lokaia me aramas malaulaute kin lokaiahki pil kapatapatohng, oh ni lokaia tohto kawehwe tohto sang ehu me kin wiawihda.a
2. Ineng wekpeseng dahkei me kamwekidih en sounkawehwehn Paipel kan oh sounnting kan ahr kawehwe?
2 E wia doadoahk toutou ehu ong sounkawehwe kan en ale ehu kawehwe ni ehu lokaia tohrohr oh kawehwehda pwehn wehwe ong irail ko me kin wadek oh rong ehu lokaia tohrohr. Ekei sounkawehwe kin wia arail kawehwe ni arail pohnese me dahme re kaukawehwe iei Mahsen en Koht. Ekei kin perenki wia doadoahk wet pwe e anahne me sukuhl laud en wia. Ele re kin medemedewe me audepen Paipel kin ihte wia sohso ehu ong tiahk en aramas. Ong ekei, pelien lamalam iei arail doadoahk, oh ntingihda pwuhk ehu me mihmi ni ederail me kasalehda me irail me kawehwehda de ntingihda kin wia kisehn arail kadoake arail mour. Arail ineng ni sansal kin kamwekidih mwomwen arail wia doadoahko.
3. Iaduwen Komidi en New World Bible Translation kin kilangwohng ahr doadoahk?
3 E konehng en tehk lokaia pwukat me pwihn en New World Translation Committee kasalehda: “Kawehwe Pwuhk Sarawi kin wehwehki en kawehwehong ni ehu lokaia tohrohr madamadau oh mahsen kan en Siohwa Koht . . . Met iei pwukoa toutou ehu. Sounkawehwe doadoahk wet, me kin lahn oh poakohng Sounnting Sarawi en Pwuhk Sarawi kin ahneki pwukoa ong Ih en kawehwe pwung ah lamalam oh mahsen. Re pil pwukoahki irail ko me kin wadek arail kawehwe Pwuhk Sarawi me kin likih kawehwehn Mahsen Sarawi en Koht Lapalahpie ong komourparail soutuk. Re ahneki soahngen pwukoa wet me karehda ong erein sounpar tohto komidi wet en ohl lelepek kan wiahdahr Paipelo New World Translation of the Holy Scriptures.” Mehn akadei en komidi wet iei en wiahda kawehwehn Paipel ehu me pahn sansal oh wehwe oh me pahn pil duwehte tepin ntingdahn Paipel ni lokaiahn Ipru oh Krihk pwehn kihda poahson ong pouspen kekeiradahn loalokong pwung.
Dahme Wiawihong Mwaren Koht?
4. Ia uwen kesempwal en mwaren Koht nan Paipel?
4 Ehu mehn akadei kesempwal en Paipel iei en sewese aramas kan en esehla Koht mehlel. (Eksodus 20:2-7; 34:1-7; Aiseia 52:6) Sises Krais padahkihong sapwellime werek kan en kapakapki me mwaren Semeo “en sarawihla,” aramas en kasarawihla, de wauneki. (Madiu 6:9) Siohwa kamwekidih pwe mwareo en iang mih nan Paipel pahn pak 7,000 samwa. E kupwurki aramas kan en esehla mwareo oh irair en Meno me mwaraneki ahd wet.—Malakai 1:11.
5. Iaduwen soangsoangen sounkawehwe kan kin kasalehda mwahr sarawio?
5 Sounkawehwehn Paipel tohto kin kasalehda ahr wauneki mwahr sarawio oh kin kalap doadoahngki nan arail kawehwe. Ekei sounkawehwe kin mwahuki doadoahngki ngoar en mwahro Yahweh. Ekei kin pilada ehu ngoahr en mwahr sarawio me mih ni pein ahr lokaia me duwehte dahme pwarada nan Paipel en Ipru, ele mwahro me koaros esehla sang ni ahr kalap doadoahngki. Paipelo New World Translation of the Holy Scriptures kin doadoahngki mwahro Siohwa pahn pak 7,210 nan ah irelaud kan.
6. (a) Nan ahnsou keren kan, dahme sounkawehwe kan wiahiong mwahr sarawio? (b) Ia uwen paraparlaahn tiahk wet?
6 Nan ahnsou keren kan, mendahki sounkawehwehn Paipel kan kin dodoahngkihte eden koht en peiken kan duwehte Paal oh Molech, re kin kalap kihsang mwaren Koht mehlelo nan kawehwehn sapwellime Mahsen sarawi. (Eksodus 3:15; Seremaia 32:35) Nan soahngen ire kan me duwehte Madiu 6:9 oh Sohn 17:6, 26, ehu kawehwehn ni lokaiahn Albania me kohpeseng tohto kin kawehwe lepin lokaiahn Krihko “mwaromwi” (me wehwehki mwaren Koht) ong ihte “komwi,” ni mwomwen ahl ehu me dene ire ko sohte kin kosokosoia duwen mwahr ehu. Nan Melkahka 83:18, Paipel ko me adaneki The New English Bible oh Today’s English Version kin kihsang mwaren Koht oh kihsang ireo me mie mwaren Koht. Mendahki mwahr sarawio kin pwarada nan kawehwehn Nting Sarawi en Ipru en mahs akan ni lokaia tohto, kawehwe kapw kan kin kalap kihsang mwahro de ntingihong mwahro ni keilen ahr kawehweh kan pwe dene e sohte kesempwal. Ih met me kin wiawi ni kawehwehn lokaiahn Inglis, iangahki lokaia tohto en Iurop, Aperika, South Amerika, India, oh dekehn Pacific kan.
7. (a) Dahme ekei sounkawehwe kan en ekei Paipel en Aperika kan kin wiahiong mwahr sarawio? (b) Ia amw pepehm ong met?
7 Sounkawehwehn Paipel kan ong ni lokaiahn Aperika kin pil wia laud sang met. Ni ahr sohte kin wiliankihdi mwahr sarawio ehu daidel sang nan Pwuhk Sarawi, duwehte Koht de Kaun, re uhd kihong ahd akan me re kihsang nan pein arail padahk en pelien lamalam. Nan Paipelo me adaneki The New Testament and Psalms in Zulu (kawehwehn 1986), daidelo Koht (uNkulunkulu) kin wilialihkihdi ahdo (uMvelinqangi) me mehn Zulu kan kin wehwehki me e kin doakedoake ‘kadaudek lapalapo me kadaudek aramas kan kin pwongih.’ Ehu artikel nan makasihno The Bible Translator, en October 1992, ripohtki me ni arail kaukaunop Paipel en Chichewa me pahn adaneki Buku Loyera, sounkawehwe kan kin doadoahngki mwahro Chauta pwehn wiliankihdi mwaren Siohwa. Artikelo kawehwe me Chauta, iei “Kohto me re ese sangete mahso oh kin pwongih.” Ahpw, pali moron en aramas pwukat kin kamehlele me dene mie ngehnen me melahr kan oh re kin pwongih met. E mehlel me ma aramas kin wie pekipek rehn “Mour Lapalapo,” eri ahd sohte lipilip me re doadoahngki ong “Mour lapalapo” kin pwungongete mwaren Siohwa, mendahki dahme arail kaudek kin pidada? Soh douluhl! (Aiseia 42:8; 1 Korint 10:20) Wiliankihdi mwaren Koht mehkot me pahn karehong aramas en lemeleme me arail tiahk en kaudek kan me pwung sohte pahn sewese irail en kerenihla Koht mehlelo.
8. Dahme karehda kupwuren Kohto me mwareo en sansal ong koaros sohte sapwungala?
8 Mepwukat koaros sohte wekidala de kauwehla kupwuren Siohwa en kasalehda ong koaros mwareo. Nan lokaia kan en Iurop, Aperika, North, South, oh Central Amerika, Orient, oh dekehn sed akan, miehte Paipel tohto me aramas kin doadoahngki me mwahr sarawio kin mih loale. Mie Sounkadehdehn Siohwa me 5,400,000 nan sahpw oh wasa 233 me nin duwen pwihn ehu kin wiahda pohnangin awa lik nan pahr ehu padapadahkihong meteikan duwen mwaren Koht mehlelo oh kupwure. Re kin ntingihda oh kihpeseng Paipel kan—Paipel kan me kin doadoahngki mwahr sarawio—nan lokaia 3,600,000,000 en tohnsampah, me iangahki lokaiahn Inglis, Saina, Russia, Spain, Portugal, French, oh Dutch. Re kin pil ntingihda pwuhk en sawas en onop Paipel ni lokaia kan me pali moron en tohnsampah kin ese. Ahnsou keren pein Siohwa Koht pahn mwekid ni ahl ehu me pahn kapwaiada sapwellime mahsen me wehi kan “pahn ese me [ih] me Siohwa.”—Esekiel 38:23.
Ahnsou Me Dahme Emen Pein Kamehlele Kin Kamwekidih Ah Kawehwe
9. Iaduwen Paipel kasalehda duwen toutou en pwukoa me mihla pohn irail ko me kin kawehwe oh padahki Mahsen en Koht?
9 Pwukoa toutou ehu milahr pohn irail ko me kin kawehwe Mahsen en Koht iangahki irail ko me kin padahki Mahsen en Koht. Wahnpoaron Pohl mahsanih me pid ah kalohk oh en ienge kan: “Se kin soikeweisang reht soangen tiahk rir oh kanamenek koaros; se sohte kin widinge aramas akan, se pil sohte kin wekidala [kihong ire sapwung kan loale] mahsen en Koht. Se kin momour nan marain unsek en me mehlel mwohn silangin Koht.” (2 Korint 4:2) En wekidala kin wehwehki en kasaminehla ni ahr pahn doaloakihda mehkot me sohte warohng de mwahl. Wahnpoaron Pohl sohte kin duwehte sounsilepen Israel salelepek kan ni mwein Seremaia me Siohwa panauwi kehlail pwehki re kin padahki pein arail lamalam ahpw kaidehn dahme Koht mahsanih. (Seremaia 23:16, 22) Ahpw dahme wiawi nan ahnsou pwukat?
10. (a) Iaduwen ineng ah kaidehn loaloapwoatohng Koht kin kamwekidih en ekei sounkawehwe kan ahr kawehwe nan ahnsou pwukat? (b) Pwukoa dahkei re kin pein alehong irail?
10 Erein Mahwen Keriau en Sampah, sounpadahk en sarawi kan oh pastor kan kin miniminiong koperment en Nazi nan Sehmen pwehn wiahda ehu kawehwe kapw en “Kadehde Kapw” me pahn kihsang loale ire kan me kin kosoia mwahu en mehn Suhs kan oh pil ire kan koaros me kin kosoia me Sises Krais kohsang kadaudek en mehn Suhs. Nan ahnsou keren kan, sounkawehwe kan me wiahda The New Testament and Psalms: An Inclusive Version, kin ahneki madamadau weksang met, ni ahr kin nantiong kihsang ire kan koaros nan kawehwe wet me kin kosoia me mehn Suhs kan me pwukoahki matalahn Krais. Sounkawehwe ko kin pil lemeleme me irail kan me kin utung pwung en lih kan en duwehte ohl me kin wadek kawehwe wet pahn peren ma sounkawehwe kan pahn kawehwehong Koht, kaidehn Sahm, ahpw Sahm-Ihn oh en kawehwehong Sises me, kaidehn sapwellimen Koht Ohl, ahpw sapwellime Seri. (Madiu 11:27) Ni ahr wia soahngen kawehwe wet, re kihsang kosonned en lih pwopwoud kan en wauneki arail pwoud ohl kan oh seri kan en peikiong ahr pahpa oh nohno kan. (Kolose 3:18, 20) Irail ko me wiahda kawehwe pwukat sansal me re sohte kin ahneki lamalam en Pohl en dehr ‘wekidala mahsen en Koht.’ Re manokehla pwukoahn sounkawehwe, oh eri alehda pwukoa me irail me ntingihda mahsen sarawi pwukat, oh wiahda pwuhk kan me kin doadoahngki eden Paipel pwehn utungada pein arail lamalam kan.
11. Iaduwen padahk kan en Kristiandom kin uhwong dahme Paipel padahngki duwen lepin lokaiahn wai wet soul oh mehla?
11 Sarawi kan en Kristendom kin kalap padahki me lepin lokaiahn waio soul dene ngehn ehu, me kin pidoi sang nan paliwaren aramas ni ahnou me aramaso mehla, oh me soul wet sohte kak mehla. Me weksang met, kawehwehn Paipel mering kan ni pali moron en lokaia kan kin kasalehda ni sansal me aramaso iei soul, me mahn pil iei soul, oh me soul kin mehla. (Senesis 12:5; 36:6; Nempe 31:28; Seims 5:20) Padahk wet kanamenekihla kaun en pelien lamalam kan.
12. Ni ahl dahkei ekei kawehwe kan en ahnsouwet kin ekihla padah mehlel en Paipel
12 Ahnsouwet ekei kawehwe kapw kan kin ekihla padahk mehlel pwukat. Iaduwen? Re sohte kawehwe inen lepin lokaiahn Ipruwo nephesh (soul) nan ekei ire kan. Nan Senesis 2:7, re kin kawehwe me tepin ohlo “tepiada momour” (ahpw re sohte kawehwe me “e wiahla soul momour men”). De ni arail pahn kawehwe dahkot mahn re kin doadoahngki lepin lokaiao “mour” ahpw kaidehn “soul.” (Senesis 1:21) Nan soahngen ire kan me duwehte Esekiel 18:4, 20, re kin doadoahngki kawehweho “aramas” de “meno” (ahpw kaidehn “soul”) me pahn mehla. Ele soahngen kawehweh pwukat, kin pwungiong sounkawehweho. Ahpw ia uwen sawas me re kin kihong irail ko me milahr pahn manaman en padahk en Kristiandom me sohte kohsang nan Pwuhk Sarawi me ni mehlel kin raparapahki padahk mehlel?b
13. Ni ahl dahkei ekei kawehwehn Paipel kan kin ekihla kupwuren Koht me pid sampah?
13 Ni ahr songosong en utungada arail padahk me dene aramas mwahu koaros pahn kohla nanleng, sounkawehwe kan—de sounpadahk kan en pelien lamalam akan me kin tetehk arail kawehweh—pahn nantiong en ekihla dahme Paipel kosoiahki kupwuren Koht ong sampah. Nan Melkahka 37:11, kawehwe tohto kin kosoia me me aktikitik kan pahn sapwenikihla “sahpwo.” “Sahpw” kin wehwehkiong lepin lokaiao (erets) me kin kadoadoahk nan Paipel en lokaiahn Ipru. Ahpw, ehu kawehwe me adaneki Today’s English Version (me kin wia poahson en kawehwe kan ong ni lokaia tohto teikan) kin wia laud sang met. Mendahki kawehwe wet kin kawehwe lepin lokaiahn Krihko ge me iei “sampah” pak 17 nan Pwuhken Rongamwahu en Madiu, nan Madiu 5:5 re kin wiliankihdi “sampah” lepin lokaiao “dahme Koht ketin inoukihda.” Irail tohnsarawi kan kin lemeleme me met iei nanleng. Re sohte ale padahk mehlel me, nan ah Kapahrek pohn Dohl, Sises Krais mahsanih me me opampap, karakarahk oh aktikitik kan pahn “sohsohkila sampah.”
14. Ineng roporop dahieu kin sansalda nan ekei kawehwehn Paipel kan?
14 E sansal me ekei kawehwe kan en Pwuhk Sarawi kin doaodoahngki lepin lokaia kan me pahn sewesehki sounpadahk kan en ale pweipwei mwahu. Mehlel me Paipel mahsanih: Tohndoadoahk men uhdahn pahn ale pweine.” (1 Timoty 5:18) Ahpw nan 1 Timoty 5:17, wasao me mahsanih me ohl mah kan me kin wiewia doadoahk mwahu “uhdahn pahn ale pweipwei laud,” ekei irail sounkawehwe kan kin medemedewe me wauwohte me re anahne kasalehda me ohl mah kan warohng ale iei ni palien mwohni. (Kaparekiong 1 Piter 5:2) Ihme karehda, Paipelo The New English Bible kin kawehwe me dahme elder pwukat “warohng ale iei pweinerail pak riau,” oh kawehweo me adaneki Contemporary English Version kosoia me re “warohng ale pweipwei pak riau.”
Loaloapwoat Utungada Mahsen en Koht
15. Iaduwen atail kak diarada mehnia kawehwehn Paipel en doadoahngki?
15 Ia wehwehn met ong aramaso me kin wadek Paipel oh ong irail ko me kin doadoahngki Paipel pwehn kasukuhlikihong meteikan? Ni pali moron en lokaia kan me aramas kalap doadoahngki, mie kawehwehn Paipel tohto me kitail kak pilada sang menia kitail pahn doadoahngki. Komw anahne kasalehda irair en dehdehki ni amw pil menia Paipel me ke pahn doadoahngki. (Lepin Padahk 19:8) Ma kawehwe ehu sohte ni mehlel kasalehda ihs me Koht mehlel—ni ahr kihsang nan sapwellime Mahsen sarawi mware pwehki soahngen karepe likamw kan—sounkawehwe ko soh pil wekidala kawehwehn ekei iren Paipel kan? Ma komw peikasalki ma ehu kawehwehn Paipel me pwung de soh, ah komw nantiong kaparekiong met kawehwehn Paipel mering kan. Ma komwi emen me kin padahki Mahsen en Koht, en doadoahngki Paipel kan me arail kawehwe kin duwehte dahme mih nan tepin Paipel en lokaiahn Ipru oh Krihk.
16. Iaduwen emen emen kitail kak kasalehda loaloapwoat ni atail doadoahngki Mahsen sarawi en Koht?
16 Emen emen kitail koaros en loaloapwoatohng Mahsen en Koht. Kitail kin wia met ni atail kin nsenohki dahme e audaudki pwe, ma kak, kitail en doadoahngki ekei ahnsou rahn koaros wadek Paipel. (Melkahka 1:1-3) Kitail kin wia met ni atail kin kapwaiada unsek nan atail mour dahme e mahsanih, ni atail kin sukuhlki en doadoahngki ah kosonned kan oh karasaras kan en wia poahson en wiahda koasoandi pwung kan. (Rom 12:2; Ipru 5:14) Kitail kin kasalehda me kitail kin loaloapwoat utungada Mahsen en Koht ni atail kin ngoangki kalohki met ong meteikan. Kitail pil kin wia met nin duwen sounpadahk kan ni atail ki doadoahngki pwung Paipel, ni atail sohte kin wekidala de kapataiong ire kan pwehn pwungiong pein atail padahk kan. (2 Timoty 2:15) Dahme Koht ketin kohpada sohte pahn sapwungala ahpw e pahn pweida. E kin ketin loaloapwoatohng kapwaiada sapwellime Mahsen. Kitail en loaloapwoat utungada met.
[Nting tikitik kan me mi pah]
a United Bible Society nan 1997 wadekidi lokaiahn sahpw laud oh tikitik 2,167 me Paipel, pwon de ekei pwuhk kan loale kawehwehdiohng. Nempe wet kin pil iangahki lokaia tohto en kisin wasa kan en ekei lokaia kan.
b Wasaht kin kosokosoia soahngen lokaia kan me kak kawehwehda sansal ire wet ahpw sounkawehwe kan sohte men kawehwehda. Pwehki ekei soahngen lokaia kan me malaulau, e kin irehdi dahme sounkawehwe kan kak kawehwe. Eri, sounpadahk kan me ahneki lamalam mehlel pahn kawehwe me mendahki sounkawehweho kin doadoahngki soangsoangen lepin lokaia kan de ma e pil doadoahngki lepin lokaia ehu me sohte kohsang nan Pwuhk Sarawi, tepin lokaiao nephesh, kin wehwehkiong aramas kan oh mahn akan oh kin wehwehkiong mehkot me kin esingek, mwenge, oh kak mehla.
Komw Tamataman?
◻ Ineng dahkei poahsonehda doadoahk en sounkawehwe kan nan ahnsou pwukat?
◻ Dahme karehda kawehwehn ahnsouwet sohte kauwehla kupwuren Kohto me pid mwareo?
◻ Iaduwen ekei kawehwe kan kin ekihla padahk mehlel en Paipel me pid duwen lepin lokaiahn waio soul, oh mehla, oh sampah?
◻ Ni ahl dahkei kitail kak kasalehda me kitail kin loaloapwoat utungada Mahsen en Koht?
[Kilel nan pali 26]
Mehnia kawehwehn Paipel me komw anahne doadoahngki?